گنجور

۷- آیات ۵۲ تا ۶۲

وَ أَوْحَیْنٰا إِلیٰ مُوسیٰ أَنْ أَسْرِ بِعِبٰادِی إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ (۵۲) فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِی اَلْمَدٰائِنِ حٰاشِرِینَ (۵۳) إِنَّ هٰؤُلاٰءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِیلُونَ (۵۴) وَ إِنَّهُمْ لَنٰا لَغٰائِظُونَ (۵۵) وَ إِنّٰا لَجَمِیعٌ حٰاذِرُونَ (۵۶) فَأَخْرَجْنٰاهُمْ مِنْ جَنّٰاتٍ وَ عُیُونٍ (۵۷) وَ کُنُوزٍ وَ مَقٰامٍ کَرِیمٍ (۵۸) کَذٰلِکَ وَ أَوْرَثْنٰاهٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ (۵۹) فَأَتْبَعُوهُمْ مُشْرِقِینَ (۶۰) فَلَمّٰا تَرٰاءَ‌ا اَلْجَمْعٰانِ قٰالَ أَصْحٰابُ مُوسیٰ إِنّٰا لَمُدْرَکُونَ (۶۱) قٰالَ کَلاّٰ إِنَّ مَعِی رَبِّی سَیَهْدِینِ (۶۲)

و وحی کردیم بموسی که بشب ببر بندگان مرا بدرستی که شمائید از پی رفته‌شدگان (۵۲) پس فرستاد فرعون در شهرها جمع‌کنندگان (۵۳) بدرستی که اینها هر آینه فرقۀ باشند اندک (۵۴) و بدرستی که ایشان مر ما را به خشم‌آورندگانند (۵۵) و بدرستی که ما همه‌ایم آمادگان یا حزم دارندگان (۵۶) پس بیرون کردیمشان از بوستانها و چشمه‌سارها (۵۷) و کنجها و جای خوب (۵۸) همچنین و بمیراث دادیم آن را بنی اسرائیل (۵۹) پس از پی رفتند ایشان طلوع دریافتگان (۶۰) پس چون دیدند یکدگر را آن دو جماعت گفتند اصحاب موسی بدرستی که ما هر آینه دریافته‌شدگانیم (۶۱) گفت نه چنین است بدرستی که مهربانست پروردگارم بزودی راه نماید مرا (۶۲)

« در بیان بردن حضرت موسی(ع) سبطیان را از مصر خفیه و رفتن فرعون از پی او »

سوی موسی وحی پس کردیم ما
که ببر از مصر در شب قوم را
آن چنان کن که کس ار فرعونیان
می نگردد واقف از احوالتان
چون ز پی آیندتان بعد از خبر
می نیابند از شما جز بی اثر
ز امر موسی پس گرفتند ابتدا
سبطیان از قبطیان پیرایه ها
پس برون رفتند شب از راه مصر
بیخبر از قبطیان وز شاه مصر
روز چون شد قبطیان آگه شدند
آگهی را نزد فرعون آمدند
که به شب موسی و قومش رفته اند
جمله زینت های ما بگرفته اند
پس فرستاد او به هر شهر و درش
در زمان از بهر جمع لشکرش
گفت باشد این قبیله بس قلیل
که به خشم آورده ما را زین قبیل
ما مگر هستیم قومی با حذر
از عدو یا از خلاف اندر سیر
پس برون رفتند با صد ساز و برگ
قبطیان از مصر سوی غرق و مرگ
گفت زآن بردیم ایشان را به سوز
ما ز جنّات و عیون و آن کنوز
یعنی از آن باغهای ساخته
چشمه ها و گنج بس پرداخته
هم ز منزلها که بود آراسته
قصرها از زرّ و گوهر خواسته
این چنین کردیم و میراث آن نعم
ما به اسرائیلیان دادیم هم
آمدند از پی پس ایشان را چنین
قبطیان فَأتْبَعُوهُم مشْرِقِین
سوی مشرق یا به شرق آفتاب
از پی ایشان را رسیدند از شتاب
یکدگر را پس چو دیدند آن دو قوم
گفت موسی را مر اصحابش ز لوم
اضطراب قوم را موسی چو دید
ناله کرد او سوی خلاّق مجید
که تو بینی حال ما از پیش و پس
اول و آخر تویی در کار و بس
۶- آیات ۴۳ تا ۵۱: قٰالَ لَهُمْ مُوسیٰ أَلْقُوا مٰا أَنْتُمْ مُلْقُونَ (۴۳) فَأَلْقَوْا حِبٰالَهُمْ وَ عِصِیَّهُمْ وَ قٰالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنّٰا لَنَحْنُ اَلْغٰالِبُونَ (۴۴) فَأَلْقیٰ مُوسیٰ عَصٰاهُ فَإِذٰا هِیَ تَلْقَفُ مٰا یَأْفِکُونَ (۴۵) فَأُلْقِیَ اَلسَّحَرَةُ سٰاجِدِینَ (۴۶) قٰالُوا آمَنّٰا بِرَبِّ اَلْعٰالَمِینَ (۴۷) رَبِّ مُوسیٰ وَ هٰارُونَ (۴۸) قٰالَ آمَنْتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَکُمْ إِنَّهُ لَکَبِیرُکُمُ اَلَّذِی عَلَّمَکُمُ اَلسِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَیْدِیَکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ مِنْ خِلاٰفٍ وَ لَأُصَلِّبَنَّکُمْ أَجْمَعِینَ (۴۹) قٰالُوا لاٰ ضَیْرَ إِنّٰا إِلیٰ رَبِّنٰا مُنْقَلِبُونَ (۵۰) إِنّٰا نَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لَنٰا رَبُّنٰا خَطٰایٰانٰا أَنْ کُنّٰا أَوَّلَ اَلْمُؤْمِنِینَ (۵۱)۸- آیات ۶۳ تا ۷۳: فَأَوْحَیْنٰا إِلیٰ مُوسیٰ أَنِ اِضْرِبْ بِعَصٰاکَ اَلْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَکٰانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ اَلْعَظِیمِ (۶۳) وَ أَزْلَفْنٰا ثَمَّ اَلْآخَرِینَ (۶۴) وَ أَنْجَیْنٰا مُوسیٰ وَ مَنْ مَعَهُ أَجْمَعِینَ (۶۵) ثُمَّ أَغْرَقْنَا اَلْآخَرِینَ (۶۶) إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً وَ مٰا کٰانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۶۷) وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ اَلْعَزِیزُ اَلرَّحِیمُ (۶۸) وَ اُتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ إِبْرٰاهِیمَ (۶۹) إِذْ قٰالَ لِأَبِیهِ وَ قَوْمِهِ مٰا تَعْبُدُونَ (۷۰) قٰالُوا نَعْبُدُ أَصْنٰاماً فَنَظَلُّ لَهٰا عٰاکِفِینَ (۷۱) قٰالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ (۷۲) أَوْ یَنْفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ (۷۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ أَوْحَیْنٰا إِلیٰ مُوسیٰ أَنْ أَسْرِ بِعِبٰادِی إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ (۵۲) فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِی اَلْمَدٰائِنِ حٰاشِرِینَ (۵۳) إِنَّ هٰؤُلاٰءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِیلُونَ (۵۴) وَ إِنَّهُمْ لَنٰا لَغٰائِظُونَ (۵۵) وَ إِنّٰا لَجَمِیعٌ حٰاذِرُونَ (۵۶) فَأَخْرَجْنٰاهُمْ مِنْ جَنّٰاتٍ وَ عُیُونٍ (۵۷) وَ کُنُوزٍ وَ مَقٰامٍ کَرِیمٍ (۵۸) کَذٰلِکَ وَ أَوْرَثْنٰاهٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ (۵۹) فَأَتْبَعُوهُمْ مُشْرِقِینَ (۶۰) فَلَمّٰا تَرٰاءَ‌ا اَلْجَمْعٰانِ قٰالَ أَصْحٰابُ مُوسیٰ إِنّٰا لَمُدْرَکُونَ (۶۱) قٰالَ کَلاّٰ إِنَّ مَعِی رَبِّی سَیَهْدِینِ (۶۲)
هوش مصنوعی: به موسی وحی شد که با بندگانم شبانه حرکت کن، زیرا شما مورد تعقیب قرار گرفته‌اید. فرعون در شهرها افرادی را جمع‌آوری کرد و گفت: این‌ها گروهی اندک هستند و ما به شدت از آن‌ها خشمگینیم. ما همه آماده‌ایم. پس ما آنها را از باغ‌ها و چشمه‌ها و گنج‌ها و مکان‌های با ارزش بیرون کردیم. همچنین این ثروت‌ها را به بنی‌اسرائیل دادیم. آن‌ها به دنبال این مردم به سمت صبح رفتند. وقتی دو گروه یکدیگر را دیدند، همراهان موسی گفتند: ما به یقین گرفتار خواهیم شد. موسی گفت: نه، خداوند با من است و مرا به راهنمایی خواهد کرد.
و وحی کردیم بموسی که بشب ببر بندگان مرا بدرستی که شمائید از پی رفته‌شدگان (۵۲) پس فرستاد فرعون در شهرها جمع‌کنندگان (۵۳) بدرستی که اینها هر آینه فرقۀ باشند اندک (۵۴) و بدرستی که ایشان مر ما را به خشم‌آورندگانند (۵۵) و بدرستی که ما همه‌ایم آمادگان یا حزم دارندگان (۵۶) پس بیرون کردیمشان از بوستانها و چشمه‌سارها (۵۷) و کنجها و جای خوب (۵۸) همچنین و بمیراث دادیم آن را بنی اسرائیل (۵۹) پس از پی رفتند ایشان طلوع دریافتگان (۶۰) پس چون دیدند یکدگر را آن دو جماعت گفتند اصحاب موسی بدرستی که ما هر آینه دریافته‌شدگانیم (۶۱) گفت نه چنین است بدرستی که مهربانست پروردگارم بزودی راه نماید مرا (۶۲)
هوش مصنوعی: ما به موسی وحی کردیم که شبانه بندگان ما را به همراه خود ببر، زیرا شما از کسانی هستید که دنبال‌شده‌اند. فرعون در شهرها افرادی را فراخواند تا جمع‌آوری کنند. واقعاً این گروه تعداد کمی هستند و به‌راستی ما را به خشم آورده‌اند. به‌طور قطع، ما آمادگی کامل داریم. بنابراین، ما آنها را از باغ‌ها و چشمه‌ها و مکان‌های خوب بیرون کردیم و این سرزمین را به بنی‌اسرائیل به ارث دادیم. آنها از آنجا حرکت کردند و وقتی دو گروه یکدیگر را دیدند، پیروان موسی گفتند که ما واقعاً در خطر هستیم. موسی به آنها گفت: این‌طور نیست، به یقین پروردگارم مهربان است و به زودی مرا هدایت خواهد کرد.
« در بیان بردن حضرت موسی(ع) سبطیان را از مصر خفیه و رفتن فرعون از پی او »
هوش مصنوعی: در این متن به خروج حضرت موسی(ع) به همراه بنی‌اسرائیل از مصر به صورت مخفیانه و دنبال کردن آن‌ها توسط فرعون اشاره شده است.
سوی موسی وحی پس کردیم ما
که ببر از مصر در شب قوم را
هوش مصنوعی: ما به موسی وحی کردیم که در شب قوم را از مصر بیرون ببرد.
آن چنان کن که کس ار فرعونیان
می نگردد واقف از احوالتان
هوش مصنوعی: طوری رفتار کن که اگر کسی به شما نگاه می‌کند، از وضعیت و حال شما هیچ خبری نداشته باشد.
چون ز پی آیندتان بعد از خبر
می نیابند از شما جز بی اثر
هوش مصنوعی: وقتی دیگران به دنبال شما بیایند و از شما خبری بگیرند، فقط آثار و نشانه‌های شما را می‌بینند و عملاً از وجود واقعی شما بی‌خبرند.
ز امر موسی پس گرفتند ابتدا
سبطیان از قبطیان پیرایه ها
هوش مصنوعی: پس از ماجرای موسی، قوم بنی‌اسرائیل از مصریان خواسته‌های خود را گرفتند و زینت‌ها و زیورآلاتشان را برداشتند.
پس برون رفتند شب از راه مصر
بیخبر از قبطیان وز شاه مصر
هوش مصنوعی: پس از آن که شب از مسیر مصر خارج شد، قبطی‌ها و همچنین شاه مصر از آن بی‌خبر بودند.
روز چون شد قبطیان آگه شدند
آگهی را نزد فرعون آمدند
هوش مصنوعی: روز که شد، قبطیان (مصر) متوجه شدند و به فرعون خبر دادند.
که به شب موسی و قومش رفته اند
جمله زینت های ما بگرفته اند
هوش مصنوعی: به شب موسی و قومش، همه زیورهای ما را برده‌اند.
پس فرستاد او به هر شهر و درش
در زمان از بهر جمع لشکرش
هوش مصنوعی: او در هر شهر و دیاری دست به کار شد تا لشکرش را جمع‌آوری کند.
گفت باشد این قبیله بس قلیل
که به خشم آورده ما را زین قبیل
هوش مصنوعی: گفت: این گروه بسیار کم هستند؛ اما آن‌ها ما را به شدت عصبانی کرده‌اند.
ما مگر هستیم قومی با حذر
از عدو یا از خلاف اندر سیر
هوش مصنوعی: آیا ما قومی هستیم که از دشمن بترسیم یا در برابر ناملایمات احتیاط کنیم؟
پس برون رفتند با صد ساز و برگ
قبطیان از مصر سوی غرق و مرگ
هوش مصنوعی: قبطیان با تجهیزات و ساز و برگ زیادی از مصر خارج شدند و به سوی مرگ و غرق شدن رفتند.
گفت زآن بردیم ایشان را به سوز
ما ز جنّات و عیون و آن کنوز
هوش مصنوعی: گفتیم که ما به خاطر درد و رنج خود، آن‌ها را از بهشت‌ها و چشم‌سال‌ها و گنج‌ها دور کرده‌ایم.
یعنی از آن باغهای ساخته
چشمه ها و گنج بس پرداخته
هوش مصنوعی: این جمله به زیبایی و سرسبزی باغ‌هایی اشاره دارد که به خاطر چشمه‌ها و گنجینه‌های طبیعی به وجود آمده‌اند. به عبارتی، نشان‌دهنده‌ی سرزندگی و شکوه طبیعت است که حاصل زحمت و توجه به جوانب مختلف زندگی است.
هم ز منزلها که بود آراسته
قصرها از زرّ و گوهر خواسته
هوش مصنوعی: در میان خانه‌ها و کاخ‌هایی که به زیبایی تزئین شده‌اند و با طلا و جواهر مزین گشته‌اند، نوعی خواست و انتظار وجود دارد.
این چنین کردیم و میراث آن نعم
ما به اسرائیلیان دادیم هم
هوش مصنوعی: ما این کار را انجام دادیم و آن نعمت را به عنوان میراث به بنی‌اسرائیل واگذار کردیم.
آمدند از پی پس ایشان را چنین
قبطیان فَأتْبَعُوهُم مشْرِقِین
هوش مصنوعی: آنها به دنباله قبطیان آمدند و به سمت مشرق رفتند.
سوی مشرق یا به شرق آفتاب
از پی ایشان را رسیدند از شتاب
هوش مصنوعی: آفتاب به سمت مشرق در حال حرکت است و آنها به سرعت به او می‌رسند.
یکدگر را پس چو دیدند آن دو قوم
گفت موسی را مر اصحابش ز لوم
هوش مصنوعی: دو قوم وقتی یکدیگر را دیدند، به هم گفتند که موسی و یارانش مورد سرزنش قرار گرفته‌اند.
اضطراب قوم را موسی چو دید
ناله کرد او سوی خلاّق مجید
هوش مصنوعی: موسی وقتی اضطراب و نگرانی مردم را دید، به سوی خالق بزرگ ناله و درخواست کرد.
که تو بینی حال ما از پیش و پس
اول و آخر تویی در کار و بس
هوش مصنوعی: تو حال ما را از گذشته تا آینده می‌بینی و در کارها تنها تویی که وجود داری و همه چیز به تو مربوط است.