گنجور

۷- آیات ۳۵ تا ۴۴

وَ لَقَدْ آتَیْنٰا مُوسَی اَلْکِتٰابَ وَ جَعَلْنٰا مَعَهُ أَخٰاهُ هٰارُونَ وَزِیراً (۳۵) فَقُلْنَا اِذْهَبٰا إِلَی اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا فَدَمَّرْنٰاهُمْ تَدْمِیراً (۳۶) وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمّٰا کَذَّبُوا اَلرُّسُلَ أَغْرَقْنٰاهُمْ وَ جَعَلْنٰاهُمْ لِلنّٰاسِ آیَةً وَ أَعْتَدْنٰا لِلظّٰالِمِینَ عَذٰاباً أَلِیماً (۳۷) وَ عٰاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحٰابَ اَلرَّسِّ وَ قُرُوناً بَیْنَ ذٰلِکَ کَثِیراً (۳۸) وَ کُلاًّ ضَرَبْنٰا لَهُ اَلْأَمْثٰالَ وَ کُلاًّ تَبَّرْنٰا تَتْبِیراً (۳۹) وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَی اَلْقَرْیَةِ اَلَّتِی أُمْطِرَتْ مَطَرَ اَلسَّوْءِ أَ فَلَمْ یَکُونُوا یَرَوْنَهٰا بَلْ کٰانُوا لاٰ یَرْجُونَ نُشُوراً (۴۰) وَ إِذٰا رَأَوْکَ إِنْ یَتَّخِذُونَکَ إِلاّٰ هُزُواً أَ هٰذَا اَلَّذِی بَعَثَ اَللّٰهُ رَسُولاً (۴۱) إِنْ کٰادَ لَیُضِلُّنٰا عَنْ آلِهَتِنٰا لَوْ لاٰ أَنْ صَبَرْنٰا عَلَیْهٰا وَ سَوْفَ یَعْلَمُونَ حِینَ یَرَوْنَ اَلْعَذٰابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِیلاً (۴۲) أَ رَأَیْتَ مَنِ اِتَّخَذَ إِلٰهَهُ هَوٰاهُ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلاً (۴۳) أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاّٰ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً (۴۴)

و بتحقیق دادیم موسی را تورات و گردانیدیم با او برادرش هارون را وزیر (۳۵) پس گفتیم بروید شما دو تا بسوی آن قومی که تکذیب کردند آیتهای ما را پس هلاک کردیم ایشان را هلاک کردنی (۳۶) و قوم نوح چون تکذیب کردند رسولان را غرق کردیمشان و گردانیدیم ایشان را از برای مردمان آیتی و آماده ساختیم برای ستمکاران عذابی دردناک (۳۷) و عاد را و ثمود را و اصحاب رس و قرنهای میان آن را بسیار (۳۸) و همه را زدیم برای آن مثلها و همه را نیست کردیم نیست کردنی (۳۹) و بتحقیق گذشتند بر قریه که بارانیده شد باران بد آیا پس نبودند که به بینند آن را بلکه باشند که امید نمی‌دارند حشر را (۴۰) و چون بینند ترا نمی‌گیرندت مگر باستهزا آیا اینست آنکه برانگیخت خدا رسول (۴۱) بدرستی که نزدیک بود که هر آینه بگرداند ما را بغلط از الهانمان اگر نه آن بود که صبر کرده بودیم بر آنها و زود باشد که بدانند وقتی که بینند عذاب را که کیست گم‌گشته‌تر در راه (۴۲) آیا دیدی آنکه گرفت الهش را خواهش نفس خود اما پس تو باشی بر او وکیل (۴۳) یا پنداری که بیشتر ایشان می‌شنوند یا می‌یابند بعقل نیستند ایشان مگر مثل چهارپایان بلکه ایشان گمگشته‌ترند در راه (۴۴)

ما یقین دادیم موسی را کتاب
یار او کردیم هارون ز انتساب
تا که باشد یار او ز اسرارها
هم برادر هم مُمِدّ در کارها
پس بگفتیم این زمان باید روید
سوی قوم قبطیان سخت و شدید
آن چنان قومی که بر آیات ما
کرده تکذیب و برونند از ولا
وازدند آن قوم سر ز ایشان به گاه
پس نمودیم آن جماعت را تباه
هم گروه نوح را از جزء و کل
چونکه بنمودند تکذیب رسل
غرقشان کردیم و گرداندیم باز
بهر مردم آیت ایشان را بساز
ظالمان را شد مهیّا در هلاک
در جهان از ما عذابی دردناک
همچنین عاد و ثمود و قوم رَس
قرنها که بودشان مابین بس
بینشان یعنی ز اهل قرنها
بس تبه کردیم در هر قرن ما
هم زدیم از بهر هر یک ما مثل
نیست فرمودیمشان اندر محل

« در بیان باریدن سنگ بر اهل سدوم »

آمدند افزون قریش اندر دهی
که بر آن بارید باران ناگهی
بارش بد، سنگ یعنی ز آسمان
وآن بُدند اهل سدوم اندر نشان
پس نبودند آنکه آیا در مرور
بنگرند آن بلکه دیدند از قصور
یعنی از چشم بصر نه از چشم دل
می بدیدند آن مکان را متصل
بی توقع بلکه بودند از نشور
زآن ندیدند آن ز چشم عقل و نور
چون تو را بینند نی گیرند چند
جز کسی کو راست درخور ریشخند
کاین بود آن کس که گشت از حق رسول
می برانگیزاند حقش در نزول
بود نزدیک اینکه بر ناگاهمان
از خدایان سازد او گمراهمان
گر نه آن بودی که صبر ما بر آن
کردمان ثابت به وجه امتحان
زود دانند این چو بینند آن عذاب
کیست گمره تر ز ره در انتساب
دیدی آیا آنکه بگرفت او اِله
مر هوای خویش را بی اشتباه
پس تو باشی خود بر او آیا وکیل
تا به عنفش باز داری از سبیل
بل تو پنداری که ایشان بشنوند
قول حق را یا تعقل می کنند
نیستند الاّ چو اَنعام این گروه
بل بتر از چارپایان از وجوه
۶- آیات ۳۲ تا ۳۴: وَ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ لاٰ نُزِّلَ عَلَیْهِ اَلْقُرْآنُ جُمْلَةً وٰاحِدَةً کَذٰلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤٰادَکَ وَ رَتَّلْنٰاهُ تَرْتِیلاً (۳۲) وَ لاٰ یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلاّٰ جِئْنٰاکَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِیراً (۳۳) اَلَّذِینَ یُحْشَرُونَ عَلیٰ وُجُوهِهِمْ إِلیٰ جَهَنَّمَ أُوْلٰئِکَ شَرٌّ مَکٰاناً وَ أَضَلُّ سَبِیلاً (۳۴)۸- آیات ۴۵ تا ۵۱: أَ لَمْ تَرَ إِلیٰ رَبِّکَ کَیْفَ مَدَّ اَلظِّلَّ وَ لَوْ شٰاءَ لَجَعَلَهُ سٰاکِناً ثُمَّ جَعَلْنَا اَلشَّمْسَ عَلَیْهِ دَلِیلاً (۴۵) ثُمَّ قَبَضْنٰاهُ إِلَیْنٰا قَبْضاً یَسِیراً (۴۶) وَ هُوَ اَلَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اَللَّیْلَ لِبٰاساً وَ اَلنَّوْمَ سُبٰاتاً وَ جَعَلَ اَلنَّهٰارَ نُشُوراً (۴۷) وَ هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ اَلرِّیٰاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَ أَنْزَلْنٰا مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً طَهُوراً (۴۸) لِنُحْیِیَ بِهِ بَلْدَةً مَیْتاً وَ نُسْقِیَهُ مِمّٰا خَلَقْنٰا أَنْعٰاماً وَ أَنٰاسِیَّ کَثِیراً (۴۹) وَ لَقَدْ صَرَّفْنٰاهُ بَیْنَهُمْ لِیَذَّکَّرُوا فَأَبیٰ أَکْثَرُ اَلنّٰاسِ إِلاّٰ کُفُوراً (۵۰) وَ لَوْ شِئْنٰا لَبَعَثْنٰا فِی کُلِّ قَرْیَةٍ نَذِیراً (۵۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لَقَدْ آتَیْنٰا مُوسَی اَلْکِتٰابَ وَ جَعَلْنٰا مَعَهُ أَخٰاهُ هٰارُونَ وَزِیراً (۳۵) فَقُلْنَا اِذْهَبٰا إِلَی اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا فَدَمَّرْنٰاهُمْ تَدْمِیراً (۳۶) وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمّٰا کَذَّبُوا اَلرُّسُلَ أَغْرَقْنٰاهُمْ وَ جَعَلْنٰاهُمْ لِلنّٰاسِ آیَةً وَ أَعْتَدْنٰا لِلظّٰالِمِینَ عَذٰاباً أَلِیماً (۳۷) وَ عٰاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحٰابَ اَلرَّسِّ وَ قُرُوناً بَیْنَ ذٰلِکَ کَثِیراً (۳۸) وَ کُلاًّ ضَرَبْنٰا لَهُ اَلْأَمْثٰالَ وَ کُلاًّ تَبَّرْنٰا تَتْبِیراً (۳۹) وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَی اَلْقَرْیَةِ اَلَّتِی أُمْطِرَتْ مَطَرَ اَلسَّوْءِ أَ فَلَمْ یَکُونُوا یَرَوْنَهٰا بَلْ کٰانُوا لاٰ یَرْجُونَ نُشُوراً (۴۰) وَ إِذٰا رَأَوْکَ إِنْ یَتَّخِذُونَکَ إِلاّٰ هُزُواً أَ هٰذَا اَلَّذِی بَعَثَ اَللّٰهُ رَسُولاً (۴۱) إِنْ کٰادَ لَیُضِلُّنٰا عَنْ آلِهَتِنٰا لَوْ لاٰ أَنْ صَبَرْنٰا عَلَیْهٰا وَ سَوْفَ یَعْلَمُونَ حِینَ یَرَوْنَ اَلْعَذٰابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِیلاً (۴۲) أَ رَأَیْتَ مَنِ اِتَّخَذَ إِلٰهَهُ هَوٰاهُ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلاً (۴۳) أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاّٰ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً (۴۴)
هوش مصنوعی: ما به موسی کتاب را دادیم و برادرش هارون را به عنوان وزیر قرار دادیم. به آن‌ها گفتیم به سوی قومی بروید که آیات ما را تکذیب کردند و ما آن‌ها را به شدت مجازات کردیم. وقتی قوم نوح پیامبران را تکذیب کردند، آن‌ها را غرق کردیم و آن‌ها را نشانه‌ای برای مردم قرار دادیم و برای ظالمین عذاب دردناکی آماده کرده‌ایم. همچنین قوم‌های عاد و ثمود و اصحاب رس به همراه بسیاری از نسل‌های دیگر بودند که همگی مثال‌های مشابهی داشتند و ما همگی را به گونه‌ای مجازات کردیم. آن‌ها به روستایی که با باران عذاب‌آور نابود شده بود، عبور کردند، آیا نمی‌دیدند؟ بلکه آن‌ها به رستاخیز امید نداشتند. وقتی تو را می‌دیدند، فقط تو را به مسخره می‌گرفتند و می‌گفتند: آیا این همان کسی است که خدا او را به عنوان پیامبر فرستاده؟ آن‌ها نزدیک بود ما را از پرستش خدایانمان منحرف کنند اگر صبر نمی‌کردیم و به زودی خواهند دانست در آن زمان که عذاب را ببینند، کدام یک به گمراهی رفته‌اند. آیا دیدی کسی را که هوای نفس خود را خدا قرار داده است؟ آیا تو می‌توانی وصی او شوی؟ آیا فکر می‌کنی بیشتر آن‌ها می‌شنوند یا درک می‌کنند؟ آن‌ها فقط مانند چهارپایان هستند، بلکه گمراه‌ترند.
و بتحقیق دادیم موسی را تورات و گردانیدیم با او برادرش هارون را وزیر (۳۵) پس گفتیم بروید شما دو تا بسوی آن قومی که تکذیب کردند آیتهای ما را پس هلاک کردیم ایشان را هلاک کردنی (۳۶) و قوم نوح چون تکذیب کردند رسولان را غرق کردیمشان و گردانیدیم ایشان را از برای مردمان آیتی و آماده ساختیم برای ستمکاران عذابی دردناک (۳۷) و عاد را و ثمود را و اصحاب رس و قرنهای میان آن را بسیار (۳۸) و همه را زدیم برای آن مثلها و همه را نیست کردیم نیست کردنی (۳۹) و بتحقیق گذشتند بر قریه که بارانیده شد باران بد آیا پس نبودند که به بینند آن را بلکه باشند که امید نمی‌دارند حشر را (۴۰) و چون بینند ترا نمی‌گیرندت مگر باستهزا آیا اینست آنکه برانگیخت خدا رسول (۴۱) بدرستی که نزدیک بود که هر آینه بگرداند ما را بغلط از الهانمان اگر نه آن بود که صبر کرده بودیم بر آنها و زود باشد که بدانند وقتی که بینند عذاب را که کیست گم‌گشته‌تر در راه (۴۲) آیا دیدی آنکه گرفت الهش را خواهش نفس خود اما پس تو باشی بر او وکیل (۴۳) یا پنداری که بیشتر ایشان می‌شنوند یا می‌یابند بعقل نیستند ایشان مگر مثل چهارپایان بلکه ایشان گمگشته‌ترند در راه (۴۴)
هوش مصنوعی: ما به موسی تورات را دادیم و هارون، برادرش، را به عنوان وزیر او مقرر کردیم. به آنها گفتیم که به سوی قومی بروید که آیات ما را انکار کردند و ما آنها را به هلاکت رساندیم. قوم نوح که رسولان را تکذیب کردند، به غرق شدن دچار شدند و ما آنها را برای مردم نشانی قرار دادیم و عذابی دردناک برای ستم‌کاران آماده کردیم. همچنین به سرنوشت عاد و ثمود و اصحاب رس و دیگر اقوامی که در میان آنها بودند، نگاهی انداختیم و همه آنها را به عنوان مثل‌های عبرت‌آموز نابود کردیم. آنها بر روستاهایی گذشتند که به خاطر گناهانشان باران بر آن نازل شده بود، اما آنها اعتنایی نکردند و به آیات الهی ایمان نیاوردند، زیرا به رستاخیز امیدی نداشتند. وقتی تو را می‌بینند، تنها به تمسخر تو می‌پردازند و می‌گویند آیا این همان کسی است که خداوند او را به عنوان پیامبر برانگیخته است؟ حقیقت این است که اگر صبر نمی‌کردیم، ممکن بود که به گمراهی بیفتیم. اما به زودی خواهند فهمید که در زمان عذاب، چه کسانی گمراه‌ترند. آیا کسی را دیدی که خدا را به عنوان معبود خود نیافریده و به هوای نفس خود گرایش پیدا کرده است؟ تو بر او وکیل نیستی. آیا فکر می‌کنی بسیاری از آنها می‌شنوند یا درک می‌کنند؟ آنها جز مانند چهارپایان نیستند و بلکه از آن‌ها گمراه‌ترند.
ما یقین دادیم موسی را کتاب
یار او کردیم هارون ز انتساب
هوش مصنوعی: ما به موسی اطمینان دادیم و او را به کتاب معارف بخشیدیم و هارون را به عنوان یاوری برای او مقرر کردیم.
تا که باشد یار او ز اسرارها
هم برادر هم مُمِدّ در کارها
هوش مصنوعی: تا زمانی که او یار خود را داشته باشد، از رازها هم برادر اوست و هم در کارها به او کمک می‌کند.
پس بگفتیم این زمان باید روید
سوی قوم قبطیان سخت و شدید
هوش مصنوعی: پس گفتیم که در این وقت باید به سمت قوم قبطیان برویم، باdetermination و شدت.
آن چنان قومی که بر آیات ما
کرده تکذیب و برونند از ولا
هوش مصنوعی: مردمی که آیات ما را انکار کردند و از عشق و ولایت ما دور شدند، چنین قومی هستند.
وازدند آن قوم سر ز ایشان به گاه
پس نمودیم آن جماعت را تباه
هوش مصنوعی: ما از آن قوم در زمان معین جدا شدیم و باعث خرابی آن گروه شدیم.
هم گروه نوح را از جزء و کل
چونکه بنمودند تکذیب رسل
هوش مصنوعی: نوح و پیروانش را به خاطر آیات و نشانه‌هایی که از طرف پیامبران به آنها نشان داده شد، سخره کردند و انکار کردند.
غرقشان کردیم و گرداندیم باز
بهر مردم آیت ایشان را بساز
هوش مصنوعی: ما آن‌ها را در آب غوطه‌ور کردیم و دوباره به سطح آب آوردیم تا نشانه‌ای از آنها برای مردم بسازیم.
ظالمان را شد مهیّا در هلاک
در جهان از ما عذابی دردناک
هوش مصنوعی: ظالمان آماده هلاکت شدند و در این دنیا از طرف ما عذابی دردناک برایشان در نظر گرفته شده است.
همچنین عاد و ثمود و قوم رَس
قرنها که بودشان مابین بس
هوش مصنوعی: اقوام عاد و ثمود و قوم رس، سال‌ها و نسل‌ها در میان ما زندگی می‌کردند.
بینشان یعنی ز اهل قرنها
بس تبه کردیم در هر قرن ما
هوش مصنوعی: در میان آن‌ها، که از نسل‌های مختلف هستند، ما در هر نسل کارهای ناپسندی انجام داده‌ایم که باعث انحطاط و ویرانی شده است.
هم زدیم از بهر هر یک ما مثل
نیست فرمودیمشان اندر محل
هوش مصنوعی: ما برای هر یک از خودمان به طریقی متفاوت عمل کردیم و به آنها گفتیم که در این مکان باید چه کاری انجام بدهند.
« در بیان باریدن سنگ بر اهل سدوم »
هوش مصنوعی: در مورد سقوط سنگ‌ها بر ساکنان شهر سدوم صحبت می‌شود.
آمدند افزون قریش اندر دهی
که بر آن بارید باران ناگهی
هوش مصنوعی: قومی از قریش به دلیلی به دهی آمدند که ناگهان بارانی بر آن باریده بود.
بارش بد، سنگ یعنی ز آسمان
وآن بُدند اهل سدوم اندر نشان
هوش مصنوعی: بارش سنگ از آسمان نشانه‌ای بود که اهل شهر سدوم به آن دچار شدند.
پس نبودند آنکه آیا در مرور
بنگرند آن بلکه دیدند از قصور
هوش مصنوعی: کسانی که در گذشته نگاه کنند، نکته‌ای نمی‌بینند جز کم بودن پیشرفت و نواقص خودشان.
یعنی از چشم بصر نه از چشم دل
می بدیدند آن مکان را متصل
هوش مصنوعی: یعنی آن مکان را با چشم ظاهری نمی‌دیدند، بلکه با چشم دل و با بصیرت درک می‌کردند.
بی توقع بلکه بودند از نشور
زآن ندیدند آن ز چشم عقل و نور
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که برخی از افراد بدون اینکه توقعی داشته باشند، از بیداری و آگاهی برخوردارند. آنها چیزهایی را می‌بینند که دیگران به خاطر نداشتن بینش کافی قادر به دیدن آن‌ها نیستند. به عبارت دیگر، این افراد با دیدگاهی عمیق‌تر و از زاویه‌ای دیگر به واقعیت‌ها نگاه می‌کنند و به همین دلیل می‌توانند به‌راحتی از دیگران چیزی را دریابند که برای دیگران واضح نیست.
چون تو را بینند نی گیرند چند
جز کسی کو راست درخور ریشخند
هوش مصنوعی: وقتی تو را ببینند، کسی به تو توجه نخواهد کرد جز آنهایی که به روحیه‌ی شوخی و مسخره کردن عادت دارند.
کاین بود آن کس که گشت از حق رسول
می برانگیزاند حقش در نزول
هوش مصنوعی: این فرد کسی است که خداوند او را به عنوان پیامبر برانگیخت و حقایق را از سوی خود بر او نازل کرد.
بود نزدیک اینکه بر ناگاهمان
از خدایان سازد او گمراهمان
هوش مصنوعی: نبود نزدیک به این است که خداوند به زودی ما را گمراه خواهد کرد.
گر نه آن بودی که صبر ما بر آن
کردمان ثابت به وجه امتحان
هوش مصنوعی: اگر این امتحان به ما سختی نمی‌داد، صبر و استقامت‌مان هم این‌قدر قوی نمی‌شد.
زود دانند این چو بینند آن عذاب
کیست گمره تر ز ره در انتساب
هوش مصنوعی: آن‌ها به سرعت متوجه می‌شوند که عذاب چه کسی است، اما گمراه‌تر از کسانی هستند که به این عذاب نسبت داده می‌شوند.
دیدی آیا آنکه بگرفت او اِله
مر هوای خویش را بی اشتباه
هوش مصنوعی: آیا دیدی کسی را که به شکلی نادرست، عشق و آرزوی خودش را به اوج و مقام الهی می‌برد؟
پس تو باشی خود بر او آیا وکیل
تا به عنفش باز داری از سبیل
هوش مصنوعی: پس اگر تو خود وکیلی بر او هستی، آیا می‌توانی او را با زور از راهی که انتخاب کرده بازداری؟
بل تو پنداری که ایشان بشنوند
قول حق را یا تعقل می کنند
هوش مصنوعی: تو گمان می‌کنی که آن‌ها سخن حق را می‌شنوند یا به آن فکر می‌کنند.
نیستند الاّ چو اَنعام این گروه
بل بتر از چارپایان از وجوه
هوش مصنوعی: این گروه جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه از آن‌ها بدترند.