گنجور

۴- آیات ۲۰ تا ۲۵

وَ مٰا أَرْسَلْنٰا قَبْلَکَ مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ إِلاّٰ إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ اَلطَّعٰامَ وَ یَمْشُونَ فِی اَلْأَسْوٰاقِ وَ جَعَلْنٰا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ کٰانَ رَبُّکَ بَصِیراً (۲۰) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ لاٰ یَرْجُونَ لِقٰاءَنٰا لَوْ لاٰ أُنْزِلَ عَلَیْنَا اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ نَریٰ رَبَّنٰا لَقَدِ اِسْتَکْبَرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً (۲۱) یَوْمَ یَرَوْنَ اَلْمَلاٰئِکَةَ لاٰ بُشْریٰ یَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِینَ وَ یَقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً (۲۲) وَ قَدِمْنٰا إِلیٰ مٰا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنٰاهُ هَبٰاءً مَنْثُوراً (۲۳) أَصْحٰابُ اَلْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ خَیْرٌ مُسْتَقَرًّا وَ أَحْسَنُ مَقِیلاً (۲۴) وَ یَوْمَ تَشَقَّقُ اَلسَّمٰاءُ بِالْغَمٰامِ وَ نُزِّلَ اَلْمَلاٰئِکَةُ تَنْزِیلاً (۲۵)

و نفرستادیم پیش از تو از رسولان مگر آنکه ایشان هر آینه می‌خوردند خوردنی و راه می‌رفتند در بازارها و گردانیدیم بعضیتان را برای بعضی مایه آزمایش آیا صبر می‌کنید و باشد پروردگار تو بینا (۲۰) و گفتند آنان که امید نمی‌دارند ملاقات ما را چرا فرو فرستاده نشد بر ما ملائکه یا چراغی نمی‌بینیم پروردگارمان را بتحقیق زیاده طلب شدند در نفسهاشان و تمرّد کردند تمرّدی بزرگ (۲۱) روزی که بینند فرشتگان را نیست بشارتی روز چنین برای گناهکاران و می‌گویند چرایی ممنوع (۲۲) و متوجه شدیم بسوی آنچه کردند از کردار پس گردانیدیم او را ذره در هوا پراکنده (۲۳) اهل بهشت روزی چنین بهتر از راه جای قرار و خوب‌ترند از جهة جای آسایش (۲۴) و روزی که می‌شکافد آسمان بابر و فرو فرستیم ملائکه را فرو فرستادنی (۲۵)

نی فرستادیم ما هیچ از رسل
سابق از تو بر عباد از جزء و کل
جز که می خوردند ایشان از طعام
راه میرفتند در بازار و بام
از شما خود بعض بر بعض دگر
ما نمودیم آزمایش در سیر
اغنیاء را بر فقیران ز ایمنی
هم فقیران را به مردان غنی
می کنید آیا که صبر اندر مقام
ربّ تو بیناست بر حال انام
می بگفتند آن کسانی که امید
بر لقای ما ندارند از نوید
چون به ما نازل نمی گردد ملک
رب خود یا چون نمی بینیم یک
سخت استکبار کردند آن گروه
نفس خویش اعظم شمردند از وجوه
پُر ز اندازه گذشته از عُتوّ
مر عُتوّی اکبر از حد غلوّ
یاد کن روزی که بینند آن زمان
مشرکان افرشتگان را بالعیان
هست روز موت آن یا روز حشر
نیست مژده کافران را روز نشر
می بگویند آن ملایک بر شما
حجر محجور است یعنی ناروا
قصد ما کردیم از روی نشان
سوی آن کردار خوب کافران
پس بگرداندیم آن را ذرّه ها
که پراکنده بوند اندر سما
بهترند آن روز یاران بهشت
از مکان و مستقر در سرنوشت
یاد کن روزی که بشکافد عجب
آسمانها از غمام اندر سبب
هم فرستاده شوند افرشتگان
سخت بفرستادنی در آن زمان
۳- آیات ۱۵ تا ۱۹: قُلْ أَ ذٰلِکَ خَیْرٌ أَمْ جَنَّةُ اَلْخُلْدِ اَلَّتِی وُعِدَ اَلْمُتَّقُونَ کٰانَتْ لَهُمْ جَزٰاءً وَ مَصِیراً (۱۵) لَهُمْ فِیهٰا مٰا یَشٰاؤُنَ خٰالِدِینَ کٰانَ عَلیٰ رَبِّکَ وَعْداً مَسْؤُلاً (۱۶) وَ یَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَ مٰا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ‌ اَللّٰهِ فَیَقُولُ أَ أَنْتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبٰادِی هٰؤُلاٰءِ أَمْ هُمْ ضَلُّوا اَلسَّبِیلَ (۱۷) قٰالُوا سُبْحٰانَکَ مٰا کٰانَ یَنْبَغِی لَنٰا أَنْ نَتَّخِذَ مِنْ دُونِکَ مِنْ أَوْلِیٰاءَ وَ لٰکِنْ مَتَّعْتَهُمْ وَ آبٰاءَهُمْ حَتّٰی نَسُوا اَلذِّکْرَ وَ کٰانُوا قَوْماً بُوراً (۱۸) فَقَدْ کَذَّبُوکُمْ بِمٰا تَقُولُونَ فَمٰا تَسْتَطِیعُونَ صَرْفاً وَ لاٰ نَصْراً وَ مَنْ یَظْلِمْ مِنْکُمْ نُذِقْهُ عَذٰاباً کَبِیراً (۱۹)۵- آیات ۲۶ تا ۳۱: اَلْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ اَلْحَقُّ لِلرَّحْمٰنِ وَ کٰانَ یَوْماً عَلَی اَلْکٰافِرِینَ عَسِیراً (۲۶) وَ یَوْمَ یَعَضُّ اَلظّٰالِمُ عَلیٰ یَدَیْهِ یَقُولُ یٰا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً (۲۷) یٰا وَیْلَتیٰ لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاٰناً خَلِیلاً (۲۸) لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ اَلذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جٰاءَنِی وَ کٰانَ اَلشَّیْطٰانُ لِلْإِنْسٰانِ خَذُولاً (۲۹) وَ قٰالَ اَلرَّسُولُ یٰا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اِتَّخَذُوا هٰذَا اَلْقُرْآنَ مَهْجُوراً (۳۰) وَ کَذٰلِکَ جَعَلْنٰا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِنَ اَلْمُجْرِمِینَ وَ کَفیٰ بِرَبِّکَ هٰادِیاً وَ نَصِیراً (۳۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا أَرْسَلْنٰا قَبْلَکَ مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ إِلاّٰ إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ اَلطَّعٰامَ وَ یَمْشُونَ فِی اَلْأَسْوٰاقِ وَ جَعَلْنٰا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ کٰانَ رَبُّکَ بَصِیراً (۲۰) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ لاٰ یَرْجُونَ لِقٰاءَنٰا لَوْ لاٰ أُنْزِلَ عَلَیْنَا اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ نَریٰ رَبَّنٰا لَقَدِ اِسْتَکْبَرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً (۲۱) یَوْمَ یَرَوْنَ اَلْمَلاٰئِکَةَ لاٰ بُشْریٰ یَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِینَ وَ یَقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً (۲۲) وَ قَدِمْنٰا إِلیٰ مٰا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنٰاهُ هَبٰاءً مَنْثُوراً (۲۳) أَصْحٰابُ اَلْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ خَیْرٌ مُسْتَقَرًّا وَ أَحْسَنُ مَقِیلاً (۲۴) وَ یَوْمَ تَشَقَّقُ اَلسَّمٰاءُ بِالْغَمٰامِ وَ نُزِّلَ اَلْمَلاٰئِکَةُ تَنْزِیلاً (۲۵)
هوش مصنوعی: قبل از تو، ما هیچ پیامبری را نفرستادیم جز اینکه آنها غذا می‌خوردند و در بازارها راه می‌رفتند. ما برخی از شما را برای برخی دیگر آزمایش قرار دادیم. آیا شکیبایی می‌کنید؟ پروردگار تو بیناست. کسانی که به لقای ما امیدی ندارند، می‌گویند: «چرا فرشتگان بر ما نازل نمی‌شوند یا پروردگارمان را نمی‌بینیم؟» آنها در خودشان متکبر شده‌اند و به شدت سرکشی می‌کنند. روزی که فرشتگان را خواهند دید، برای مجرمان خبری خوش نیست و می‌گویند: «این روزی است که برای ما ممنوع است.» ما اعمال آنها را که انجام داده‌اند، حاضر می‌کنیم و آنها را همچون گرد و غبار پراکنده خواهیم ساخت. صاحبان بهشت در آن روز محل استقرار بهتری دارند و جایگاهشان مناسب‌تر است. روزی که آسمان با ابرها شکافته می‌شود و فرشتگان به نازل شدن خواهند آمد.
و نفرستادیم پیش از تو از رسولان مگر آنکه ایشان هر آینه می‌خوردند خوردنی و راه می‌رفتند در بازارها و گردانیدیم بعضیتان را برای بعضی مایه آزمایش آیا صبر می‌کنید و باشد پروردگار تو بینا (۲۰) و گفتند آنان که امید نمی‌دارند ملاقات ما را چرا فرو فرستاده نشد بر ما ملائکه یا چراغی نمی‌بینیم پروردگارمان را بتحقیق زیاده طلب شدند در نفسهاشان و تمرّد کردند تمرّدی بزرگ (۲۱) روزی که بینند فرشتگان را نیست بشارتی روز چنین برای گناهکاران و می‌گویند چرایی ممنوع (۲۲) و متوجه شدیم بسوی آنچه کردند از کردار پس گردانیدیم او را ذره در هوا پراکنده (۲۳) اهل بهشت روزی چنین بهتر از راه جای قرار و خوب‌ترند از جهة جای آسایش (۲۴) و روزی که می‌شکافد آسمان بابر و فرو فرستیم ملائکه را فرو فرستادنی (۲۵)
هوش مصنوعی: ما پیش از تو، هیچ پیامبری نفرستادیم مگر اینکه او هم مثل سایر انسان‌ها غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رفت. ما بعضی از شما را برای بعضی دیگر آزمایش کردیم تا ببینیم آیا صبر می‌کنید یا نه، و پروردگارت کاملاً بینا و آگاه است. آنها که امیدوار نیستند ملاقاتی با ما داشته باشند، می‌گویند چرا ملائکه بر ما نازل نمی‌شوند یا چرا نشانه‌ای نمی‌بینیم. آنها در حقیقت، در دل‌هایشان زیاده‌خواهی کردند و عصیان بزرگی از خود نشان دادند. روزی که فرشتگان را ببینند، دیگر برای گناهکاران خبری خوش نخواهد بود و خواهند گفت چرا از ما دور شده‌اند. و ما به آنچه کرده‌اند، نظر خواهیم انداخت و اعمال آنها را مانند غباری در هوا پراکنده خواهیم کرد. اهل بهشت در آن روز از هر جهت بهتر و مناسب‌تر از جایی برای آرامش خواهند بود. و روزی که آسمان شکافته می‌شود و فرشتگان نازل می‌شوند، این نازل کردن به طرز خاصی خواهد بود.
نی فرستادیم ما هیچ از رسل
سابق از تو بر عباد از جزء و کل
هوش مصنوعی: ما هیچ نی فرستادیم از پیامبران گذشته برای عبادت از جزئیات و کلیات.
جز که می خوردند ایشان از طعام
راه میرفتند در بازار و بام
هوش مصنوعی: آنها تنها از خوردن غذا نمی‌گذشتند و در بازار و بالای بام نیز تردد می‌کردند.
از شما خود بعض بر بعض دگر
ما نمودیم آزمایش در سیر
هوش مصنوعی: ما از یکدیگر تجربه‌های مختلفی کسب کرده‌ایم و در مسیر زندگی به آزمایش‌هایی دست زده‌ایم.
اغنیاء را بر فقیران ز ایمنی
هم فقیران را به مردان غنی
هوش مصنوعی: در این بیت به تفاوت وضعیت مالی و اجتماعی اشاره شده است. افراد ثروتمند از امنیت و آسایش بیشتری برخوردارند، در حالی که فقیران به دلیل وضعیت خود ممکن است از برخی خطرات و تنش‌ها در امان باشند. به عبارت دیگر، هر گروهی در جامعه از نقطه نظرات خاصی تحت تأثیر شرایط خود قرار دارد و این شرایط می‌تواند باعث احساس امنیت یا آسیب‌پذیری در آن‌ها شود.
می کنید آیا که صبر اندر مقام
ربّ تو بیناست بر حال انام
هوش مصنوعی: آیا می‌توانید صبر را در جایگاه پروردگار ببیند که بر حال مردم آگاه است؟
می بگفتند آن کسانی که امید
بر لقای ما ندارند از نوید
هوش مصنوعی: آن کسانی که به دیدار ما امیدی ندارند، در مورد بشارت و خوش خبری می‌گویند.
چون به ما نازل نمی گردد ملک
رب خود یا چون نمی بینیم یک
هوش مصنوعی: زمانی که ما ملک و عظمت پروردگار خود را نمی‌بینیم، یا این که این امر به ما نازل نمی‌شود، ما نمی‌توانیم آن را حس کنیم.
سخت استکبار کردند آن گروه
نفس خویش اعظم شمردند از وجوه
هوش مصنوعی: آن گروه بر نفس خود بسیار مغرور شدند و آن را از هر چیز دیگری بزرگتر و مهم‌تر دانستند.
پُر ز اندازه گذشته از عُتوّ
مر عُتوّی اکبر از حد غلوّ
هوش مصنوعی: بسیار فراتر از حد و اندازه خودت مغرور شده‌ای، مغروری که از هرگونه افراط و زیاده‌روی هم بیشتر است.
یاد کن روزی که بینند آن زمان
مشرکان افرشتگان را بالعیان
هوش مصنوعی: به یاد بیاور روزی را که مشرکان فرشتگان را به وضوح خواهند دید.
هست روز موت آن یا روز حشر
نیست مژده کافران را روز نشر
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده است که روزی که انسان‌ها در آن به مرگ یا روز قیامت خواهند رسید، مشخص است. اما به کافران، در آن روز، هیچ خبری خوش و امیدبخشی داده نخواهد شد.
می بگویند آن ملایک بر شما
حجر محجور است یعنی ناروا
هوش مصنوعی: می‌گویند آن فرشتگان از نیکی شما دوری می‌کنند، یعنی ظلم و ناحق است.
قصد ما کردیم از روی نشان
سوی آن کردار خوب کافران
هوش مصنوعی: ما تصمیم گرفتیم بر اساس نشانه‌هایی، به سوی رفتار نیک کسانی که کافر هستند برویم.
پس بگرداندیم آن را ذرّه ها
که پراکنده بوند اندر سما
هوش مصنوعی: سپس ما آن را به ذراتی تبدیل کردیم که در آسمان پراکنده بودند.
بهترند آن روز یاران بهشت
از مکان و مستقر در سرنوشت
هوش مصنوعی: دوستانی که در روز رستاخیز به بهشت می‌روند، از هر مکان و جایگاه دیگری که در دنیا وجود دارد، بهترند.
یاد کن روزی که بشکافد عجب
آسمانها از غمام اندر سبب
هوش مصنوعی: به یاد بیاور زمانی را که آسمان‌ها به خاطر دلایل پنهانی از هم شکافته خواهند شد و چیزهای عجیب و غریبی رخ خواهد داد.
هم فرستاده شوند افرشتگان
سخت بفرستادنی در آن زمان
هوش مصنوعی: در آن زمان، فرشتگان با قدرت و به‌سرعت زیادی به سوی او فرستاده می‌شوند.