گنجور

۲- آیات ۶ تا ۱۴

قُلْ أَنْزَلَهُ اَلَّذِی یَعْلَمُ اَلسِّرَّ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ إِنَّهُ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۶) وَ قٰالُوا مٰا لِهٰذَا اَلرَّسُولِ یَأْکُلُ اَلطَّعٰامَ وَ یَمْشِی فِی اَلْأَسْوٰاقِ لَوْ لاٰ أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَلَکٌ فَیَکُونَ مَعَهُ نَذِیراً (۷) أَوْ یُلْقیٰ إِلَیْهِ کَنْزٌ أَوْ تَکُونُ لَهُ جَنَّةٌ یَأْکُلُ مِنْهٰا وَ قٰالَ اَلظّٰالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاّٰ رَجُلاً مَسْحُوراً (۸) اُنْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ اَلْأَمْثٰالَ فَضَلُّوا فَلاٰ یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلاً (۹) تَبٰارَکَ اَلَّذِی إِنْ شٰاءَ جَعَلَ لَکَ خَیْراً مِنْ ذٰلِکَ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً (۱۰) بَلْ کَذَّبُوا بِالسّٰاعَةِ وَ أَعْتَدْنٰا لِمَنْ کَذَّبَ بِالسّٰاعَةِ سَعِیراً (۱۱) إِذٰا رَأَتْهُمْ مِنْ مَکٰانٍ بَعِیدٍ سَمِعُوا لَهٰا تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً (۱۲) وَ إِذٰا أُلْقُوا مِنْهٰا مَکٰاناً ضَیِّقاً مُقَرَّنِینَ دَعَوْا هُنٰالِکَ ثُبُوراً (۱۳) لاٰ تَدْعُوا اَلْیَوْمَ ثُبُوراً وٰاحِداً وَ اُدْعُوا ثُبُوراً کَثِیراً (۱۴)

بگو فرو فرستاد آن را آنکه می‌داند پنهان را در آسمانها و زمین بدرستی که او باشد آمرزنده مهربان (۶) و گفتند چیست مر این رسول را که می‌خورد خوردنی را و راه می‌رود در بازارها چرا فرو فرستاده نشد باو فرشته پس باشد باو بیم‌کننده (۷) یا چرا انداخته نمی‌شود بسوی او گنجی یا چرا نمی‌باشد مر او را بوستانی که می‌خورده باشد از آن و گفتند ظالمان پیروی نمی‌کنید مگر مردی را سحر کرده شده (۸) به بین چگونه زدند برای تو مثلها پس گمراه شدند پس نمی‌توانند یافت راهی (۹) افزون آمد آنکه اگر خواهد گرداند برای تو بهتر از آن بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها و می‌سازد برای تو قصرها (۱۰) بلکه تکذیب نمودند قیامت را و آماده کردیم برای آنکه تکذیب کرد قیامت را آتش سوزان (۱۱) چون ببینند ایشان را از جایی دور شنوند مر او را جوش و خروش را (۱۲) و چون افکنده شوند از آن جای تنگ قرین‌کرده‌شدگان می‌خوانند در آنجا هلاک را (۱۳) می‌خوانید امروز هلاک واحد را و بخوانید هلاک بسیار (۱۴)

ای محمّد (ص) گو فرستاد این یقین
آنکه داند سرّ افلاک و زمین
او بود آمرزگار و مهربان
پرده پوشد بر عیوب بندگان
چیست گفتند این پیمبر را کجا
که خورد چیز و رود در سوقها
دعویش گر بود بر صدق از نشان
حال او بُد بر خلاف دیگران
نی فرستادند چون افرشته ای
سوی او هیچ از پی سر رشته ای
تا به کس امرش نماند مشتبه
با وی او باشد به خلقان بیم ده
یا نشد افکنده گنجی سوی او
یا که باغی در معیشت بس نکو
پیروی گفتند اهل ظلم هان
نی کنید الاّ ز مسحوری عیان
بین چسان بهرت زدند امثال را
ره نپیمودند جز اضلال را
پس توانایی ندارند از بسیج
تا به الزامت رهی یابند هیچ
بس بزرگ و برتر است ار خواهد او
تا که سازد بخشد اندر جستجو
بهتر از این گنج و بستان آن جنان
بر تو کز زیرش بود جوها روان
سازدت هم قصرهای با فروغ
بل گرفتند آن قیامت را دروغ
کرد هر تکذیب حشر از کردگار
بهرش آماده است سوزاننده نار
بیند ایشان را چو نار از جای دور
بشنوند آواز آن را بی فتور
یعنی آواز و خروشی خشم آن
که بجوشد بهر بلع کافران
چون کسی که بیند از روی غضب
بر کسی کاندازدش در رنج و تب
چون شوند انداخته در جای ضیق
اندر آتش بسته بر هم آن فریق
بسته اند اعنی چو دزدان سبل
دست و گردنهایشان بر بند و غل
می بخوانند از پی تفتیش را
بر خود آنجا مر هلاک خویش را
بر خود اعنی دم به دم نفرین کنند
چون ز آتش بستر و بالین کنند
قایلی گوید در امروز از ستوه
یک ثُبُوراً می بخوانید ای گروه
بل بخوانید این ثُبُوراً را فزون
کآتش افزونتان کُند خوار و زبون

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قُلْ أَنْزَلَهُ اَلَّذِی یَعْلَمُ اَلسِّرَّ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ إِنَّهُ کٰانَ غَفُوراً رَحِیماً (۶) وَ قٰالُوا مٰا لِهٰذَا اَلرَّسُولِ یَأْکُلُ اَلطَّعٰامَ وَ یَمْشِی فِی اَلْأَسْوٰاقِ لَوْ لاٰ أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَلَکٌ فَیَکُونَ مَعَهُ نَذِیراً (۷) أَوْ یُلْقیٰ إِلَیْهِ کَنْزٌ أَوْ تَکُونُ لَهُ جَنَّةٌ یَأْکُلُ مِنْهٰا وَ قٰالَ اَلظّٰالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاّٰ رَجُلاً مَسْحُوراً (۸) اُنْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ اَلْأَمْثٰالَ فَضَلُّوا فَلاٰ یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلاً (۹) تَبٰارَکَ اَلَّذِی إِنْ شٰاءَ جَعَلَ لَکَ خَیْراً مِنْ ذٰلِکَ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً (۱۰) بَلْ کَذَّبُوا بِالسّٰاعَةِ وَ أَعْتَدْنٰا لِمَنْ کَذَّبَ بِالسّٰاعَةِ سَعِیراً (۱۱) إِذٰا رَأَتْهُمْ مِنْ مَکٰانٍ بَعِیدٍ سَمِعُوا لَهٰا تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً (۱۲) وَ إِذٰا أُلْقُوا مِنْهٰا مَکٰاناً ضَیِّقاً مُقَرَّنِینَ دَعَوْا هُنٰالِکَ ثُبُوراً (۱۳) لاٰ تَدْعُوا اَلْیَوْمَ ثُبُوراً وٰاحِداً وَ اُدْعُوا ثُبُوراً کَثِیراً (۱۴)
هوش مصنوعی: بگو: این کتابی است که خدای دانای پنهانی‌ها در آسمان‌ها و زمین نازل کرده است. او همواره بخشنده و مهربان است. آن‌ها می‌گویند: چه شده است که این پیامبر غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟ چرا فرشته‌ای به سوی او نازل نمی‌شود تا او را هشداردهنده‌ای قرار دهد؟ یا چرا گنجی به او داده نمی‌شود یا باغی ندارد که از آن بخورد؟ ظالمین می‌گویند: شما فقط از یک مرد سحر شده پیروی می‌کنید. ببین چگونه برای تو مثال‌هایی زده‌اند و از حقیقت منحرف شده‌اند و نمی‌توانند راهی پیدا کنند. برکت باد بر کسی که اگر بخواهد، برای تو بهتر از این‌ها فراهم می‌کند؛ باغ‌هایی که از زیرشان نهرها می‌جوشند و قصرهایی برای تو می‌سازد. بلکه آن‌ها روز قیامت را انکار کردند و برای کسانی که روز قیامت را انکار کنند، آتش سوزانی آماده کرده‌ایم. وقتی آن‌ها را از دور ببینی، از شدت خشم، فریاد و ناله‌ای خواهند داشت. و وقتی در جای تنگی داخل آتش شوند، آنجا فریاد می‌زنند که وای بر ما! امروز به ما نگویید وای بر یک نفر، بلکه بگویید وای بر بسیار.
بگو فرو فرستاد آن را آنکه می‌داند پنهان را در آسمانها و زمین بدرستی که او باشد آمرزنده مهربان (۶) و گفتند چیست مر این رسول را که می‌خورد خوردنی را و راه می‌رود در بازارها چرا فرو فرستاده نشد باو فرشته پس باشد باو بیم‌کننده (۷) یا چرا انداخته نمی‌شود بسوی او گنجی یا چرا نمی‌باشد مر او را بوستانی که می‌خورده باشد از آن و گفتند ظالمان پیروی نمی‌کنید مگر مردی را سحر کرده شده (۸) به بین چگونه زدند برای تو مثلها پس گمراه شدند پس نمی‌توانند یافت راهی (۹) افزون آمد آنکه اگر خواهد گرداند برای تو بهتر از آن بهشتهایی که می‌رود از زیرشان نهرها و می‌سازد برای تو قصرها (۱۰) بلکه تکذیب نمودند قیامت را و آماده کردیم برای آنکه تکذیب کرد قیامت را آتش سوزان (۱۱) چون ببینند ایشان را از جایی دور شنوند مر او را جوش و خروش را (۱۲) و چون افکنده شوند از آن جای تنگ قرین‌کرده‌شدگان می‌خوانند در آنجا هلاک را (۱۳) می‌خوانید امروز هلاک واحد را و بخوانید هلاک بسیار (۱۴)
هوش مصنوعی: خداوند (که همه‌ی چیزهای پنهان را در آسمان‌ها و زمین می‌داند) بر رسول خود رحمت می‌فرستد و او را می‌آمرزد. مردم درباره‌ی این پیامبر می‌گویند: چه چیزی باعث شده که او اینگونه باشد؟ او که غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود، چرا فرشته‌ای به او نازل نمی‌شود تا او را از عذاب بترساند؟ همچنین چرا گنجی برای او نمی‌آید یا باغی ندارد که از آن بخورد؟ آن‌ها فقط او را فردی می‌دانند که جادو شده است و به او مثل‌ها می‌زنند که باعث گمراهی آن‌ها شده است و نمی‌توانند راه حق را پیدا کنند. خداوند می‌گوید اگر بخواهد، می‌تواند به او بهشتی بهتر از آنچه برای او فراهم شده، بدهد و قصرهایی بسازد که از زیر آن‌ها نهرها جاری باشد. اما آن‌ها آخرت را تکذیب کردند و برای کسانی که قیامت را انکار کردند، آتش سوزانی آماده کرده‌ایم. وقتی آن‌ها از دور صدای آتش را می‌شنوند و در جایی تنگ و محصور پرتاب می‌شوند، در آنجا به هلاکت می‌افتند و از خدا می‌خواهند که ای کاش یک بار هلاک شوند، در حالی که اگر برگردند، هلاکت‌های بیشتری برایشان خواهد بود.
ای محمّد (ص) گو فرستاد این یقین
آنکه داند سرّ افلاک و زمین
هوش مصنوعی: ای محمد (ص)، بگو که این پیام را فرستاده کسی است که به اسرار آسمان‌ها و زمین آگاه است.
او بود آمرزگار و مهربان
پرده پوشد بر عیوب بندگان
هوش مصنوعی: او بخشنده و مهربان است و عیب‌های بندگان را پنهان می‌کند.
چیست گفتند این پیمبر را کجا
که خورد چیز و رود در سوقها
هوش مصنوعی: پرسیدند از پیامبر که چه چیزی می‌خورد و کجا می‌رود.
دعویش گر بود بر صدق از نشان
حال او بُد بر خلاف دیگران
هوش مصنوعی: اگر او ادعایی درباره صداقت خود دارد، نشان حال او خلاف سایرین است.
نی فرستادند چون افرشته ای
سوی او هیچ از پی سر رشته ای
هوش مصنوعی: نی را به سوی او فرستادند، مانند یک فرشته. هیچ‌گونه تلاشی برای یافتن سرنخی از او نکردند.
تا به کس امرش نماند مشتبه
با وی او باشد به خلقان بیم ده
هوش مصنوعی: هرگاه که کسی در کارش به دیگران وابسته نباشد، باید در عین محافظه‌کاری و با احتیاط با مردم برخورد کند تا از ایجاد سوءتفاهم و نادرستی جلوگیری شود.
یا نشد افکنده گنجی سوی او
یا که باغی در معیشت بس نکو
هوش مصنوعی: یا اینکه گنجی به سوی او پرتاب نشده یا اینکه باغی در زندگی‌اش وجود ندارد که خوب باشد.
پیروی گفتند اهل ظلم هان
نی کنید الاّ ز مسحوری عیان
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که اهل ظلم و فساد به کسانی که از حقیقت دور مانده‌اند، هشدار می‌دهند که مراقب باشید و از روی نادانی عمل نکنید؛ مگر اینکه به وضوح از تأثیرات سحر و جادو آگاه باشید. به عبارت دیگر، بر شناخت و درک درست تأکید می‌شود و به این نکته اشاره می‌شود که باید از عواقب ناشی از اعمال نادرست و بی‌مبنا آگاه باشید.
بین چسان بهرت زدند امثال را
ره نپیمودند جز اضلال را
هوش مصنوعی: چگونه تو را به بهت و حیرت دچار کردند، در حالی که دیگران فقط به گمراهی راه نرفته‌اند؟
پس توانایی ندارند از بسیج
تا به الزامت رهی یابند هیچ
هوش مصنوعی: آن‌ها نمی‌توانند از طریق تلاش و کوشش به الزامات ضروری دست یابند.
بس بزرگ و برتر است ار خواهد او
تا که سازد بخشد اندر جستجو
هوش مصنوعی: اگر او بخواهد، می‌تواند به راحتی در جستجو به ما کمک کند و ما را بی‌نهایت سعادتمند سازد.
بهتر از این گنج و بستان آن جنان
بر تو کز زیرش بود جوها روان
هوش مصنوعی: بهتر از این ثروت و باغ، آن بهشت است که از زیر آن نهرها جاری است.
سازدت هم قصرهای با فروغ
بل گرفتند آن قیامت را دروغ
هوش مصنوعی: ساز تو نیز مانند قصرهای روشن، دروغین است، و آن قیامت واقعی را فراموش کرده‌اند.
کرد هر تکذیب حشر از کردگار
بهرش آماده است سوزاننده نار
هوش مصنوعی: هر کدام از انکارها و ملامت‌هایی که در روز قیامت از سوی خداوند صورت می‌گیرد، برای او به گونه‌ای آماده است که آتش سوزان را به همراه خواهد داشت.
بیند ایشان را چو نار از جای دور
بشنوند آواز آن را بی فتور
هوش مصنوعی: آنها را مانند آتش می‌بینند که از دور می‌درخشد و صدای آن را بدون هیچ افتی می‌شنوند.
یعنی آواز و خروشی خشم آن
که بجوشد بهر بلع کافران
هوش مصنوعی: صدای خشمگینی به گوش می‌رسد که ناشی از جوشش خشم کسی است که به خاطر کافران به هیجان آمده است.
چون کسی که بیند از روی غضب
بر کسی کاندازدش در رنج و تب
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر خشم بر کسی آسیب می‌زند و او را در زحمت و عذاب می‌اندازد.
چون شوند انداخته در جای ضیق
اندر آتش بسته بر هم آن فریق
هوش مصنوعی: وقتی کسانی که در یک تنگنای سخت قرار دارند، در آتش گرفتار می‌شوند و جمعاً در آن وضعیت می‌سوزند.
بسته اند اعنی چو دزدان سبل
دست و گردنهایشان بر بند و غل
هوش مصنوعی: آنها مانند دزدان گرفتار شده‌اند، با دست‌ها و گردن‌هایشان در زنجیر و بند.
می بخوانند از پی تفتیش را
بر خود آنجا مر هلاک خویش را
هوش مصنوعی: در آنجا شراب می‌نوشند و در پی بازرسی هستند، اما در واقع خودشان را به هلاکت می‌اندازند.
بر خود اعنی دم به دم نفرین کنند
چون ز آتش بستر و بالین کنند
هوش مصنوعی: هر لحظه خود را مورد نفرین قرار می‌دهند، چون که آتش، بستر و تشک‌شان را لمس کند.
قایلی گوید در امروز از ستوه
یک ثُبُوراً می بخوانید ای گروه
هوش مصنوعی: به امروز از سر دلخوری و ناامیدی چیزی بگویید و به جمع بگویید که از این حال رنج می‌برند.
بل بخوانید این ثُبُوراً را فزون
کآتش افزونتان کُند خوار و زبون
هوش مصنوعی: بیشتر آیات و نشانه‌ها را بخوانید، زیرا آتش گناهان شما را مستاصل و در نهایت ذلیل می‌کند.