گنجور

۵- آیات ۲۲ تا ۲۶

وَ لاٰ یَأْتَلِ أُولُوا اَلْفَضْلِ مِنْکُمْ وَ اَلسَّعَةِ أَنْ یُؤْتُوا أُولِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْمَسٰاکِینَ وَ اَلْمُهٰاجِرِینَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لاٰ تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اَللّٰهُ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۲) إِنَّ اَلَّذِینَ یَرْمُونَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْغٰافِلاٰتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ لُعِنُوا فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ عَظِیمٌ (۲۳) یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِمٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ (۲۴) یَوْمَئِذٍ یُوَفِّیهِمُ اَللّٰهُ دِینَهُمُ اَلْحَقَّ وَ یَعْلَمُونَ أَنَّ اَللّٰهَ هُوَ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ (۲۵) اَلْخَبِیثٰاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ اَلْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثٰاتِ وَ اَلطَّیِّبٰاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ اَلطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبٰاتِ أُولٰئِکَ مُبَرَّؤُنَ مِمّٰا یَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۲۶)

و باید سوگند نخورند صاحبان افزونی از شما و توانگری ندهند بصاحبان قرابت و درماندگان و هجرت‌کنندگان در راه خدا و باید که درگذرید و عفو کنند آیا دوست نمی‌دارید که بیامرزد خدا شما و خدا آمرزنده مهربانست (۲۲) بدرستی که آنان که نسبت زنا می‌دهند بزنان عفیفه بیخبر گروندگان لعنت کرده شدند در دنیا و آخرت و از برای ایشانست عذابی بزرگ (۲۳) روزی که گواهی دهند بر ایشان زبانهاشان و دستهاشان و پاهاشان بآنچه بودند که می‌کردند (۲۴) روزی چنین تمام می‌دهد ایشان را خدا جزاشان که حق است و می‌دانند که خدا اوست حق آشکار (۲۵) پلیدها برای پلیدانست و پلیدان برای پلیدهاست و پاکیزه‌ها برای پاکانست و پاکان برای پاکیزه‌ها آن گروه منزه‌اند از آنچه می‌گویند مر ایشان راست آمرزش و روزی خوب (۲۶)

باید آنکه صاحبان فضل و حال
که فزونند از حسب وز ملک و مال
نی خورند ایشان قسم بر بینشان
نفقه تا ندهند بر خویشانشان
یا به درویشان و هجرت کردگان
در ره دین و رضای حق چنان
داشت خویشی بینوا صدّیقِ داد
بوده ز اهل إفک هم آن نامراد
خورد سوگند او که تا هرگز دگر
نکند از صدقات او را بهره ور
آمد این آیت که این سوگند نیست
بر رضای حق که غفار و غنی است
باید آنکه بگذرد او در مقام
روی گرداند همانا ز انتقام
دوست آیا می ندارید آنکه هم
حق بیامرزد شما را از کرم
او بود آمرزگار و مهربان
بگذرد زود از خطای مجرمان
می کنند آنانکه رَمی محصنات
مُحصَناتِ الْغَاِفلاتِ الْمُؤمِنَات
یعنی ایشانند غافل از عفاف
زآنچه نسبتشان دهند اندر خلاف
در دو دنیا دور باشند آن کسان
از نکو نامی به رنجی بس گران
هستشان یعنی عذابی بس عظیم
این سزای هر ستمکار وخیم
روزی آن کو بدهد ایشان را بجا
مر گواهی خود زبان و دست و پا
زآنچه ایشان کرده اند اندر محل
ز إفک و قذف و سوء گفتار و عمل
بدهد ایشان را حق آن روز از تمام
آنچه می باشد سزاوار مقام
می بدانند اندر آن روز از یقین
سرّ أنَّ االلهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِین
آن سخنهایی که ناپاک است و بد
بر پلیدان و به ناپاکان سزد
هم پلیدانند شایان بر مزید
بر سخنهایی که زشت است و پلید
طیّبات آمد ز بهر طیّبین
طَّیِّبُون لِلطَّیِّبَات است این یقین
هر کلام پاک یعنی درخور است
آنکه را پاکی به ذات و گوهر است
مر مبرّا آن گروهند از خطا
وز کلامی کآن بود بر ناروا
یا به صفوان است راجع این ضمیر
هم به اُمّ المؤمنین شمس منیر
یعنی آنها هر دو پاکند و بری
زآنچه گویند اهل إفک از کافری
هستشان آمرزش و رزقی نکو
بر سزای آن سخنها رو به رو
۴- آیات ۱۵ تا ۲۱: إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْوٰاهِکُمْ مٰا لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ وَ تَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اَللّٰهِ عَظِیمٌ (۱۵) وَ لَوْ لاٰ إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُمْ مٰا یَکُونُ لَنٰا أَنْ نَتَکَلَّمَ بِهٰذٰا سُبْحٰانَکَ هٰذٰا بُهْتٰانٌ عَظِیمٌ (۱۶) یَعِظُکُمُ اَللّٰهُ أَنْ تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَداً إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۷) وَ یُبَیِّنُ اَللّٰهُ لَکُمُ اَلْآیٰاتِ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۱۸) إِنَّ اَلَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ اَلْفٰاحِشَةُ فِی اَلَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ اَللّٰهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ (۱۹) وَ لَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اَللّٰهَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ (۲۰) یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَتَّبِعُوا خُطُوٰاتِ اَلشَّیْطٰانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُوٰاتِ اَلشَّیْطٰانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ لَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ مٰا زَکیٰ مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ یُزَکِّی مَنْ یَشٰاءُ وَ اَللّٰهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۲۱)۶- آیات ۲۷ تا ۲۹: یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لاٰ تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ بُیُوتِکُمْ حَتّٰی تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلیٰ أَهْلِهٰا ذٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (۲۷) فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِیهٰا أَحَداً فَلاٰ تَدْخُلُوهٰا حَتّٰی یُؤْذَنَ لَکُمْ وَ إِنْ قِیلَ لَکُمُ اِرْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْکیٰ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ (۲۸) لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنٰاحٌ أَنْ تَدْخُلُوا بُیُوتاً غَیْرَ مَسْکُونَةٍ فِیهٰا مَتٰاعٌ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ یَعْلَمُ مٰا تُبْدُونَ وَ مٰا تَکْتُمُونَ (۲۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لاٰ یَأْتَلِ أُولُوا اَلْفَضْلِ مِنْکُمْ وَ اَلسَّعَةِ أَنْ یُؤْتُوا أُولِی اَلْقُرْبیٰ وَ اَلْمَسٰاکِینَ وَ اَلْمُهٰاجِرِینَ فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لاٰ تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اَللّٰهُ لَکُمْ وَ اَللّٰهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ (۲۲) إِنَّ اَلَّذِینَ یَرْمُونَ اَلْمُحْصَنٰاتِ اَلْغٰافِلاٰتِ اَلْمُؤْمِنٰاتِ لُعِنُوا فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ عَظِیمٌ (۲۳) یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِمٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ (۲۴) یَوْمَئِذٍ یُوَفِّیهِمُ اَللّٰهُ دِینَهُمُ اَلْحَقَّ وَ یَعْلَمُونَ أَنَّ اَللّٰهَ هُوَ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ (۲۵) اَلْخَبِیثٰاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ اَلْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثٰاتِ وَ اَلطَّیِّبٰاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ اَلطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبٰاتِ أُولٰئِکَ مُبَرَّؤُنَ مِمّٰا یَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۲۶)
هوش مصنوعی: افراد با فضیلت و توانگر از میان شما نباید قسم بخورند که به خویشاوندان و نیازمندان و مهاجران در راه خدا کمک نکنند. باید آن‌ها درگذشت کنند و از خطاهای یکدیگر چشم‌پوشی کنند. آیا دوست ندارید که خدا هم شما را ببخشد؟ خدا بخشنده و مهربان است. کسانی که مؤمنان پاکدامن و بی‌خبر را متهم می‌کنند، در دنیا و آخرت لعنت می‌شوند و عذاب بزرگی در انتظارشان است. در آن روز، زبان‌ها، دستان و پاهایشان به اعمالشان شهادت می‌دهند. در آن روز، خدا به آنان حق‌شان را به طور کامل خواهد داد و آن‌ها خواهند دانست که خداوند حق واضحی است. ناپاک‌ها برای ناپاک‌ها و ناپاک‌ها برای ناپاک‌ها هستند و پاک‌ها برای پاک‌ها و پاک‌ها برای پاک‌ها. این افراد از آنچه درباره آن‌ها می‌گویند بی‌زبان و تبرئه‌اند و برایشان بخشش و روزی نیکو وجود دارد.
و باید سوگند نخورند صاحبان افزونی از شما و توانگری ندهند بصاحبان قرابت و درماندگان و هجرت‌کنندگان در راه خدا و باید که درگذرید و عفو کنند آیا دوست نمی‌دارید که بیامرزد خدا شما و خدا آمرزنده مهربانست (۲۲) بدرستی که آنان که نسبت زنا می‌دهند بزنان عفیفه بیخبر گروندگان لعنت کرده شدند در دنیا و آخرت و از برای ایشانست عذابی بزرگ (۲۳) روزی که گواهی دهند بر ایشان زبانهاشان و دستهاشان و پاهاشان بآنچه بودند که می‌کردند (۲۴) روزی چنین تمام می‌دهد ایشان را خدا جزاشان که حق است و می‌دانند که خدا اوست حق آشکار (۲۵) پلیدها برای پلیدانست و پلیدان برای پلیدهاست و پاکیزه‌ها برای پاکانست و پاکان برای پاکیزه‌ها آن گروه منزه‌اند از آنچه می‌گویند مر ایشان راست آمرزش و روزی خوب (۲۶)
هوش مصنوعی: باید صاحبان ثروت و قدرت برای نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا انفاق کنند و از انتقام‌جویی دست بردارند و عفو کنند. آیا دوست ندارید خدا شما را ببخشد؟ او آمرزنده و مهربان است. کسانی که به زنان پاکدامن اتهام زنا می‌زنند، در دنیا و آخرت ملعون خواهند شد و عذاب بزرگی در انتظارشان است. در روز حساب، زبان‌ها، دست‌ها و پاهای آنها شهادت می‌دهند که چه کارهایی کرده‌اند. خداوند به آنها جزای حقیقی می‌دهد و آنها به حقیقتی که برایشان روشن می‌شود، پی می‌برند. ناپاک‌ها برای ناپاک‌ها و پاکان برای پاکان هستند. این گروه از آنچه می‌گویند منزه‌اند و برای آنها آمرزش و روزی نیکو فراهم است.
باید آنکه صاحبان فضل و حال
که فزونند از حسب وز ملک و مال
هوش مصنوعی: کسانی که دارای دانش و فضائل هستند، باید از افرادی که فقط به حسب و نشان خانوادگی، یا ثروت و مقام خود تکیه دارند، بیشتر مورد توجه و ارزش قرار بگیرند.
نی خورند ایشان قسم بر بینشان
نفقه تا ندهند بر خویشانشان
هوش مصنوعی: این افراد قسم یاد می‌کنند که تا وقتی به دیگران کمک نکند، آن‌ها هم به خانواده خود کمک نخواهند کرد.
یا به درویشان و هجرت کردگان
در ره دین و رضای حق چنان
هوش مصنوعی: به افرادی که در راه دین و خشنودی خداوند از منزل و خانواده خود دور شده‌اند، توجه و احترام خاصی داشته باشید.
داشت خویشی بینوا صدّیقِ داد
بوده ز اهل إفک هم آن نامراد
هوش مصنوعی: در میان خویشاوندان، فردی بی‌پناه وجود داشت که به صداقت معروف بود، اما او هم از اهل افک و دروغگوها به شمار می‌رفت.
خورد سوگند او که تا هرگز دگر
نکند از صدقات او را بهره ور
هوش مصنوعی: او قسم خورده است که هرگز از صدقه‌های او کسی بهره‌مند نشود.
آمد این آیت که این سوگند نیست
بر رضای حق که غفار و غنی است
هوش مصنوعی: این آیاتی که نازل شده، نشان‌دهنده این است که این قسم به خاطر رضایت خدا نیست، زیرا او بخشنده و بی‌نیاز است.
باید آنکه بگذرد او در مقام
روی گرداند همانا ز انتقام
هوش مصنوعی: کسی که در حالتی خدشه‌دار قرار دارد، باید از نفرت و انتقام دوری کند و به سوی مقام و جایگاه بالاتری بگذرد.
دوست آیا می ندارید آنکه هم
حق بیامرزد شما را از کرم
هوش مصنوعی: آیا دوستی ندارید که به خاطر بزرگواری و مهربانی‌اش شما را از گناهانتان ببخشد؟
او بود آمرزگار و مهربان
بگذرد زود از خطای مجرمان
هوش مصنوعی: او بخشنده و مهربان است و به سرعت از گناهان تبهکاران عبور می‌کند.
می کنند آنانکه رَمی محصنات
مُحصَناتِ الْغَاِفلاتِ الْمُؤمِنَات
هوش مصنوعی: افرادی وجود دارند که به پاکدامنی و نجابت زنان مؤمن بی‌توجهی می‌کنند و به آن‌ها آسیب می‌زنند.
یعنی ایشانند غافل از عفاف
زآنچه نسبتشان دهند اندر خلاف
هوش مصنوعی: این افراد از پاکدامنی بی‌خبرند و هیچ توجهی به آنچه در موردشان گفته می‌شود ندارند، حتی اگر این سخنان با حقیقت در تضاد باشد.
در دو دنیا دور باشند آن کسان
از نکو نامی به رنجی بس گران
هوش مصنوعی: افرادی که نام نیکو دارند، در هر دو دنیا از رنج و درد دور خواهند بود.
هستشان یعنی عذابی بس عظیم
این سزای هر ستمکار وخیم
هوش مصنوعی: آنها به عذابی بزرگ دچار خواهند شد، این عذاب سزاوار هر ستمگر بدکار است.
روزی آن کو بدهد ایشان را بجا
مر گواهی خود زبان و دست و پا
هوش مصنوعی: روزی خواهد رسید که آن شخص به جای اینکه به حرف و خود از زبان و دست و پا استناد کند، گواهی می‌دهد.
زآنچه ایشان کرده اند اندر محل
ز إفک و قذف و سوء گفتار و عمل
هوش مصنوعی: آنچه که آن‌ها در این مکان به خاطر تهمت‌ها، گردن‌نهادن به دروغ و بدگویی‌ها و اعمال نادرست انجام داده‌اند، باعث شده که اوضاع به این شکل درآید.
بدهد ایشان را حق آن روز از تمام
آنچه می باشد سزاوار مقام
هوش مصنوعی: به آن‌ها حق و حقوق آن روز را بدهد، از تمام چیزهایی که شایسته مقام و موقعیتشان است.
می بدانند اندر آن روز از یقین
سرّ أنَّ االلهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِین
هوش مصنوعی: در آن روز، مردم می‌فهمند و می‌دانند که خداوند حقیقت واضح و روشنی است.
آن سخنهایی که ناپاک است و بد
بر پلیدان و به ناپاکان سزد
هوش مصنوعی: سخنان زشت و ناپسند، مناسب کسانی است که خود آلوده و ناپاک هستند.
هم پلیدانند شایان بر مزید
بر سخنهایی که زشت است و پلید
هوش مصنوعی: در میان پلیدان، کسانی هستند که بر زشتی‌ها و سخنان زشت افزوده می‌شوند.
طیّبات آمد ز بهر طیّبین
طَّیِّبُون لِلطَّیِّبَات است این یقین
هوش مصنوعی: هر چیز خوب و پاکی برای افرادی که خود پاک و خوب هستند، به سوی آنان آمده است. این موضوع کاملاً روشن و واضح است.
هر کلام پاک یعنی درخور است
آنکه را پاکی به ذات و گوهر است
هوش مصنوعی: هر گفته‌ای که نیکو و خالص باشد، شایسته کسی است که خود از پاکی و خلوص برخوردار است.
مر مبرّا آن گروهند از خطا
وز کلامی کآن بود بر ناروا
هوش مصنوعی: این گروه از هر گونه اشتباه پاک و مبرا هستند و کلامی که بر اساس نادرستی است، از آن‌ها نیست.
یا به صفوان است راجع این ضمیر
هم به اُمّ المؤمنین شمس منیر
هوش مصنوعی: این بیت به ارتباطی اشاره دارد که به یک شخصیت بخصوص مرتبط می‌شود، و به نظر می‌رسد به خانمی با صفات والا و درخشان اشاره دارد که ممکن است به عنوان یک مادر یا الگو برای مؤمنان شناخته شود. در اینجا به ویژگی‌های مثبت و روشنی که این شخصیت به همراه دارد، تأکید شده است.
یعنی آنها هر دو پاکند و بری
زآنچه گویند اهل إفک از کافری
هوش مصنوعی: آنها هر دو مصنوع و بی‌گناه هستند و از اتهاماتی که افراد بدگمان و کافر مطرح می‌کنند، مبرا هستند.
هستشان آمرزش و رزقی نکو
بر سزای آن سخنها رو به رو
هوش مصنوعی: آن‌ها بخشایش و روزی نیکو دارند، بابت آن سخنانی که به زبان می‌آورند.