گنجور

۲- آیات ۱۲ تا ۱۴

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسٰانَ مِنْ سُلاٰلَةٍ مِنْ طِینٍ (۱۲) ثُمَّ جَعَلْنٰاهُ نُطْفَةً فِی قَرٰارٍ مَکِینٍ (۱۳) ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا اَلْمُضْغَةَ عِظٰاماً فَکَسَوْنَا اَلْعِظٰامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْنٰاهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبٰارَکَ اَللّٰهُ أَحْسَنُ اَلْخٰالِقِینَ (۱۴)

و بتحقیق که آفریدیم انسان را از صاف کشیده از گل (۱۲) پس گردانیدیم او را نطفه در قرارگاهی استوار (۱۳) پس گردانیدیم آن نطفه را پارچۀ خونی بسته پس گردانیدیم آن پارچه خون بسته را پارچه گوشتی پس گردانیدیم پارچه گوشت را استخوانها پس پوشانیدیم آن استخوانها را گوشتی پس آفریدیم او را آفریدن دیگر پس برتر آمد خدا که بهترین آفرینندگانست (۱۴)

« در بیان حال نطفه »

آفریدیم آدمی را ما یقین
از خلاصه کآن شده بیرون ز طین
نسل او را پس ز نطفه در مقر
مستقر کردیم از روی اثر
پس بگرداندیم آن نطفۀ سفید
خون سرخی آن چنان کآمد پدید
پس بگرداندیم لحمش پس عظام
پس بپوشیدیم بر لحم آن تمام
ثُم أنشَأنَاهُ خَلْقَاً آخَرَا
زنده شد یعنی ز روح آن دیگرا
یافت جنبش زآن سپس که بُد جماد
صورتش باشد افاضه در نهاد
یا قوی کردیم ایجاد اندر او
یا مراد از هر سه باشد خود نکو
صورت و روح و قوی یعنی تمام
یافت خلق از صورت و معنی نظام
خلق آخر گفت یا زآنکه جماد
بود و حیوان گشت زآن پس در گشاد
کور و کر بُد، چشم و گوشش داد رب
بود اَبکم داد او را نطق و لب
شرح خِلقت در کتاب طب تمام
گفته اند ارباب حکمت در مقام
نیست در تفسیر جای آن بیان
گر که خواهی رو ز تشریح آن بخوان
پس بزرگ است و بلند او در یقین
هم بود نیکوترین تقدیرش این

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسٰانَ مِنْ سُلاٰلَةٍ مِنْ طِینٍ (۱۲) ثُمَّ جَعَلْنٰاهُ نُطْفَةً فِی قَرٰارٍ مَکِینٍ (۱۳) ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا اَلْمُضْغَةَ عِظٰاماً فَکَسَوْنَا اَلْعِظٰامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْنٰاهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبٰارَکَ اَللّٰهُ أَحْسَنُ اَلْخٰالِقِینَ (۱۴)
هوش مصنوعی: ما انسان را از ترکیب خاصی از گل آفریدیم. سپس او را به صورت نطفه‌ای در جایگاه محکم و ایمنی قرار دادیم. بعد از آن، نطفه را به مرحله‌ای به نام علقه تبدیل کردیم، و علقه را به مرحله‌ای به نام مضغه ساختیم. سپس مضغه را به استخوان تبدیل کردیم و استخوان‌ها را با گوشت پوشاندیم. در نهایت، او را به شکل جدیدی از خلقت ایجاد کردیم. بی‌نهایت مبارک است خداوند که بهترین خالقان است.
و بتحقیق که آفریدیم انسان را از صاف کشیده از گل (۱۲) پس گردانیدیم او را نطفه در قرارگاهی استوار (۱۳) پس گردانیدیم آن نطفه را پارچۀ خونی بسته پس گردانیدیم آن پارچه خون بسته را پارچه گوشتی پس گردانیدیم پارچه گوشت را استخوانها پس پوشانیدیم آن استخوانها را گوشتی پس آفریدیم او را آفریدن دیگر پس برتر آمد خدا که بهترین آفرینندگانست (۱۴)
هوش مصنوعی: به درستی که انسان را از خاک صاف و خالص آفریدیم، سپس او را به شکل نطفه‌ای در مکان امن و استوار قرار دادیم. بعد از آن، آن نطفه را به شکل پارچه‌ای خونین تبدیل کردیم. پس از آن، آن پارچه خونین را به شکل پارچه‌ای گوشتی درآوردیم و پارچه گوشت را با استخوان‌ها پوشاندیم. در ادامه، آن استخوان‌ها را با گوشت پوشش دادیم و به او شکلی جدید و دیگری دادیم. در نهایت، خداوندی که بهترین خالقان است، او را به وجود آورد.
« در بیان حال نطفه »
هوش مصنوعی: «در تشریح وضعیت نطفه»
آفریدیم آدمی را ما یقین
از خلاصه کآن شده بیرون ز طین
هوش مصنوعی: ما آدمی را خلق کردیم و به درستی می‌دانیم که او از بهترین و خالص‌ترین چیزی که وجود دارد، ساخته شده است.
نسل او را پس ز نطفه در مقر
مستقر کردیم از روی اثر
هوش مصنوعی: ما نسل او را از همان آغاز زندگی و از مرحله نطفه به طور معین و قرار داده شده‌ای در مکان مشخصی قرار دادیم، و این کار بر اساس نشانه‌ها و آثار انجام شد.
پس بگرداندیم آن نطفۀ سفید
خون سرخی آن چنان کآمد پدید
هوش مصنوعی: پس ما آن نطفۀ سفید را به خون سرخ تبدیل کردیم و به این ترتیب، موجودی جدید به وجود آمد.
پس بگرداندیم لحمش پس عظام
پس بپوشیدیم بر لحم آن تمام
هوش مصنوعی: ما ابتدا گوشتش را به چرخش درآوردیم و سپس استخوان‌ها را قرار دادیم، و در نهایت تمام این‌ها را با هم پوشاندیم.
ثُم أنشَأنَاهُ خَلْقَاً آخَرَا
زنده شد یعنی ز روح آن دیگرا
هوش مصنوعی: پس ما او را به شکل و وجودی دیگر خلق کردیم، به این معنا که او از روح دیگری به حیات درآمد.
یافت جنبش زآن سپس که بُد جماد
صورتش باشد افاضه در نهاد
هوش مصنوعی: جنبش و حرکتی حاصل می‌شود، زمانی که وجود خارجی یک چیز هنوز خام و بدون شکل کامل باشد، و این حرکت به دلیل تأثیرات و نیروهای بیرونی در وجود آن ایجاد می‌شود.
یا قوی کردیم ایجاد اندر او
یا مراد از هر سه باشد خود نکو
هوش مصنوعی: ما یا قدرتی در وجود او ایجاد کرده‌ایم، یا ممکن است منظور از هر سه نفر خود فرد نیکو باشد.
صورت و روح و قوی یعنی تمام
یافت خلق از صورت و معنی نظام
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وجود انسان از دو بخش اصلی تشکیل شده است: ظاهر و باطن. تمامی مخلوقات به ترکیب این دو ویژگی نیاز دارند تا به کمال و نظم برسند. به عبارتی، برای تحقق یک نظام کامل، هم به شکل ظاهری و هم به معنای درونی نیاز داریم.
خلق آخر گفت یا زآنکه جماد
بود و حیوان گشت زآن پس در گشاد
هوش مصنوعی: مردم گفتند، یا به خاطر اینکه مواد بی‌جان تبدیل به موجودات زنده شدند و پس از آن به راحتی زندگی کردند.
کور و کر بُد، چشم و گوشش داد رب
بود اَبکم داد او را نطق و لب
هوش مصنوعی: بازیگر داستانی بود که به رغم نداشتن بینایی و شنوایی، توانست سخن بگوید و ارتباط برقرار کند. او از طرف دیگران توانایی‌هایی دریافت کرد که به او کمک کرد تا به دنیای اطرافش فعال‌تر و مؤثرتر مرتبط شود.
شرح خِلقت در کتاب طب تمام
گفته اند ارباب حکمت در مقام
هوش مصنوعی: در کتاب‌های پزشکی، کارشناسان بزرگ به طور کامل ویژگی‌های آفرینش انسان را توضیح داده‌اند.
نیست در تفسیر جای آن بیان
گر که خواهی رو ز تشریح آن بخوان
هوش مصنوعی: در تفسیر این موضوع، جایی برای توضیح و بیان نیست؛ اگر می‌خواهی، می‌توانی از تشریح آن بگذری و تنها بخوانی.
پس بزرگ است و بلند او در یقین
هم بود نیکوترین تقدیرش این
هوش مصنوعی: او بزرگ و بلندمرتبه است و به یقین بهترین سرنوشت او نیز همین است.