گنجور

۱۱- آیات ۷۳ تا ۹۰

وَ إِنَّکَ لَتَدْعُوهُمْ إِلیٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِیمٍ (۷۳) وَ إِنَّ اَلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ اَلصِّرٰاطِ لَنٰاکِبُونَ (۷۴) وَ لَوْ رَحِمْنٰاهُمْ وَ کَشَفْنٰا مٰا بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ لَلَجُّوا فِی طُغْیٰانِهِمْ یَعْمَهُونَ (۷۵) وَ لَقَدْ أَخَذْنٰاهُمْ بِالْعَذٰابِ فَمَا اِسْتَکٰانُوا لِرَبِّهِمْ وَ مٰا یَتَضَرَّعُونَ (۷۶) حَتّٰی إِذٰا فَتَحْنٰا عَلَیْهِمْ بٰاباً ذٰا عَذٰابٍ شَدِیدٍ إِذٰا هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ (۷۷) وَ هُوَ اَلَّذِی أَنْشَأَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصٰارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ قَلِیلاً مٰا تَشْکُرُونَ (۷۸) وَ هُوَ اَلَّذِی ذَرَأَکُمْ فِی اَلْأَرْضِ وَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ (۷۹) وَ هُوَ اَلَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ لَهُ اِخْتِلاٰفُ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهٰارِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۸۰) بَلْ قٰالُوا مِثْلَ مٰا قٰالَ اَلْأَوَّلُونَ (۸۱) قٰالُوا أَ إِذٰا مِتْنٰا وَ کُنّٰا تُرٰاباً وَ عِظٰاماً أَ إِنّٰا لَمَبْعُوثُونَ (۸۲) لَقَدْ وُعِدْنٰا نَحْنُ وَ آبٰاؤُنٰا هٰذٰا مِنْ قَبْلُ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ أَسٰاطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ (۸۳) قُلْ لِمَنِ اَلْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهٰا إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۸۴) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ أَ فَلاٰ تَذَکَّرُونَ (۸۵) قُلْ مَنْ رَبُّ اَلسَّمٰاوٰاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ (۸۶) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ أَ فَلاٰ تَتَّقُونَ (۸۷) قُلْ مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لاٰ یُجٰارُ عَلَیْهِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۸۸) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ فَأَنّٰی تُسْحَرُونَ (۸۹) بَلْ أَتَیْنٰاهُمْ بِالْحَقِّ وَ إِنَّهُمْ لَکٰاذِبُونَ (۹۰)

و بدرستی که تو هر آینه می‌خوانی ایشان را براه راست (۷۳) و بدرستی که آنان که نمی‌گروند بآخرت از راه هر آینه بیرون روندگانند (۷۴) و اگر ببخشائیم ایشان را و رفع نمائیم آنچه بایشان رسیده از ضرر هر آینه لجاج کنید در زیاده رویشان که حیران باشند (۷۵) و بتحقیق گرفتیم ایشان را بعذاب پس ذلیل نشدند مر پروردگارشان را و زاری ننمودند (۷۶) تا چون گشادیم بر ایشان دری صاحب عذاب سخت آن‌گاه ایشان در آن بودند ناامیدان (۷۷) و اوست که آفرید برای شما گوش و دیده‌ها و دلها کم شکر می‌کنید (۷۸) و اوست که آفرید شما را در زمین و بسوی او حشر می‌شوید (۷۹) و اوست که زنده می‌کند و می‌میراند و مر او راست اختلاف شب و روز آیا پس در نمی‌یابید بعقل (۸۰) بلکه گفتند مانند آنچه گفتند پیشینیان (۸۱) گفتند آیا چون بمیریم و باشیم خاک و استخوانها آیا مائیم برانگیخته‌شوندگان (۸۲) بحقیقت وعده داده شدیم ما و پدرانمان این را پیش از این نیست این مگر افسانه‌های پیشینیان (۸۳) بگو مر کراست زمین و آنکه در آنست اگر هستید که می‌دانید (۸۴) بزودی خواهند گفت مر خدا راست بگو آیا پس پند نمی‌گیرید (۸۵) بگو کیست پروردگار آسمانهای هفت‌گانه و پروردگار عرش عظیم (۸۶) بزودی خواهند گفت مر خدا راست بگو آیا پس نمی‌پرهیزید (۸۷) بگو کیست که بدست اوست پادشاهی همه چیز و او پناه می‌دهد و پناه داده نمی‌شود بر او اگر هستید که می‌دانید (۸۸) بزودی خواهند گفت مر خدا راست پس از کجا فریب داده می‌شوید (۸۹) بلکه دادیم ایشان را حق و بدرستی که ایشانند هر آینه دروغگویان (۹۰)

خود تو خوانیشان به سوی راه راست
نگروند ایشان بدانچه مدعاست
وآن کسان که نگروند از ناقبول
بر قیامت هستشان وز ره عدول
ور ببخشاییم و برداریم ما
آنچه از سختی است ایشان را به جا
هستشان در گمرهیِ خود لجاج
واله و سرگشته تر در اعوجاج
باز بگرفتیمشان چون بر عذاب
پس نکردند استکانت بر صواب
نه نمودند از تضرّع و اضطرار
در شدائد روی بر پروردگار
تا گشودیم اندر ایشان را پدید
کآن خداوند عذابی بُد شدید
آنکه ایشان ناامید از خویش سخت
اندر آن خواری بُدند از سوء بخت
وین مراد از روز فتح مکه بود
که بر ایشان باب خواری برگشود
اوست آن کس کآفرید اندر شما
چشم و گوش و قلب از محض عطا
تا کنید آیات او فهم از تمیز
اندکی باشید شاکر لیک نیز
آفرید او مر شما را در زمین
هم نماید حشرتان زین پس یقین
اوست آن کس که نماید زنده هم
می بمیراند چو آید وقت غم
باشد از وی اختلاف روز و شب
پس کنید آیا تعقل در طلب
بلکه گفتند این بود مانند آن
که بگفتستند مر پیشینیان
می بگفتند اینکه آیا بعد موت
چونکه خاک و استخوان گردیم و فوت
می نمانَد اندر اعضاء امتیاز
می شویم آیا برانگیزنده باز
وعده داده ما و آبامان همه
بوده ایم این گفتگو را آن همه
پیش از آن کآید محمّد(ص) در عیان
نیست جز این قصۀ پیشینیان
گو بر ایشان از که می باشد زمین
وآنکه اندر اوست گر دانید این
زود باشد که بگویند از خداست
گو پس آیا پند نی گیرید راست
کیست بر گو رب این هفت آسمان
رب این عرش عظیم اندر نشان
زود گویند اینکه می باشد خدا
گو، نپرهیزید آیا پس چرا
کیست آن کس گو، که هست او را به دست
شاهیِ هر چیز از بالا و پست
می دهد زنهار بر وی زینهار
کس بندهد گر که دانید آشکار
زود باشد که بگویند این شئون
هست حق را قُلْ فَأنَّی تُسحَرُون
بلکه آوردیمشان بر حق و راست
وعده ای کز حشر و نشر آن برملاست
وآنکه ایشان بر دروغند و دغل
بر هر آنچه می پرستند از محل
۱۰- آیات ۶۲ تا ۷۲: وَ لاٰ نُکَلِّفُ نَفْساً إِلاّٰ وُسْعَهٰا وَ لَدَیْنٰا کِتٰابٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لاٰ یُظْلَمُونَ (۶۲) بَلْ قُلُوبُهُمْ فِی غَمْرَةٍ مِنْ هٰذٰا وَ لَهُمْ أَعْمٰالٌ مِنْ دُونِ ذٰلِکَ هُمْ لَهٰا عٰامِلُونَ (۶۳) حَتّٰی إِذٰا أَخَذْنٰا مُتْرَفِیهِمْ بِالْعَذٰابِ إِذٰا هُمْ یَجْأَرُونَ (۶۴) لاٰ تَجْأَرُوا اَلْیَوْمَ إِنَّکُمْ مِنّٰا لاٰ تُنْصَرُونَ (۶۵) قَدْ کٰانَتْ آیٰاتِی تُتْلیٰ عَلَیْکُمْ فَکُنْتُمْ عَلیٰ أَعْقٰابِکُمْ تَنْکِصُونَ (۶۶) مُسْتَکْبِرِینَ بِهِ سٰامِراً تَهْجُرُونَ (۶۷) أَ فَلَمْ یَدَّبَّرُوا اَلْقَوْلَ أَمْ جٰاءَهُمْ مٰا لَمْ یَأْتِ آبٰاءَهُمُ اَلْأَوَّلِینَ (۶۸) أَمْ لَمْ یَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ (۶۹) أَمْ یَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جٰاءَهُمْ بِالْحَقِّ وَ أَکْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ کٰارِهُونَ (۷۰) وَ لَوِ اِتَّبَعَ اَلْحَقُّ أَهْوٰاءَهُمْ لَفَسَدَتِ اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَّ بَلْ أَتَیْنٰاهُمْ بِذِکْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِکْرِهِمْ مُعْرِضُونَ (۷۱) أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَرٰاجُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ هُوَ خَیْرُ اَلرّٰازِقِینَ (۷۲)۱۲- آیات ۹۱ تا ۹۸: مَا اِتَّخَذَ اَللّٰهُ مِنْ وَلَدٍ وَ مٰا کٰانَ مَعَهُ مِنْ إِلٰهٍ إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلٰهٍ بِمٰا خَلَقَ وَ لَعَلاٰ بَعْضُهُمْ عَلیٰ بَعْضٍ سُبْحٰانَ اَللّٰهِ عَمّٰا یَصِفُونَ (۹۱) عٰالِمِ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهٰادَةِ فَتَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (۹۲) قُلْ رَبِّ إِمّٰا تُرِیَنِّی مٰا یُوعَدُونَ (۹۳) رَبِّ فَلاٰ تَجْعَلْنِی فِی اَلْقَوْمِ اَلظّٰالِمِینَ (۹۴) وَ إِنّٰا عَلیٰ أَنْ نُرِیَکَ مٰا نَعِدُهُمْ لَقٰادِرُونَ (۹۵) اِدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ اَلسَّیِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمٰا یَصِفُونَ (۹۶) وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزٰاتِ اَلشَّیٰاطِینِ (۹۷) وَ أَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ (۹۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ إِنَّکَ لَتَدْعُوهُمْ إِلیٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِیمٍ (۷۳) وَ إِنَّ اَلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ اَلصِّرٰاطِ لَنٰاکِبُونَ (۷۴) وَ لَوْ رَحِمْنٰاهُمْ وَ کَشَفْنٰا مٰا بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ لَلَجُّوا فِی طُغْیٰانِهِمْ یَعْمَهُونَ (۷۵) وَ لَقَدْ أَخَذْنٰاهُمْ بِالْعَذٰابِ فَمَا اِسْتَکٰانُوا لِرَبِّهِمْ وَ مٰا یَتَضَرَّعُونَ (۷۶) حَتّٰی إِذٰا فَتَحْنٰا عَلَیْهِمْ بٰاباً ذٰا عَذٰابٍ شَدِیدٍ إِذٰا هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ (۷۷) وَ هُوَ اَلَّذِی أَنْشَأَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصٰارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ قَلِیلاً مٰا تَشْکُرُونَ (۷۸) وَ هُوَ اَلَّذِی ذَرَأَکُمْ فِی اَلْأَرْضِ وَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ (۷۹) وَ هُوَ اَلَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ لَهُ اِخْتِلاٰفُ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهٰارِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۸۰) بَلْ قٰالُوا مِثْلَ مٰا قٰالَ اَلْأَوَّلُونَ (۸۱) قٰالُوا أَ إِذٰا مِتْنٰا وَ کُنّٰا تُرٰاباً وَ عِظٰاماً أَ إِنّٰا لَمَبْعُوثُونَ (۸۲) لَقَدْ وُعِدْنٰا نَحْنُ وَ آبٰاؤُنٰا هٰذٰا مِنْ قَبْلُ إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ أَسٰاطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ (۸۳) قُلْ لِمَنِ اَلْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهٰا إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۸۴) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ أَ فَلاٰ تَذَکَّرُونَ (۸۵) قُلْ مَنْ رَبُّ اَلسَّمٰاوٰاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ (۸۶) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ أَ فَلاٰ تَتَّقُونَ (۸۷) قُلْ مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لاٰ یُجٰارُ عَلَیْهِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۸۸) سَیَقُولُونَ لِلّٰهِ قُلْ فَأَنّٰی تُسْحَرُونَ (۸۹) بَلْ أَتَیْنٰاهُمْ بِالْحَقِّ وَ إِنَّهُمْ لَکٰاذِبُونَ (۹۰)
هوش مصنوعی: پیامبر به سوی مسیر مستقیم دعوت می‌کند و کسانی که به آخرت ایمان ندارند، از این مسیر منحرف می‌شوند. حتی اگر ما رحمتی بر آن‌ها نازل کنیم و مشکلاتشان را برطرف سازیم، باز هم در طغیانی که دارند سرسختانه باقی می‌مانند. ما آن‌ها را با عذاب‌های سختی مواجه کردیم، اما هیچ‌گاه از خداوند طلب آمرزش نکردند. وقتی درهای عذاب بر آن‌ها گشوده شد، ناامید و مایوس گردیدند. اوست که به شما گوش‌ها و چشم‌ها و دل‌ها بخشیده است، اما اندک‌اندک شکرگزار این نعمت‌ها نیستید. اوست که شما را در زمین آفریده و در نهایت به سوی او بازمی‌گردید. اوست که زندگی و مرگ را به دست دارد و شب و روز را خلق کرده است، پس آیا تعقل نمی‌کنید؟ بلکه آن‌ها همانند گذشتگان خود سخن می‌گویند و می‌پرسند که آیا وقتی مردیم و خاک و استخوان شدیم، دوباره زنده خواهیم شد؟ آن‌ها به ما و پدرانمان وعده داده بودند که این فقط افسانه‌های قدیمی است. بفرمایید زمین و کسانی که در آن هستند از آن کیست، اگر می‌دانید؟ آن‌ها خواهند گفت که از آن خداست. بفرمایید پس چرا متذکر نمی‌شوید؟ بفرمایید پروردگار آسمان‌های هفت‌گانه و پروردگار عرش بزرگ کیست؟ آن‌ها خواهند گفت از آن خداست. بفرمایید پس آیا پرهیز نمی‌کنید؟ بفرمایید چه کسی مالک همه چیز است و اوست که یاری می‌دهد و کسی نمی‌تواند بر او یاری طلبد، اگر می‌دانید؟ آن‌ها خواهند گفت از آن خداست. بفرمایید پس چگونه سحر شده‌اید؟ بلکه ما به آن‌ها حقیقت را آوردیم و آن‌ها همواره دروغ می‌گویند.
و بدرستی که تو هر آینه می‌خوانی ایشان را براه راست (۷۳) و بدرستی که آنان که نمی‌گروند بآخرت از راه هر آینه بیرون روندگانند (۷۴) و اگر ببخشائیم ایشان را و رفع نمائیم آنچه بایشان رسیده از ضرر هر آینه لجاج کنید در زیاده رویشان که حیران باشند (۷۵) و بتحقیق گرفتیم ایشان را بعذاب پس ذلیل نشدند مر پروردگارشان را و زاری ننمودند (۷۶) تا چون گشادیم بر ایشان دری صاحب عذاب سخت آن‌گاه ایشان در آن بودند ناامیدان (۷۷) و اوست که آفرید برای شما گوش و دیده‌ها و دلها کم شکر می‌کنید (۷۸) و اوست که آفرید شما را در زمین و بسوی او حشر می‌شوید (۷۹) و اوست که زنده می‌کند و می‌میراند و مر او راست اختلاف شب و روز آیا پس در نمی‌یابید بعقل (۸۰) بلکه گفتند مانند آنچه گفتند پیشینیان (۸۱) گفتند آیا چون بمیریم و باشیم خاک و استخوانها آیا مائیم برانگیخته‌شوندگان (۸۲) بحقیقت وعده داده شدیم ما و پدرانمان این را پیش از این نیست این مگر افسانه‌های پیشینیان (۸۳) بگو مر کراست زمین و آنکه در آنست اگر هستید که می‌دانید (۸۴) بزودی خواهند گفت مر خدا راست بگو آیا پس پند نمی‌گیرید (۸۵) بگو کیست پروردگار آسمانهای هفت‌گانه و پروردگار عرش عظیم (۸۶) بزودی خواهند گفت مر خدا راست بگو آیا پس نمی‌پرهیزید (۸۷) بگو کیست که بدست اوست پادشاهی همه چیز و او پناه می‌دهد و پناه داده نمی‌شود بر او اگر هستید که می‌دانید (۸۸) بزودی خواهند گفت مر خدا راست پس از کجا فریب داده می‌شوید (۸۹) بلکه دادیم ایشان را حق و بدرستی که ایشانند هر آینه دروغگویان (۹۰)
هوش مصنوعی: به درستی تو آن‌ها را به راه راست هدایت می‌کنی و حقیقت این است که کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، همواره گمراه خواهند بود. اگر بخواهیم آن‌ها را ببخشیم و درد و رنجشان را کاهش دهیم، باز هم در لجاجت و زیاده‌روی‌هایشان ادامه خواهند داد و به حال حیرانی خواهند افتاد. ما آن‌ها را با عذاب عذاب داده‌ایم، اما آن‌ها سرفرود نیاورده و به درگاه پروردگارشان ناله نکرده‌اند. وقتی درهای عذاب سخت به روی آن‌ها گشوده شد، ناامیدی‌شان افزایش یافت. او کسی است که برای شما گوش، چشم و قلب آفریده و شما بسیار کم شکر می‌گذارید. او شما را در زمین خلق کرده و سرانجام به سوی او جمع خواهید شد. او زندگی می‌دهد و می‌میراند و شب و روز را به اختلاف می‌آورد، آیا نمی‌توانید با عقل خود درک کنید؟ اما آن‌ها مانند نیاکان خود گفتند که آیا وقتی بمیریم و تبدیل به خاک و استخوان شویم، بار دیگر زنده خواهیم شد؟ حقیقت این است که وعده‌ای به ما و پدران‌مان داده شده است و داستان‌های پیشینیان نیست. بپرسید؛ زمین و آنچه در آن است، از کیست اگر می‌دانید؟ به زودی خواهند گفت که از آن خداست، آیا پند نمی‌گیرید؟ بپرسید؛ پروردگار آسمان‌های هفت‌گانه و پروردگار عرش بزرگ کیست؟ آن‌ها باز هم خواهند گفت که از آن خداست، آیا از عذاب پرهیز نمی‌کنید؟ بپرسید؛ فرمانروایی همه چیز در دست چه کسی است و او پناه می‌دهد و هیچ کس نمی‌تواند به او پناه بیاورد، اگر می‌دانید؟ به زودی خواهند گفت که از آن خداست، پس دیگر چه چیزی شما را فریب می‌دهد؟ حقیقت این است که ما به آن‌ها حق را داده‌ایم و در واقع آن‌ها خود دروغگو هستند.
خود تو خوانیشان به سوی راه راست
نگروند ایشان بدانچه مدعاست
هوش مصنوعی: به خودت نگاه کن و ببین که آیا به سمت راه درست حرکت می‌کنی یا نه. دیگران هم بر اساس هدفی که دارند، رفتار می‌کنند.
وآن کسان که نگروند از ناقبول
بر قیامت هستشان وز ره عدول
هوش مصنوعی: آن کسانی که از قبول حقیقت روی گردانند و به قیامت ایمان نیاورند، از راه راست منحرف شده‌اند.
ور ببخشاییم و برداریم ما
آنچه از سختی است ایشان را به جا
هوش مصنوعی: اگر ما ببخشیم و سختی‌هایی که بر آن‌ها رفته است را از دوششان برداشت کنیم، آن‌ها را به جا خواهیم آورد.
هستشان در گمرهیِ خود لجاج
واله و سرگشته تر در اعوجاج
هوش مصنوعی: آن‌ها در گمراهی خود سرسخت و متعصب هستند و بیشتر در پیچیدگی و سردرگمی غوطه‌ورند.
باز بگرفتیمشان چون بر عذاب
پس نکردند استکانت بر صواب
هوش مصنوعی: ما دوباره آن‌ها را گرفتیم، زیرا بر عذاب بودند و به اقدام درست خود ادامه ندادند.
نه نمودند از تضرّع و اضطرار
در شدائد روی بر پروردگار
هوش مصنوعی: در زمان‌هایی که مشکلات و سختی‌ها به سراغشان آمد، از خود تذلل و اضطراب نشان ندادند و به سوی پروردگار روی آوردند.
تا گشودیم اندر ایشان را پدید
کآن خداوند عذابی بُد شدید
هوش مصنوعی: وقتی در دل آن‌ها را باز کردیم، مشخص شد که خداوند عذابی سخت دارد.
آنکه ایشان ناامید از خویش سخت
اندر آن خواری بُدند از سوء بخت
هوش مصنوعی: کسی که در ناامیدی و سقوط به سر می‌برد، به خاطر بدشانسی و تقدیر ناخوشایندش، به شدت در عذابی بزرگ به سر می‌برد.
وین مراد از روز فتح مکه بود
که بر ایشان باب خواری برگشود
هوش مصنوعی: این آرزو به پیروزی در مکه اشاره دارد که در آن روز، درهای ذلت به روی آن‌ها گشوده شد.
اوست آن کس کآفرید اندر شما
چشم و گوش و قلب از محض عطا
هوش مصنوعی: او کسی است که به شما چشم و گوش و قلب داد و این همه از روی بخشش و عطای اوست.
تا کنید آیات او فهم از تمیز
اندکی باشید شاکر لیک نیز
هوش مصنوعی: اگر بخواهید آیات و نشانه‌های او را بفهمید، باید اندکی شکرگزار باشید، اما در عین حال باید مراقب باشید.
آفرید او مر شما را در زمین
هم نماید حشرتان زین پس یقین
هوش مصنوعی: خدا شما را در زمین خلق کرده و از این به بعد می‌تواند حشره‌های شما را به وضوح ببیند.
اوست آن کس که نماید زنده هم
می بمیراند چو آید وقت غم
هوش مصنوعی: او کسی است که حتی در لحظات غم و اندوه، زندگی را به نمایش می‌گذارد و می‌تواند بهره‌هایی از زندگی را از ما بگیرد.
باشد از وی اختلاف روز و شب
پس کنید آیا تعقل در طلب
هوش مصنوعی: اختلاف روز و شب از اوست، پس آیا در جستجوی حقیقت روشن فکر نمی‌کنید؟
بلکه گفتند این بود مانند آن
که بگفتستند مر پیشینیان
هوش مصنوعی: آنها می‌گویند که وضعیت کنونی همانند آن چیزی است که پیشینیان گفته‌اند.
می بگفتند اینکه آیا بعد موت
چونکه خاک و استخوان گردیم و فوت
هوش مصنوعی: به ما می‌گفتند که آیا پس از مرگ، هنگامی که به خاک و استخوان تبدیل می‌شویم و از دنیا می‌رویم، چه بر سرمان می‌آید.
می نمانَد اندر اعضاء امتیاز
می شویم آیا برانگیزنده باز
هوش مصنوعی: در وجود ما فرق و تمایزی نمی‌ماند، آیا دوباره بیدار خواهیم شد؟
وعده داده ما و آبامان همه
بوده ایم این گفتگو را آن همه
هوش مصنوعی: ما و اجدادمان همه در این گفتگو وعده داده‌ایم و همیشه در مورد آن سخن گفته‌ایم.
پیش از آن کآید محمّد(ص) در عیان
نیست جز این قصۀ پیشینیان
هوش مصنوعی: قبل از ظهور محمّد(ص)، تنها داستان‌های اقوام و ملت‌های گذشته قابل مشاهده بود و خبری از او نبود.
گو بر ایشان از که می باشد زمین
وآنکه اندر اوست گر دانید این
هوش مصنوعی: بپرسید از آن کسی که زمین و موجوداتش را می‌شناسد، اگر این را می‌دانید.
زود باشد که بگویند از خداست
گو پس آیا پند نی گیرید راست
هوش مصنوعی: به زودی خواهند گفت که این از سوی خداست، پس آیا حقیقتاً پند نمی‌گیرید؟
کیست بر گو رب این هفت آسمان
رب این عرش عظیم اندر نشان
هوش مصنوعی: کیست کسی که بر این هفت آسمان فرمانروایی می‌کند و صاحب این عرش بزرگ است؟
زود گویند اینکه می باشد خدا
گو، نپرهیزید آیا پس چرا
هوش مصنوعی: زود می‌گویند که خداوند موجود است، اما آیا شما از آن می‌ترسید؟ پس چرا اینگونه نمی‌توانید به آن اعتراف کنید؟
کیست آن کس گو، که هست او را به دست
شاهیِ هر چیز از بالا و پست
هوش مصنوعی: کیست آن شخص که در دست او قدرت و سلطه‌ی هر چیزی، از والاترین تا پایین‌ترین، قرار دارد؟
می دهد زنهار بر وی زینهار
کس بندهد گر که دانید آشکار
هوش مصنوعی: نگران نباش، کسی نمی‌تواند به او آسیبی برساند، اگر آنچه را واقعاً باید بداند، بشناسد.
زود باشد که بگویند این شئون
هست حق را قُلْ فَأنَّی تُسحَرُون
هوش مصنوعی: به زودی خواهند گفت که این ویژگی‌ها در حقیقت حق هستند. بگو: پس چگونه این افکار شما را فریفته است؟
بلکه آوردیمشان بر حق و راست
وعده ای کز حشر و نشر آن برملاست
هوش مصنوعی: ما آن‌ها را به حقیقت و راستی هدایت کردیم، وعده‌ای که از روز قیامت و نشانه‌های آن پرده برداری می‌کند.
وآنکه ایشان بر دروغند و دغل
بر هر آنچه می پرستند از محل
هوش مصنوعی: آنها به دروغ و نیرنگ خود اعتقاد دارند و به هر چیزی که می‌پرستند از واقعیت دورند.