گنجور

۷- آیات ۲۵ تا ۲۸

إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرٰامِ اَلَّذِی جَعَلْنٰاهُ لِلنّٰاسِ سَوٰاءً اَلْعٰاکِفُ فِیهِ وَ اَلْبٰادِ وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحٰادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذٰابٍ أَلِیمٍ (۲۵) وَ إِذْ بَوَّأْنٰا لِإِبْرٰاهِیمَ مَکٰانَ اَلْبَیْتِ أَنْ لاٰ تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطّٰائِفِینَ وَ اَلْقٰائِمِینَ وَ اَلرُّکَّعِ اَلسُّجُودِ (۲۶) وَ أَذِّنْ فِی اَلنّٰاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجٰالاً وَ عَلیٰ کُلِّ ضٰامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ (۲۷) لِیَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ وَ یَذْکُرُوا اِسْمَ اَللّٰهِ فِی أَیّٰامٍ مَعْلُومٰاتٍ عَلیٰ مٰا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ اَلْأَنْعٰامِ فَکُلُوا مِنْهٰا وَ أَطْعِمُوا اَلْبٰائِسَ اَلْفَقِیرَ (۲۸)

بدرستی که آنها که کافر شدند و باز می‌دارند از راه خدا و مسجد الحرام که گردانیدیم آن را برای مردمان که یکسان باشد مقیم در آن و دارد از خارج و کسی که اراده کند در آن بسبب عدول از حق بغیر حق در چشانیم او را از عذاب پر درد (۲۵) و هنگامی که تعیین کردیم برای ابراهیم جای آن خانه که شریک مگردان با من چیزی را و پاک گردان خانه مرا برای طواف‌کنندگان و ایستادگان و راکعان ساجدان (۲۶) و ندا در ده در مردمان بحج تا بیایند ترا پیادگان و بر هر شتری لاغر که آیند از هر راه دوری (۲۷) تا حاضر شوند منافعی که برای ایشانست و یاد کنند نام خدا را در روزهای معلوم بر آنچه روزی کرد ایشان را از زبان بسته شتر و گاو و گوسفند پس بخورید از آنها و بخورانید سختی کشیده درویش را (۲۸)

آن کسان که بر خدا کافر شدند
از ره حق مردمان را ره زدند
باز می دارندشان هم در کلام
از طواف مسجد و بیت الحرام
مسجدی کز بهر مردم ساختیم
هست یکسان اندر آن باد و مقیم
یعنی از صحرانشینیان و اهل شهر
جمله دارند از طواف کعبه بهر
ره ندادن حاج را در خانه ها
هست خود مکروه اهل مکه را
بلکه باشد نزد عامه آن حرام
که شود کس مانع حاج از مقام
حکم فاروق معظم شد چنین
آن خلیفۀ ثانی اندر ملک دین
که نبندند اهل مکه وقت حج
بابهای خانه ها را بر نهج
تا در آنجا حاجیان منزل کنند
نی ز کُره این، بل ز میل دل کنند
وآنکه خواهد گردد او از راه هم
در زمین مکه ز الحاد و ستم
ما چشانیمش عذابی دردناک
تا در آن ماند به خسران و هلاک
یاد کن کردیم تعیین چونکه ما
مر مکان بیت ابراهیم را
پس به او گفتیم کای کامل تمیز
شرک بر ما می میاور هیچ چیز
پاک کن بیتم ز بهر طائفین
هم ز بهر قائمینِ این زمین
وآن کسان که راکعند و ساجدند
در عبودیّت نشان واحدند
کن نداء مر مردمان را بهر حج
که پیاده یا سواره بی حرج
سوی تو آیند از نزدیک و دور
طاعت حق را در این دارالحضور
مر سواره بر شترهای نزار
که به سوی مکه آیند از دیار
از ره دور و فراخ از هر طریق
می رسند از وجه مِن فَجٍّ عَمِیق
بر منافع تا مگر حاضر شوند
تائب و مسعود و مستغفر شوند
نام حق وز بهر آن کآرند یاد
روزهای خاص معلوم آن عباد
کآن خو د از ذی الحجه عشر اول است
طاعت اندر وی به تحقیق افضل است
ذکر حق در وقت نحر افزون کنند
ذبح آن بسته زبانان چون کنند
که مر ایشان راست روزی از خدای
چارپایان زبان بسته به جای
کافران قربانی از نام بتان
می نمودند و نمی خوردند از آن
حق به هم زد آن رسوم باطله
که مر ایشان را بر آن بُد مشغله
گفت زآنها هم خورید و هم دهید
بر هر آن محتاج کش محنت رسید

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرٰامِ اَلَّذِی جَعَلْنٰاهُ لِلنّٰاسِ سَوٰاءً اَلْعٰاکِفُ فِیهِ وَ اَلْبٰادِ وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحٰادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذٰابٍ أَلِیمٍ (۲۵) وَ إِذْ بَوَّأْنٰا لِإِبْرٰاهِیمَ مَکٰانَ اَلْبَیْتِ أَنْ لاٰ تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطّٰائِفِینَ وَ اَلْقٰائِمِینَ وَ اَلرُّکَّعِ اَلسُّجُودِ (۲۶) وَ أَذِّنْ فِی اَلنّٰاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجٰالاً وَ عَلیٰ کُلِّ ضٰامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ (۲۷) لِیَشْهَدُوا مَنٰافِعَ لَهُمْ وَ یَذْکُرُوا اِسْمَ اَللّٰهِ فِی أَیّٰامٍ مَعْلُومٰاتٍ عَلیٰ مٰا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ اَلْأَنْعٰامِ فَکُلُوا مِنْهٰا وَ أَطْعِمُوا اَلْبٰائِسَ اَلْفَقِیرَ (۲۸)
هوش مصنوعی: کسانی که به خدا کافر بوده و از راه خدا و مسجد الحرام که آن را برای همه مردم، اعم از مقیم و غیرمقیم قرار داده‌ایم، جلوگیری می‌کنند، اگر کسی بخواهد در آنجا با ظلم و ستم به انحراف بپردازد، عذاب دردناک را تجربه خواهد کرد. زمانی که ما به ابراهیم مکان خانه را نشان دادیم و به او گفتیم که هیچ چیز را با ما شریک نسازد و خانه‌ام را برای طواف‌کنندگان، قیام‌کنندگان و رکوع‌کنندگان پاک نگه‌دار. همچنین به مردم اعلام کن که به حج بیایند، آنها با پای پیاده و بر هر جانوری از هر مسیر دور به سوی تو می‌آیند. تا از خیر و برکت خود بهره‌مند شوند و در روزهای معین نام خدا را بر آنچه از دام‌های چرانیده‌اش به او داده‌ایم، ذکر کنند. از آن دام‌ها بخورید و به نیازمندان و فقرا غذا دهید.
بدرستی که آنها که کافر شدند و باز می‌دارند از راه خدا و مسجد الحرام که گردانیدیم آن را برای مردمان که یکسان باشد مقیم در آن و دارد از خارج و کسی که اراده کند در آن بسبب عدول از حق بغیر حق در چشانیم او را از عذاب پر درد (۲۵) و هنگامی که تعیین کردیم برای ابراهیم جای آن خانه که شریک مگردان با من چیزی را و پاک گردان خانه مرا برای طواف‌کنندگان و ایستادگان و راکعان ساجدان (۲۶) و ندا در ده در مردمان بحج تا بیایند ترا پیادگان و بر هر شتری لاغر که آیند از هر راه دوری (۲۷) تا حاضر شوند منافعی که برای ایشانست و یاد کنند نام خدا را در روزهای معلوم بر آنچه روزی کرد ایشان را از زبان بسته شتر و گاو و گوسفند پس بخورید از آنها و بخورانید سختی کشیده درویش را (۲۸)
هوش مصنوعی: به راستی، کسانی که کافر شدند و از راه خدا و مسجد الحرام ممانعت می‌کنند، در حالی که ما آن را برای انسان‌ها مکانی امن قرار داده‌ایم، باید بدانند که برای کسی که بخواهد در آنجا عدالت را رها کرده و به باطل بپردازد، عذابی دردناک خواهد بود. و هنگامی که مکان خانه را به ابراهیم مشخص کردیم، به او گفتیم که چیزی را با من شریک نکن و خانه‌ام را برای طواف‌کنندگان و نمازگزاران پاک نگه‌دار. همچنین به مردم اعلام کن که در موسم حج به سمت تو بیایند، چه پیاده و چه سوار بر شترهای لاغر از راه‌های دور. تا در آنجا حاضر شوند و از منفعت‌هایی که برایشان در نظر گرفته شده است بهره‌مند شوند و نام خدا را در روزهای مشخصی بر آنچه که از این حیوانات نصیبشان شده، ذکر کنند. سپس از آن‌ها بخورید و به کسانی که نیازمند و در تنگدستی هستند نیز غذا بدهید.
آن کسان که بر خدا کافر شدند
از ره حق مردمان را ره زدند
هوش مصنوعی: کسانی که به خدا ایمان ندارند، مردم را از مسیر درست منحرف می‌کنند.
باز می دارندشان هم در کلام
از طواف مسجد و بیت الحرام
هوش مصنوعی: آنها را هم در گفتگو از دور زدن در اطراف مسجد و کعبه باز می دارند.
مسجدی کز بهر مردم ساختیم
هست یکسان اندر آن باد و مقیم
هوش مصنوعی: ما مسجدی برای مردم ساختیم که در آن همگان به یک اندازه حضور دارند و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد.
یعنی از صحرانشینیان و اهل شهر
جمله دارند از طواف کعبه بهر
هوش مصنوعی: یعنی مردم هر دو گروه، هم روستاییان و هم شهرنشینان، به دور کعبه می‌چرخند و آن را زیارت می‌کنند.
ره ندادن حاج را در خانه ها
هست خود مکروه اهل مکه را
هوش مصنوعی: در خانه‌ها، اجازه ندادن به حاجی‌ها برای ورود، عملی ناپسند و غیرمطلوب است، حتی اگر اهل مکه باشند.
بلکه باشد نزد عامه آن حرام
که شود کس مانع حاج از مقام
هوش مصنوعی: می‌توان گفت که اگر چیزی باعث شود که کسی نتواند به هدف یا مقصودش دسترسی پیدا کند، آن چیز نزد عموم مردم ناپسند و نادرست خواهد بود.
حکم فاروق معظم شد چنین
آن خلیفۀ ثانی اندر ملک دین
هوش مصنوعی: حکم خلیفه دوم، عمر فاروق، به این صورت اعلام شد که او در حاکمیت دین، کارها را بر اساس اصول و قواعد اجرایی می‌کند.
که نبندند اهل مکه وقت حج
بابهای خانه ها را بر نهج
هوش مصنوعی: نباید اهل مکه در زمان حج، درها و ورودی‌های خانه‌ها را به روی زائران ببندند.
تا در آنجا حاجیان منزل کنند
نی ز کُره این، بل ز میل دل کنند
هوش مصنوعی: حاجیان در آن جا ساکن می‌شوند، نه به خاطر اجبار مکان، بلکه به خاطر کشش و تمایل دلشان.
وآنکه خواهد گردد او از راه هم
در زمین مکه ز الحاد و ستم
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد از راه مستقیم هدایت یابد و از کفر و ظلم دوری کند، باید به سرزمین مکه سفر کند.
ما چشانیمش عذابی دردناک
تا در آن ماند به خسران و هلاک
هوش مصنوعی: ما این عذاب را به او می‌چشانیم تا به واسطه‌ی آن، در حسرت و نابودی باقی بماند.
یاد کن کردیم تعیین چونکه ما
مر مکان بیت ابراهیم را
هوش مصنوعی: به خاطر بیاوریم که ما در زمانی مشخص محل زندگی ابراهیم را تعیین کردیم.
پس به او گفتیم کای کامل تمیز
شرک بر ما می میاور هیچ چیز
هوش مصنوعی: پس به او گفتیم که ای انسان بی‌نقص و پاک، بر ما هیچ گونه شرکی روا مدار.
پاک کن بیتم ز بهر طائفین
هم ز بهر قائمینِ این زمین
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که برای پاکسازی و صفای کلمات و اشعار، باید آن‌ها را از هر گونه آلودگی دور کرد تا برای افرادی که به دنبال حقایق و معنویت هستند، آماده و مناسب باشد. در واقع، به اهمیت تصفیه کلمات و فکر در مسیر معنوی اشاره دارد.
وآن کسان که راکعند و ساجدند
در عبودیّت نشان واحدند
هوش مصنوعی: آن کسانی که در حال نماز و عبادت، خم می‌شوند و سجده می‌کنند، در بندگی و خدمت به خدا، نشانه‌ی یگانگی و اتحاد را نشان می‌دهند.
کن نداء مر مردمان را بهر حج
که پیاده یا سواره بی حرج
هوش مصنوعی: به مردم ندا بده که برای انجام مناسک حج بیایند، چه پیاده و چه سوار، بدون هیچ مشکلی.
سوی تو آیند از نزدیک و دور
طاعت حق را در این دارالحضور
هوش مصنوعی: مردم از هر جا، چه نزدیک و چه دور، برای عبادت و اطاعت از خدا به سوی تو می‌آیند و در این دنیای حاضر حضور دارند.
مر سواره بر شترهای نزار
که به سوی مکه آیند از دیار
هوش مصنوعی: مردی سوار بر شترهای لاغر و نحیف است که به سمت مکه در حال حرکتند، از سرزمین خود بر می‌خیزد.
از ره دور و فراخ از هر طریق
می رسند از وجه مِن فَجٍّ عَمِیق
هوش مصنوعی: از راه‌های دور و وسیع، از هر طریق ممکن، به مقصود می‌رسند، حتی اگر راه طولانی و سخت باشد.
بر منافع تا مگر حاضر شوند
تائب و مسعود و مستغفر شوند
هوش مصنوعی: به خاطر سود و منافع، شاید افرادی مانند تائب (پشیمان) و مسعود (سعادت‌مند) و مستغفر (استغفار کننده) به جمع بیایند.
نام حق وز بهر آن کآرند یاد
روزهای خاص معلوم آن عباد
هوش مصنوعی: نام خداوند را بر سر زبان‌ها می‌آورند و به یاد او در روزهای ویژه‌ای که مشخص و معین هستند، عبادت می‌کنند.
کآن خو د از ذی الحجه عشر اول است
طاعت اندر وی به تحقیق افضل است
هوش مصنوعی: زیرا که ده روز اول ذی الحجه بهترین و باارزش‌ترین زمان برای عبادت و طاعت است.
ذکر حق در وقت نحر افزون کنند
ذبح آن بسته زبانان چون کنند
هوش مصنوعی: در زمانی که برای ذبح دام خداوند را یاد می‌کنند، کسانی که زبانشان بسته است چگونه می‌توانند این ذکر را به جا آورند؟
که مر ایشان راست روزی از خدای
چارپایان زبان بسته به جای
هوش مصنوعی: خداوند بخشی از روزی را برای این موجودات که زبانشان بسته است، قرار داده است.
کافران قربانی از نام بتان
می نمودند و نمی خوردند از آن
هوش مصنوعی: کافران قربانی‌هایی را برای بت‌هایشان می‌آوردند، اما خودشان از آنجایی که اعتقادی به این بت‌ها نداشتند، گوشت آن را نمی‌خوردند.
حق به هم زد آن رسوم باطله
که مر ایشان را بر آن بُد مشغله
هوش مصنوعی: حق آن قوانین نادرست و بی‌اساسی را که آنها به آن مشغول بودند، به هم زد.
گفت زآنها هم خورید و هم دهید
بر هر آن محتاج کش محنت رسید
هوش مصنوعی: به دیگران کمک کنید و از آن‌ها نیز بهره‌مند شوید، زیرا هر کسی که دچار مشکل شده است، نیازمند یاری است.