گنجور

۴- آیات ۱۴ تا ۱۸

إِنَّ اَللّٰهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ إِنَّ اَللّٰهَ یَفْعَلُ مٰا یُرِیدُ (۱۴) مَنْ کٰانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اَللّٰهُ فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی اَلسَّمٰاءِ ثُمَّ لْیَقْطَعْ فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ مٰا یَغِیظُ (۱۵) وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰاهُ آیٰاتٍ بَیِّنٰاتٍ وَ أَنَّ اَللّٰهَ یَهْدِی مَنْ یُرِیدُ (۱۶) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَلَّذِینَ هٰادُوا وَ اَلصّٰابِئِینَ وَ اَلنَّصٰاریٰ وَ اَلْمَجُوسَ وَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اَللّٰهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیدٌ (۱۷) أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْجِبٰالُ وَ اَلشَّجَرُ وَ اَلدَّوَابُّ وَ کَثِیرٌ مِنَ اَلنّٰاسِ وَ کَثِیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ اَلْعَذٰابُ وَ مَنْ یُهِنِ اَللّٰهُ فَمٰا لَهُ مِنْ مُکْرِمٍ إِنَّ اَللّٰهَ یَفْعَلُ مٰا یَشٰاءُ (۱۸)

بدرستی که خدا در می‌آورد آنان را که گرویدند و کردند کارهای شایسته در بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها بدرستی که خدا می‌کند آنچه می‌خواهد (۱۴) کسی که باشد که گمان برد که هرگز یاری نخواهد کرد او را خدا در دنیا و آخرت پس بگو که دراز کند ریسمانی بر آسمان پس قطع کند پس نظر کند که آیا می‌برد حیله‌اش آنچه را بخشم میارد (۱۵) و همچنین فرو فرستادیم آن را آیتهای روشن و بدرستی که خدا هدایت می‌کند آن کسی را که می‌خواهد (۱۶) بدرستی که آنان که ایمان آوردند و آنان که یهود شدند و صائبان و ترسایان و گبران و آنان که شرک آوردند بدرستی که خدا حکم می‌کند میانشان روز قیامت بدرستی که خدا بر همه چیز گواه است (۱۷) آیا ندیدی که خدا سجده می‌کند مر او را هر که در آسمانها و هر که در زمین است و آفتاب و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درخت و جنبندگان و بسیاری از مردمان و بسیاری ثابت شد بر او عذاب و کسی را که خوار کند خدا پس نیست مر او را هیچ عزیز دارنده بدرستی که خدا می‌کند آنچه می‌خواهد (۱۸)

حق درآرد مؤمنان را در جنان
وآنکه کرده کار نیکو در جهان
بوستانها که مر آنها را ز زیر
میرود جوهای آب اندر مسیر
می کند آن را که می خواهد خدا
یَفعَلُ االلهَ مَایُریِدُ وَ مَایَشَآء
هر که را هست این گمان اندر خفا
که نباشد یار پیغمبر خدا
هم بندهد یاری او را در دو کون
آن چنان که وعده داد او ر ا به عون
یا که این باشد گمان که رازقش
نیست رزّاق العباد از سابقش
باید آویزد به سقف خانه او
ریسمانی پس ببندد بر گلو
بکشد آن را قطع تا گردد نفس
وارهد جانش از این تنگین قفس
پاره ای گویند یعنی زآن رسن
بر فلک بالا رود اندر زمن
تا نماید دفع نصرت از رسول
یا کند در رزق خود جهد آن فضول
پس ببیند کید او آیا برد
آنچه حقش در مشیّت پرورد
این مثل باشد چنان کز ما یکی
چاره نتواند چو در کار اندکی
پس بگویندش کراهت گر تو راست
زین عمل خود را به حلق آویز راست
یا که رو از غیظ خود بر آسمان
تا توانی مر نمایی دفع آن
این نهایت باشد از چیزی که او
می رسد فکرش بدان در جستجو
حاصل این کز حکم حق گر ناکسی
نیست راضی خشم از آن دارد بسی
تا شود منصور خیر المرسلین
یا نباشد راضی از رزق این چنین
گو که خود را اندر آویزد به حلق
تا بمیرد، وا رهد از حقد خلق
یا رود بر آسمان در چاره اش
مر شود ساکن دل غمخو اره اش
نازل از خود ما نمودیم این چنین
مر نشان های هویدا در زمین
هر که را خواهد نماید ره خدای
نیست جز او بنده ای را رهنمای
آن کسان که بگرویدند از یقین
وز یهودان وز گروه صابئین
یعنی استاره پرستان در نشان
وز نصاری و مجوس و مشرکان
بین ایشان پس جدا سازیم ما
در قیامت چونکه آن گردد بپا
حق به هر چیزی است ذات او گواه
هم نه کس را غیر ذات او پناه
مر خدا سجده کنند او را یقین
هر که هست اندر سماوات و زمین
مهر و ماه و انجم و کوه و شجر
چارپا هست آنچه اندر بحر و بر
هم کثیر از مردمان ساجد به حق
هم کثیری بر عذابش مستحق
خوار سازد هر که را خواهد خدا
مُکرمی پس در جهان نبود ورا
می کند کاری که خواهد ذوالکرم
از اعانت وز اهانت، بی ستم
حق و لازم شد مر ایشان را عذاب
که ز سجده سرکشیدند از عتاب
۳- آیات ۹ تا ۱۳: ثٰانِیَ عِطْفِهِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ لَهُ فِی اَلدُّنْیٰا خِزْیٌ وَ نُذِیقُهُ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ (۹) ذٰلِکَ بِمٰا قَدَّمَتْ یَدٰاکَ وَ أَنَّ اَللّٰهَ لَیْسَ بِظَلاّٰمٍ لِلْعَبِیدِ (۱۰) وَ مِنَ اَلنّٰاسِ مَنْ یَعْبُدُ اَللّٰهَ عَلیٰ حَرْفٍ فَإِنْ أَصٰابَهُ خَیْرٌ اِطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصٰابَتْهُ فِتْنَةٌ اِنْقَلَبَ عَلیٰ وَجْهِهِ خَسِرَ اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةَ ذٰلِکَ هُوَ اَلْخُسْرٰانُ اَلْمُبِینُ (۱۱) یَدْعُوا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَضُرُّهُ وَ مٰا لاٰ یَنْفَعُهُ ذٰلِکَ هُوَ اَلضَّلاٰلُ اَلْبَعِیدُ (۱۲) یَدْعُوا لَمَنْ ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ لَبِئْسَ اَلْمَوْلیٰ وَ لَبِئْسَ اَلْعَشِیرُ (۱۳)۵- آیات ۱۹ تا ۲۴: هٰذٰانِ خَصْمٰانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ فَالَّذِینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیٰابٌ مِنْ نٰارٍ یُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ اَلْحَمِیمُ (۱۹) یُصْهَرُ بِهِ مٰا فِی بُطُونِهِمْ وَ اَلْجُلُودُ (۲۰) وَ لَهُمْ مَقٰامِعُ مِنْ حَدِیدٍ (۲۱) کُلَّمٰا أَرٰادُوا أَنْ یَخْرُجُوا مِنْهٰا مِنْ غَمٍّ أُعِیدُوا فِیهٰا وَ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ (۲۲) إِنَّ اَللّٰهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ یُحَلَّوْنَ فِیهٰا مِنْ أَسٰاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِبٰاسُهُمْ فِیهٰا حَرِیرٌ (۲۳) وَ هُدُوا إِلَی اَلطَّیِّبِ مِنَ اَلْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلیٰ صِرٰاطِ اَلْحَمِیدِ (۲۴)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنَّ اَللّٰهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ إِنَّ اَللّٰهَ یَفْعَلُ مٰا یُرِیدُ (۱۴) مَنْ کٰانَ یَظُنُّ أَنْ لَنْ یَنْصُرَهُ اَللّٰهُ فِی اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ فَلْیَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَی اَلسَّمٰاءِ ثُمَّ لْیَقْطَعْ فَلْیَنْظُرْ هَلْ یُذْهِبَنَّ کَیْدُهُ مٰا یَغِیظُ (۱۵) وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰاهُ آیٰاتٍ بَیِّنٰاتٍ وَ أَنَّ اَللّٰهَ یَهْدِی مَنْ یُرِیدُ (۱۶) إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَلَّذِینَ هٰادُوا وَ اَلصّٰابِئِینَ وَ اَلنَّصٰاریٰ وَ اَلْمَجُوسَ وَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اَللّٰهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهِیدٌ (۱۷) أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْجِبٰالُ وَ اَلشَّجَرُ وَ اَلدَّوَابُّ وَ کَثِیرٌ مِنَ اَلنّٰاسِ وَ کَثِیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ اَلْعَذٰابُ وَ مَنْ یُهِنِ اَللّٰهُ فَمٰا لَهُ مِنْ مُکْرِمٍ إِنَّ اَللّٰهَ یَفْعَلُ مٰا یَشٰاءُ (۱۸)
هوش مصنوعی: خداوند کسانی را که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند، به بهشت‌هایی وارد می‌کند که از زیر آنها نهرها جاری است. خداوند هر کاری را که بخواهد انجام می‌دهد. هر کس گمان کند که خداوند در دنیا و آخرت او را یاری نخواهد کرد، باید به چیزی که به آسمان می‌رسد چنگ بزند و سپس خود را قطع کند و ببیند آیا نیرنگش می‌تواند خشم او را فرونشانده و به نتیجه برسد یا خیر. ما آیات روشنی را نازل کردیم و خداوند هر کس را که بخواهد هدایت می‌کند. کسانی که ایمان آورده‌اند، یهودیان، صابئین، مسیحیان، مجوسیان و مشرکان، در روز قیامت خداوند میان آنها قضاوت خواهد کرد، زیرا خداوند بر هر چیزی شاهد است. آیا نمی‌بینی که همه موجودات در آسمان‌ها و زمین برای خدا سجده می‌کنند، از جمله خورشید، ماه، ستاره‌ها، کوه‌ها، درختان، حیوانات و بسیاری از مردم؟ بسیاری نیز سزاوار عذاب هستند. و هر کس را که خداوند خوار کند، هیچ کس نمی‌تواند او را بزرگ کند. خداوند هر آنچه را بخواهد انجام می‌دهد.
بدرستی که خدا در می‌آورد آنان را که گرویدند و کردند کارهای شایسته در بهشتهایی که می‌رود از زیر آنها نهرها بدرستی که خدا می‌کند آنچه می‌خواهد (۱۴) کسی که باشد که گمان برد که هرگز یاری نخواهد کرد او را خدا در دنیا و آخرت پس بگو که دراز کند ریسمانی بر آسمان پس قطع کند پس نظر کند که آیا می‌برد حیله‌اش آنچه را بخشم میارد (۱۵) و همچنین فرو فرستادیم آن را آیتهای روشن و بدرستی که خدا هدایت می‌کند آن کسی را که می‌خواهد (۱۶) بدرستی که آنان که ایمان آوردند و آنان که یهود شدند و صائبان و ترسایان و گبران و آنان که شرک آوردند بدرستی که خدا حکم می‌کند میانشان روز قیامت بدرستی که خدا بر همه چیز گواه است (۱۷) آیا ندیدی که خدا سجده می‌کند مر او را هر که در آسمانها و هر که در زمین است و آفتاب و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درخت و جنبندگان و بسیاری از مردمان و بسیاری ثابت شد بر او عذاب و کسی را که خوار کند خدا پس نیست مر او را هیچ عزیز دارنده بدرستی که خدا می‌کند آنچه می‌خواهد (۱۸)
هوش مصنوعی: به حقیقت، خداوند کسانی را که ایمان آوردند و کارهای نیک انجام دادند، به بهشت‌هایی وارد می‌کند که درختان و نهرها زیر آن‌ها جاری است و او هرچه بخواهد انجام می‌دهد. اگر کسی فکر کند که خداوند او را در دنیا و آخرت یاری نخواهد کرد، بگوید که ریسمانی به آسمان بیندازد و سپس آن را قطع کند و ببیند که آیا حقه‌اش کاری از پیش می‌برد یا خیر. همچنین، ما آیات روشنی نازل کرده‌ایم و خداوند هرکس را که بخواهد هدایت می‌کند. حقیقت این است که کسانی که ایمان آوردند و یهودی‌ها و صابئی‌ها و مسیحیان و کافران و مشرکان هستند، خداوند در روز قیامت بین آن‌ها قضاوت خواهد کرد و او بر همه چیز گواه است. آیا نمی‌بینی که همه موجودات در آسمان‌ها و زمین، از جمله خورشید و ماه و ستاره‌ها و کوه‌ها و درخت‌ها و جنبندگان و بسیاری از انسان‌ها، به خدا سجده می‌کنند؟ بسیاری از آن‌ها عذاب سختی بر آن‌ها خواهد بود و کسی که خداوند او را خوار کند، هیچ کس نمی‌تواند او را عزت بخشد؛ زیرا خداوند هرچه بخواهد، انجام می‌دهد.
حق درآرد مؤمنان را در جنان
وآنکه کرده کار نیکو در جهان
هوش مصنوعی: خداوند مؤمنان را در بهشت پاداش می‌دهد و کسی که در این دنیا کارهای نیک انجام داده، مورد توجه قرار می‌گیرد.
بوستانها که مر آنها را ز زیر
میرود جوهای آب اندر مسیر
هوش مصنوعی: باغ‌ها و بوستان‌ها که در زیر آنها جوی‌های آب در جریان است.
می کند آن را که می خواهد خدا
یَفعَلُ االلهَ مَایُریِدُ وَ مَایَشَآء
هوش مصنوعی: او فقط کاری را انجام می‌دهد که خدا بخواهد. خداوند هر آنچه را که بخواهد، انجام می‌دهد.
هر که را هست این گمان اندر خفا
که نباشد یار پیغمبر خدا
هوش مصنوعی: هر کسی که در دلش این فکر وجود دارد که یار پیامبر خدا وجود ندارد، در واقع در اشتباه است.
هم بندهد یاری او را در دو کون
آن چنان که وعده داد او ر ا به عون
هوش مصنوعی: او در دو جهان یاری و کمک خواهد کرد، همان‌طور که وعده داده است.
یا که این باشد گمان که رازقش
نیست رزّاق العباد از سابقش
هوش مصنوعی: شاید کسی فکر کند که روزی‌دهنده‌اش وجود ندارد، در حالی که روزی‌دهنده بندگان همیشه وجود دارد و از ابتدا هم بوده است.
باید آویزد به سقف خانه او
ریسمانی پس ببندد بر گلو
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی گویای یک وضعیت بحرانی است که فردی باید به زندگی‌اش پایان دهد. به نظر می‌رسد که شخصی به شدت ناامید شده و احساس می‌کند که تنها راه‌حل این است که زندگی‌اش را به گونه‌ای تمام کند که در اینجا به واسطه ریسمانی به سقف خانه اشاره شده است. بیان این احساسات به نوعی نمادین است و می‌تواند چالش‌های عاطفی و روانی عمیق را نشان دهد.
بکشد آن را قطع تا گردد نفس
وارهد جانش از این تنگین قفس
هوش مصنوعی: یکی را که در بند و زندان است، بکشند تا جانش آزاد شود و از این فضای تنگ بیرون برود.
پاره ای گویند یعنی زآن رسن
بر فلک بالا رود اندر زمن
هوش مصنوعی: برخی بر این باورند که از آن ریسمان می‌توان به آسمان صعود کرد و در زمان حرکت نمود.
تا نماید دفع نصرت از رسول
یا کند در رزق خود جهد آن فضول
هوش مصنوعی: اگر کمکی از جانب خداوند به پیامبر بیفتد یا کسی بخواهد در روزی خود تلاش کند، باید در نظر داشته باشد که این تلاش به تنهایی کافی نیست.
پس ببیند کید او آیا برد
آنچه حقش در مشیّت پرورد
هوش مصنوعی: بنابراین او می‌بیند که آیا تدبیر و حیله‌های او توانسته‌اند آنچه را که حق اوست و باید به سرانجام برسد، به دست آورند یا خیر.
این مثل باشد چنان کز ما یکی
چاره نتواند چو در کار اندکی
هوش مصنوعی: این عبارت به این معنی است که اگر یک مسئله یا کار کوچک پیش بیاید، ما نمی‌توانیم به تنهایی آن را حل کنیم یا به تنهایی راه حلی پیدا کنیم. به عبارت دیگر، برای حل مشکلات، به همکاری و کمک یکدیگر نیاز داریم.
پس بگویندش کراهت گر تو راست
زین عمل خود را به حلق آویز راست
هوش مصنوعی: بگویند اگر انجام این کار برای تو ناپسند است، بهتر است که خود را به دار آویزان کنی.
یا که رو از غیظ خود بر آسمان
تا توانی مر نمایی دفع آن
هوش مصنوعی: یا اگر از خشم خود رویت را به آسمان برگردانی، تا جایی که می‌توانی، سعی کن مانع آن شوی.
این نهایت باشد از چیزی که او
می رسد فکرش بدان در جستجو
هوش مصنوعی: این یک جمله به این معناست که فکر کردن به چیزی که او به آن می‌رسد، نهایت دغدغه و جستجوی او را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، این نشان‌دهنده تلاش و کوشش فرد برای یافتن پاسخ یا درک مطلبی مشخص است.
حاصل این کز حکم حق گر ناکسی
نیست راضی خشم از آن دارد بسی
هوش مصنوعی: اگر شخصی از حکم خداوند راضی نباشد و به نارضایتی خود ادامه دهد، در واقع خود را در معرض خشم و نارضایتی فراوانی قرار می‌دهد.
تا شود منصور خیر المرسلین
یا نباشد راضی از رزق این چنین
هوش مصنوعی: تا زمانی که منصور، بهترین فرستاده‌ها، به هدفش برسد یا اینکه از این نوع روزی راضی نباشد.
گو که خود را اندر آویزد به حلق
تا بمیرد، وا رهد از حقد خلق
هوش مصنوعی: هرچند که شخص خود را در مشکلات گرفتار کند و به سختی دچار شود، اما در نهایت می‌تواند از آزار و کینه‌ورزی دیگران رهایی یابد.
یا رود بر آسمان در چاره اش
مر شود ساکن دل غمخو اره اش
هوش مصنوعی: اگر رود به آسمان برود، دل غم‌خوارش آرام می‌گیرد.
نازل از خود ما نمودیم این چنین
مر نشان های هویدا در زمین
هوش مصنوعی: ما این نشانه‌های روشن را خود به وجود آورده‌ایم و به زمین نازل کرده‌ایم.
هر که را خواهد نماید ره خدای
نیست جز او بنده ای را رهنمای
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد به او راه خدا را نشان دهد، تنها اوست که می‌تواند بنده‌ای را هدایت کند.
آن کسان که بگرویدند از یقین
وز یهودان وز گروه صابئین
هوش مصنوعی: افرادی که از عقاید خود به طور کامل مطمئن شده‌اند و همچنین از یهودیان و گروه صابئین فاصله گرفته‌اند، دچار تغییراتی شده‌اند.
یعنی استاره پرستان در نشان
وز نصاری و مجوس و مشرکان
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ستاره‌پرستان، با ویژگی‌هایی که دارند، می‌خواهند نشان‌دهنده‌ی پیروان مسیح، زرتشتیان و بت‌پرستان باشند.
بین ایشان پس جدا سازیم ما
در قیامت چونکه آن گردد بپا
هوش مصنوعی: ما در قیامت از یکدیگر جدا خواهیم شد، وقتی که قیامت برپا شود.
حق به هر چیزی است ذات او گواه
هم نه کس را غیر ذات او پناه
هوش مصنوعی: حق در ذات هر چیزی وجود دارد و او خود شاهد بر این حقیقت است؛ هیچ کس جز خود او نیست که بتواند پناه دهد.
مر خدا سجده کنند او را یقین
هر که هست اندر سماوات و زمین
هوش مصنوعی: خداوندی که در آسمان‌ها و زمین هر موجودی به او سجده و عبادت می‌کند، همواره مورد یقین و اعتقاد است.
مهر و ماه و انجم و کوه و شجر
چارپا هست آنچه اندر بحر و بر
هوش مصنوعی: مهر و ماه و ستاره‌ها و کوه‌ها و درختان، همگی به نوعی نشان‌دهنده‌ی نشانه‌های خداوند هستند. در واقع، تمام این‌ها نشانه‌هایی از علم و قدرت الهی هستند که در دریا و زمین وجود دارند.
هم کثیر از مردمان ساجد به حق
هم کثیری بر عذابش مستحق
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم در برابر حق سجده می‌کنند، و از سوی دیگر، بسیاری نیز لیاقت عذاب او را دارند.
خوار سازد هر که را خواهد خدا
مُکرمی پس در جهان نبود ورا
هوش مصنوعی: هر که را خدا بخواهد، بی‌احترامی می‌کند و در دنیا هیچ‌ کس نمی‌تواند او را ارجمند بدارد.
می کند کاری که خواهد ذوالکرم
از اعانت وز اهانت، بی ستم
هوش مصنوعی: ذوالکرم، بدون ظلم و ستم، کاری انجام می‌دهد که خود می‌خواهد و به دیگران کمک می‌کند یا به آن‌ها بی‌احترامی نمی‌کند.
حق و لازم شد مر ایشان را عذاب
که ز سجده سرکشیدند از عتاب
هوش مصنوعی: برای آن‌ها لازم شد که عذاب الهی نازل شود، زیرا از فرمان سجده سر باز زدند و مورد خشم قرار گرفتند.