گنجور

۲- آیات ۵ تا ۸

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ اَلْبَعْثِ فَإِنّٰا خَلَقْنٰاکُمْ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ‌ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَکُمْ وَ نُقِرُّ فِی اَلْأَرْحٰامِ مٰا نَشٰاءُ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ وَ مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفّٰی وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلیٰ أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْلاٰ یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئاً وَ تَرَی اَلْأَرْضَ هٰامِدَةً فَإِذٰا أَنْزَلْنٰا عَلَیْهَا اَلْمٰاءَ اِهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ (۵) ذٰلِکَ بِأَنَّ اَللّٰهَ هُوَ اَلْحَقُّ وَ أَنَّهُ یُحْیِ اَلْمَوْتیٰ وَ أَنَّهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۶) وَ أَنَّ اَلسّٰاعَةَ آتِیَةٌ لاٰ رَیْبَ فِیهٰا وَ أَنَّ اَللّٰهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ (۷) وَ مِنَ اَلنّٰاسِ مَنْ یُجٰادِلُ فِی اَللّٰهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لاٰ هُدیً وَ لاٰ کِتٰابٍ مُنِیرٍ (۸)

ای مردمان اگر هستید در شک از بعث پس بدرستی که ما آفریدیم شما را از خاک پس از منی پس از پارچه خون بسته پس از پارچه گوشتی تمام خلقت و غیر تمام خلقت تا بیان کنیم برای شما و قرار می‌دهیم در رحمها آنچه می‌خواهیم تا مدتی نام برده شده پس بیرون می‌آوریم شما را کودکی پس تا برسید بکمالتان و از شما کس است که متوفی می‌شود و از شما کس است که رد کرده می‌شود به فرومایه‌ترین زندگانی تا آنکه نداند از بعد دانستن چیزی را و بینی زمین را خشک افسرده پس چون فرو فرستیم بر آن آب را حرکت کند و افزونی پذیرد و برویاند از هر صنفی که خوش‌نماست (۵) آن بسبب اینست که خدا اوست حق و آنکه او زنده می‌گرداند مردگان را و آنکه او بر همه چیز تواناست (۶) و آنکه قیامت آینده است نیست شکی در آن و آنکه خدا بر می‌انگیزد آنان را که باشند در قبرها (۷) و از مردمان کس هست که مجادله می‌کند در خدا بدون علم و دانشی و نه هدایتی و نه کتابی نور دهنده (۸)

أیّهَا النَّاس ار ز بعث اندر شکید
بی تعقل ز اصل خود در مُدرکید
ما شما را آفریدیم از تراب
پس ز نطفه یعنی از یک قطره آب
زآن پس از مقدار خون بسته ای
پس ز پارة گوشت بر پیوسته ای
که بود در خلقت از وجهی تمام
ناتمام از نقص اعضاء در مقام
این چنین دادیمتان ما انتقال
لحظه لحظه هر دم از حالی به حال
تا بیان سازم شما را زین روش
تا چسان یابید از ما پرورش
هم کنید از این تبدّل در سبیل
بر معاد از مبدأ هستی دلیل
می دهیم اندر رحم ها ما قرار
آنچه را خواهیم ماند استوار
می نگردد از رحم سقط آن جنین
تا زمانی نام برده گشته هین
پس برونتان اندر این دار حیات
کودک آریم از بطون اُمّهات
پس رسید اندر کمال رشد و عقل
هم به سختی های خود زین حمل و نقل
از شما باشد کسی در جستجو
که به طفلی یا جوانی میرد او
پیش از آن کآید به سر حد بلوغ
گیرد از ادراک و دانایی فروغ
وز شما باشد کسی کو می رسد
بر خسیس زندگانی کوست بد
یعنی اندر سن پیری که خرف
گردد او وز عقل و دانش منحرف
تا نداند بعد دانش هیچ چیز
گردد از وی عقل و ادراک و تمیز
ارض را بینی چنین خشک و خراب
پس بر او نازل کنیم از ابر آب
پس کند جنبش درآید در نمو
چون خمیر مایه جوشان بی عتو
می برویاند ز هر صنف از نبات
تازه و نیکو به ترویح حیات
زآن سبب که حق بود ثابت به ذات
زنده سازد مردگان را در ثبات
هم به هر چیزی توانا باشد او
مقتدر بر کلّ اشیاء باشد او
مر قیامت نیست شکی اندر آن
که بیاید چون رسد وقت و زمان
هم برانگیزاند او از قبرها
مردگان را چون مطر از ابرها
هست از مردم کسی کو هم جدال
در کلام حق کند بی انتقال
بی ز علم و بی دلیلی رهنما
بی کتاب روشنی بر مدعا

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ اَلْبَعْثِ فَإِنّٰا خَلَقْنٰاکُمْ مِنْ تُرٰابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ‌ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَکُمْ وَ نُقِرُّ فِی اَلْأَرْحٰامِ مٰا نَشٰاءُ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ وَ مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفّٰی وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلیٰ أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْلاٰ یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئاً وَ تَرَی اَلْأَرْضَ هٰامِدَةً فَإِذٰا أَنْزَلْنٰا عَلَیْهَا اَلْمٰاءَ اِهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ (۵) ذٰلِکَ بِأَنَّ اَللّٰهَ هُوَ اَلْحَقُّ وَ أَنَّهُ یُحْیِ اَلْمَوْتیٰ وَ أَنَّهُ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۶) وَ أَنَّ اَلسّٰاعَةَ آتِیَةٌ لاٰ رَیْبَ فِیهٰا وَ أَنَّ اَللّٰهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ (۷) وَ مِنَ اَلنّٰاسِ مَنْ یُجٰادِلُ فِی اَللّٰهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لاٰ هُدیً وَ لاٰ کِتٰابٍ مُنِیرٍ (۸)
هوش مصنوعی: ای مردم، اگر در مورد رستاخیز شک دارید، بدانید که ما شما را از خاک خلق کردیم، سپس از نطفه، سپس از علقه (خون بسته) و سپس از مضغه (گوشت کوچک) که برخی از آن‌ها شکل گرفته و برخی دیگر شکل نگرفته‌اند. این کار را برای آن انجام دادیم که برای شما روشن کنیم و در رحم‌ها هرچه بخواهیم تا زمان معین، قرار می‌دهیم. سپس شما را به‌عنوان کودک بیرون می‌آوریم تا به کمال برسید. برخی از شما می‌میرند و برخی دیگر به پیری بسیار می‌رسند به‌گونه‌ای که دیگر از علم چیزی ندانند. و زمین را می‌بینی که بی‌حرکت است، اما وقتی آب بر آن نازل می‌کنیم، به حرکت درمی‌آید و رشد می‌کند و از هر نوع گیاه زیبا می‌رویاند. این به علت این است که خداوند حق است و او مردگان را زنده می‌کند و بر همه چیز تواناست. و قیامت به‌طور قطع خواهد آمد و در آن تردیدی نیست و خداوند کسانی را که در قبرها هستند برمی‌انگیزد. اما برخی از مردم بدون علم، بدون هدایت و بدون کتاب روشن در مورد خدا جدال می‌کنند.
ای مردمان اگر هستید در شک از بعث پس بدرستی که ما آفریدیم شما را از خاک پس از منی پس از پارچه خون بسته پس از پارچه گوشتی تمام خلقت و غیر تمام خلقت تا بیان کنیم برای شما و قرار می‌دهیم در رحمها آنچه می‌خواهیم تا مدتی نام برده شده پس بیرون می‌آوریم شما را کودکی پس تا برسید بکمالتان و از شما کس است که متوفی می‌شود و از شما کس است که رد کرده می‌شود به فرومایه‌ترین زندگانی تا آنکه نداند از بعد دانستن چیزی را و بینی زمین را خشک افسرده پس چون فرو فرستیم بر آن آب را حرکت کند و افزونی پذیرد و برویاند از هر صنفی که خوش‌نماست (۵) آن بسبب اینست که خدا اوست حق و آنکه او زنده می‌گرداند مردگان را و آنکه او بر همه چیز تواناست (۶) و آنکه قیامت آینده است نیست شکی در آن و آنکه خدا بر می‌انگیزد آنان را که باشند در قبرها (۷) و از مردمان کس هست که مجادله می‌کند در خدا بدون علم و دانشی و نه هدایتی و نه کتابی نور دهنده (۸)
هوش مصنوعی: ای مردم، اگر در مورد قیامت شک دارید، بدانید که ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه‌ای و بعد از آن از عده‌ای خون بسته، و سپس از گوشت کامل. ما هر چیزی را به شکلی که بخواهیم در رحم‌ها قرار می‌دهیم تا زمانی که مقرر شده است. وقتی به دنیا می‌آیید، شما را به شکل کودک درمی‌آوریم و سپس به کمال خود می‌رسید. در میان شما کسانی هستند که می‌میرند و برخی دیگر به پست‌ترین مرحله زندگی می‌رسند تا جایی که از دانشی که داشتند، هیچ چیز را ندانند. سپس زمین را می‌بینید خشک و سست، اما وقتی ما بر آن آب می‌فرستیم، آن زمین جان می‌گیرد و گیاهانی زیبا می‌روید. این به این دلیل است که خدا حقیقی است و اوست که مردگان را زنده می‌کند و بر همه چیز تواناست. قیامت در راه است و در آن هیچ شکی نیست و خدا کسانی را که در قبرها هستند برمی‌انگیزد. اما در میان مردم کسانی هستند که بدون هیچ علم و دانشی درباره خدا بحث می‌کنند و هیچ راهنمایی یا کتاب روشنی ندارند.
أیّهَا النَّاس ار ز بعث اندر شکید
بی تعقل ز اصل خود در مُدرکید
هوش مصنوعی: ای مردم، در مورد برانگیختن پس از مرگ شک و تردید نداشته باشید و با دوراندیشی به اصل وجود خود توجه کنید.
ما شما را آفریدیم از تراب
پس ز نطفه یعنی از یک قطره آب
هوش مصنوعی: ما شما را از خاک خلق کردیم و سپس از نطفه، یعنی از یک قطره آب.
زآن پس از مقدار خون بسته ای
پس ز پارة گوشت بر پیوسته ای
هوش مصنوعی: پس از آن زمان که از تو خون ریخته می‌شود، تو به تکه‌ای از گوشت متصل شده‌ای.
که بود در خلقت از وجهی تمام
ناتمام از نقص اعضاء در مقام
هوش مصنوعی: در آفرینش، کسی وجود دارد که از جنبه‌ای تمام و کمال است، اما از جنبه‌ای دیگر ناتمام و ناقص به شمار می‌آید؛ زیرا اعضای او در جایگاه خاص خود دارای نقص‌هایی هستند.
این چنین دادیمتان ما انتقال
لحظه لحظه هر دم از حالی به حال
هوش مصنوعی: ما به شما اینگونه آموخته‌ایم که چگونه هر لحظه از یک حال به حال دیگری منتقل شوید.
تا بیان سازم شما را زین روش
تا چسان یابید از ما پرورش
هوش مصنوعی: من سعی می‌کنم به شما بگویم چگونه می‌توانید از طریق این روش ما را بهتر بشناسید و از ما رشد و پرورش پیدا کنید.
هم کنید از این تبدّل در سبیل
بر معاد از مبدأ هستی دلیل
هوش مصنوعی: تبدیل شدن در مسیر زندگی و تغییرات آن را در نظر بگیرید و از این تغییرات به عنوان نشانه‌ای برای بررسی مسائل بنیادین هستی و زندگی استفاده کنید.
می دهیم اندر رحم ها ما قرار
آنچه را خواهیم ماند استوار
هوش مصنوعی: ما در رحم‌ها قرار می‌دهیم آنچه را که بخواهیم و آنچه که ماندگار خواهد بود.
می نگردد از رحم سقط آن جنین
تا زمانی نام برده گشته هین
هوش مصنوعی: جنینی که در رحم سقط شده است، تا زمانی که نامی از او برده نشود، به آن نگاه نمی‌کند.
پس برونتان اندر این دار حیات
کودک آریم از بطون اُمّهات
هوش مصنوعی: پس در این جهان زندگی، ما فرزندی از رحم مادران به وجود می‌آوریم.
پس رسید اندر کمال رشد و عقل
هم به سختی های خود زین حمل و نقل
هوش مصنوعی: او به کمال و عقل رسید، اما این پیشرفت به خاطر چالش‌ها و مشکلاتی بود که در مسیر خود تجربه کرده است.
از شما باشد کسی در جستجو
که به طفلی یا جوانی میرد او
هوش مصنوعی: اگر کسی را در جستجو دارید که به نوعی به یادآوری دوران کودکی یا جوانی او برمی‌گردد، باید او را پیدا کنید.
پیش از آن کآید به سر حد بلوغ
گیرد از ادراک و دانایی فروغ
هوش مصنوعی: قبل از آنکه انسان به سن بلوغ و رشد فکری برسد، باید از دانش و فهم بهره‌مند شود و نور علم را در خود بپروراند.
وز شما باشد کسی کو می رسد
بر خسیس زندگانی کوست بد
هوش مصنوعی: کسی که به انسان بخیلی برسد، زندگی‌اش بدتر خواهد شد.
یعنی اندر سن پیری که خرف
گردد او وز عقل و دانش منحرف
هوش مصنوعی: زمانی که انسان به سن پیری می‌رسد، ممکن است عقل و دانش خود را از دست بدهد و رفتارهای غیرعاقلانه از خود نشان دهد.
تا نداند بعد دانش هیچ چیز
گردد از وی عقل و ادراک و تمیز
هوش مصنوعی: تا زمانی که کسی بعد از کسب علم و دانش درک نکند، هیچ چیز نمی‌تواند برای او عقل، فهم و تمایز ایجاد کند.
ارض را بینی چنین خشک و خراب
پس بر او نازل کنیم از ابر آب
هوش مصنوعی: زمین را می‌بینی که چقدر خشک و ویران است، پس بر آن باران از ابر خواهیم فرستاد.
پس کند جنبش درآید در نمو
چون خمیر مایه جوشان بی عتو
هوش مصنوعی: پس از یک حرکت، رشد و پیشرفت آغاز می‌شود، همان‌طور که خمیر مایه در حال جوشیدن به تکاپو می‌افتد و به ماده‌ای جدید تبدیل می‌شود.
می برویاند ز هر صنف از نبات
تازه و نیکو به ترویح حیات
هوش مصنوعی: از هر نوع گیاه تازه و زیبا، می‌روید و زندگی را تازه می‌کند.
زآن سبب که حق بود ثابت به ذات
زنده سازد مردگان را در ثبات
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه حقیقت همیشه در ذات خود ثابت است، قادر است مردگان را در حال ثبات زنده کند.
هم به هر چیزی توانا باشد او
مقتدر بر کلّ اشیاء باشد او
هوش مصنوعی: او بر هر چیزی قادر است و بر تمام موجودات تسلط دارد.
مر قیامت نیست شکی اندر آن
که بیاید چون رسد وقت و زمان
هوش مصنوعی: روز قیامت قطعا خواهد آمد و شکی در این نیست که در زمانی خاص و معین به وقوع خواهد پیوست.
هم برانگیزاند او از قبرها
مردگان را چون مطر از ابرها
هوش مصنوعی: او مردگان را از قبرها به پا می‌خیزاند، مانند اینکه باران از ابرها می‌ریزد.
هست از مردم کسی کو هم جدال
در کلام حق کند بی انتقال
هوش مصنوعی: در میان مردم، کسی وجود دارد که در بحث و گفت‌وگو درباره حق و حقیقت، به شیوه‌ای منطقی و بدون تعصب عمل می‌کند.
بی ز علم و بی دلیلی رهنما
بی کتاب روشنی بر مدعا
هوش مصنوعی: بدون علم و بی‌دلیل، هیچ راهنما و رهنمایی وجود ندارد و بدون کتاب، هیچ روشنی و روشنایی بر ادعاها نمی‌توان یافت.