گنجور

۱۱- آیات ۴۶ تا ۵۱

أَ فَلَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهٰا أَوْ آذٰانٌ یَسْمَعُونَ بِهٰا فَإِنَّهٰا لاٰ تَعْمَی اَلْأَبْصٰارُ وَ لٰکِنْ تَعْمَی اَلْقُلُوبُ اَلَّتِی فِی اَلصُّدُورِ (۴۶) وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذٰابِ وَ لَنْ یُخْلِفَ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمّٰا تَعُدُّونَ (۴۷) وَ کَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَمْلَیْتُ لَهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهٰا وَ إِلَیَّ اَلْمَصِیرُ (۴۸) قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنَّمٰا أَنَا لَکُمْ نَذِیرٌ مُبِینٌ (۴۹) فَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۵۰) وَ اَلَّذِینَ سَعَوْا فِی آیٰاتِنٰا مُعٰاجِزِینَ أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۵۱)

آیا پس نرفتند در زمین پس بوده باشد مر ایشان را دلهایی که دریابند بآنها با گوشهایی که بشنوند بآنها پس بدرستی که نباشند کوران دیدها و لکن کور باشد آن دلهایی که در آن سینه‌هاست (۴۶) و بشتاب می‌خواهند از تو عذاب و او هرگز خلاف نکند خدا وعده خود را و بدرستی که روزی نزد پروردگار تو چون هزار سالست از آنچه می‌شمارید (۴۷) و بسا از قریه که مهلت دادم مر آن را و او بود ظالم پس گرفتیم او را بسوی منست بازگشت (۴۸) بگو ای مردمان جز این نیست که منم مر شما را بیم دهنده آشکار (۴۹) پس آنان که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته مر ایشان‌راست آمرزش و روزی خوب (۵۰) و آنان که شتافتند در کتمان یا ابطال یا انکار آیتهای ما طالبان عاجز گردانیدن آنها اهل دوزخند (۵۱)

سیر آیا پس نکردند از وجوب
در زمین پس بوده باشدشان قلوب
که به آن یابند مانا چیزها
یا که بدهند از خرد تمییزها
یا که گوشی که به آنها بشنوند
قصه پس این است نزد هوشمند
که نباشد چشمهاشان هیچ کور
قلبشان لیکن ز بینایی است دور
قلبهای تیره اندر سینه ها
پر ز غفلت و ز هوی و کینه ها
از تو می خواهند ایشان با شتاب
تا به تعجیل از خدا خواهی عذاب
حق بنکند وعده خود را خلاف
میرسدشان آن زمان بی اختلاف
هست یک روز شما اندر نسق
با هزاران سال یکسان نزد حق
یا که یک روز عذاب او به طول
چون هزار از سال باشد در حصول
پس چرا تعجیل دارید این چنین
بر عذابِ لا زمانِ بی قرین
ای بسا از اهل دِهها آنکه ما
مهلتی دادیمشان بر اقتضا
وآنگهی بودند استمکاره چند
بود مهلت از پی تنبیه و پند
باز بگرفتیمشان پس بر عذاب
هم به سوی ماست برگشت و اِیاب
گو به مردم غیر از این نبود که من
بر شما باشم نذیر اندر علن
پس هر آن کو بگرویدند از ولا
هم نکویی کرده اند از کارها
باشد ایشان را بدون خوف و بیم
از خدا آمرزش و رزق کریم
وآن کسان که سعی در آیات ما
کرده اند ابطال آن را از جفا
زعمشان این است کاندر معجزات
بگذرند از ما به کید و تُرّهات
بر نبی غالب شوند از مکر و فن
مر ورا عاجز کنند اندر سخن
این گروهند اهل دوزخ آشکار
جایشان نبود مگر در قعر نار
۱۰- آیات ۳۹ تا ۴۵: أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقٰاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ (۳۹) اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیٰارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاّٰ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اَللّٰهُ وَ لَوْ لاٰ دَفْعُ اَللّٰهِ اَلنّٰاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوٰامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَوٰاتٌ وَ مَسٰاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اِسْمُ اَللّٰهِ کَثِیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اَللّٰهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اَللّٰهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ (۴۰) اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّٰاهُمْ فِی اَلْأَرْضِ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتَوُا اَلزَّکٰاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّٰهِ عٰاقِبَةُ اَلْأُمُورِ (۴۱) وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عٰادٌ وَ ثَمُودُ (۴۲) وَ قَوْمُ إِبْرٰاهِیمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ (۴۳) وَ أَصْحٰابُ مَدْیَنَ وَ کُذِّبَ مُوسیٰ فَأَمْلَیْتُ لِلْکٰافِرِینَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کٰانَ نَکِیرِ (۴۴) فَکَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْنٰاهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ فَهِیَ خٰاوِیَةٌ عَلیٰ عُرُوشِهٰا وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ (۴۵)۱۲- آیات ۵۲ تا ۵۸: وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لاٰ نَبِیٍّ إِلاّٰ إِذٰا تَمَنّٰی أَلْقَی اَلشَّیْطٰانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اَللّٰهُ مٰا یُلْقِی اَلشَّیْطٰانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اَللّٰهُ آیٰاتِهِ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ (۵۲) لِیَجْعَلَ مٰا یُلْقِی اَلشَّیْطٰانُ فِتْنَةً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ‌ مَرَضٌ وَ اَلْقٰاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اَلظّٰالِمِینَ لَفِی شِقٰاقٍ بَعِیدٍ (۵۳) وَ لِیَعْلَمَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ أَنَّهُ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَیُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اَللّٰهَ لَهٰادِ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِلیٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِیمٍ (۵۴) وَ لاٰ یَزٰالُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا فِی مِرْیَةٍ مِنْهُ حَتّٰی تَأْتِیَهُمُ اَلسّٰاعَةُ بَغْتَةً أَوْ یَأْتِیَهُمْ عَذٰابُ یَوْمٍ عَقِیمٍ (۵۵) اَلْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ لِلّٰهِ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ فِی جَنّٰاتِ اَلنَّعِیمِ (۵۶) وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیٰاتِنٰا فَأُولٰئِکَ لَهُمْ عَذٰابٌ مُهِینٌ (۵۷) وَ اَلَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی سَبِیلِ اَللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مٰاتُوا لَیَرْزُقَنَّهُمُ اَللّٰهُ رِزْقاً حَسَناً وَ إِنَّ اَللّٰهَ لَهُوَ خَیْرُ اَلرّٰازِقِینَ (۵۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَ فَلَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهٰا أَوْ آذٰانٌ یَسْمَعُونَ بِهٰا فَإِنَّهٰا لاٰ تَعْمَی اَلْأَبْصٰارُ وَ لٰکِنْ تَعْمَی اَلْقُلُوبُ اَلَّتِی فِی اَلصُّدُورِ (۴۶) وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذٰابِ وَ لَنْ یُخْلِفَ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمّٰا تَعُدُّونَ (۴۷) وَ کَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَمْلَیْتُ لَهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهٰا وَ إِلَیَّ اَلْمَصِیرُ (۴۸) قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنَّمٰا أَنَا لَکُمْ نَذِیرٌ مُبِینٌ (۴۹) فَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۵۰) وَ اَلَّذِینَ سَعَوْا فِی آیٰاتِنٰا مُعٰاجِزِینَ أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۵۱)
هوش مصنوعی: آیا آنها در زمین سفر نکرده‌اند تا دل‌هایی داشته باشند که با آن به عقل برسند یا گوش‌هایی که با آن بشنوند؟ زیرا بینایی‌های ظاهری کور نیستند، اما دل‌های درون سینه‌ها کور هستند. و آنها به سرعت از شما عذاب را می‌طلبند، در حالی که خداوند هرگز وعده‌اش را خلاف نمی‌کند و روزی نزد پروردگارتان برابر با هزار سال از آنچه شما می‌شمارید. چه بسا از یک شهر که به آن مهلت دادم و آن شهر ستمکار بود، پس او را گرفتم و بازگشت به سوی من است. بگو: ای مردم! من فقط برای شما پیام‌آور روشنی هستم. پس برای کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، آمرزش و رزق پاک و نیکو خواهد بود. اما کسانی که در برابر آیات ما تلاش کردند تا آن را شکست دهند، آنها قرین آتش جهنم خواهند بود.
آیا پس نرفتند در زمین پس بوده باشد مر ایشان را دلهایی که دریابند بآنها با گوشهایی که بشنوند بآنها پس بدرستی که نباشند کوران دیدها و لکن کور باشد آن دلهایی که در آن سینه‌هاست (۴۶) و بشتاب می‌خواهند از تو عذاب و او هرگز خلاف نکند خدا وعده خود را و بدرستی که روزی نزد پروردگار تو چون هزار سالست از آنچه می‌شمارید (۴۷) و بسا از قریه که مهلت دادم مر آن را و او بود ظالم پس گرفتیم او را بسوی منست بازگشت (۴۸) بگو ای مردمان جز این نیست که منم مر شما را بیم دهنده آشکار (۴۹) پس آنان که ایمان آوردند و کردند کارهای شایسته مر ایشان‌راست آمرزش و روزی خوب (۵۰) و آنان که شتافتند در کتمان یا ابطال یا انکار آیتهای ما طالبان عاجز گردانیدن آنها اهل دوزخند (۵۱)
هوش مصنوعی: آیا آنها در زمین سفر نکردند تا دل‌هایی داشته باشند که بفهمند و گوش‌هایی که بشنوند؟ حقیقتاً، آنها نابینا نیستند، بلکه دل‌هایی که در سینه‌هایشان است، کور است. آنها به سرعت از تو عذاب می‌خواهند، در حالی که خدا هرگز وعده‌اش را نقض نخواهد کرد و روزی که نزد پروردگارت می‌آید، مانند هزار سال از آنچه شما می‌شمارید، خواهد بود. بسیاری از شهرها بودند که به آنها مهلت دادم، در حالی که آنها ظلم کردند، و سپس آنها را به سوی خود بازگرداندیم. بگو ای مردم، من بیم‌دهنده‌ای روشنگرم. کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، آمرزش و روزی خوب برای آنهاست. اما کسانی که به انکار یا مخفی‌سازی آیات ما اقدام کنند، در حقیقت، در تلاشند تا آنها را ناکام کنند و آنها اهل جهنم خواهند بود.
سیر آیا پس نکردند از وجوب
در زمین پس بوده باشدشان قلوب
هوش مصنوعی: آیا دل‌ها از نیاز به زندگی در این دنیا غافل نشده‌اند؟ انسان‌ها باید به معنای وجودی خود و ضرورت‌های زندگی در زمین توجه کنند.
که به آن یابند مانا چیزها
یا که بدهند از خرد تمییزها
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که آیا چیزها به گونه‌ای هستند که به درستی قابل درک و شناسایی باشند، یا اینکه بر اساس عقل و دانایی تفاوت‌ها و تمایزها را به ما می‌دهند.
یا که گوشی که به آنها بشنوند
قصه پس این است نزد هوشمند
هوش مصنوعی: یا اینکه باید گوشی وجود داشته باشد که آن داستان‌ها را بشنود. پس این موضوع نزد افراد باهوش اهمیت دارد.
که نباشد چشمهاشان هیچ کور
قلبشان لیکن ز بینایی است دور
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که برخی افراد، هرچند که چشم و بینایی دارند، اما از درک حقیقی و احساسات عمیق بی‌بهره‌اند. آنها شاید نتوانند از احساسات و واقعیت‌های درون خود و دیگران آگاه شوند. بنابراین، در حالی که ممکن است ظاهراً بینا باشند، در واقع از دیدن حقیقت و فهم عواطف خود و دیگران ناتوانند.
قلبهای تیره اندر سینه ها
پر ز غفلت و ز هوی و کینه ها
هوش مصنوعی: دل‌های سیاه در سینه‌ها پر از بی‌خبری و آرزوهای نفرت‌انگیز هستند.
از تو می خواهند ایشان با شتاب
تا به تعجیل از خدا خواهی عذاب
هوش مصنوعی: آنها از تو می‌خواهند که به سرعت عمل کنی تا زودتر از خدا عذاب را بخواهی.
حق بنکند وعده خود را خلاف
میرسدشان آن زمان بی اختلاف
هوش مصنوعی: وقتی زمان مقرر برسد، وعده‌های الهی به حقیقت می‌پیوندد و هیچ گونه تردیدی در آن وجود ندارد.
هست یک روز شما اندر نسق
با هزاران سال یکسان نزد حق
هوش مصنوعی: یک روز شما در نظر حق، به اندازه هزار سال اهمیت دارد و برابر است.
یا که یک روز عذاب او به طول
چون هزار از سال باشد در حصول
هوش مصنوعی: شاید یک روز عذاب او آنقدر طولانی باشد که مانند هزار سال به نظر برسد.
پس چرا تعجیل دارید این چنین
بر عذابِ لا زمانِ بی قرین
هوش مصنوعی: پس چرا این‌قدر شتاب دارید برای عذابی که همیشگی و بی‌همتاست؟
ای بسا از اهل دِهها آنکه ما
مهلتی دادیمشان بر اقتضا
هوش مصنوعی: بسیاری از افرادی که در روستاها زندگی می‌کنند، ممکن است زمانی به ما فرصتی داده باشند که براساس نیاز و شرایط خود از آن استفاده کنیم.
وآنگهی بودند استمکاره چند
بود مهلت از پی تنبیه و پند
هوش مصنوعی: سپس چند نفر بودند که فرصت برای تنبیه و نصیحت داشتند.
باز بگرفتیمشان پس بر عذاب
هم به سوی ماست برگشت و اِیاب
هوش مصنوعی: ما دوباره آنها را در چنگال خود گرفتیم و عذاب، به سوی ما بازگشته است.
گو به مردم غیر از این نبود که من
بر شما باشم نذیر اندر علن
هوش مصنوعی: به مردم بگوید که غیر از این نیست که من در میان شما، به عنوان هشدار دهنده ای در انظار و به وضوح، حاضر باشم.
پس هر آن کو بگرویدند از ولا
هم نکویی کرده اند از کارها
هوش مصنوعی: هر کسی که از اهالی ولایت دوری کند، در واقع از کارهای نیک فاصله گرفته است.
باشد ایشان را بدون خوف و بیم
از خدا آمرزش و رزق کریم
هوش مصنوعی: شایسته است که آنها بدون ترس و نگرانی از خداوند، آمرزش و روزی فراوانی داشته باشند.
وآن کسان که سعی در آیات ما
کرده اند ابطال آن را از جفا
هوش مصنوعی: کسانی که در پی بررسی و فهم آیات ما هستند، به خاطر بی‌احترامی و ستم‌شان به حقیقت، تلاش‌هایشان بی‌نتیجه خواهد بود.
زعمشان این است کاندر معجزات
بگذرند از ما به کید و تُرّهات
هوش مصنوعی: آن‌ها فکر می‌کنند که می‌توانند با ترفندها و نیرنگ‌های خود از ما عبور کنند و بر معجزات غلبه کنند.
بر نبی غالب شوند از مکر و فن
مر ورا عاجز کنند اندر سخن
هوش مصنوعی: در این بیت بیان شده است که با استفاده از ترفندها و هنرهای خود، می‌توانند بر نبی (پیامبر) فائق آیند و او را در گفتار و بیان مشکلات ناتوان کنند. به نوعی، قدرت و هوشمندی که در مکر و فن به کار می‌رود، می‌تواند بر کسی که دارای مقام بلند و معنوی است، چیره شود.
این گروهند اهل دوزخ آشکار
جایشان نبود مگر در قعر نار
هوش مصنوعی: این افراد اهل جهنم هستند و جایی برای آن‌ها در این دنیا وجود ندارد، جز در اعماق آتش.