گنجور

۱۰- آیات ۳۹ تا ۴۵

أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقٰاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ (۳۹) اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیٰارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاّٰ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اَللّٰهُ وَ لَوْ لاٰ دَفْعُ اَللّٰهِ اَلنّٰاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوٰامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَوٰاتٌ وَ مَسٰاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اِسْمُ اَللّٰهِ کَثِیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اَللّٰهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اَللّٰهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ (۴۰) اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّٰاهُمْ فِی اَلْأَرْضِ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتَوُا اَلزَّکٰاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّٰهِ عٰاقِبَةُ اَلْأُمُورِ (۴۱) وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عٰادٌ وَ ثَمُودُ (۴۲) وَ قَوْمُ إِبْرٰاهِیمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ (۴۳) وَ أَصْحٰابُ مَدْیَنَ وَ کُذِّبَ مُوسیٰ فَأَمْلَیْتُ لِلْکٰافِرِینَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کٰانَ نَکِیرِ (۴۴) فَکَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْنٰاهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ فَهِیَ خٰاوِیَةٌ عَلیٰ عُرُوشِهٰا وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ (۴۵)

دستوری داده شد مر آنان که کارزار کرده شدند بسبب آنکه آنها ستم کرده شدند و بدرستی که خدا بر نصرت ایشان هر آینه تواناست (۳۹) آنان که بیرون کرده شدند از سراهاشان بغیر حق جز آنکه می‌گفتند پروردگار ما خداست و اگر نمی‌بود دفع خدا مردمان را بعضی از ایشان را ببعضی هر آینه ویران کرده شده بود صومعه‌ها و معبدها و نمازها و بمسجدها که ذکر کرده می‌شود در آن نام خدا بسیار و هر آینه یاری خواهد کرد خدا البته کسی را که یاری می‌کنند او را بدرستی که خدا هر آینه توانای غالبست (۴۰) آنان که اگر متمکن گردانیمشان در زمین بر پای دارند نماز را و دهند زکاة را و امر کنند بمعروف و نهی کنند از منکر و مر خدا راست انجام کارها (۴۱) و اگر تکذیب می‌کنند ترا پس بتحقیق تکذیب کردند پیش از ایشان قوم نوح و عاد و ثمود (۴۲) و قوم ابراهیم و قوم لوط (۴۳) و اهل مدین و تکذیب کرده شد موسی پس مهلت دادم مر کافران را پس گرفتم ایشان را پس چگونه بود انکارم (۴۴) پس بسا از قریه که هلاک گردانیدیم آن را و آن بود ظالم پس آن فرود آمده است بر سقفهایش و چاه معطل مانده و کوشک رفیع (۴۵)

داد رخصت آن کسان را کردگار
که به دل دارند میل کارزار
زآنکه اِستم دیده گشتند آن کسان
پس خدا قادر بود بر نصرشان
آن کسانی کز دیار و دار خویش
مر برون کرده شدند از ظلم بیش
غیر حق یعنی به عدوان و ستم
خارج از بیت و بلد گشتند هم
جز که می گفتند رب ما خداست
بودشان تقصیر یعنی قول راست
معترف بودند بر توحید حق
مشرکان را بود از این انکار و دق
دفع کردن ور نبود از دادگر
مردمان را بعضی از بعض دگر
یافتی بیع و صوامع انهدام
دیر رهبانان و ترسایان به نام
هم کلیسای جحودان بُد خراب
که به صلوات است مذکور از کتاب
هم مساجد کاندر آنها از شئون
یاد کرده نام حق شد بر فزون
پس کند یاری خدا بر هر که او
میکند یاری خدا را او نکو
حق به نصرت ها قوی است و عزیز
قادر و غالب بر اعداء جمله نیز
آن کسانی کز ثبات دینشان
در زمین دادیم ما تمکینشان
داشتند از بندگی بر پا صلات
هم بدادند از عبودیّت زکات
آمر اندر نیکویی ها آمدند
ناهی از هر زشتی ای در دین شدند
هست مر حق را سرانجام امور
تا چه از مشیّت نماید در ظهور
گر تو را تکذیب ایشان می کنند
پیش از ایشان هم به تکذیب آمدند
قوم نوح و عاد و هم قوم ثمود
قوم ابراهیم و لوط با نمود
و اهل مدین باز هم موسی به لوم
همچنین تکذیب کرده شد ز قوم
مُهل پس دادیم ما بر کافران
تا زمانی که رسد آجالشان
باز بگرفتیمشان چون است پس
ناپسندی ما بر ایشان هر نفس
پس بسا از اهل شهر و ده که ما
کرده ایم آن را هلاک از هر کجا
وآنگهی بودند ظالم بیسخن
پس فتادندی به عرش خویشتن
یعنی اندر سقف های خود همه
بود این پاداش کفر و مظلمه
چاهها در هر محل باشد فزون
نیست کس تا آب از آن بکشد برون
کوشک ها بس عالی و افراخته
جملگی از ساکنان پرداخته
۹- آیات ۳۴ تا ۳۸: وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنٰا مَنْسَکاً لِیَذْکُرُوا اِسْمَ اَللّٰهِ عَلیٰ مٰا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ اَلْأَنْعٰامِ فَإِلٰهُکُمْ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَ بَشِّرِ اَلْمُخْبِتِینَ (۳۴) اَلَّذِینَ إِذٰا ذُکِرَ اَللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ اَلصّٰابِرِینَ عَلیٰ مٰا أَصٰابَهُمْ وَ اَلْمُقِیمِی اَلصَّلاٰةِ وَ مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ یُنْفِقُونَ (۳۵) وَ اَلْبُدْنَ جَعَلْنٰاهٰا لَکُمْ مِنْ شَعٰائِرِ اَللّٰهِ لَکُمْ فِیهٰا خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اِسْمَ اَللّٰهِ عَلَیْهٰا صَوٰافَّ فَإِذٰا وَجَبَتْ جُنُوبُهٰا فَکُلُوا مِنْهٰا وَ أَطْعِمُوا اَلْقٰانِعَ وَ اَلْمُعْتَرَّ کَذٰلِکَ سَخَّرْنٰاهٰا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۳۶) لَنْ یَنٰالَ اَللّٰهَ لُحُومُهٰا وَ لاٰ دِمٰاؤُهٰا وَ لٰکِنْ یَنٰالُهُ اَلتَّقْویٰ مِنْکُمْ کَذٰلِکَ سَخَّرَهٰا لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اَللّٰهَ عَلیٰ مٰا هَدٰاکُمْ وَ بَشِّرِ اَلْمُحْسِنِینَ (۳۷) إِنَّ اَللّٰهَ یُدٰافِعُ عَنِ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُحِبُّ کُلَّ خَوّٰانٍ کَفُورٍ (۳۸)۱۱- آیات ۴۶ تا ۵۱: أَ فَلَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهٰا أَوْ آذٰانٌ یَسْمَعُونَ بِهٰا فَإِنَّهٰا لاٰ تَعْمَی اَلْأَبْصٰارُ وَ لٰکِنْ تَعْمَی اَلْقُلُوبُ اَلَّتِی فِی اَلصُّدُورِ (۴۶) وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذٰابِ وَ لَنْ یُخْلِفَ اَللّٰهُ وَعْدَهُ وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمّٰا تَعُدُّونَ (۴۷) وَ کَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَمْلَیْتُ لَهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهٰا وَ إِلَیَّ اَلْمَصِیرُ (۴۸) قُلْ یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ إِنَّمٰا أَنَا لَکُمْ نَذِیرٌ مُبِینٌ (۴۹) فَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ (۵۰) وَ اَلَّذِینَ سَعَوْا فِی آیٰاتِنٰا مُعٰاجِزِینَ أُولٰئِکَ أَصْحٰابُ اَلْجَحِیمِ (۵۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقٰاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ (۳۹) اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیٰارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاّٰ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اَللّٰهُ وَ لَوْ لاٰ دَفْعُ اَللّٰهِ اَلنّٰاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوٰامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَوٰاتٌ وَ مَسٰاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اِسْمُ اَللّٰهِ کَثِیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اَللّٰهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اَللّٰهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ (۴۰) اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّٰاهُمْ فِی اَلْأَرْضِ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتَوُا اَلزَّکٰاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّٰهِ عٰاقِبَةُ اَلْأُمُورِ (۴۱) وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عٰادٌ وَ ثَمُودُ (۴۲) وَ قَوْمُ إِبْرٰاهِیمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ (۴۳) وَ أَصْحٰابُ مَدْیَنَ وَ کُذِّبَ مُوسیٰ فَأَمْلَیْتُ لِلْکٰافِرِینَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کٰانَ نَکِیرِ (۴۴) فَکَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْنٰاهٰا وَ هِیَ ظٰالِمَةٌ فَهِیَ خٰاوِیَةٌ عَلیٰ عُرُوشِهٰا وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ (۴۵)
هوش مصنوعی: اجازه داده شده به کسانی که مورد ظلم قرار گرفته‌اند تا بجنگند و خداوند بر نصرت آنها تواناست. آنهایی که از خانه‌هایشان به ناحق اخراج شده‌اند، تنها به خاطر این که بگویند پروردگار ما خداست. و اگر خدا مردم را به وسیله‌ای از یکدیگر دفع نمی‌کرد، قطعاً عبادتگاه‌ها و معابد و نمازخانه‌ها که در آنها نام خدا زیاد ذکر می‌شود، ویران می‌شد. و خداوند حتماً کسانی را که او را یاری کنند، یاری خواهد کرد. زیرا خداوند قوی و مقتدر است. کسانی که اگر در زمین به آنها اقتدار بخشیم، نماز را برپا می‌دارند، زکات می‌دهند، به کارهای نیک امر می‌کنند و از کارهای زشت نهی می‌کنند و عاقبت همه امور به خداوند متعلق است. اگر تو را تکذیب کنند، پیش از آنها قوم نوح و عاد و ثمود و قوم ابراهیم و قوم لوط و اهل مدین هم تکذیب کردند و موسی هم مورد تکذیب واقع شد، ولی من برای کافران مهلت دادم و سپس آنها را به کیفر رساندم، پس دیدی نتیجه کار چگونه بود. آری، چه بسیار از شهرهایی که آنها را هلاک کردیم و ظالم بودند و اکنون خراب و ویرانند و چاه‌هایی که بلااستفاده مانده و قصرهایی که ویران شده‌اند.
دستوری داده شد مر آنان که کارزار کرده شدند بسبب آنکه آنها ستم کرده شدند و بدرستی که خدا بر نصرت ایشان هر آینه تواناست (۳۹) آنان که بیرون کرده شدند از سراهاشان بغیر حق جز آنکه می‌گفتند پروردگار ما خداست و اگر نمی‌بود دفع خدا مردمان را بعضی از ایشان را ببعضی هر آینه ویران کرده شده بود صومعه‌ها و معبدها و نمازها و بمسجدها که ذکر کرده می‌شود در آن نام خدا بسیار و هر آینه یاری خواهد کرد خدا البته کسی را که یاری می‌کنند او را بدرستی که خدا هر آینه توانای غالبست (۴۰) آنان که اگر متمکن گردانیمشان در زمین بر پای دارند نماز را و دهند زکاة را و امر کنند بمعروف و نهی کنند از منکر و مر خدا راست انجام کارها (۴۱) و اگر تکذیب می‌کنند ترا پس بتحقیق تکذیب کردند پیش از ایشان قوم نوح و عاد و ثمود (۴۲) و قوم ابراهیم و قوم لوط (۴۳) و اهل مدین و تکذیب کرده شد موسی پس مهلت دادم مر کافران را پس گرفتم ایشان را پس چگونه بود انکارم (۴۴) پس بسا از قریه که هلاک گردانیدیم آن را و آن بود ظالم پس آن فرود آمده است بر سقفهایش و چاه معطل مانده و کوشک رفیع (۴۵)
هوش مصنوعی: فرمانی صادر شد برای کسانی که به دلیل ظلمی که بر آن‌ها رفته، از سرزمین‌هایشان بیرون رانده شده‌اند و حقیقتاً خداوند برای یاری آنها قدرتی دارد. این افراد تنها به خاطر این‌که می‌گفتند پروردگار ما خداست، از خانه‌هایشان اخراج شدند. اگر خداوند برخی از افراد را از برخی دیگر دفع نمی‌کرد، قطعاً مکان‌های عبادتی مانند صومعه‌ها و معبدها و مساجد، که در آنجا نام خدا بارها ذکر می‌شود، ویران می‌شدند. خداوند قطعاً کسانی را یاری خواهد کرد که او را یاری کنند، زیرا او همیشه توانا و غالب است. کسانی که اگر در زمین قدرت دهیم، نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به کارهای نیک امر کرده و از کارهای زشت نهی می‌کنند و کارهایشان را برای خدا انجام می‌دهند. اگر تو را تکذیب کنند، به‌راستی پیش از آنان، اقوام نوح، عاد، ثمود، ابراهیم، لوط، اهل مدین و موسی نیز به صدق تو ایمان نیاورده و تکذیب کردند. من به کافران مهلت دادم و سپس آنها را مجازات کردم. پس بنگر چگونه انکارم بود. بسیاری از شهرها را نابود کردیم که اهل آن‌ها ظالم بودند، و اکنون تنها نشانه‌هایی از آنان باقی مانده است.
داد رخصت آن کسان را کردگار
که به دل دارند میل کارزار
هوش مصنوعی: خداوند به کسانی که در دل خود اشتیاق جنگ و مبارزه دارند، اجازه را داده است.
زآنکه اِستم دیده گشتند آن کسان
پس خدا قادر بود بر نصرشان
هوش مصنوعی: همان‌طور که آن افراد به بینایی درآمدند، خداوند نیز توانایی داشت که به آن‌ها یاری رساند.
آن کسانی کز دیار و دار خویش
مر برون کرده شدند از ظلم بیش
هوش مصنوعی: آنهایی که به خاطر ظلم و ستم، خانه و دیار خود را ترک کردند.
غیر حق یعنی به عدوان و ستم
خارج از بیت و بلد گشتند هم
هوش مصنوعی: کاری که بر خلاف عدالت و انصاف باشد، باعث می‌شود انسان‌ها از سرزمین و دیار خود دور شوند و در معرض ظلم و ستم قرار بگیرند.
جز که می گفتند رب ما خداست
بودشان تقصیر یعنی قول راست
هوش مصنوعی: فقط اینکه می‌گفتند پروردگار ما خداست، اشتباه آنها به خاطر این بود که سخن حقی را بیان کردند.
معترف بودند بر توحید حق
مشرکان را بود از این انکار و دق
هوش مصنوعی: مشرکان به خاطر انکار و ندانستن حقایق، به یکتایی خدا اعتراف کردند.
دفع کردن ور نبود از دادگر
مردمان را بعضی از بعض دگر
هوش مصنوعی: اگر کسی نتواند از حقوق دیگران دفاع کند، نمی‌تواند انتظار داشته باشد که مردمان با یکدیگر به انصاف و عدالت رفتار کنند.
یافتی بیع و صوامع انهدام
دیر رهبانان و ترسایان به نام
هوش مصنوعی: تجارت و تولید در مکان‌هایی که قبلاً محل عبادت راهبان و مسیحیان بود، به فراموشی سپرده شده است.
هم کلیسای جحودان بُد خراب
که به صلوات است مذکور از کتاب
هوش مصنوعی: کلیسای کافران و بی‌ایمان خراب شد و در مورد آن تنها ذکر و یادنامه‌ای از کتاب باقی مانده است.
هم مساجد کاندر آنها از شئون
یاد کرده نام حق شد بر فزون
هوش مصنوعی: در اینجا به این نکته اشاره شده است که مساجد مکان‌هایی هستند که در آنها به یاد و ذکر خداوند پرداخته می‌شود و نام خداوند در این مکان‌ها برتر و ارزشمندتر از هر چیز دیگری است.
پس کند یاری خدا بر هر که او
میکند یاری خدا را او نکو
هوش مصنوعی: هر که به یاری خدا بپردازد، خداوند نیز به او یاری می‌کند و او را نیکو می‌سازد.
حق به نصرت ها قوی است و عزیز
قادر و غالب بر اعداء جمله نیز
هوش مصنوعی: خداوند در حمایت و یاری خود قوی و بزرگ است و بر همه دشمنان تسلط و قدرت دارد.
آن کسانی کز ثبات دینشان
در زمین دادیم ما تمکینشان
هوش مصنوعی: افرادی که به خاطر استقامت و پایداری در دینشان به آنها قدرت و برتری داده‌ایم.
داشتند از بندگی بر پا صلات
هم بدادند از عبودیّت زکات
هوش مصنوعی: از روی بندگی، عبادت می‌کردند و از سر تسلیم، زکات می‌دادند.
آمر اندر نیکویی ها آمدند
ناهی از هر زشتی ای در دین شدند
هوش مصنوعی: مردم نیکوکار و درست کردار به جمع آمده‌اند و از هر گونه زشتی و نادرستی در دین جلوگیری می‌کنند.
هست مر حق را سرانجام امور
تا چه از مشیّت نماید در ظهور
هوش مصنوعی: نهایت کارها به اراده خدا بستگی دارد و آنچه او بخواهد، در دنیا ظاهر می‌شود.
گر تو را تکذیب ایشان می کنند
پیش از ایشان هم به تکذیب آمدند
هوش مصنوعی: اگر آن‌ها تو را انکار کنند، بدان که قبل از تو نیز افرادی بودند که مورد انکار قرار گرفته‌اند.
قوم نوح و عاد و هم قوم ثمود
قوم ابراهیم و لوط با نمود
هوش مصنوعی: قوم نوح و عاد و ثمود و همچنین قوم ابراهیم و لوط، همگی نشان‌دهنده گروه‌هایی از مردم هستند که در تاریخ به خاطر نافرمانی و بی‌توجهی به پیام‌های الهی مورد غضب قرار گرفته و عذاب شدند. این گروه‌ها نمونه‌هایی از جوامع گذشته‌اند که رفتارشان عواقب سنگینی به همراه داشته است.
و اهل مدین باز هم موسی به لوم
همچنین تکذیب کرده شد ز قوم
هوش مصنوعی: مردم مدین نیز بار دیگر موسی را مورد انکار و بی‌اعتنایی قرار دادند، همان‌طور که قوم‌های دیگر او را رد کردند.
مُهل پس دادیم ما بر کافران
تا زمانی که رسد آجالشان
هوش مصنوعی: ما به کافران فرصت دادیم تا زمانی که موعدشان فرا رسد.
باز بگرفتیمشان چون است پس
ناپسندی ما بر ایشان هر نفس
هوش مصنوعی: ما بار دیگر آن‌ها را مورد توجه قرار دادیم و فهمیدیم که هر لحظه عدم رضایت ما از آن‌ها به چه دلیلی است.
پس بسا از اهل شهر و ده که ما
کرده ایم آن را هلاک از هر کجا
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد در شهر و روستا وجود دارند که ما باعث نابودی آن‌ها از هر سو شده‌ایم.
وآنگهی بودند ظالم بیسخن
پس فتادندی به عرش خویشتن
هوش مصنوعی: سپس کسانی که ظالم و بی‌تفاوت بودند، به سرنوشت خود گرفتار شدند و بر جایگاه خویش سقوط کردند.
یعنی اندر سقف های خود همه
بود این پاداش کفر و مظلمه
هوش مصنوعی: تمامی پاداش‌های ناشی از کفر و ظلم، در جان‌ها و سرنوشت‌های افراد باقی است و در درون آن‌ها وجود دارد.
چاهها در هر محل باشد فزون
نیست کس تا آب از آن بکشد برون
هوش مصنوعی: در هر جایی که چاه وجود داشته باشد، به تنهایی کافی نیست و تنها وجود چاه نمی‌تواند باعث تأمین آب شود. برای بیرون آوردن آب، نیاز به کسی است که این کار را انجام دهد.
کوشک ها بس عالی و افراخته
جملگی از ساکنان پرداخته
هوش مصنوعی: کوشک‌ها بسیار بلند و زیبا هستند و همه آنها از افرادی ساخته شده‌اند که در آنجا زندگی می‌کنند.