گنجور

۷- آیات ۵۹ تا ۶۷

قٰالُوا مَنْ فَعَلَ هٰذٰا بِآلِهَتِنٰا إِنَّهُ لَمِنَ اَلظّٰالِمِینَ (۵۹) قٰالُوا سَمِعْنٰا فَتًی یَذْکُرُهُمْ یُقٰالُ لَهُ إِبْرٰاهِیمُ (۶۰) قٰالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلیٰ أَعْیُنِ اَلنّٰاسِ لَعَلَّهُمْ یَشْهَدُونَ (۶۱) قٰالُوا أَ أَنْتَ فَعَلْتَ هٰذٰا بِآلِهَتِنٰا یٰا إِبْرٰاهِیمُ (۶۲) قٰالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هٰذٰا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کٰانُوا یَنْطِقُونَ (۶۳) فَرَجَعُوا إِلیٰ أَنْفُسِهِمْ فَقٰالُوا إِنَّکُمْ أَنْتُمُ اَلظّٰالِمُونَ (۶۴) ثُمَّ نُکِسُوا عَلیٰ رُؤُسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مٰا هٰؤُلاٰءِ یَنْطِقُونَ (۶۵) قٰالَ أَ فَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَنْفَعُکُمْ شَیْئاً وَ لاٰ یَضُرُّکُمْ (۶۶) أُفٍّ لَکُمْ وَ لِمٰا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۶۷)

گفتند که کرد این را به الهان ما بدرستی که او هر آینه باشد از ستمکاران (۵۹) گفتند شنیدیم جوانی که ببدی یاد می‌کرد آنها را که گفته می‌شود مر او را ابراهیم (۶۰) گفتند پس بیاورید او را برابر چشمهای مردمان باشد که ایشان شهادت دهند (۶۱) گفتند آیا تو کردی آن را به الهان ما ای ابراهیم (۶۲) گفت بلکه کرد آن را بزرگشان این پس بپرسید از ایشان اگر هستند سخن می‌گویند (۶۳) پس رجوع کردند بخودهاشان پس گفتند بدرستی که شمائید شما ظالمان (۶۴) پس نگون کرده شدند بر سرهاشان بدرستی که می‌دانی که نباشند اینها که سخن کنند (۶۵) گفت آیا پس می‌پرستید از غیر خدا آنچه سود نکند شما را چیزی و زیان نکند شما را (۶۶) اف مر شما را و مر آنچه می‌پرستید از جز خدا آیا پس در نمی‌یابید بعقل (۶۷)

با خدایان می بگفتند اینکه کرد
هست ز استمکارگان در این نبرد
فرقه ای را داشت نمرود عدو
تا کنند او را به سرعت جستجو
آنکه ز ابراهیم او بشنیده بود
لأکَیدَنَّ شهادت داد زود
کاین چنین او گفت و این کار وی است
غیر او خصم اِلهان کس کی است
فرقه ای گفتند هم از یک جوان
ما شنیدستیم بس ذمّ بتان
نامش ابراهیم می گویند هست
این بتان را شاید او درهم شکست
پس چنین گفتند آن نمرودیان
کآورید او را به چشم مردمان
تا گوَه باشند بر وی زآنچه گفت
کس ز وی ذمّ اِلهان گر شنفت
پس بگفتندش که آیا اینچنین
با خدایان خود تو کردی در کمین
گفت ابراهیم بل کرد این عمل
خود بزرگِ این خدایان در محل
کرده خشم از آنکه بپرستند چون
با وجود او مر ایشان را کنون
خشم او هم بر بتان باشد بجا
با یکی کس می پرستند صد خدا
پس بپرسید این ، که کرد از بی ادب
گر که دارند این خدایان نطق و لب
هستشان یا عقل و ادراکی متین
می شناسند آنکه کرده است این چنین
پس به سوی نفس هاشان زآن سخن
بازگشتند آن گُره در انجمن
می بگفتند از ره حیرت به هم
که شما کردید خود بر خود ستم
زین سئوالی که شما کردید از او
ساخت ملزم زودتان در گفتگو
می پرستید اعنی آن چیزی به وهم
که ندارد چشم و گوش و نطق و فهم
پس نگون کردند سرها را به پیش
چون شدند آگاه از الزام خویش
پس بگفتند از چه گفتی در مقال
کز بتان باید کنید این ر ا سئوال
چونکه می دانستی این خود که سخن
می نگویند این بتان، این بود فن
گفت آیا پس شما از بی تمیز
می پرستید آنچه نبود هیچ چیز
نفع و ضرّی اندر آن بر بندگی
کس پرستد غیر حق در زندگی
باد زشتی در عبادت بر شما
می پرستید آنچه را غیر از خدا
پس شما آیا چو آن آباء پیش
در نمی یابید قبح فعل خویش

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قٰالُوا مَنْ فَعَلَ هٰذٰا بِآلِهَتِنٰا إِنَّهُ لَمِنَ اَلظّٰالِمِینَ (۵۹) قٰالُوا سَمِعْنٰا فَتًی یَذْکُرُهُمْ یُقٰالُ لَهُ إِبْرٰاهِیمُ (۶۰) قٰالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلیٰ أَعْیُنِ اَلنّٰاسِ لَعَلَّهُمْ یَشْهَدُونَ (۶۱) قٰالُوا أَ أَنْتَ فَعَلْتَ هٰذٰا بِآلِهَتِنٰا یٰا إِبْرٰاهِیمُ (۶۲) قٰالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هٰذٰا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کٰانُوا یَنْطِقُونَ (۶۳) فَرَجَعُوا إِلیٰ أَنْفُسِهِمْ فَقٰالُوا إِنَّکُمْ أَنْتُمُ اَلظّٰالِمُونَ (۶۴) ثُمَّ نُکِسُوا عَلیٰ رُؤُسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مٰا هٰؤُلاٰءِ یَنْطِقُونَ (۶۵) قٰالَ أَ فَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَنْفَعُکُمْ شَیْئاً وَ لاٰ یَضُرُّکُمْ (۶۶) أُفٍّ لَکُمْ وَ لِمٰا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ أَ فَلاٰ تَعْقِلُونَ (۶۷)
هوش مصنوعی: آنها گفتند: «چه کسی این کار را با خدایان ما کرده است؟ او قطعاً از ظالمین است.» گفتند: «ما جوانی را شنیدیم که از آنها یاد می‌کند و او را ابراهیم می‌نامند.» گفتند: «بیاوریدش پیش چشمان مردم، شاید آنها گواهی دهند.» از ابراهیم پرسیدند: «آیا تو این کار را با خدایان ما کرده‌ای، ای ابراهیم؟» ابراهیم گفت: «منظور شما این بزرگ آنهاست، از آنها بپرسید اگر می‌توانند صحبت کنند.» آنها به درون خودشان برگشتند و گفتند: «البته شما خود ظالم هستید.» سپس به سمت سرهای خود برگشتند و گفتند: «تو می‌دانی که اینها قادر به سخن گفتن نیستند.» ابراهیم گفت: «آیا شما به جای خدا، چیزی را می‌پرستید که نه به شما سودی می‌رساند و نه به شما ضرر می‌زند؟ افسوس بر شما و بر آنچه به جای خدا عبادت می‌کنید! آیا تفکر نمی‌کنید؟»
گفتند که کرد این را به الهان ما بدرستی که او هر آینه باشد از ستمکاران (۵۹) گفتند شنیدیم جوانی که ببدی یاد می‌کرد آنها را که گفته می‌شود مر او را ابراهیم (۶۰) گفتند پس بیاورید او را برابر چشمهای مردمان باشد که ایشان شهادت دهند (۶۱) گفتند آیا تو کردی آن را به الهان ما ای ابراهیم (۶۲) گفت بلکه کرد آن را بزرگشان این پس بپرسید از ایشان اگر هستند سخن می‌گویند (۶۳) پس رجوع کردند بخودهاشان پس گفتند بدرستی که شمائید شما ظالمان (۶۴) پس نگون کرده شدند بر سرهاشان بدرستی که می‌دانی که نباشند اینها که سخن کنند (۶۵) گفت آیا پس می‌پرستید از غیر خدا آنچه سود نکند شما را چیزی و زیان نکند شما را (۶۶) اف مر شما را و مر آنچه می‌پرستید از جز خدا آیا پس در نمی‌یابید بعقل (۶۷)
هوش مصنوعی: گفتند این کار را به خاطر الهه‌های ما انجام داده است و به طور یقین او از ستمکاران است. سپس گفتند شنیدیم جوانی هست که از آن‌ها بد می‌گوید و او را ابراهیم می‌نامند. پس خواستند او را در برابر چشمان مردم بیاورند تا شاهدی باشند. از ابراهیم پرسیدند آیا تو این کار را با الهه‌های ما کردی؟ او جواب داد: بلکه بزرگ‌ترین آن‌ها این کار را کرده است، از آن‌ها بپرسید اگر چیزی برای گفتن دارند. سپس به خودشان برگشتند و گفتند: راستش، ما خود ظالم هستیم. و به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند صحبت کنند. ابراهیم گفت: آیا شما از غیر خدا چیزی را پرستش می‌کنید که نه به شما سود می‌دهد و نه ضرری به شما می‌زند؟ وا ذلت بر شما و بر آنچه غیر از خدا می‌پرستید، آیا با عقل خود نمی‌فهمید؟
با خدایان می بگفتند اینکه کرد
هست ز استمکارگان در این نبرد
هوش مصنوعی: در این نبرد، آنها با خدایان صحبت می‌کردند و می‌گفتند که آنچه رخ داده، نتیجه کارهایی است که از افراد بد و بدخواه نشأت می‌گیرد.
فرقه ای را داشت نمرود عدو
تا کنند او را به سرعت جستجو
هوش مصنوعی: نمرود گروهی را داشت که به سرعت به جستجوی او می‌پرداختند.
آنکه ز ابراهیم او بشنیده بود
لأکَیدَنَّ شهادت داد زود
هوش مصنوعی: کسی که از ابراهیم شنیده بود، به سرعت شهادت داد که من حتماً نقشه می‌کشم.
کاین چنین او گفت و این کار وی است
غیر او خصم اِلهان کس کی است
هوش مصنوعی: این شخص اینگونه صحبت کرد و این عمل اوست. غیر از او، دشمنی نیست که به خدا نزدیک باشد.
فرقه ای گفتند هم از یک جوان
ما شنیدستیم بس ذمّ بتان
هوش مصنوعی: گروهی گفتند که از یکی از جوانان ما شنیده‌اند که به شدت از بت‌ها انتقاد شده است.
نامش ابراهیم می گویند هست
این بتان را شاید او درهم شکست
هوش مصنوعی: او را ابراهیم می نامند، شاید بتواند این بت‌ها را از هم بپاشد.
پس چنین گفتند آن نمرودیان
کآورید او را به چشم مردمان
هوش مصنوعی: پس نمرودیان گفتند که او را به چشم مردم بیاورید.
تا گوَه باشند بر وی زآنچه گفت
کس ز وی ذمّ اِلهان گر شنفت
هوش مصنوعی: اگر دیگران دربارهٔ او بد بگویند، و او هم این صحبت‌ها را بشنود، دلایلی وجود ندارد که به خاطر آن‌ها به او ایراد بگیریم.
پس بگفتندش که آیا اینچنین
با خدایان خود تو کردی در کمین
هوش مصنوعی: پس به او گفتند که آیا به این شکل با خدایان خود در کمین نشسته‌ای؟
گفت ابراهیم بل کرد این عمل
خود بزرگِ این خدایان در محل
هوش مصنوعی: ابراهیم گفت: من این کار را انجام دادم تا بزرگ‌ترین این خدایان را در این مکان زیر سؤال ببرم.
کرده خشم از آنکه بپرستند چون
با وجود او مر ایشان را کنون
هوش مصنوعی: خشمگین شده است از اینکه او را پرستش کنند، در حالی که با وجود خودش دیگر نیازی به پرستش آنها نیست.
خشم او هم بر بتان باشد بجا
با یکی کس می پرستند صد خدا
هوش مصنوعی: خشم او بر مجسمه‌ها و بت‌ها نیز بی‌دلیل نیست، زیرا با یک نفر، صد خدا را می‌پرستند.
پس بپرسید این ، که کرد از بی ادب
گر که دارند این خدایان نطق و لب
هوش مصنوعی: بپرسید که چه کسی از بی‌ادبی این کار را انجام داده است، اگر این خدایان توانایی صحبت کردن و بیان دارند.
هستشان یا عقل و ادراکی متین
می شناسند آنکه کرده است این چنین
هوش مصنوعی: افرادی که عقل و درک کافی دارند، آن کسی را می‌شناسند که چنین کارهایی انجام داده است.
پس به سوی نفس هاشان زآن سخن
بازگشتند آن گُره در انجمن
هوش مصنوعی: پس از آن صحبت، همه به سمت نفس‌های خود بازگشتند و آن گره را در جمع حل کردند.
می بگفتند از ره حیرت به هم
که شما کردید خود بر خود ستم
هوش مصنوعی: می‌گفتند از روی شگفتی که شما چه بر خود ستم کرده‌اید.
زین سئوالی که شما کردید از او
ساخت ملزم زودتان در گفتگو
هوش مصنوعی: به خاطر سوالی که شما مطرح کردید، او به سرعت در پاسخ‌گویی و مکالمه با شما آماده شده است.
می پرستید اعنی آن چیزی به وهم
که ندارد چشم و گوش و نطق و فهم
هوش مصنوعی: آنچه را که نمی‌توان دید و شنید و درک کرد، می‌پرستید یعنی به چیزی وابسته بود که فقط در تصور وجود دارد.
پس نگون کردند سرها را به پیش
چون شدند آگاه از الزام خویش
هوش مصنوعی: پس سرها را به زمین فرود آوردند، چون از سرنوشت ناگزیر خود آگاه شدند.
پس بگفتند از چه گفتی در مقال
کز بتان باید کنید این ر ا سئوال
هوش مصنوعی: آن‌ها پرسیدند که چرا در سخن خود به این موضوع اشاره کردی که باید از بت‌ها سوال کرد.
چونکه می دانستی این خود که سخن
می نگویند این بتان، این بود فن
هوش مصنوعی: وقتی می‌دانستی که این تصاویر بی‌جان سخن نمی‌گویند، همین احساسی که از آنها داری، هنر و زیبایی است.
گفت آیا پس شما از بی تمیز
می پرستید آنچه نبود هیچ چیز
هوش مصنوعی: آیا شما از چیزهایی که وجود ندارند، پرستش می‌کنید؟
نفع و ضرّی اندر آن بر بندگی
کس پرستد غیر حق در زندگی
هوش مصنوعی: در زندگی، هیچ فایده‌ای یا ضرری در گروِ بندگیِ کسی نیست؛ جز اینکه فقط باید خدا را پرستید.
باد زشتی در عبادت بر شما
می پرستید آنچه را غیر از خدا
هوش مصنوعی: باد زشتی در پرستش بر شما می‌وزد و آنچه را غیر از خدا می‌پرستید.
پس شما آیا چو آن آباء پیش
در نمی یابید قبح فعل خویش
هوش مصنوعی: آیا شما مانند آن پدران و اجداد خود، زشتی و ناپسندی کارهای خود را نمی‌بینید؟