برگردان به زبان ساده
لاٰ یُسْئَلُ عَمّٰا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ (۲۳) أَمِ اِتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هٰاتُوا بُرْهٰانَکُمْ هٰذٰا ذِکْرُ مَنْ مَعِیَ وَ ذِکْرُ مَنْ قَبْلِی بَلْ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ اَلْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ (۲۴) وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ إِلاّٰ نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ أَنَا فَاعْبُدُونِ (۲۵) وَ قٰالُوا اِتَّخَذَ اَلرَّحْمٰنُ وَلَداً سُبْحٰانَهُ بَلْ عِبٰادٌ مُکْرَمُونَ (۲۶) لاٰ یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ (۲۷) یَعْلَمُ مٰا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یَشْفَعُونَ إِلاّٰ لِمَنِ اِرْتَضیٰ وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ (۲۸) وَ مَنْ یَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّی إِلٰهٌ مِنْ دُونِهِ فَذٰلِکَ نَجْزِیهِ جَهَنَّمَ کَذٰلِکَ نَجْزِی اَلظّٰالِمِینَ (۲۹) أَ وَ لَمْ یَرَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ کٰانَتٰا رَتْقاً فَفَتَقْنٰاهُمٰا وَ جَعَلْنٰا مِنَ اَلْمٰاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَ فَلاٰ یُؤْمِنُونَ (۳۰) وَ جَعَلْنٰا فِی اَلْأَرْضِ رَوٰاسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنٰا فِیهٰا فِجٰاجاً سُبُلاً لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ (۳۱) وَ جَعَلْنَا اَلسَّمٰاءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً وَ هُمْ عَنْ آیٰاتِهٰا مُعْرِضُونَ (۳۲)
هوش مصنوعی: خدا مورد سوال قرار نمیگیرد درباره کارهایی که انجام میدهد، در حالی که مردم باید پاسخگوی اعمال خود باشند. آیا اینها غیر از خدا، خدایانی دیگر برگزیدهاند؟ بگویید، برهانهای خود را بیاورید. اینجا ذکر کسانی است که با من هستند و نیز ذکر کسانی که پیش از من بودند، اما بیشتر آنها حق را نمیدانند و از آن رویگردانند. ما هیچ پیامبری را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه به او وحی کردیم که «جز من خدایی نیست، پس مرا عبادت کنید.» آنان گفتند: «رحمان، فرزندی اتخاذ کرده است.» پاک و منزه است او، بلکه بندگانی محترم هستند. آنها نمیتوانند در گفتار بر او پیشی بگیرند و با فرمان او عمل میکنند. خداوند میداند آنچه را که در پیش و پس از خود دارند و نمیتوانند شفاعت کنند جز برای کسی که پذیرفته باشد و از ترس او، همواره نگران هستند. هر کس از آنان بگوید: «من خدایی غیر از او هستم»، او را به جهنم جزا میدهیم و این گونه ما ظالمان را جزا میدهیم. آیا کسانی که کافرند نمیبینند که آسمانها و زمین به هم پیوسته بودند، سپس ما آنها را گشودیم و از آب هر چیز زندهای را آفریدیم؟ آیا هنوز ایمان نمیآورند؟ و در زمین کوههایی قرار دادیم تا زمین آنها را نرمی نکند و در آنجا راههایی قرار دادیم تا شاید هدایت یابند. و آسمان را سقفی محفوظ قرار دادیم، در حالی که آنها از آیات آن رویگردانند.
پرسیده نمیشوند از آنچه میکنند و ایشان پرسیده میشوند (۲۳) بلکه گرفتند از غیر او خدایان بگو بیارید دلیل خود را اینست ذکر کسانی که با منند و ذکر کسانی که پیش از من بودند بلکه اکثر ایشان نمیدانند حق را پس ایشان روی گردانندگانند (۲۴) و نفرستادیم پیش از تو هیچ رسولی را مگر که وحی میفرستادیم باو که نیست خدایی مگر من پس بپرستید مرا (۲۵) و گفتند فرا گرفت خدای بخشنده فرزندی دانم پاک بودنش را بلکه بندگانید گرامیداشتگان (۲۶) پیشی نمیگیرند او را بگفتار و ایشان بامر او کار میکنند (۲۷) میداند آنچه بود میان دستهاشان و آنچه باشد پس پشتشان و شفاعت نمیکنند مگر برای کسی که راضی باشد و ایشان از ترس او باشند خائفان (۲۸) و آنکه بگویند از ایشان که منم الهی از جز او پس آن سزا میدهیمش دوزخ همچنین سزا میدهیم ستمکاران را (۲۹) آیا ندیدند آنان که کافر شدند که آسمانها و زمین بودند بسته پس گشاده کردیم آنها را و گردانیدیم از آب هر چیز زنده را آیا پس نمیگروند (۳۰) و گردانیدیم در زمین کوههای استوار مبادا که میل کند بایشان و گردانیدیم در آن شکافهای وسیع که راههاست باشد که ایشان هدایت یابند (۳۱) و گردانیدیم آسمان را بامی محفوظ و ایشان باشند از آیتهای آن روی گردانندگان (۳۲)
هوش مصنوعی: از آنچه انجام میدهند از آنها سوال نمیشود، اما آنها از کارهای خودشان پاسخگو خواهند بود. آنها به غیر از خداوند خدایانی را برگزیدهاند و باید دلیل خود را بیاورند. این سخن در مورد کسانی است که با من هستند و همچنین کسانی که قبل از من بودند. بیشتر آنها حقیقت را نمیدانند و به همین دلیل از آن رو بر میگردانند. هیچ پیامبری پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه به او وحی میکردیم که خدایی جز من نیست، پس فقط مرا بپرستید. آنها گفتند خداوند بخشندهای فرزندی دارد، در حالی که او پاک و بینیاز است و بندگانش را گرامی میدارد و به آنها توجه میکند. آنها در گفتار خود از خداوند جلو نمیزنند و به دستورات او عمل میکنند. او میداند آنچه را که در دستها دارند و آنچه را که در آینده خواهند داشت و شفاعت نمیکنند مگر برای کسی که خدا راضی باشد و از او میترسند. اگر کسی بگوید که من خدا هستم غیر از او، ما او را به عذاب دوزخ محکوم میکنیم و ستمگران را نیز چنین عذاب میکنیم. آیا کافران ندیدهاند که آسمانها و زمین به هم پیوسته بودند و ما آنها را گشودیم و از آب، هر موجود زندهای را به وجود آوردیم؟ آیا پس از این نشانهها نمیترسند؟ ما در زمین کوههای ثابتی قرار دادیم تا مانع از جابجایی آنها شوند و در آن شکافهای عمیقی ایجاد کردیم که راهها برای هدایت آنها باشد. ما آسمان را به عنوان سقفی محفوظ قرار دادیم و آنها از آیات الهی روی برمیگردانند.
نیست حق در فعل خود مسئول کس
لیک مسئولند او را خلق بس
هوش مصنوعی: هیچکس در کارهای خود نمیتواند به حق مسئول باشد، اما مردم هستند که او را مسئول میدانند و به او پاسخ میدهند.
جز خدا آیا خدایان دگر
برگرفتند این گروه کور و کر
هوش مصنوعی: این گروه، نابینا و ناشنوا هستند و فقط خدا را دنبال میکنند، آیا غیر از او کسی را به عنوان خدا پذیرفتهاند؟
گو دلیل خود بیارید اندر این
گر شما را هست برهانی چنین
هوش مصنوعی: اگر دلیلی برای گفتن دارید، آن را بیاورید؛ اگر برهانی در دست دارید، ارائه دهید.
اندر ایشان نیست یک مو قدرتی
وین بود بر نفی تقلید آیتی
هوش مصنوعی: در میان آنها هیچگونه قدرتی وجود ندارد و این خود دلیلی است بر عدم تقلید.
زآنکه تقلید است از پندار و ظن
نی ز علم و عقل نزد اهل فن
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که گرفتن الگو از دیگران بر اساس تصورات و گمانهاست، نه بر مبنای دانش و عقل صحیح در نظر اهل تخصص.
اینست ذکری آنکه را او با من است
وآنکه پیش از من به وحی ذوالمن است
هوش مصنوعی: این گفته به یادآوری فردی اشاره دارد که همیشه در کنار من است و همچنین به شخصیتی اشاره میکند که قبل از من به وحی و الهامهای الهی دست یافته است.
یعنی این قرآن که هست امّ الکتاب
هم دگر تورات و انجیل از خطاب
هوش مصنوعی: این قرآن که ما داریم، اساس و سرچشمه کتابهاست و دیگر کتابهای آسمانی مثل تورات و انجیل نیز از این حقیقت نشأت گرفتهاند.
پس ببینید اندر آنها هست هیچ
غیر توحید خدا بیبند و پیچ
هوش مصنوعی: پس نگاه کنید که در همه چیز تنها توحید خدا وجود دارد و غیر از آن چیزی نیست که شما را در بند و وابسته کند.
بلکه حق را می ندانند اکثری
چیست تا فرقش ز شیء دیگری
هوش مصنوعی: اکثر مردم نمیدانند که حقیقت چیست و نمیتوانند آن را از دیگر چیزها تشخیص دهند.
حق و باطل را نمیدانند چون
پس ز حق باشند زین ره معرِضُون
هوش مصنوعی: حق و باطل را نمیشناسند چون اگر از راه حق دور شوند، به حقایق دسترسی نخواهند داشت.
نی فرستادیم ما هیچ از رسل
سابق از تو رهنما اندر سبل
هوش مصنوعی: ما هیچ پیامبری از گذشتگان برای تو نفرستادیم، اما تو راهنمایی کن در مسیرها.
جز که می شد وحی سویش از درون
لآ إلهَ إلآ أنَا فَاعبُدُون
هوش مصنوعی: جز این نیست که وحی از درون به او رسید: «جز من معبودی نیست، پس فقط مرا بپرستید».
غیر من نبود خدا یعنی به ذات
پس پرستیدم ز روی التفات
هوش مصنوعی: هیچکس جز من خدا را نمیپرستید، یعنی من فقط با توجه و محبت به ذات خدا عبادت کردم.
می بگفتند اینکه بگرفت او ولد
از ملایک بی دلیل و بی سند
هوش مصنوعی: میگفتند که این شخص به طور ناگهانی و بدون دلیل یا مدرکی از فرشتگان فرزندی را گرفت.
اوست پاک و هم ملایک در شئون
می بوند ایشان عِبَاد مکْرَمُو ن
هوش مصنوعی: او پاک و نیکوست، و فرشتگان هم در انجام امور او حضور دارند. این فرشتگان بندگان محترم و گرامی او هستند.
بر خدا پیشی نگیرند از کلام
کار بر امرش نمایند آن تمام
هوش مصنوعی: هیچ کس نمیتواند بر خدا پیشی بگیرد و هر کسی باید طبق دستور او عمل کند. خداوند همهچیز را بهطور کامل تدبیر کرده است.
داند اسرار ملایک هر نفس
آنچه ز ایشان پیش باشد یا که پس
هوش مصنوعی: هر لحظه او میداند که فرشتگان چه رازی دارند، چه آنچه که از آنها گذشته و چه آنچه که هنوز در پیش است.
نه کنند از کس شفاعت بر خدا
غیر آنکه حق بر آن باشد رضا
هوش مصنوعی: هیچ کس نمیتواند در پیشگاه خداوند شفاعت کند، مگر آنکه خداوند خود از آن راضی باشد و حق آن را بدهد.
هم بود از خشیّت حق ترسناک
تا شوند از نقص طاعت ها هلاک
هوش مصنوعی: انسان به خاطر ترس از قدرت و عظمت خداوند، از مشکلات و نقصهای عبادتهایش میترسد، تا این ترس سبب شود که از عواقب گناه و نافرمانی بترسد و به هلاکت نیفتد.
وآنکه گوید از ملایک یا بشر
من خدایم جز خدای دادگر
هوش مصنوعی: کسی که بگوید من از فرشتگان یا انسانها هستم و خدای من جز خدای دادگستر نیست.
پس جزاء دوزخ دهیمش وین بجاست
همچنین هر ظالمی را این جزاست
هوش مصنوعی: برای ظلمی که کرده، او را مجازات میکنیم و این سزاوار اوست. هر ظالمی باید چنین مجازاتی ببیند.
می ندانستند آیا خود ز پند
آن کسان که بر خدا کافر شدند
هوش مصنوعی: آنها نمیدانستند که آیا خودشان به دلیل نصایح کسانی که به خدا کافر شده بودند، به این حد رسیدهاند یا نه.
اینکه بودند این سماوات و زمین
بسته و بر هم نهاده پیش از این
هوش مصنوعی: قبل از این، آسمانها و زمین بهطور مرتب و منظم وجود داشتند و به هم پیوند خورده بودند.
پس گشادیم از هم آنها جمله ما
زنده گرداندیم هر چیزی ز ماء
هوش مصنوعی: ما از هم جدا شدیم، اما همه ما را زنده کردیم و هر چیزی را با آب زنده میسازیم.
نگروند آیا که با این بیّنات
مشرکان که نیستشان ره بر نجات
هوش مصنوعی: آیا ممکن است که مشرکان با این دلایل روشن و روشنایی که دارند، به راهی برای نجات نرسند؟
کوهها کردیم در ارض استوار
مردمان را تا نجنباند به کار
هوش مصنوعی: ما کوهها را در زمین محکم و استوار قرار دادیم تا مردم در کارهایشان دچار تزلزل نشوند و بهراحتی حرکت کنند.
هم بگرداندیم در آن کوه ها
راه ها تا راه یابند از ولا
هوش مصنوعی: ما در کوهها مسیرهایی را ایجاد کردیم تا از آنجا به ولایتها دسترسی پیدا کنند.
هم بگرداندیم ما این آسمان
سقف محفوظ از فتادن در عیان
هوش مصنوعی: ما این آسمان را به گونهای سامان دادهایم که از افتادن و آسیب در امان باشد.
بر نگه دارنده است این رهنمون
لیک ز آیاتند ایشان مُعرِضُون
هوش مصنوعی: این وجهه و راهنمایی به عهده نگهدارنده است، اما آنها از نشانهها غافل هستند و به خوبی به آنها توجه نمیکنند.