گنجور

۱۷- آیات ۱۰۱ تا ۱۰۶

إِنَّ اَلَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا اَلْحُسْنیٰ أُولٰئِکَ عَنْهٰا مُبْعَدُونَ (۱۰۱) لاٰ یَسْمَعُونَ حَسِیسَهٰا وَ هُمْ فِی مَا اِشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خٰالِدُونَ (۱۰۲) لاٰ یَحْزُنُهُمُ اَلْفَزَعُ اَلْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ هٰذٰا یَوْمُکُمُ اَلَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (۱۰۳) یَوْمَ نَطْوِی اَلسَّمٰاءَ کَطَیِّ اَلسِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمٰا بَدَأْنٰا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنٰا إِنّٰا کُنّٰا فٰاعِلِینَ (۱۰۴) وَ لَقَدْ کَتَبْنٰا فِی اَلزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ اَلذِّکْرِ أَنَّ اَلْأَرْضَ یَرِثُهٰا عِبٰادِیَ اَلصّٰالِحُونَ (۱۰۵) إِنَّ فِی هٰذٰا لَبَلاٰغاً لِقَوْمٍ عٰابِدِینَ (۱۰۶)

بدرستی که آنان که سبقت یافته مر ایشان را از ما خوبی آنها باشند از آن دورکرده‌شدگان (۱۰۱) نه می‌شنوند صدای جوش آن را و ایشان باشند در آنچه خواست نفسهاشان جاویدان (۱۰۲) غمگین نسازد ایشان را فزع اکبر و ملاقات کنند ایشان را ملائکه این روز شماست که بودید که وعده کرده می‌شدید (۱۰۳) روزی که در می‌نوردیم آسمان را چون در نوردیدن طومار برای نامه‌ها هم چنان که آفریدیم اول خلقی را اعاده می‌کنم آن را وعده کردنی بر ما بدرستی که ما باشیم کنندگان (۱۰۴) و بتحقیق نوشتیم در زبور از بعد ذکر آنکه زمین بارث می‌برندش بندگان من که شایسته‌اند (۱۰۵) بدرستی که در این هر آینه کفایت است مر گروه پرستندگان را (۱۰۶)

مشرکان بنهاده بودندی مقیم
سیصد و شصت از بتان اندر حطیم
رفت و بنشست آن رسول خوش کلام
نزدشان یک روز در بیت الحرام
کرد با آن قوم آغاز سخن
در عبادت جز ز ذات ذوالمنن
ساخت ملزم بت پرستان را تمام
در مقام احتجاج اندر کلام
آیت حَصَبُ جَهَنَّم خواند پس
قهرشان افزوده گشتی هر نفس
مشرکی گفتا که فردا در حرم
من محمّد (ص) را کنم الزام هم
روز دیگر با وی آمد از لجاج
در حضور مشرکین در احتجاج
گفت گویی تو که معبودان تمام
جز خدا دارند در دوزخ مقام
پس چه گویی در ملایک یا مسیح
که پرستیدندشان قومی صریح
گفت ایشان را مگر معبودشان
بود دیو از شیوه مردودشان
که خود ایشان را بر آن می داشت باز
نی ملایک یا مسیح پاکباز
آمد این آیت کسانی را که هست
سابقۀ نیکی زمانشان از الست
آن گُره باشند از دوزخ به دور
بود ز اپرستندگانشان بس نفور
نشنوند آواز آتش را به گوش
هست در فِی مَااشْتَهَتشان جان و هوش
جاودان باشند در آنچه آرزو
نفس هاشان راست گاه جستجو
نیست کز ترسی شوند اندوهناک
ترسی اعظم از هر آن ترسی و باک
چون درآیند از قبور اندر زمان
پیشواز آیندشان افرشتگان
می بگویند این بود روز شما
که بدان بودید موعود از خدا
باشد آن روزی که پیچیم از حکم
آسمانها را چو طوماری به هم
ماند آثاری کجا از قشر و لُب
گاه کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُب
همچنان کآغاز کردیم از نخست
آفریدن را به ترتیبی درست
بازگردانیم آن را همچنان
وعده چون کردیم بر عود آن زمان
آوریم آن وعده را بیشک بجا
فاعلیم آن را که دارد اقتضا
یعنی آن بر وجه علم و حکمت است
نی گزافی بل ز روی قدرت است
ثبت فرمودیم ما اندر زبور
از پس تورات موسی در سطور
کارض جنّت هست میراث از قرار
بر عبادم آنکه شد شایسته کار
اندر این از بهر اپرستندگان
خود کفایت باشد از روی عیان
۱۶- آیات ۸۹ تا ۱۰۰: وَ زَکَرِیّٰا إِذْ نٰادیٰ رَبَّهُ رَبِّ لاٰ تَذَرْنِی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْوٰارِثِینَ (۸۹) فَاسْتَجَبْنٰا لَهُ وَ وَهَبْنٰا لَهُ یَحْییٰ وَ أَصْلَحْنٰا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ کٰانُوا یُسٰارِعُونَ فِی اَلْخَیْرٰاتِ وَ یَدْعُونَنٰا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کٰانُوا لَنٰا خٰاشِعِینَ (۹۰) وَ اَلَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهٰا فَنَفَخْنٰا فِیهٰا مِنْ رُوحِنٰا وَ جَعَلْنٰاهٰا وَ اِبْنَهٰا آیَةً لِلْعٰالَمِینَ (۹۱) إِنَّ هٰذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وٰاحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ (۹۲) وَ تَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ کُلٌّ إِلَیْنٰا رٰاجِعُونَ (۹۳) فَمَنْ یَعْمَلْ مِنَ اَلصّٰالِحٰاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلاٰ کُفْرٰانَ لِسَعْیِهِ وَ إِنّٰا لَهُ‌ و کٰاتِبُونَ (۹۴) وَ حَرٰامٌ عَلیٰ قَرْیَةٍ أَهْلَکْنٰاهٰا أَنَّهُمْ لاٰ یَرْجِعُونَ (۹۵) حَتّٰی إِذٰا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ یَنْسِلُونَ (۹۶) وَ اِقْتَرَبَ اَلْوَعْدُ اَلْحَقُّ فَإِذٰا هِیَ شٰاخِصَةٌ أَبْصٰارُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یٰا وَیْلَنٰا قَدْ کُنّٰا فِی غَفْلَةٍ مِنْ هٰذٰا بَلْ کُنّٰا ظٰالِمِینَ (۹۷) إِنَّکُمْ وَ مٰا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَهٰا وٰارِدُونَ (۹۸) لَوْ کٰانَ هٰؤُلاٰءِ آلِهَةً مٰا وَرَدُوهٰا وَ کُلٌّ فِیهٰا خٰالِدُونَ (۹۹) لَهُمْ فِیهٰا زَفِیرٌ وَ هُمْ فِیهٰا لاٰ یَسْمَعُونَ (۱۰۰)۱۸- آیات ۱۰۷ تا ۱۱۲: وَ مٰا أَرْسَلْنٰاکَ إِلاّٰ رَحْمَةً لِلْعٰالَمِینَ (۱۰۷) قُلْ إِنَّمٰا یُوحیٰ إِلَیَّ أَنَّمٰا إِلٰهُکُمْ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ (۱۰۸) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُکُمْ عَلیٰ سَوٰاءٍ وَ إِنْ أَدْرِی أَ قَرِیبٌ أَمْ بَعِیدٌ مٰا تُوعَدُونَ (۱۰۹) إِنَّهُ یَعْلَمُ اَلْجَهْرَ مِنَ اَلْقَوْلِ وَ یَعْلَمُ مٰا تَکْتُمُونَ (۱۱۰) وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَکُمْ وَ مَتٰاعٌ إِلیٰ حِینٍ (۱۱۱) قٰالَ رَبِّ اُحْکُمْ بِالْحَقِّ وَ رَبُّنَا اَلرَّحْمٰنُ اَلْمُسْتَعٰانُ عَلیٰ مٰا تَصِفُونَ (۱۱۲)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: خانم مقصودی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنَّ اَلَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا اَلْحُسْنیٰ أُولٰئِکَ عَنْهٰا مُبْعَدُونَ (۱۰۱) لاٰ یَسْمَعُونَ حَسِیسَهٰا وَ هُمْ فِی مَا اِشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خٰالِدُونَ (۱۰۲) لاٰ یَحْزُنُهُمُ اَلْفَزَعُ اَلْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ هٰذٰا یَوْمُکُمُ اَلَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (۱۰۳) یَوْمَ نَطْوِی اَلسَّمٰاءَ کَطَیِّ اَلسِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمٰا بَدَأْنٰا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنٰا إِنّٰا کُنّٰا فٰاعِلِینَ (۱۰۴) وَ لَقَدْ کَتَبْنٰا فِی اَلزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ اَلذِّکْرِ أَنَّ اَلْأَرْضَ یَرِثُهٰا عِبٰادِیَ اَلصّٰالِحُونَ (۱۰۵) إِنَّ فِی هٰذٰا لَبَلاٰغاً لِقَوْمٍ عٰابِدِینَ (۱۰۶)
هوش مصنوعی: کسانی که در پیشگاه ما به نعمت‌های بهشتی دست یافته‌اند، از عذاب دور خواهند بود و صدای آن را نمی‌شنوند. آنها در حالتی هستند که هر آنچه دلشان بخواهد، در آن جاودانه خواهند بود. در روز قیامت که روز ترس بزرگ است، هیچ غمی آنها را ناراحت نخواهد کرد و فرشتگان به سویشان می‌آیند و می‌گویند: "این روزی است که به شما وعده داده شده است." در آن روز، آسمان را مانند پوستی که برای نوشتن جمع می‌شود، جمع خواهیم کرد. همان‌طور که در آغاز خلقت، آن را باز می‌گردانیم؛ این وعده‌ای است بر ما که حتماً انجام خواهیم داد. همچنین در زبور پس از ذکر ذکر شده که زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد. در این آیات نشانه‌هایی برای قوم پرستنده وجود دارد.
بدرستی که آنان که سبقت یافته مر ایشان را از ما خوبی آنها باشند از آن دورکرده‌شدگان (۱۰۱) نه می‌شنوند صدای جوش آن را و ایشان باشند در آنچه خواست نفسهاشان جاویدان (۱۰۲) غمگین نسازد ایشان را فزع اکبر و ملاقات کنند ایشان را ملائکه این روز شماست که بودید که وعده کرده می‌شدید (۱۰۳) روزی که در می‌نوردیم آسمان را چون در نوردیدن طومار برای نامه‌ها هم چنان که آفریدیم اول خلقی را اعاده می‌کنم آن را وعده کردنی بر ما بدرستی که ما باشیم کنندگان (۱۰۴) و بتحقیق نوشتیم در زبور از بعد ذکر آنکه زمین بارث می‌برندش بندگان من که شایسته‌اند (۱۰۵) بدرستی که در این هر آینه کفایت است مر گروه پرستندگان را (۱۰۶)
هوش مصنوعی: آنان که به برتری دست یافته‌اند، از کسانی هستند که از عذابی دور شده‌اند و هیچ صدای ترسناکی را نمی‌شنوند. این افراد در بهشت جاودان خواهند بود و دیگر نگران عجیب‌ترین ترس‌ها و ملاقات با فرشتگان نخواهند بود. اینها همان وعده‌هایی است که به آن‌ها داده شده است. روزی خواهد آمد که آسمان را مانند یک طومار خواهیم گشود، و به یاد خواهیم آورد که چگونه نخستین آفرینش را خلق کردیم. ما به درستی وعده داده‌ایم که این کار را خواهیم کرد. همچنین در زبور نوشته‌ایم که بندگان شایسته من وارث زمین خواهند شد. در حقیقت، این وعده‌ها برای گروهی از پرستندگان کافی است.
مشرکان بنهاده بودندی مقیم
سیصد و شصت از بتان اندر حطیم
هوش مصنوعی: مشرکان در مکان حطیم، سیصد و شصت بت را قرار داده و در آنجا سکونت داشتند.
رفت و بنشست آن رسول خوش کلام
نزدشان یک روز در بیت الحرام
هوش مصنوعی: یک روز آن پیامبر خوش‌زبان به خانه کعبه رفت و در کنار مردم نشست.
کرد با آن قوم آغاز سخن
در عبادت جز ز ذات ذوالمنن
هوش مصنوعی: با آن گروه شروع به گفتگو کرد و در مورد عبادت فقط از ذات بخشنده سخن گفت.
ساخت ملزم بت پرستان را تمام
در مقام احتجاج اندر کلام
هوش مصنوعی: ساختن و تشکیل بنیادهای بت‌پرستی، در مقام استدلال و بحث به پایان می‌رسد.
آیت حَصَبُ جَهَنَّم خواند پس
قهرشان افزوده گشتی هر نفس
هوش مصنوعی: آیت عذاب جهنم را خواندند و هر لحظه که می‌گذشت، خشم و غضبشان بیشتر می‌شد.
مشرکی گفتا که فردا در حرم
من محمّد (ص) را کنم الزام هم
هوش مصنوعی: مشرکی گفت که فردا در حرم، از محمّد (ص) خواهم خواست که به من کمک کند یا درخواستی از او داشته باشم.
روز دیگر با وی آمد از لجاج
در حضور مشرکین در احتجاج
هوش مصنوعی: روز دیگر او با شدت و پافشاری به جمع کافران رفت تا در بحث و جدل با آن‌ها شرکت کند.
گفت گویی تو که معبودان تمام
جز خدا دارند در دوزخ مقام
هوش مصنوعی: می‌گوید که کسانی که غیر از خدا را مورد پرستش قرار می‌دهند، در آتش دوزخ جایگاه دارند.
پس چه گویی در ملایک یا مسیح
که پرستیدندشان قومی صریح
هوش مصنوعی: پس نظر تو در مورد فرشتگان یا مسیح چیست، زمانی که گروهی به روشنی آنها را پرستیدند؟
گفت ایشان را مگر معبودشان
بود دیو از شیوه مردودشان
هوش مصنوعی: گفت آن‌ها که معبودشان دیو است، به خاطر رفتار ناپسندشان از نظر دیگران طرد شده‌اند.
که خود ایشان را بر آن می داشت باز
نی ملایک یا مسیح پاکباز
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که ملاک‌ها و معیارها در کارها و ارتباطات انسانی به اندازه‌ای بوده‌اند که خود انسان‌ها را به انجام کارهای خاص یا خاصیت‌ها و ویژگی‌هایی ترغیب کرده‌اند، به گونه‌ای که دیگر موجودات مقدس (ملایک یا مسیح) نمی‌توانند در این زمینه ورود کنند یا دخالت داشته باشند. در واقع، این جمله بیانگر این است که نقش انسان‌ها در زندگی و تصمیمات شان بسیار مهم و تاثیرگذار است.
آمد این آیت کسانی را که هست
سابقۀ نیکی زمانشان از الست
هوش مصنوعی: این آیه به افرادی اشاره دارد که در گذشته، در زمان‌های قبل از دنیا، کارهای نیک و خوبی انجام داده‌اند و سابقه‌ای از نیکی و خوبی در زندگی‌شان دارند.
آن گُره باشند از دوزخ به دور
بود ز اپرستندگانشان بس نفور
هوش مصنوعی: آن گره‌ای که از آتش جهنم پناه می‌برد، به دور از کسانی است که آن را بد می‌شمارند.
نشنوند آواز آتش را به گوش
هست در فِی مَااشْتَهَتشان جان و هوش
هوش مصنوعی: آن‌ها صدای آتش را نمی‌شنوند، اما جان و دلشان همچنان در پی خواسته‌هایشان است.
جاودان باشند در آنچه آرزو
نفس هاشان راست گاه جستجو
هوش مصنوعی: آنها در پی خواسته‌ها و آرزوهایشان همیشه و برای همیشه خواهند بود و در جستجوی آنچه می‌خواهند، می‌کوشند.
نیست کز ترسی شوند اندوهناک
ترسی اعظم از هر آن ترسی و باک
هوش مصنوعی: هیچ چیز به اندازه ترس بزرگ‌تر، انسان را غمگین و نگران نمی‌کند.
چون درآیند از قبور اندر زمان
پیشواز آیندشان افرشتگان
هوش مصنوعی: زمانی که انسان‌ها از قبرهایشان بیرون بیایند، فرشتگان به استقبال آن‌ها خواهند آمد.
می بگویند این بود روز شما
که بدان بودید موعود از خدا
هوش مصنوعی: می‌گویند که این روز شما بود که انتظار آن را از سوی خدا داشتید.
باشد آن روزی که پیچیم از حکم
آسمانها را چو طوماری به هم
هوش مصنوعی: باشد آن روزی که ما بتوانیم قوانین و دستورات آسمانی را مانند یک طومار به هم بریزیم و دگرگون کنیم.
ماند آثاری کجا از قشر و لُب
گاه کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُب
هوش مصنوعی: آثاری باقی مانده‌اند که نشان‌دهنده عمق و واقعیت مطلبی هستند، همچنان که در نوشتارها و کتاب‌ها، باطن و حقیقت آنها از سطحشان قابل درک است.
همچنان کآغاز کردیم از نخست
آفریدن را به ترتیبی درست
هوش مصنوعی: همچنان که از ابتدا آفرینش را به شکلی منظم شروع کردیم.
بازگردانیم آن را همچنان
وعده چون کردیم بر عود آن زمان
هوش مصنوعی: ما آن را به حالت قبلی برمی‌گردانیم، همان‌طور که وعده داده بودیم، مانند زمانی که به چوب عود برمی‌گردیم.
آوریم آن وعده را بیشک بجا
فاعلیم آن را که دارد اقتضا
هوش مصنوعی: ما به وعده‌ای که داده‌ایم، عمل می‌کنیم و قطعاً آن را انجام خواهیم داد؛ زیرا شرایط انجام آن فراهم است.
یعنی آن بر وجه علم و حکمت است
نی گزافی بل ز روی قدرت است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هر چیزی که وجود دارد، بر اساس علم و حکمت ساخته شده است و نه به صورت بی‌دلیل یا تصادفی، بلکه به خاطر قدرتی که در پس آن وجود دارد.
ثبت فرمودیم ما اندر زبور
از پس تورات موسی در سطور
هوش مصنوعی: ما در کتاب زبور نوشتیم، بعد از تورات موسی، در صفحات آن.
کارض جنّت هست میراث از قرار
بر عبادم آنکه شد شایسته کار
هوش مصنوعی: هر اقدامی که بر اساس نیت خوب و صداقت انجام شود، در واقع راهی برای رسیدن به بهشت است. این به معنی آن است که افرادی که شایسته عمل کرده‌اند، از ثمرات این کار بهره‌مند خواهند شد.
اندر این از بهر اپرستندگان
خود کفایت باشد از روی عیان
هوش مصنوعی: در اینجا به افرادی که نیازمند هستند، چیزی از نظر واضح و مشخص کافی خواهد بود.