گنجور

۶- آیات ۵۷ تا ۶۴

قٰالَ أَ جِئْتَنٰا لِتُخْرِجَنٰا مِنْ أَرْضِنٰا بِسِحْرِکَ یٰا مُوسیٰ (۵۷) فَلَنَأْتِیَنَّکَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ فَاجْعَلْ بَیْنَنٰا وَ بَیْنَکَ مَوْعِداً لاٰ نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَ لاٰ أَنْتَ مَکٰاناً سُویً (۵۸) قٰالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ اَلزِّینَةِ وَ أَنْ یُحْشَرَ اَلنّٰاسُ ضُحًی (۵۹) فَتَوَلّٰی فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ کَیْدَهُ ثُمَّ أَتیٰ (۶۰) قٰالَ لَهُمْ مُوسیٰ وَیْلَکُمْ لاٰ تَفْتَرُوا عَلَی اَللّٰهِ کَذِباً فَیُسْحِتَکُمْ بِعَذٰابٍ وَ قَدْ خٰابَ مَنِ اِفْتَریٰ (۶۱) فَتَنٰازَعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ وَ أَسَرُّوا اَلنَّجْویٰ (۶۲) قٰالُوا إِنْ هٰذٰانِ لَسٰاحِرٰانِ یُرِیدٰانِ أَنْ یُخْرِجٰاکُمْ مِنْ أَرْضِکُمْ بِسِحْرِهِمٰا وَ یَذْهَبٰا بِطَرِیقَتِکُمُ اَلْمُثْلیٰ (۶۳) فَأَجْمِعُوا کَیْدَکُمْ ثُمَّ اِئْتُوا صَفًّا وَ قَدْ أَفْلَحَ اَلْیَوْمَ مَنِ اِسْتَعْلیٰ (۶۴)

گفت آیا آمده ما را تا بیرون کنی ما را از زمین ما بسحر خود ای موسی (۵۷) پس هر آینه آوردیم ترا بسحری مانند آن پس بگردان میان ما و میان تو وعده‌گاهی که خلاف نکنیم آن را ما و نه تو بجای همواری (۵۸) گفت وعده‌گاه شما روز آرایش است و آنکه جمع کرده شوند مردمان چاشتگاه (۵۹) پس بازگشت فرعون پس فراهم آورد مکرش را پس آمد (۶۰) گفت مر ایشان را موسی وای بر شما مبندید بر خدا دروغ را پس بر اندازد شما را بعذابی و بدرستی که نومید شد آنکه افترا بست (۶۱) پس کشانیدند بنزاع کارشان را میانه خود و پنهان داشتند راز را (۶۲) گفتند بدرستی که این هر دو هر آینه ساحرند می‌خواهند که بیرون کنند شما را از زمینتان بسحرشان و براندازند براه شما که خوب‌تر است (۶۳) پس جمع کنید مکرتان را پس بیائید صف کشیده و بدرستی که کامیاب شد امروز آنکه فایق آمد (۶۴)

گفت آیا آمدی ما را کنون
از زمین سازی به جادویی برون
پس بیارند از برایت مثل آن
کن معین موعدی را در میان
کز من و تو می نگردد آن خلاف
در مکانی کآن بود هموار و صاف
گفت موسی از من اینتان مهلت است
مر شما را وعده روز زینت است
یعنی اندر روز عید مصریان
چاشتگه که جمع گردد مردمان
گشت پس فرعون در حال اِبا
فَجَمَعَ کَیدَهُ ثُم أتَی
آمد او با ساحران که جمع کرد
وآن همه بودند هفتاد و دو مرد
گفت موسی وَیلَکُم لَاتَفتَرُواْ
بر خدا بندید کذب از زشت خو
مضطر او سازد شما را بر عذاب
مفتری کی گردد از حق بهره یاب
گشت بی بهره هر آن کو افتراء
بست بر حق از جسارت و اجتراء
ساحران کردند پس گفت و شنود
در مهم خویش بر چیزی که بود
بینشان یعنی سخنها شد دراز
کاین به جادویان نماند هیچ باز
گفتِ او جز گفتۀ جادوگر است
وضع و حالش بر نشان دیگر است
راز خود را داشتند اندر نهان
در حق موسی از آن فرعونیان
با خود این دادند جادویان قرار
که اگر گردیم ما غالب به کار
پس نباشد شک که او جادوگر است
ور که غالب شد به ما پیغمبر است
دید مر فرعون چون نجوایشان
گفت چبود ساحران شورایشان
ساحران گفتند ما در این فنیم
تا چسان با این دو ساحر ره زنیم
ساحرانی که ز سحر و مکر و زور
از مکان خواهندتان سازند دور
هم برند آئینتان را از میان
که بِه از هر مذهبی می باشد آن
جمع پس سازید آلات حیل
صف زده آیید پس بهر عمل
هر که غالب شد علّو او را سزد
أفلَحَ الْیَومَ مَنِ استَعلَی وَقَد
۵- آیات ۴۲ تا ۵۶: اِذْهَبْ أَنْتَ وَ أَخُوکَ بِآیٰاتِی وَ لاٰ تَنِیٰا فِی ذِکْرِی (۴۲) اِذْهَبٰا إِلیٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغیٰ (۴۳) فَقُولاٰ لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشیٰ (۴۴) قٰالاٰ رَبَّنٰا إِنَّنٰا نَخٰافُ أَنْ یَفْرُطَ عَلَیْنٰا أَوْ أَنْ یَطْغیٰ (۴۵) قٰالَ لاٰ تَخٰافٰا إِنَّنِی مَعَکُمٰا أَسْمَعُ وَ أَریٰ (۴۶) فَأْتِیٰاهُ فَقُولاٰ إِنّٰا رَسُولاٰ رَبِّکَ فَأَرْسِلْ مَعَنٰا بَنِی إِسْرٰائِیلَ وَ لاٰ تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْنٰاکَ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ اَلسَّلاٰمُ عَلیٰ مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدیٰ (۴۷) إِنّٰا قَدْ أُوحِیَ إِلَیْنٰا أَنَّ اَلْعَذٰابَ عَلیٰ مَنْ کَذَّبَ وَ تَوَلّٰی (۴۸) قٰالَ فَمَنْ رَبُّکُمٰا یٰا مُوسیٰ (۴۹) قٰالَ رَبُّنَا اَلَّذِی أَعْطیٰ کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدیٰ (۵۰) قٰالَ فَمٰا بٰالُ اَلْقُرُونِ اَلْأُولیٰ (۵۱) قٰالَ عِلْمُهٰا عِنْدَ رَبِّی فِی کِتٰابٍ لاٰ یَضِلُّ رَبِّی وَ لاٰ یَنْسیٰ (۵۲) اَلَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اَلْأَرْضَ مَهْداً وَ سَلَکَ لَکُمْ فِیهٰا سُبُلاً وَ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجْنٰا بِهِ أَزْوٰاجاً مِنْ نَبٰاتٍ شَتّٰی (۵۳) کُلُوا وَ اِرْعَوْا أَنْعٰامَکُمْ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِأُولِی اَلنُّهیٰ (۵۴) مِنْهٰا خَلَقْنٰاکُمْ وَ فِیهٰا نُعِیدُکُمْ وَ مِنْهٰا نُخْرِجُکُمْ تٰارَةً أُخْریٰ (۵۵) وَ لَقَدْ أَرَیْنٰاهُ آیٰاتِنٰا کُلَّهٰا فَکَذَّبَ وَ أَبیٰ (۵۶)۷- آیات ۶۵ تا ۷۰: قٰالُوا یٰا مُوسیٰ إِمّٰا أَنْ تُلْقِیَ وَ إِمّٰا أَنْ نَکُونَ أَوَّلَ مَنْ أَلْقیٰ (۶۵) قٰالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذٰا حِبٰالُهُمْ وَ عِصِیُّهُمْ یُخَیَّلُ إِلَیْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّهٰا تَسْعیٰ (۶۶) فَأَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَةً مُوسیٰ (۶۷) قُلْنٰا لاٰ تَخَفْ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْأَعْلیٰ (۶۸) وَ أَلْقِ مٰا فِی یَمِینِکَ تَلْقَفْ مٰا صَنَعُوا إِنَّمٰا صَنَعُوا کَیْدُ سٰاحِرٍ وَ لاٰ یُفْلِحُ اَلسّٰاحِرُ حَیْثُ أَتیٰ (۶۹) فَأُلْقِیَ اَلسَّحَرَةُ سُجَّداً قٰالُوا آمَنّٰا بِرَبِّ هٰارُونَ وَ مُوسیٰ (۷۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قٰالَ أَ جِئْتَنٰا لِتُخْرِجَنٰا مِنْ أَرْضِنٰا بِسِحْرِکَ یٰا مُوسیٰ (۵۷) فَلَنَأْتِیَنَّکَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ فَاجْعَلْ بَیْنَنٰا وَ بَیْنَکَ مَوْعِداً لاٰ نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَ لاٰ أَنْتَ مَکٰاناً سُویً (۵۸) قٰالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ اَلزِّینَةِ وَ أَنْ یُحْشَرَ اَلنّٰاسُ ضُحًی (۵۹) فَتَوَلّٰی فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ کَیْدَهُ ثُمَّ أَتیٰ (۶۰) قٰالَ لَهُمْ مُوسیٰ وَیْلَکُمْ لاٰ تَفْتَرُوا عَلَی اَللّٰهِ کَذِباً فَیُسْحِتَکُمْ بِعَذٰابٍ وَ قَدْ خٰابَ مَنِ اِفْتَریٰ (۶۱) فَتَنٰازَعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ وَ أَسَرُّوا اَلنَّجْویٰ (۶۲) قٰالُوا إِنْ هٰذٰانِ لَسٰاحِرٰانِ یُرِیدٰانِ أَنْ یُخْرِجٰاکُمْ مِنْ أَرْضِکُمْ بِسِحْرِهِمٰا وَ یَذْهَبٰا بِطَرِیقَتِکُمُ اَلْمُثْلیٰ (۶۳) فَأَجْمِعُوا کَیْدَکُمْ ثُمَّ اِئْتُوا صَفًّا وَ قَدْ أَفْلَحَ اَلْیَوْمَ مَنِ اِسْتَعْلیٰ (۶۴)
هوش مصنوعی: موسیٰ از فرعون می‌خواهد چرا به ما آمده‌اید؟ فرعون در پاسخ می‌گوید آیا آمده‌ای تا به وسیله سحرت ما را از سرزمین‌مان بیرون کنی؟ او پیشنهاد می‌دهد که با سحری مشابه در مقابل موسیٰ بیایند و روز موعود را تعیین می‌کنند. موسیٰ زمان ملاقات را روز جشن اعلام می‌کند. فرعون سپس به جمع‌آوری نیروهای خود می‌پردازد. موسیٰ به فرعون و قومش هشدار می‌دهد که به خدا دروغ نگویند و اگر این کار را کنند، عذابی سخت دامن‌گیرشان خواهد شد. آنها در مورد موسیٰ و برادرش مشغول بحث و گفتگو می‌شوند و به این نتیجه می‌رسند که این دو نفر جادوگرانی هستند که می‌خواهند آنها را از سرزمینشان بیرون کنند. آنها تصمیم می‌گیرند که همه با هم دست به کار شوند و متحد بیایند، زیرا برنده کسی است که قوی‌تر باشد.
گفت آیا آمده ما را تا بیرون کنی ما را از زمین ما بسحر خود ای موسی (۵۷) پس هر آینه آوردیم ترا بسحری مانند آن پس بگردان میان ما و میان تو وعده‌گاهی که خلاف نکنیم آن را ما و نه تو بجای همواری (۵۸) گفت وعده‌گاه شما روز آرایش است و آنکه جمع کرده شوند مردمان چاشتگاه (۵۹) پس بازگشت فرعون پس فراهم آورد مکرش را پس آمد (۶۰) گفت مر ایشان را موسی وای بر شما مبندید بر خدا دروغ را پس بر اندازد شما را بعذابی و بدرستی که نومید شد آنکه افترا بست (۶۱) پس کشانیدند بنزاع کارشان را میانه خود و پنهان داشتند راز را (۶۲) گفتند بدرستی که این هر دو هر آینه ساحرند می‌خواهند که بیرون کنند شما را از زمینتان بسحرشان و براندازند براه شما که خوب‌تر است (۶۳) پس جمع کنید مکرتان را پس بیائید صف کشیده و بدرستی که کامیاب شد امروز آنکه فایق آمد (۶۴)
هوش مصنوعی: موسی به فرعون گفت: آیا آمده‌ای تا ما را از زمین خودت بیرون کنی با سحر و جادوهایت؟ ما هم به تو سحر و جادو مشابهی می‌آوریم پس بیایید زمانی را تعیین کنیم که نه ما و نه تو در آن زمان خیانت نکنیم. فرعون گفت: وعده ما روزی است که مردم جمع می‌شوند و در آن روز آرایش می‌کنند. فرعون سپس به فکر تدبیر و نقشه‌های خود افتاد و به موسی گفت: وای بر شما! بر خدا دروغ نزنید و گرنه عذابی سخت بر شما خواهد آمد. در واقع کسی که دروغ می‌گوید، ناامید است. آنها در مورد کار خود با هم پنهانی صحبت کردند و به این نتیجه رسیدند که هر دوی شما جادوگر هستید و می‌خواهید شما را از زمینتان بیرون کنند و راه شما را خراب کنند. پس بیایید جادوهایتان را جمع کنید و صف بکشید، زیرا امروز کسی که پیروز می‌شود، موفق خواهد بود.
گفت آیا آمدی ما را کنون
از زمین سازی به جادویی برون
هوش مصنوعی: سوال کرد آیا حالا که به زمین آمدی، می‌توانی ما را با جادویی از اینجا بیرون ببری؟
پس بیارند از برایت مثل آن
کن معین موعدی را در میان
هوش مصنوعی: پس برای تو زمانی مشخص تعیین کنند و مانند آن را به همراه بیاورند.
کز من و تو می نگردد آن خلاف
در مکانی کآن بود هموار و صاف
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که آنچه که بین من و تو وجود دارد، در جایی دیگر مشاهده می‌شود که آن مکان زمانی هموار و صاف بوده است. این به نوعی اشاره به تغییرات و تحولات در روابط یا وضعیت‌ها دارد.
گفت موسی از من اینتان مهلت است
مر شما را وعده روز زینت است
هوش مصنوعی: موسی به آنها گفت: این مدت زمان به شما داده شده است و روز موعود زینت و زیبایی فرا می‌رسد.
یعنی اندر روز عید مصریان
چاشتگه که جمع گردد مردمان
هوش مصنوعی: در روز عید، مصری‌ها جایی را برای صبحانه فراهم می‌کنند که مردم دور هم جمع شوند.
گشت پس فرعون در حال اِبا
فَجَمَعَ کَیدَهُ ثُم أتَی
هوش مصنوعی: فرعون در حالی که از پذیرش حق خودداری می‌کرد، تدبیر و نقشه‌اش را جمع‌آوری کرد و سپس به سمت موسی رفت.
آمد او با ساحران که جمع کرد
وآن همه بودند هفتاد و دو مرد
هوش مصنوعی: او با جادوگران آمد و گروهی را جمع کرد که تعدادشان هفتاد و دو نفر بود.
گفت موسی وَیلَکُم لَاتَفتَرُواْ
بر خدا بندید کذب از زشت خو
هوش مصنوعی: حضرت موسی به اقوام خود گفت: «ای مردم، مواظب باشید که به خدا دروغ نبندید و سخنان نادرست نگوید، چرا که این کار زشت و ناپسند است.»
مضطر او سازد شما را بر عذاب
مفتری کی گردد از حق بهره یاب
هوش مصنوعی: در شرایط بحرانی، او شما را به عذابی که به دروغ به شما نسبت داده شده، دچار می‌کند؛ اما آیا این کار باعث می‌شود که از حقیقت بهره‌مند شوید؟
گشت بی بهره هر آن کو افتراء
بست بر حق از جسارت و اجتراء
هوش مصنوعی: هر کسی که به دلیل جسارت و بی‌پروا بودنش به حقیقت تهمت بزند، در نهایت از بهره و فایده‌ای که باید از آن حقیقت ببرد، محروم خواهد ماند.
ساحران کردند پس گفت و شنود
در مهم خویش بر چیزی که بود
هوش مصنوعی: ساحران در مورد موضوع مهم خود گفتگو کردند و تبادل نظر داشتند.
بینشان یعنی سخنها شد دراز
کاین به جادویان نماند هیچ باز
هوش مصنوعی: در میان آن‌ها صحبت‌ها بسیار طولانی شد، زیرا هیچ چیز از جادویان باقی نماند.
گفتِ او جز گفتۀ جادوگر است
وضع و حالش بر نشان دیگر است
هوش مصنوعی: او می‌گوید که فقط حرف‌هایش شبیه به حرف‌های جادوگران است، اما وضعیت و حال او نشان‌دهنده چیز دیگری است.
راز خود را داشتند اندر نهان
در حق موسی از آن فرعونیان
هوش مصنوعی: فرعونیان در مورد موسی رازهای خود را در دل نگه می‌داشتند و آن را پنهان کرده بودند.
با خود این دادند جادویان قرار
که اگر گردیم ما غالب به کار
هوش مصنوعی: جادوگران به خود وعده‌ای دادند که اگر در کارها برتری پیدا کنیم، چه کنیم.
پس نباشد شک که او جادوگر است
ور که غالب شد به ما پیغمبر است
هوش مصنوعی: پس نمی‌توان تردیدی داشت که او جادوگر است؛ زیرا اگر کسی بر ما غلبه کند، او همچون پیامبر خواهد بود.
دید مر فرعون چون نجوایشان
گفت چبود ساحران شورایشان
هوش مصنوعی: چشم فرعون به نجواکنندگان افتاد و از آن‌ها پرسید ساحران چه می‌گویند و در دل شور و هیجان آنان چه می‌گذرد.
ساحران گفتند ما در این فنیم
تا چسان با این دو ساحر ره زنیم
هوش مصنوعی: ساحران بیان کردند که ما در این حرفه مهارت داریم و به دنبال راهی هستیم تا با این دو نفر که توانایی خاصی دارند، همراه شویم.
ساحرانی که ز سحر و مکر و زور
از مکان خواهندتان سازند دور
هوش مصنوعی: ساحران و جادوگران که با سحر و فریب و قدرت می‌خواهند شما را از مکان‌تان دور کنند.
هم برند آئینتان را از میان
که بِه از هر مذهبی می باشد آن
هوش مصنوعی: آیین و دین شما را کنار بگذارید، زیرا این امر از همه مذاهب بهتر است.
جمع پس سازید آلات حیل
صف زده آیید پس بهر عمل
هوش مصنوعی: همه ابزارها و وسایل را کنار هم بگذارید و صف بکشید تا برای انجام کار آماده شوید.
هر که غالب شد علّو او را سزد
أفلَحَ الْیَومَ مَنِ استَعلَی وَقَد
هوش مصنوعی: هرکس که پیروز شود، شایسته است که بالا برود. امروز آن کسی کامیاب است که برتری یافته است.