گنجور

۸- آیه ۲۶

إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً مٰا بَعُوضَةً فَمٰا فَوْقَهٰا فَأَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مٰا ذٰا أَرٰادَ اَللّٰهُ بِهٰذٰا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثِیراً وَ یَهْدِی بِهِ کَثِیراً وَ مٰا یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ اَلْفٰاسِقِینَ (۲۶)

بدرستی که خدا شرم نکند و باک نداد اینکه بزند داستان که باشد از پشه، پس آنچه برتر باشد پس اما آنان که گرویدند پس می‌دانند که آن کلام حق است از پروردگارشان و اما آنان که کافر شدند پس می‌گویند که چه چیز خواسته خدا باین داستانی را که گمراه کند بآن بسیاری را و راه نماید بآن بسیاری را و گمراه نکند بآن مگر تبه‌کاران را (۲۶)

زد به لَا یَستَحیی آن شاه اجل
بر بعوضه اهل دنیا را مثل
پس به مافوقش که آن بال بَق است
نیست ممنوع آن مثالی کز حق است
کافران گویند ، زآن مقصود چیست ؟
غیر دنیا و اهل آن مقصود نیست
یعنی این دنیا کم از بال بَق است
نزد حق ، وآن کس که او اهل حق است
هست مغبون آنکه او بر بال بَق
قانع آمد ، شد حسودِ اهل حق
گمرهان را زآن فزاید اشتباه
یافت زآن اهل هدایت انتباه
زآن یُضِلُّ گفت سلطان نصیر
بهر قومی هم به یَهدِی کثیر
زآن نشد گمره کس الاّ فاسقون
که بود آن قلب دونشان واژگون
فاسق از دنیا نگیرد جز وبال
هم فزایدشان ز قرآن بر ضلال
سرکش از رحمان و با شیطان خوشند
وز دم شیطانی اندر آتشند
شد صفات نفسشان غالب به قلب
گشتشان نور قبول از قلب سلب
بُعدشان بر بُعد از قرآن فزود
منظلم تر شد دل ظلمت نمود

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً مٰا بَعُوضَةً فَمٰا فَوْقَهٰا فَأَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا اَلَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مٰا ذٰا أَرٰادَ اَللّٰهُ بِهٰذٰا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثِیراً وَ یَهْدِی بِهِ کَثِیراً وَ مٰا یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ اَلْفٰاسِقِینَ (۲۶)
هوش مصنوعی: خداوند از اینکه مثالی بر پایه مگسی یا چیزی کوچکتر از آن بزند، شرم نمی‌کند. افراد مؤمن می‌دانند که این مثال حق است و از سوی پروردگارشان آمده است. اما کافران می‌گویند: "خداوند با این مثال چه هدفی را دنبال می‌کند؟" او با این مثال بسیاری را گمراه و بسیاری دیگر را هدایت می‌کند و فقط افراد فاسق را گمراه می‌سازد.
بدرستی که خدا شرم نکند و باک نداد اینکه بزند داستان که باشد از پشه، پس آنچه برتر باشد پس اما آنان که گرویدند پس می‌دانند که آن کلام حق است از پروردگارشان و اما آنان که کافر شدند پس می‌گویند که چه چیز خواسته خدا باین داستانی را که گمراه کند بآن بسیاری را و راه نماید بآن بسیاری را و گمراه نکند بآن مگر تبه‌کاران را (۲۶)
هوش مصنوعی: خداوند هرگز شرم نمی‌کند و اهمیتی نمی‌دهد اگر بخواهد مثالی بزند، حتی اگر آن مثال از یک پشه باشد. کسانی که ایمان آورده‌اند، می‌دانند که این سخنان از سوی پروردگارشان حقیقت دارد. اما کسانی که کافر شده‌اند، می‌گویند: خدا چرا باید چنین مثالی بزند که باعث گمراهی خیلی‌ها شود و عده‌ای دیگر را هدایت کند؟ فقط افرادی که فاسد و تبه‌کار هستند، گمراه می‌شوند.
زد به لَا یَستَحیی آن شاه اجل
بر بعوضه اهل دنیا را مثل
هوش مصنوعی: شاه اجل به دنیا و اهل آن چیزی نمی‌بیند و از آن‌ها شرم نمی‌کند، همچنان که دمل با رنگ و ظاهرش به حشرات و آنچه در خاک است، اعتنایی ندارد.
پس به مافوقش که آن بال بَق است
نیست ممنوع آن مثالی کز حق است
هوش مصنوعی: پس از آنچه که بالای این جهان دارد، هیچ چیز ممنوع نیست، زیرا مثال‌هایی که از حقیقت برمی‌آید، از هیچ محدودیتی آزادند.
کافران گویند ، زآن مقصود چیست ؟
غیر دنیا و اهل آن مقصود نیست
هوش مصنوعی: کافران می‌پرسند که هدف از این جهان چیست؟ به جز دنیا و ساکنان آن هدف دیگری وجود ندارد.
یعنی این دنیا کم از بال بَق است
نزد حق ، وآن کس که او اهل حق است
هوش مصنوعی: این دنیا از نظر حق مثل بال پرنده‌ای است که در نظر نه جایگاه با اهمیتی دارد و نه ارزش خاصی. تنها کسانی که به حقیقت نزدیک‌اند، این را درک می‌کنند.
هست مغبون آنکه او بر بال بَق
قانع آمد ، شد حسودِ اهل حق
هوش مصنوعی: کسی که بر بال پشه‌ای راضی و قانع است، واقعاً در زیان به سر می‌برد و به همین خاطر به اهل حقیقت حسادت می‌ورزد.
گمرهان را زآن فزاید اشتباه
یافت زآن اهل هدایت انتباه
هوش مصنوعی: خطا و اشتباه باعث می‌شود که گمراهان بیشتر در گمراهی‌ خود بمانند، در حالی که کسانی که هدایت یافته‌اند، می‌توانند از آگاهی و توجه خود برای رهایی از اشتباهات استفاده کنند.
زآن یُضِلُّ گفت سلطان نصیر
بهر قومی هم به یَهدِی کثیر
هوش مصنوعی: سلطان نصیر به این موضوع اشاره دارد که برخی افراد را به گمراهی می‌کشاند، در حالی که عده‌ای دیگر را هدایت می‌کند.
زآن نشد گمره کس الاّ فاسقون
که بود آن قلب دونشان واژگون
هوش مصنوعی: هیچ‌کس به جز فاسق‌ها گمراه نشد، زیرا قلب‌های پست آنها دچار تلاطم و آشفتگی است.
فاسق از دنیا نگیرد جز وبال
هم فزایدشان ز قرآن بر ضلال
هوش مصنوعی: انسان گناهکار هیچ فایده‌ای از دنیا نمی‌برد، جز اینکه بر بار گناهان او افزوده می‌شود و این موضوع را قرآن نیز تأکید کرده و آنان را به گمراهی می‌کشاند.
سرکش از رحمان و با شیطان خوشند
وز دم شیطانی اندر آتشند
هوش مصنوعی: افرادی که از رحمت خداوند دور هستند و با وسوسه‌های شیطانی خوشنودند، به سبب پشتیبانی شیطان در آتش دچار هلاکت خواهند شد.
شد صفات نفسشان غالب به قلب
گشتشان نور قبول از قلب سلب
هوش مصنوعی: صفات نفسشان بر قلبشان چیره شد و نور قبول از دلشان گرفته شد.
بُعدشان بر بُعد از قرآن فزود
منظلم تر شد دل ظلمت نمود
هوش مصنوعی: فاصله‌ای که بین آن‌ها و قرآن وجود دارد، باعث شده است که حال دلشان تاریک‌تر و دردناک‌تر شود.