گنجور

۵- آیات ۱۷ تا ۲۲

مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ اَلَّذِی اِسْتَوْقَدَ نٰاراً فَلَمّٰا أَضٰاءَتْ مٰا حَوْلَهُ ذَهَبَ اَللّٰهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَکَهُمْ فِی ظُلُمٰاتٍ لاٰ یُبْصِرُونَ (۱۷) صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاٰ یَرْجِعُونَ (۱۸) أَوْ کَصَیِّبٍ مِنَ اَلسَّمٰاءِ فِیهِ ظُلُمٰاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ یَجْعَلُونَ أَصٰابِعَهُمْ فِی آذٰانِهِمْ مِنَ اَلصَّوٰاعِقِ حَذَرَ اَلْمَوْتِ وَ اَللّٰهُ مُحِیطٌ بِالْکٰافِرِینَ (۱۹) یَکٰادُ اَلْبَرْقُ یَخْطَفُ أَبْصٰارَهُمْ کُلَّمٰا أَضٰاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِیهِ وَ إِذٰا أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قٰامُوا وَ لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ أَبْصٰارِهِمْ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۲۰) یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ اُعْبُدُوا رَبَّکُمُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ وَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۲۱) اَلَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اَلْأَرْضَ فِرٰاشاً وَ اَلسَّمٰاءَ بِنٰاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ اَلثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلاٰ تَجْعَلُوا لِلّٰهِ أَنْدٰاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۲۲)

مثل ایشان مانند مثل کسی است که برافروخت آتش را پس چون روشن کرد آنچه پیرامنش بود برد خدا بروشنائیشان و رها کرد ایشان را در تاریکی‌ها که نمی‌بینند (۱۷) کران‌اند، گنگان‌اند، کوران‌اند پس ایشان برنمیگردند (۱۸) یا چون بارانی از آسمان در آن تاریکیها و رعد و برق می‌گردانند انگشته ایشان را در گوشهاشان از آوازهای رعد از بیم مرگ و خدا احاطه کننده است بکافران (۱۹) نزدیک باشد که برق بر چشمه ایشان را هرگاه روشن کند بر ایشان راه روند در آن و چون تاریک سازد بر ایشان بایستند و اگر خواسته بود خدا برده بود بگوشهاشان و چشمهاشان بدرستی که خدا بر هر چیزی تواناست (۲۰) ای مردمان بپرستید پروردگار خود را که آفرید شما را و کسانی که پیش از شما بودند تا شاید شما پرهیزکار شوید (۲۱) آنکه گردانید برای شما زمین را بساطی و آسمان را بنائی و فرو فرستاد از آسمان آب را پس بیرون آورد بآن از میوه‌ها روزی را برای شما پس مگردانید از برای خدا همتایان را و شما می‌دانید (۲۲)

همچو آن کز بهر نور افروخت نار
روشنایی برد زآن پروردگار
ترک ایشان کرد و در تاریکیند
زآن نمی بینند و دور از نیکیند
صُم و بُکْم و عُمی گشتند این حرون
گفت از این معنی فَهُم لَایَرْجِعُون
اَوکَصیَب منَ سمآء ظُلُمات فیه
رعد و برق افزون در آن تاریک تیه
میکنند انگشت در آذان که صوت
نشنوند از رعدها از بیم موت
بیخبر کز قدرت و علم بسیط
حق به جان کافران باشد محیط
بین یَکادُ الْبَرْقُ یَخْطَفُ تا چسان
می رساند آن بصرها را زیان
ره چو روشن شد بر ایشان می روند
بر ضلالت تا که دور از ره شوند
چون شود تاریک گردند از فتن
ثابت اندر گمرهیِ خویشتن
ور خدا خواهد برد سمع و بصر
زین گروه کج نهاد کور و کر
کو بود قادر به کل ممکنات
ماسوی را کرده محو بُرد و مات
اَیها الْناسُ اعبُدُواْ یعنی کنید
ز او پرستش که شما را آفرید
وآنکه بودند از شما خود پیشتر
اوست یعنی خالق نوع بشر
تا شما شاید ز عقل و اختیار
می بپرهیزید از پروردگار
چون بساط این ارض را گسترده است
وز سپهر اعلی بنائی کرده است
آب را از آسمان نازل نمود
هر ثمر روینده ز آب و گل نمود
این ثمرها زآن کشید از خاک سر
تا که باشد رزق این خیل بشر
فقر خود دانید و استغنای او
پس نگردانید کس همتای او
۴- آیات ۱۱ تا ۱۶: وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمْ لاٰ تُفْسِدُوا فِی اَلْأَرْضِ قٰالُوا إِنَّمٰا نَحْنُ مُصْلِحُونَ (۱۱) أَلاٰ إِنَّهُمْ هُمُ اَلْمُفْسِدُونَ وَ لٰکِنْ لاٰ یَشْعُرُونَ (۱۲) وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمْ آمِنُوا کَمٰا آمَنَ اَلنّٰاسُ قٰالُوا أَ نُؤْمِنُ کَمٰا آمَنَ اَلسُّفَهٰاءُ أَلاٰ إِنَّهُمْ هُمُ اَلسُّفَهٰاءُ وَ لٰکِنْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۱۳) وَ إِذٰا لَقُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا قٰالُوا آمَنّٰا وَ إِذٰا خَلَوْا إِلیٰ شَیٰاطِینِهِمْ قٰالُوا إِنّٰا مَعَکُمْ إِنَّمٰا نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ (۱۴) اَللّٰهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یَمُدُّهُمْ فِی طُغْیٰانِهِمْ یَعْمَهُونَ (۱۵) أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ اِشْتَرَوُا اَلضَّلاٰلَةَ بِالْهُدیٰ فَمٰا رَبِحَتْ تِجٰارَتُهُمْ وَ مٰا کٰانُوا مُهْتَدِینَ (۱۶)۶- آیات ۲۳ تا ۲۴: وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمّٰا نَزَّلْنٰا عَلیٰ عَبْدِنٰا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ اُدْعُوا شُهَدٰاءَکُمْ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ (۲۳) فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا اَلنّٰارَ اَلَّتِی وَقُودُهَا اَلنّٰاسُ وَ اَلْحِجٰارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکٰافِرِینَ (۲۴)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ اَلَّذِی اِسْتَوْقَدَ نٰاراً فَلَمّٰا أَضٰاءَتْ مٰا حَوْلَهُ ذَهَبَ اَللّٰهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَکَهُمْ فِی ظُلُمٰاتٍ لاٰ یُبْصِرُونَ (۱۷) صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاٰ یَرْجِعُونَ (۱۸) أَوْ کَصَیِّبٍ مِنَ اَلسَّمٰاءِ فِیهِ ظُلُمٰاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ یَجْعَلُونَ أَصٰابِعَهُمْ فِی آذٰانِهِمْ مِنَ اَلصَّوٰاعِقِ حَذَرَ اَلْمَوْتِ وَ اَللّٰهُ مُحِیطٌ بِالْکٰافِرِینَ (۱۹) یَکٰادُ اَلْبَرْقُ یَخْطَفُ أَبْصٰارَهُمْ کُلَّمٰا أَضٰاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِیهِ وَ إِذٰا أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قٰامُوا وَ لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ أَبْصٰارِهِمْ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۲۰) یٰا أَیُّهَا اَلنّٰاسُ اُعْبُدُوا رَبَّکُمُ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ وَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۲۱) اَلَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اَلْأَرْضَ فِرٰاشاً وَ اَلسَّمٰاءَ بِنٰاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ اَلثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلاٰ تَجْعَلُوا لِلّٰهِ أَنْدٰاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۲۲)
هوش مصنوعی: مثال آن‌ها مانند کسی است که آتشی روشن کرده و وقتی که روشنایی آن همه جا را فرا گرفته، خداوند نورشان را از آن‌ها می‌گیرد و آن‌ها را در تاریکی رها می‌کند به طوری که نمی‌توانند ببینند. آن‌ها ناشنوا، لال و نابینا هستند و بازنمی‌گردند. یا مثل بارانی از آسمان که در آن تاریکی‌ها و خشم و طوفان وجود دارد. آن‌ها انگشتانشان را در گوش‌هایشان می‌کنند تا از صداهای رعد و برق و ترس از مرگ جلوگیری کنند، در حالی که خداوند به کافران محاط است. برق آن‌قدر نزدیک است که می‌تواند بینایی آن‌ها را برباید. هر زمان که روشنایی بر آن‌ها می‌تابد، حرکت می‌کنند و وقتی تاریکی بر آن‌ها غلبه می‌کند، متوقف می‌شوند. اگر خدا می‌خواست، می‌توانست شنوایی و بینایی آن‌ها را بگیرد؛ زیرا خدا بر هر چیزی تواناست. ای مردم، پروردگارتان را بپرستید، همان‌که شما و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید تا شاید پرهیزکار شوید. اوست که زمین را برای شما بستر و آسمان را سقف قرار داد و از آسمان آب نازل کرد و به وسیله آن از میوه‌ها روزی برای شما بارآورده است. پس برای خدا شریک‌هایی قرار ندهید در حالی که خودتان می‌دانید.
مثل ایشان مانند مثل کسی است که برافروخت آتش را پس چون روشن کرد آنچه پیرامنش بود برد خدا بروشنائیشان و رها کرد ایشان را در تاریکی‌ها که نمی‌بینند (۱۷) کران‌اند، گنگان‌اند، کوران‌اند پس ایشان برنمیگردند (۱۸) یا چون بارانی از آسمان در آن تاریکیها و رعد و برق می‌گردانند انگشته ایشان را در گوشهاشان از آوازهای رعد از بیم مرگ و خدا احاطه کننده است بکافران (۱۹) نزدیک باشد که برق بر چشمه ایشان را هرگاه روشن کند بر ایشان راه روند در آن و چون تاریک سازد بر ایشان بایستند و اگر خواسته بود خدا برده بود بگوشهاشان و چشمهاشان بدرستی که خدا بر هر چیزی تواناست (۲۰) ای مردمان بپرستید پروردگار خود را که آفرید شما را و کسانی که پیش از شما بودند تا شاید شما پرهیزکار شوید (۲۱) آنکه گردانید برای شما زمین را بساطی و آسمان را بنائی و فرو فرستاد از آسمان آب را پس بیرون آورد بآن از میوه‌ها روزی را برای شما پس مگردانید از برای خدا همتایان را و شما می‌دانید (۲۲)
هوش مصنوعی: افرادی هستند که مانند کسی می‌باشند که آتش را روشن کرده و اطراف آن را نورانی می‌کند. اما این افراد در تاریکی فرو می‌روند و نمی‌توانند ببینند. آنها ناامید و نابینا هستند و نمی‌توانند راه خود را پیدا کنند. مثل بارانی که در تاریکی می‌بارد و صدای رعد و برق موجب ترس آنها می‌شود، آنها گوش‌هایشان را از ترس می‌پوشانند. خداوند بر این کافران تسلط دارد و نزدیک است که هرگاه نوری به آنها برسد، در آن راستا پیش بروند و وقتی تاریک شود، متوقف شوند. اگر خدا می‌خواست، می‌توانست گوش‌ها و چشم‌های آنها را ببندد؛ چرا که او بر هر چیزی قادر است. ای مردم، پروردگار خود را بپرستید، همان کسی که شما و کسانی که قبل از شما بودند را آفرید، تا شاید تقوای خداوند را پیشه کنید. او برای شما زمین را آسایشگاه و آسمان را بنایی قرار داده و از آسمان آب نازل کرده تا با آن میوه‌ها را برای شما بیرون آورد. پس چرا برای خداوند همتایانی قرار می‌دهید در حالی که شما می‌دانید چنین چیزی درست نیست؟
همچو آن کز بهر نور افروخت نار
روشنایی برد زآن پروردگار
هوش مصنوعی: چنان که آن فرد برای به دست آوردن نور، آتشی روشن کرده است که در نتیجه آن، روشنایی را از پروردگار دریافت می‌کند.
ترک ایشان کرد و در تاریکیند
زآن نمی بینند و دور از نیکیند
هوش مصنوعی: او از آن‌ها فاصله گرفت و در تاریکی به سر می‌برد، به همین دلیل نمی‌تواند آنها را ببیند و از خوبی‌ها دور مانده است.
صُم و بُکْم و عُمی گشتند این حرون
گفت از این معنی فَهُم لَایَرْجِعُون
هوش مصنوعی: این افراد به طور کلی نتوانستند درک کنند و از حقیقت دور شدند؛ به طوری که به نظر می‌رسد هیچگاه به فهم درست نمی‌رسند.
اَوکَصیَب منَ سمآء ظُلُمات فیه
رعد و برق افزون در آن تاریک تیه
هوش مصنوعی: مانند بارانی هستم که از آسمان تاریک و پر از رعد و برق می‌بارد.
میکنند انگشت در آذان که صوت
نشنوند از رعدها از بیم موت
هوش مصنوعی: در این بیت، به افرادی اشاره شده که به خاطر ترس از مرگ و صداهای رعد و برق، انگشتان خود را در گوش‌هایشان می‌کنند تا صدای آن‌ها را نشنوند. این عمل نشان‌دهنده وحشت و تلاش برای فرار از ترس و ناگواری‌های زندگی است.
بیخبر کز قدرت و علم بسیط
حق به جان کافران باشد محیط
هوش مصنوعی: افرادی که از قدرت و علم بی‌پایان خدا بی‌خبرند، در دام قدرت او قرار دارند، حتی اگر به او کافر باشند.
بین یَکادُ الْبَرْقُ یَخْطَفُ تا چسان
می رساند آن بصرها را زیان
هوش مصنوعی: برق به قدری ناگهانی و شدید می‌زند که چشم‌ها را می‌زند و از بینایی می‌اندازد.
ره چو روشن شد بر ایشان می روند
بر ضلالت تا که دور از ره شوند
هوش مصنوعی: وقتی راه برایشان روشن می‌شود، به سوی نادرستی می‌روند تا از مسیر اصلی دور شوند.
چون شود تاریک گردند از فتن
ثابت اندر گمرهیِ خویشتن
هوش مصنوعی: زمانی که تاریکی فرا می‌رسد، آدم‌ها در گمراهی‌های خود ثابت می‌مانند و در نگرانی و فتن‌ها به سر می‌برند.
ور خدا خواهد برد سمع و بصر
زین گروه کج نهاد کور و کر
هوش مصنوعی: اگر خدا بخواهد، گوش و چشم این گروه گمراه و نابینا و ناشنوا را خواهد گرفت.
کو بود قادر به کل ممکنات
ماسوی را کرده محو بُرد و مات
هوش مصنوعی: کیست که بتواند تمام موجودات را به طور کامل محو و نابود کند؟
اَیها الْناسُ اعبُدُواْ یعنی کنید
ز او پرستش که شما را آفرید
هوش مصنوعی: ای مردم، پرستش کنید کسی را که شما را خلق کرده است.
وآنکه بودند از شما خود پیشتر
اوست یعنی خالق نوع بشر
هوش مصنوعی: کسی که پیش از شما وجود داشته است، همان خالق نوع بشر است.
تا شما شاید ز عقل و اختیار
می بپرهیزید از پروردگار
هوش مصنوعی: شما ممکن است از فکر کردن و انتخاب کردن خود دوری کنید و به خداوند پناه ببرید.
چون بساط این ارض را گسترده است
وز سپهر اعلی بنائی کرده است
هوش مصنوعی: زمین را به زیبایی و فراخنای خود تزیین کرده و از آسمان بالا، بنایی عظیم و باشکوه ساخته است.
آب را از آسمان نازل نمود
هر ثمر روینده ز آب و گل نمود
هوش مصنوعی: باران از آسمان فرو می‌بارد و هر موجودی که رشد می‌کند، نتیجه همین آب و خاک است.
این ثمرها زآن کشید از خاک سر
تا که باشد رزق این خیل بشر
هوش مصنوعی: این میوه‌ها به خاطر ریشه‌هایی است که از خاک برآمده‌اند تا غذایی برای این جمعیت انسانی فراهم کنند.
فقر خود دانید و استغنای او
پس نگردانید کس همتای او
هوش مصنوعی: فقر را خودتان بشناسید و از بی نیازی او غافل نشوید؛ پس هیچ کس را مانند او تصور نکنید.