گنجور

۹- آیات ۶۴ تا ۷۳

وَ مٰا نَتَنَزَّلُ إِلاّٰ بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مٰا بَیْنَ أَیْدِینٰا وَ مٰا خَلْفَنٰا وَ مٰا بَیْنَ ذٰلِکَ وَ مٰا کٰانَ رَبُّکَ نَسِیًّا (۶۴) رَبُّ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا فَاعْبُدْهُ وَ اِصْطَبِرْ لِعِبٰادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا (۶۵) وَ یَقُولُ اَلْإِنْسٰانُ أَ إِذٰا مٰا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا (۶۶) أَ وَ لاٰ یَذْکُرُ اَلْإِنْسٰانُ أَنّٰا خَلَقْنٰاهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً (۶۷) فَوَ رَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ اَلشَّیٰاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیًّا (۶۸) ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ کُلِّ شِیعَةٍ أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَی اَلرَّحْمٰنِ عِتِیًّا (۶۹) ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلیٰ بِهٰا صِلِیًّا (۷۰) وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاّٰ وٰارِدُهٰا کٰانَ عَلیٰ رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا (۷۱) ثُمَّ نُنَجِّی اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ نَذَرُ اَلظّٰالِمِینَ فِیهٰا جِثِیًّا (۷۲) وَ إِذٰا تُتْلیٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُنٰا بَیِّنٰاتٍ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ اَلْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَقٰاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا (۷۳)

و فرو نمی‌آئیم مگر بامر پروردگار تو مر او راست آنچه میان دستهای ماست و آنچه در پس ماست و آنچه میان آنست و نباشد پروردگار تو فراموش کار (۶۴) پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آنهاست پس بپرست او را و پای دار مر پرستش او را آیا می‌دانی مر او را مانندی (۶۵) و می‌گوید آدمی آیا چون بمیرم هر آینه زود باشد بیرون آورده شویم زنده (۶۶) آیا فکر نمی‌کند انسان که ما آفریدیم او را از پیش و نبود چیزی (۶۷) پس بحق پروردگار تو که حشر کنیم ایشان را با شیاطین پس هر آینه حاضر خواهیم کردشان گرداگرد دوزخ بزانو در آینده (۶۸) پس هر آینه بیرون می‌کنیم از هر گروهی هر کدامشان سخت‌تر است بر خدا از راه نافرمانی (۶۹) پس هر آینه مائیم داناتر بآنان که ایشان سزاوارترند او را بانداختن (۷۰) و نیست از شما مگر که واردشوندۀ آنست باشد بر پروردگار تو واجب حکم کرده شده (۷۱) پس می‌رهانیم آنان را که پرهیزکاری کردند و می‌گذاریم ظالمان را در آن بزانو در آینده (۷۲) و چون خوانده شود بر ایشان آیتهای ما که روشن است گفتند آنان که کافر شدند مر آنان را که گرویدند که کدام یک از آن دو گروه بهترند از راه ما وی و خوب‌ترند از راه مجلس (۷۳)

گفت ما هرگز نیاییمت فرود
تا نیاید امر ربّت در ورود
آنچه پیش از ما و بعد از ماست آن
وآنچه باشد این و آن را در میان
حاصل آنکه رهن امر حضرتیم
بی ز امرش خارج از هر نسبتیم
هم فراموشی ندارد هرگز او
میفرستد وقت خود ما را به تو
او پدید آرنده ارض و سماست
وآنچه در مابینشان از چیزهاست
پس پرستش کن تو در هر حالتش
هم شکیبا باش اندر طاعتش
یعنی ار دانستی آن خلاّق فرد
مر فراموش ایچ شیئی را نکرد
در عبادت باش پس ثابت قدم
هم مباش از طعن بدگویان به غم
دانی اش آیا سمیتی در مقام
کو بود االله یا رحمان به نام
حق تعالی این دو نام مستطاب
داشت از نابخردان اندر حجاب
تا کسی ننهد مر آن را بر بتان
یا به چیزی غیر ذات بی نشان
یا کسی را دانی اندر ماخَلَق
که بود بر نام و وصفی مستحق
چاره پس نبود ز تسلیم و رضاء
اندر احکامی کز او باشد قضاء
یا ولید بن مغیره یا اُبی
گفت ز انکار و تعجب با نبی
کاستخوان ما شود زآن پس که خاک
زنده گردد باز زین ما راست باک
آمد این آیت که گوید آدمی
بعد مردن زنده گردیم این همی
پس برون آورده گردیم از قبور
این بود از عقل نزد ما به دور
یاد آیا نکند انسان که ز طین
آفریدیم آدمی را پیش از این
اندر آن دم هم نبود او هیچ شیء
خواستیمش چونکه زنده گشت و حی
پس به آن پروردگار تو قسم
حشر با دیوانشان سازیم هم
حول دوزخ پس کنیم احضارشان
کآمده باشند بر زانو چنان
پس برون از هر گروه آریم ما
آنکه را سرکش تر است او بر خدا
پس یقین ماییم داناتر بر آن
که به دوزخ اولی اند آن مردمان
از شما نبود جز آنکه او به نار
گشته وارد و این است حتم از کردگار
پس دهیم ارباب تقوی را نجات
ظالمان را واهلیم اندر فوات
یعنی اندر دوزخ و آن غمکده
همچو مردانی به زانو آمده
چونکه خوانده می شود بر مشرکان
آیتی کآن روشن است اندر بیان
گوید آن کو نگرویدند از ظلام
مؤمنان را زین دو فرقه به کدام
یعنی از ما و شما بهتر کدام
از غناء و مجلس و ملک و مقام
۸- آیات ۵۹ تا ۶۳: فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضٰاعُوا اَلصَّلاٰةَ وَ اِتَّبَعُوا اَلشَّهَوٰاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا (۵۹) إِلاّٰ مَنْ تٰابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صٰالِحاً فَأُولٰئِکَ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّةَ وَ لاٰ یُظْلَمُونَ شَیْئاً (۶۰) جَنّٰاتِ عَدْنٍ اَلَّتِی وَعَدَ اَلرَّحْمٰنُ عِبٰادَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کٰانَ وَعْدُهُ مَأْتِیًّا (۶۱) لاٰ یَسْمَعُونَ فِیهٰا لَغْواً إِلاّٰ سَلاٰماً وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهٰا بُکْرَةً وَ عَشِیًّا (۶۲) تِلْکَ اَلْجَنَّةُ اَلَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبٰادِنٰا مَنْ کٰانَ تَقِیًّا (۶۳)۱۰- آیات ۷۴ تا ۸۴: وَ کَمْ أَهْلَکْنٰا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثٰاثاً وَ رِءْیاً (۷۴) قُلْ مَنْ کٰانَ فِی اَلضَّلاٰلَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ اَلرَّحْمٰنُ مَدًّا حَتّٰی إِذٰا رَأَوْا مٰا یُوعَدُونَ إِمَّا اَلْعَذٰابَ وَ إِمَّا اَلسّٰاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکٰاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً (۷۵) وَ یَزِیدُ اَللّٰهُ اَلَّذِینَ اِهْتَدَوْا هُدیً وَ اَلْبٰاقِیٰاتُ اَلصّٰالِحٰاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَوٰاباً وَ خَیْرٌ مَرَدًّا (۷۶) أَ فَرَأَیْتَ اَلَّذِی کَفَرَ بِآیٰاتِنٰا وَ قٰالَ لَأُوتَیَنَّ مٰالاً وَ وَلَداً (۷۷) أَطَّلَعَ اَلْغَیْبَ أَمِ اِتَّخَذَ عِنْدَ اَلرَّحْمٰنِ عَهْداً (۷۸) کَلاّٰ سَنَکْتُبُ مٰا یَقُولُ وَ نَمُدُّ لَهُ مِنَ اَلْعَذٰابِ مَدًّا (۷۹) وَ نَرِثُهُ مٰا یَقُولُ وَ یَأْتِینٰا فَرْداً (۸۰) وَ اِتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اَللّٰهِ آلِهَةً لِیَکُونُوا لَهُمْ عِزًّا (۸۱) کَلاّٰ سَیَکْفُرُونَ بِعِبٰادَتِهِمْ وَ یَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا (۸۲) أَ لَمْ تَرَ أَنّٰا أَرْسَلْنَا اَلشَّیٰاطِینَ عَلَی اَلْکٰافِرِینَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا (۸۳) فَلاٰ تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ إِنَّمٰا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا (۸۴)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا نَتَنَزَّلُ إِلاّٰ بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مٰا بَیْنَ أَیْدِینٰا وَ مٰا خَلْفَنٰا وَ مٰا بَیْنَ ذٰلِکَ وَ مٰا کٰانَ رَبُّکَ نَسِیًّا (۶۴) رَبُّ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا بَیْنَهُمٰا فَاعْبُدْهُ وَ اِصْطَبِرْ لِعِبٰادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا (۶۵) وَ یَقُولُ اَلْإِنْسٰانُ أَ إِذٰا مٰا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا (۶۶) أَ وَ لاٰ یَذْکُرُ اَلْإِنْسٰانُ أَنّٰا خَلَقْنٰاهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً (۶۷) فَوَ رَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ اَلشَّیٰاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیًّا (۶۸) ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ کُلِّ شِیعَةٍ أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَی اَلرَّحْمٰنِ عِتِیًّا (۶۹) ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلیٰ بِهٰا صِلِیًّا (۷۰) وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاّٰ وٰارِدُهٰا کٰانَ عَلیٰ رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا (۷۱) ثُمَّ نُنَجِّی اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ نَذَرُ اَلظّٰالِمِینَ فِیهٰا جِثِیًّا (۷۲) وَ إِذٰا تُتْلیٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُنٰا بَیِّنٰاتٍ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ اَلْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَقٰاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا (۷۳)
هوش مصنوعی: ما فقط به فرمان پروردگارت نازل می‌شویم و اوست که آنچه در پیش رو داریم و آنچه در پس رو داریم و آن چیزی که بین این دو است، می‌داند و پروردگارت هرگز فراموشکار نیست. رب آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست، او را بپرست و در عبادتش صبر کن. آیا می‌دانی که همتایی برای او وجود دارد؟ و انسان می‌گوید: آیا زمانی که بمیرم، دوباره زنده می‌شوم؟ آیا انسان به یاد نمی‌آورد که ما او را پیش از این خلق کرده‌ایم، در حالی که او هیچ نبود؟ سوگند به پروردگارت ما آنان و شیاطین را جمع خواهیم کرد و سپس آن‌ها را در اطراف جهنم به صورت زانو زده خواهیم آورد. سپس از هر گروهی خواهیم پرسید که کدام یک از آن‌ها بیشتر بر ضد رحمان سرسخت بوده است. و ما به خوبی می‌دانیم که کدام یک از آن‌ها به جهنم نزدیک‌ترند. هیچ‌یک از شما نیست مگر اینکه به آن وارد خواهد شد، این حتمی بر پروردگارت است. سپس کسانی که تقوا پیشه کردند، نجات خواهند یافت و ظالمان در آن بی‌حرکت خواهند ماند. و وقتی آیات روشن ما برای آن‌ها خوانده می‌شود، کسانی که کافرند به مؤمنان می‌گویند: کدام یک از این دو گروه مقام بهتری دارد و در جمع بهتر است؟
و فرو نمی‌آئیم مگر بامر پروردگار تو مر او راست آنچه میان دستهای ماست و آنچه در پس ماست و آنچه میان آنست و نباشد پروردگار تو فراموش کار (۶۴) پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آنهاست پس بپرست او را و پای دار مر پرستش او را آیا می‌دانی مر او را مانندی (۶۵) و می‌گوید آدمی آیا چون بمیرم هر آینه زود باشد بیرون آورده شویم زنده (۶۶) آیا فکر نمی‌کند انسان که ما آفریدیم او را از پیش و نبود چیزی (۶۷) پس بحق پروردگار تو که حشر کنیم ایشان را با شیاطین پس هر آینه حاضر خواهیم کردشان گرداگرد دوزخ بزانو در آینده (۶۸) پس هر آینه بیرون می‌کنیم از هر گروهی هر کدامشان سخت‌تر است بر خدا از راه نافرمانی (۶۹) پس هر آینه مائیم داناتر بآنان که ایشان سزاوارترند او را بانداختن (۷۰) و نیست از شما مگر که واردشوندۀ آنست باشد بر پروردگار تو واجب حکم کرده شده (۷۱) پس می‌رهانیم آنان را که پرهیزکاری کردند و می‌گذاریم ظالمان را در آن بزانو در آینده (۷۲) و چون خوانده شود بر ایشان آیتهای ما که روشن است گفتند آنان که کافر شدند مر آنان را که گرویدند که کدام یک از آن دو گروه بهترند از راه ما وی و خوب‌ترند از راه مجلس (۷۳)
هوش مصنوعی: ما فقط به فرمان پروردگارت فرود می‌آئیم، او صاحب آنچه در دست‌هایمان است و آنچه پشت سر داریم و آنچه بین این دو وجود دارد. پروردگار تو هرگز فراموشکار نیست. او پروردگار آسمان‌ها و زمین و همه چیزهایی است که بین آنهاست، پس او را بپرست و بر عبادت او پایبند باش. آیا می‌دانی که هیچ‌کس مانند او نیست؟ و انسان می‌گوید: آیا هنگامی که بمیرم، واقعاً دوباره زنده می‌شوم؟ آیا فکر نمی‌کند که ما او را از هیچ آفریدیم؟ به درستی که سوگند به پروردگار تو، ما همگی را با شیطان‌ها جمع خواهیم کرد و در آن زمان آنها را در اطراف دوزخ به زانو خواهیم نشاند. ما از هر گروهی کسانی را بیرون خواهیم آورد که نافرمانی‌شان نزد خدا سنگین‌تر است. ما بهتر می‌دانیم که چه کسانی سزاوارند که به عذاب انداخته شوند. هیچ‌کس نیست مگر اینکه وارد دوزخ شود، این حکم بر پروردگار تو واجب شده است. ما باریک‌اندیشان را نجات می‌دهیم و ستمگران را در آن به زانو خواهیم نشاند. و وقتی آیات روشن ما بر آنها خوانده می‌شود، کافران به ایمان‌آورندگان می‌گویند: کدام‌یک از این دو گروه در مسیر ما و در زندگی بهترند؟
گفت ما هرگز نیاییمت فرود
تا نیاید امر ربّت در ورود
هوش مصنوعی: ما هرگز به سمت تو نمی‌آییم تا وقتی که فرمان پروردگارت در ورود به ما نرسد.
آنچه پیش از ما و بعد از ماست آن
وآنچه باشد این و آن را در میان
هوش مصنوعی: هر چیزی که در گذشته و آینده وجود داشته و دارد، و هر آنچه در حال حاضر هست، در بین این دو واقعیت قرار دارد.
حاصل آنکه رهن امر حضرتیم
بی ز امرش خارج از هر نسبتیم
هوش مصنوعی: نتیجه اینکه ما در تمام امور تحت هدایت او هستیم و بدون دستورات او، از هر نسبتی دور هستیم.
هم فراموشی ندارد هرگز او
میفرستد وقت خود ما را به تو
هوش مصنوعی: او هیچ وقت فراموش نمی‌کند و همیشه وقت خود را به یاد تو می‌فرستد.
او پدید آرنده ارض و سماست
وآنچه در مابینشان از چیزهاست
هوش مصنوعی: او خالق زمین و آسمان است و همچنین همه چیزهایی که در میان آنها وجود دارد.
پس پرستش کن تو در هر حالتش
هم شکیبا باش اندر طاعتش
هوش مصنوعی: پس در هر شرایطی خدا را عبادت کن و در اطاعت از او صبر و استقامت داشته باش.
یعنی ار دانستی آن خلاّق فرد
مر فراموش ایچ شیئی را نکرد
هوش مصنوعی: اگر می‌دانستی که آن خالق یگانه هیچ چیز را فراموش نمی‌کند، دیگر هیچ چیزی را فراموش نمی‌کردی.
در عبادت باش پس ثابت قدم
هم مباش از طعن بدگویان به غم
هوش مصنوعی: در عبادت خود کوشا و ثابت قدم باش، اما نگران سخنان بدگویان نباش.
دانی اش آیا سمیتی در مقام
کو بود االله یا رحمان به نام
هوش مصنوعی: آیا می‌دانی که در کدام جایگاه، خداوند به نام الرحمان قرار دارد؟
حق تعالی این دو نام مستطاب
داشت از نابخردان اندر حجاب
هوش مصنوعی: خداوند این دو نام بزرگ و مقدس را از دید نابخردان پوشیده و پنهان کرده است.
تا کسی ننهد مر آن را بر بتان
یا به چیزی غیر ذات بی نشان
هوش مصنوعی: تا زمانی که کسی این زیبایی را به بت‌ها یا به هر چیز دیگری که هویت واقعی ندارد نسبت ندهد.
یا کسی را دانی اندر ماخَلَق
که بود بر نام و وصفی مستحق
هوش مصنوعی: آیا کسی را می‌شناسی که در آفرینش، به خاطر نام و ویژگی‌هایش شایسته باشد؟
چاره پس نبود ز تسلیم و رضاء
اندر احکامی کز او باشد قضاء
هوش مصنوعی: برای فرار از تقدیر و قضای الهی، چاره‌ای جز پذیرش و تسلیم نیست.
یا ولید بن مغیره یا اُبی
گفت ز انکار و تعجب با نبی
هوش مصنوعی: ولید بن مغیره یا ابی به نبی (پیامبر) گفتند که از کفر و انکارشان تعجب می‌کنند.
کاستخوان ما شود زآن پس که خاک
زنده گردد باز زین ما راست باک
هوش مصنوعی: اگر خاک دوباره جان بگیرد، دیگر نباید نگران افرادی باشیم که از ما باقی مانده‌اند، زیرا ما نیز روزی به خاک تبدیل خواهیم شد.
آمد این آیت که گوید آدمی
بعد مردن زنده گردیم این همی
هوش مصنوعی: این آیه بیان می‌کند که پس از مرگ، انسان دوباره زنده خواهد شد.
پس برون آورده گردیم از قبور
این بود از عقل نزد ما به دور
هوش مصنوعی: پس از قبری که به آن رفتیم، خارج می‌شویم و این به نظر ما از عقل دور است.
یاد آیا نکند انسان که ز طین
آفریدیم آدمی را پیش از این
هوش مصنوعی: آیا انسان به یاد نمی‌آورد که ما او را از گل و خاک خلق کردیم؟
اندر آن دم هم نبود او هیچ شیء
خواستیمش چونکه زنده گشت و حی
هوش مصنوعی: در آن لحظه هیچ چیزی از او نخواستیم، زیرا او جان گرفت و زنده شد.
پس به آن پروردگار تو قسم
حشر با دیوانشان سازیم هم
هوش مصنوعی: به خدا قسم می‌خورم که روز قیامت تو را با دیوانشان هم سو خواهیم کرد.
حول دوزخ پس کنیم احضارشان
کآمده باشند بر زانو چنان
هوش مصنوعی: به دور جهنم می‌چرخیم و آن‌ها را فرا می‌خوانیم، که شاید بر زانو آمده باشند.
پس برون از هر گروه آریم ما
آنکه را سرکش تر است او بر خدا
هوش مصنوعی: بنابراین ما کسی را که بیشتر از دیگران نافرمان است، از میان همه گروه‌ها بیرون می‌آوریم؛ او در برابر خداوند سرکش‌تر است.
پس یقین ماییم داناتر بر آن
که به دوزخ اولی اند آن مردمان
هوش مصنوعی: ما مطمئن هستیم که از آن کسانی که به دوزخ می‌روند، آگاه‌تر هستیم.
از شما نبود جز آنکه او به نار
گشته وارد و این است حتم از کردگار
هوش مصنوعی: تنها آنچه از شما می‌خواست به شعله‌ها وارد شد و این از خواست خداوند است که چنین اتفاقی افتاده است.
پس دهیم ارباب تقوی را نجات
ظالمان را واهلیم اندر فوات
هوش مصنوعی: ما باید به رهبران دیندار و با تقوا کمک کنیم تا از ظلم و ستم جلوگیری شود و در شرایطی که در خطر هستیم، خود را نجات دهیم.
یعنی اندر دوزخ و آن غمکده
همچو مردانی به زانو آمده
هوش مصنوعی: در دوزخ و در آن مکان پر از غم، مردان به حالت زانو زده و تسلیم شده‌اند.
چونکه خوانده می شود بر مشرکان
آیتی کآن روشن است اندر بیان
هوش مصنوعی: هرگاه آیه‌ای که در بیانش روشن و واضح است بر کافران خوانده می‌شود، آنها به وضوح و روشنی آن پی می‌برند.
گوید آن کو نگرویدند از ظلام
مؤمنان را زین دو فرقه به کدام
هوش مصنوعی: آن کس که در تاریکی مؤمنان را نمی‌بیند، به کدام یک از این دو گروه تعلق دارد؟
یعنی از ما و شما بهتر کدام
از غناء و مجلس و ملک و مقام
هوش مصنوعی: بهتر از ما و شما کدامیک از ثروت، مهمانی، پادشاهی و مقام است؟