گنجور

۷- آیات ۵۱ تا ۵۸

وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ مُوسیٰ إِنَّهُ کٰانَ مُخْلَصاً وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۱) وَ نٰادَیْنٰاهُ مِنْ جٰانِبِ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنِ وَ قَرَّبْنٰاهُ نَجِیًّا (۵۲) وَ وَهَبْنٰا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنٰا أَخٰاهُ هٰارُونَ نَبِیًّا (۵۳) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِسْمٰاعِیلَ إِنَّهُ کٰانَ صٰادِقَ اَلْوَعْدِ وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۴) وَ کٰانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاٰةِ وَ اَلزَّکٰاةِ وَ کٰانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا (۵۵) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۵۶) وَ رَفَعْنٰاهُ‌ مَکٰاناً عَلِیًّا (۵۷) أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنٰا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّیَّةِ إِبْرٰاهِیمَ وَ إِسْرٰائِیلَ وَ مِمَّنْ هَدَیْنٰا وَ اِجْتَبَیْنٰا إِذٰا تُتْلیٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُ اَلرَّحْمٰنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا (۵۸)

و یاد کن در کتاب موسی را بدرستی که بود خالص گردانیده شد و بود رسولی پیغمبر (۵۱) و ندا کردیم او را از جانب طور ایمن و نزدیک کردیم او را ز گوینده (۵۲) و بخشیدیم مر او را از رحمت خود برادرش هارون را پیغمبری (۵۳) و یاد کن در کتاب و اسماعیل را بدرستی که او بود راست وعده و بود رسولی نبی (۵۴) و بود که امر می‌کرد کسانش را بنماز و زکاة و بود نزد پروردگارش پسندیده (۵۵) و یاد کن در کتاب ادریس را بدرستی که او بود راستگوی نبی (۵۶) و بالا بردیم او را بجایی بلند (۵۷) آنها آنانند که انعام کرد خدا بر ایشان از پیغمبران از فرزندان آدم و از آنانی که برداشتیم با نوح و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از آنان که هدایت کردیم و برگزیدیم چون خوانده شود بر ایشان آیتهای خدای بخشنده و برو در افتند سجده‌کنان و گریه‌کنندگان (۵۸)

کن به قرآن یاد از موسی که او
هم موحد بود و هم پاک و نکو
بُد فرستاده و نبی کردیم ما
مر ورا از وادی أیمن ندا
یعنی از طور آنکه بود آن دست راست
در مقام سرّ ، که آن اقرب به ماست
ساختیم از قرب او ر ا راز گو
هم ببخشیدیم از رحمت به او
همچو هارون کش برادر بود و یار
هم نبی از جانب پروردگار
کن به قرآن یاد اسماعیل کو
بود اندر وعدة خود راستگو
هم فرستاده حق و پیغمبرش
کرده بُد حق بر گروهی رهبرش
فرقه ای گویند فرزند خلیل
مُرد او پیش از پدر بی قال و قیل
این خود اسماعیل بن حزقیل بود
نیست دور ار باشد اینسان در شهود
حاصل آنکه بود آمر بر صلات
اهل خود را هم به ایتاء زکات
بُد پسندیده حق اندر حال و کار
شاد مردی کش پسندد کردگار
یاد کن هم در کتاب ادریس را
بود صدّیق و نبی او از خدا
رفعتش دادیم بر عالی مکان
یعنی اندر اوج علم و عرش جان
این گروهند از نبیّین آن کسان
که بر ایشان داده نعمت بی کران
نی که نعمت بهر ایشان خاص بود
بل به نعمت ذکر خاصان را نمود
یعنی ایشان بوده اند از آن فرق
که بر ایشان بذل نعمت کرده حق
یعنی آن نعمت که خاص اولیاست
نی که عام از بهر خلق بینواست
این گروهند از نبیّین در سبل
أنْعَمَ االلهُ عَلَیهِم مِّن رُسُل
خود ز فرزندان آدم در فتوح
وز نتاج آنکه بُد در فُلک نوح
هم ز فرزندان ابراهیم راد
هم ز اسرائیل کامل اعتقاد
وآن کسانی را که بنمودیم راه
برگزیدیم از جهان بی اشتباه
شد بر ایشان خوانده چو آیات خدای
می فتادندی به سجده با بُکای
۶- آیات ۴۱ تا ۵۰: وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِبْرٰاهِیمَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۴۱) إِذْ قٰالَ لِأَبِیهِ یٰا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مٰا لاٰ یَسْمَعُ وَ لاٰ یُبْصِرُ وَ لاٰ یُغْنِی عَنْکَ شَیْئاً (۴۲) یٰا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جٰاءَنِی مِنَ اَلْعِلْمِ مٰا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ‌ صِرٰاطاً سَوِیًّا (۴۳) یٰا أَبَتِ لاٰ تَعْبُدِ اَلشَّیْطٰانَ إِنَّ اَلشَّیْطٰانَ کٰانَ لِلرَّحْمٰنِ عَصِیًّا (۴۴) یٰا أَبَتِ إِنِّی أَخٰافُ أَنْ یَمَسَّکَ عَذٰابٌ مِنَ اَلرَّحْمٰنِ فَتَکُونَ لِلشَّیْطٰانِ وَلِیًّا (۴۵) قٰالَ أَ رٰاغِبٌ أَنْتَ عَنْ آلِهَتِی یٰا إِبْرٰاهِیمُ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَ اُهْجُرْنِی مَلِیًّا (۴۶) قٰالَ سَلاٰمٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کٰانَ بِی حَفِیًّا (۴۷) وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ مٰا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسیٰ أَلاّٰ أَکُونَ بِدُعٰاءِ رَبِّی شَقِیًّا (۴۸) فَلَمَّا اِعْتَزَلَهُمْ وَ مٰا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَهَبْنٰا لَهُ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ کُلاًّ جَعَلْنٰا نَبِیًّا (۴۹) وَ وَهَبْنٰا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنٰا وَ جَعَلْنٰا لَهُمْ لِسٰانَ صِدْقٍ عَلِیًّا (۵۰)۸- آیات ۵۹ تا ۶۳: فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضٰاعُوا اَلصَّلاٰةَ وَ اِتَّبَعُوا اَلشَّهَوٰاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا (۵۹) إِلاّٰ مَنْ تٰابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صٰالِحاً فَأُولٰئِکَ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّةَ وَ لاٰ یُظْلَمُونَ شَیْئاً (۶۰) جَنّٰاتِ عَدْنٍ اَلَّتِی وَعَدَ اَلرَّحْمٰنُ عِبٰادَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کٰانَ وَعْدُهُ مَأْتِیًّا (۶۱) لاٰ یَسْمَعُونَ فِیهٰا لَغْواً إِلاّٰ سَلاٰماً وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهٰا بُکْرَةً وَ عَشِیًّا (۶۲) تِلْکَ اَلْجَنَّةُ اَلَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبٰادِنٰا مَنْ کٰانَ تَقِیًّا (۶۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ مُوسیٰ إِنَّهُ کٰانَ مُخْلَصاً وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۱) وَ نٰادَیْنٰاهُ مِنْ جٰانِبِ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنِ وَ قَرَّبْنٰاهُ نَجِیًّا (۵۲) وَ وَهَبْنٰا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنٰا أَخٰاهُ هٰارُونَ نَبِیًّا (۵۳) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِسْمٰاعِیلَ إِنَّهُ کٰانَ صٰادِقَ اَلْوَعْدِ وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۴) وَ کٰانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاٰةِ وَ اَلزَّکٰاةِ وَ کٰانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا (۵۵) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۵۶) وَ رَفَعْنٰاهُ‌ مَکٰاناً عَلِیًّا (۵۷) أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنٰا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّیَّةِ إِبْرٰاهِیمَ وَ إِسْرٰائِیلَ وَ مِمَّنْ هَدَیْنٰا وَ اِجْتَبَیْنٰا إِذٰا تُتْلیٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُ اَلرَّحْمٰنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا (۵۸)
هوش مصنوعی: در این آیات به ذکر داستان چند پیامبر الهی پرداخته شده است. اول، به موسی اشاره می‌شود که او پیامبری مخلص و برگزیده بود. خداوند او را در کنار کوه طور ندا داد و به او نزدیکی ویژه‌ای بخشید. همچنین، برادرش هارون نیز به او عطا شد به عنوان پیامبری دیگر. سپس به اسماعیل اشاره می‌شود که او فردی صادق و پیامبری بود که مردم را به نماز و زکات امر می‌کرد و نزد خداوند مورد پسند بود. در ادامه، ادریس به عنوان فردی صدوق و پیامبر معرفی می‌شود که خداوند او را به مقام بلندی رساند. در نهایت، آیات می‌گوید که این پیامبران از نعمت‌های الهی برخوردار بوده و از نسل آدم و نوح و ابراهیم و اسرائیل هستند. وقتی آیات رحمان بر آنان خوانده می‌شود، به سجده می‌افتند و گریان می‌شوند.
و یاد کن در کتاب موسی را بدرستی که بود خالص گردانیده شد و بود رسولی پیغمبر (۵۱) و ندا کردیم او را از جانب طور ایمن و نزدیک کردیم او را ز گوینده (۵۲) و بخشیدیم مر او را از رحمت خود برادرش هارون را پیغمبری (۵۳) و یاد کن در کتاب و اسماعیل را بدرستی که او بود راست وعده و بود رسولی نبی (۵۴) و بود که امر می‌کرد کسانش را بنماز و زکاة و بود نزد پروردگارش پسندیده (۵۵) و یاد کن در کتاب ادریس را بدرستی که او بود راستگوی نبی (۵۶) و بالا بردیم او را بجایی بلند (۵۷) آنها آنانند که انعام کرد خدا بر ایشان از پیغمبران از فرزندان آدم و از آنانی که برداشتیم با نوح و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از آنان که هدایت کردیم و برگزیدیم چون خوانده شود بر ایشان آیتهای خدای بخشنده و برو در افتند سجده‌کنان و گریه‌کنندگان (۵۸)
هوش مصنوعی: و در کتاب، به یاد موسی بیفت که او به‌طور کامل خالص شد و پیامبری بود. ما او را از سمت کوه طور ندا دادیم و به او نزدیک شدیم و او را از گویندگان قرار دادیم. همچنین برادرش هارون را به عنوان پیامبر از رحمت خود به او عطا کردیم. و در کتاب به اسماعیل اشاره کن که او انسانی راست‌گفتار و پیامبر بود و به قوم خود فرمان می‌داد تا نماز و زکات انجام دهند و در پیشگاه پروردگارش مورد پسند بود. همچنین به ادریس یاد کن که او نیز راستگو بود و ما او را به مکان بلند خداوند بالا بردیم. اینها انبیا هستند که خداوند بر آن‌ها نعمت بخشید از نسل آدم و آنان که با نوح هم‌داستان شدند و از نسل ابراهیم و اسرائیل. از میان آنانی که ما هدایت کردیم و برگزیدیم، زمانی که نشانه‌های خداوند مهربان بر آن‌ها خوانده می‌شود، در برابر او به سجده و گریه می‌افتند.
کن به قرآن یاد از موسی که او
هم موحد بود و هم پاک و نکو
هوش مصنوعی: به قرآن اشاره کن به یاد موسی، که او نیز یگانه پرست و پاک و نیکوکار بود.
بُد فرستاده و نبی کردیم ما
مر ورا از وادی أیمن ندا
هوش مصنوعی: ما پیامبری فرستادیم که از سوی راست به ما ندا داد و ما او را انتخاب کردیم.
یعنی از طور آنکه بود آن دست راست
در مقام سرّ ، که آن اقرب به ماست
هوش مصنوعی: دست راست در جایگاه راز، به نوعی نزدیک‌ترین و بیشتر به ماست، همان‌طور که در شکل کوه طور است.
ساختیم از قرب او ر ا راز گو
هم ببخشیدیم از رحمت به او
هوش مصنوعی: از نزدیکی و محبت او راز و رمزهایی آفریدیم و به خاطر رحمتش، چیزی را برای او بخشیدیم.
همچو هارون کش برادر بود و یار
هم نبی از جانب پروردگار
هوش مصنوعی: هارون مانند برادر و همراهی برای موسی بود و هر دو از جانب خداوند نبی بودند.
کن به قرآن یاد اسماعیل کو
بود اندر وعدة خود راستگو
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به قسمتی از داستان اسماعیل در قرآن، که او به وعده‌های خود وفا کرد و راستگو بود. به نوعی، شاعر می‌خواهد بگوید که به یاد اسماعیل قسم بخور که در وفای به وعده‌هایش صادق بود.
هم فرستاده حق و پیغمبرش
کرده بُد حق بر گروهی رهبرش
هوش مصنوعی: خداوند هم پیامبرش را فرستاده و هم بر گروهی رهبری برگزیده است.
فرقه ای گویند فرزند خلیل
مُرد او پیش از پدر بی قال و قیل
هوش مصنوعی: گروهی می‌گویند که فرزند ابراهیم پیش از پدرش از دنیا رفت و در این مورد هیچ جنجالی برپا نشد.
این خود اسماعیل بن حزقیل بود
نیست دور ار باشد اینسان در شهود
هوش مصنوعی: این شخص در حقیقت اسماعیل بن حزقیل است و اگرچه ممکن است از نظر ظاهری دور به نظر برسد، اما در واقع در شهود و بینش او حضور دارد.
حاصل آنکه بود آمر بر صلات
اهل خود را هم به ایتاء زکات
هوش مصنوعی: نتیجه این‌که، کسی که بر نماز خود و خانواده‌اش توجه دارد، باید به دادن زکات نیز اهمیت بدهد.
بُد پسندیده حق اندر حال و کار
شاد مردی کش پسندد کردگار
هوش مصنوعی: در کل، کارها و وضعیت‌هایی که از نظر خداوند پسندیده نیستند، خوب و شاد برای مردی نخواهد بود که خداوند او را دوست دارد.
یاد کن هم در کتاب ادریس را
بود صدّیق و نبی او از خدا
هوش مصنوعی: در کتاب ادریس، به یاد آور که او از جمله کسانی بود که هم نیکوکار و صدق‌گو بود و هم پیامبری از جانب خداوند.
رفعتش دادیم بر عالی مکان
یعنی اندر اوج علم و عرش جان
هوش مصنوعی: ما مقام او را به بالاترین نقطه رساندیم، به گونه‌ای که او در اوج علم و افکار بلند قرار دارد.
این گروهند از نبیّین آن کسان
که بر ایشان داده نعمت بی کران
هوش مصنوعی: این افراد از پیامبران هستند که بر آن‌ها نعمت‌های بی‌پایانی نازل شده است.
نی که نعمت بهر ایشان خاص بود
بل به نعمت ذکر خاصان را نمود
هوش مصنوعی: نیازی که برای این افراد خاص وجود داشت، در حقیقت به وسیله نعمت یاد مخصوص به آن‌ها نشان داده شد.
یعنی ایشان بوده اند از آن فرق
که بر ایشان بذل نعمت کرده حق
هوش مصنوعی: این افراد از گروهی هستند که خداوند به آنها نعمت‌هایی عطا کرده است.
یعنی آن نعمت که خاص اولیاست
نی که عام از بهر خلق بینواست
هوش مصنوعی: نعمت‌هایی که مخصوص اولیای الهی است، با نعمت‌هایی که برای عموم مردم و نیازمندان فراهم شده، تفاوت دارد.
این گروهند از نبیّین در سبل
أنْعَمَ االلهُ عَلَیهِم مِّن رُسُل
هوش مصنوعی: این گروه افرادی هستند که از پیامبران و فرستادگان خداوند هستند و برگزیدگان او به شمار می‌روند.
خود ز فرزندان آدم در فتوح
وز نتاج آنکه بُد در فُلک نوح
هوش مصنوعی: ما نیز از نسل آدم هستیم و در پیروزی‌های او و نسل‌هایی که از او به جای مانده‌اند، حضور داریم؛ همانند نسل‌هایی که در کشتی نوح بودند.
هم ز فرزندان ابراهیم راد
هم ز اسرائیل کامل اعتقاد
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی اشاره دارد به پیروان و فرزندان ابراهیم و همچنین اشاره‌ای به قوم اسرائیل دارد و بر اهمیت و صحت اعتقادی آن‌ها تأکید می‌کند. در حقیقت، گوینده به پیوستگی و اتحاد اعتقادی میان این دو گروه اشاره می‌کند که هردو به اصول و ارزش‌های مشترکی معتقد هستند.
وآن کسانی را که بنمودیم راه
برگزیدیم از جهان بی اشتباه
هوش مصنوعی: ما افرادی را که به آن‌ها راه هدایت کردیم از بین دیگران انتخاب کرده‌ایم و آن‌ها در دنیا بدون خطا و اشتباه هستند.
شد بر ایشان خوانده چو آیات خدای
می فتادندی به سجده با بُکای
هوش مصنوعی: وقتی آیات الهی بر ایشان خوانده شد، به سجده می‌افتادند و با گریه و زاری به راز و نیاز می‌پرداختند.