گنجور

۶- آیات ۴۱ تا ۵۰

وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِبْرٰاهِیمَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۴۱) إِذْ قٰالَ لِأَبِیهِ یٰا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مٰا لاٰ یَسْمَعُ وَ لاٰ یُبْصِرُ وَ لاٰ یُغْنِی عَنْکَ شَیْئاً (۴۲) یٰا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جٰاءَنِی مِنَ اَلْعِلْمِ مٰا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ‌ صِرٰاطاً سَوِیًّا (۴۳) یٰا أَبَتِ لاٰ تَعْبُدِ اَلشَّیْطٰانَ إِنَّ اَلشَّیْطٰانَ کٰانَ لِلرَّحْمٰنِ عَصِیًّا (۴۴) یٰا أَبَتِ إِنِّی أَخٰافُ أَنْ یَمَسَّکَ عَذٰابٌ مِنَ اَلرَّحْمٰنِ فَتَکُونَ لِلشَّیْطٰانِ وَلِیًّا (۴۵) قٰالَ أَ رٰاغِبٌ أَنْتَ عَنْ آلِهَتِی یٰا إِبْرٰاهِیمُ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَ اُهْجُرْنِی مَلِیًّا (۴۶) قٰالَ سَلاٰمٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کٰانَ بِی حَفِیًّا (۴۷) وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ مٰا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسیٰ أَلاّٰ أَکُونَ بِدُعٰاءِ رَبِّی شَقِیًّا (۴۸) فَلَمَّا اِعْتَزَلَهُمْ وَ مٰا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَهَبْنٰا لَهُ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ کُلاًّ جَعَلْنٰا نَبِیًّا (۴۹) وَ وَهَبْنٰا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنٰا وَ جَعَلْنٰا لَهُمْ لِسٰانَ صِدْقٍ عَلِیًّا (۵۰)

و یاد کن در کتاب ابراهیم را بدرستی که او بود راستگوی پیغمبر (۴۱) چون گفت مر پدر خود را ای پدر من چرا می‌پرستی آنچه نمی‌شنود و نمی‌بیند و کفایت نمی‌کند از تو چیزی را (۴۲) ای پدر من بدرستی که آمد مرا از دانش آنچه نیامد تو را پس پیروی کن مرا تا هدایت کنم را براه راست (۴۳) ای پدر من مپرست دیو رجیم را بدرستی که شیطان باشد مر خدای بخشاینده را نافرمان (۴۴) ای پدر من بدرستی که من می‌ترسم که مس کند ترا عذابی از خدای بخشنده پس باشی مر شیطان را قرین (۴۵) گفت آیا روی گرداننده‌ای از خدایان من ای ابراهیم هر آینه اگر باز نه‌ایستی هر آینه سنگسار کنم ترا و دوری کن از من مدتی مدید (۴۶) گفت سلام وداع بر تو بزودی آمرزش می‌خواهم برای تو از پروردگارم بدرستی که او باشد بمن مهربان (۴۷) و کناره می‌کنم از شما و آنچه می‌خوانید از جز خدا و می‌خواهم پروردگارم را شاید نبرده باشم بخواندن پروردگارم بدبخت (۴۸) بس چون کناره گزید از ایشان و آنچه می‌پرستیدند از جز خدا بخشیدیم مرا اسحق و یعقوب و همه را گردانیدیم پیغمبر (۴۹) و بخشیدیم مر ایشان را از رحمت خود و گردانیدیم برای ایشان زبان راستی که بلند است (۵۰)

کن ز ابراهیم یاد اندر کتاب
او نبی ای بود صادق در خطاب
مر پدر را گفت بپرستی چرا
آنچه از سمع است و بینایی جدا
نیست او را قدرت اندر هیچ کار
وز تو نکند دفع مکروه و مضار
ای پدر آمد مرا از علم آن
که نیامد مر تو را هیچ آن چنان
پیروی کن پس مرا تا راه راست
بر تو بنمایم که آن دور از خطاست
ای پدر مپرست شیطان را که او
بر خدا عاصی بود بر ما عدو
ای پدر من بر تو ترسم زآن عذاب
کت رسد از حق تعالی در عِقاب
پس تو باشی دیو دون را دوستدار
میشوی یعنی که بر او واگذار
گفت گرداندی تو آیا چون عدوی
ای براهیم ار اِلهانم، تو روی
ایستی باز ار نه از ذمّ بتان
سنگسارت من نمایم بیگمان
دور شو از من زمانی بس دراز
نارسیده از منت رنج و گداز
گشت ابراهیم زآن قهر شدید
چونکه از ایمان عمّش نا امید
در جواب آن خشونت وآن ملام
گفت بادا بر تو ای آزر سلام
زود باشد خواهم آمرزش عیان
بر تو از پروردگار مهربان
من همانا گوشه گیرم از شما
وآنچه می خوانید از غیر خدا
رب خود را من پرستم شاید آن
که نباشم من شقی او را به جان
یعنی از ربّم نباشم نا امید
وین بر آزر بود تهدید و وعید
از بتان یعنی که از بهر شما
نیست غیر از نا امیدی در دعا
پس چو جست از بت پرستان اعتزال
وآنچه میخواندند غیر از ذوالجلال
ما ببخشیدیم فرزندی نبیل
که بُد اسحاق او ز ساره بر خلیل
پس نبیره او که یعقوب نبی است
وصف جمله بر نبوّت مبتنی است
هم ببخشیدیم ایشان را ز خود
رحمتی بیش از حساب و از عدد
همچنین دادیمشان اندر پسند
ما لسانی ر است وز آن بس بلند
یا زبان مردمان را ما بلند
از پی تصدیقشان کردیم چند
وصفشان تا اهل ملت ها تمام
بر زبان آرند با صد احترام
۵- آیات ۳۴ تا ۴۰: ذٰلِکَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ قَوْلَ اَلْحَقِّ اَلَّذِی فِیهِ یَمْتَرُونَ (۳۴) مٰا کٰانَ لِلّٰهِ أَنْ یَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ سُبْحٰانَهُ إِذٰا قَضیٰ أَمْراً فَإِنَّمٰا یَقُولُ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۳۵) وَ إِنَّ اَللّٰهَ رَبِّی وَ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ هٰذٰا صِرٰاطٌ مُسْتَقِیمٌ (۳۶) فَاخْتَلَفَ اَلْأَحْزٰابُ مِنْ بَیْنِهِمْ فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ (۳۷) أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ یَوْمَ یَأْتُونَنٰا لٰکِنِ اَلظّٰالِمُونَ اَلْیَوْمَ فِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۳۸) وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ اَلْحَسْرَةِ إِذْ قُضِیَ اَلْأَمْرُ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ وَ هُمْ لاٰ یُؤْمِنُونَ (۳۹) إِنّٰا نَحْنُ نَرِثُ اَلْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْهٰا وَ إِلَیْنٰا یُرْجَعُونَ (۴۰)۷- آیات ۵۱ تا ۵۸: وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ مُوسیٰ إِنَّهُ کٰانَ مُخْلَصاً وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۱) وَ نٰادَیْنٰاهُ مِنْ جٰانِبِ اَلطُّورِ اَلْأَیْمَنِ وَ قَرَّبْنٰاهُ نَجِیًّا (۵۲) وَ وَهَبْنٰا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنٰا أَخٰاهُ هٰارُونَ نَبِیًّا (۵۳) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِسْمٰاعِیلَ إِنَّهُ کٰانَ صٰادِقَ اَلْوَعْدِ وَ کٰانَ رَسُولاً نَبِیًّا (۵۴) وَ کٰانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاٰةِ وَ اَلزَّکٰاةِ وَ کٰانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا (۵۵) وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۵۶) وَ رَفَعْنٰاهُ‌ مَکٰاناً عَلِیًّا (۵۷) أُولٰئِکَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنٰا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّیَّةِ إِبْرٰاهِیمَ وَ إِسْرٰائِیلَ وَ مِمَّنْ هَدَیْنٰا وَ اِجْتَبَیْنٰا إِذٰا تُتْلیٰ عَلَیْهِمْ آیٰاتُ اَلرَّحْمٰنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا (۵۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتٰابِ إِبْرٰاهِیمَ إِنَّهُ کٰانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا (۴۱) إِذْ قٰالَ لِأَبِیهِ یٰا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مٰا لاٰ یَسْمَعُ وَ لاٰ یُبْصِرُ وَ لاٰ یُغْنِی عَنْکَ شَیْئاً (۴۲) یٰا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جٰاءَنِی مِنَ اَلْعِلْمِ مٰا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ‌ صِرٰاطاً سَوِیًّا (۴۳) یٰا أَبَتِ لاٰ تَعْبُدِ اَلشَّیْطٰانَ إِنَّ اَلشَّیْطٰانَ کٰانَ لِلرَّحْمٰنِ عَصِیًّا (۴۴) یٰا أَبَتِ إِنِّی أَخٰافُ أَنْ یَمَسَّکَ عَذٰابٌ مِنَ اَلرَّحْمٰنِ فَتَکُونَ لِلشَّیْطٰانِ وَلِیًّا (۴۵) قٰالَ أَ رٰاغِبٌ أَنْتَ عَنْ آلِهَتِی یٰا إِبْرٰاهِیمُ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَ اُهْجُرْنِی مَلِیًّا (۴۶) قٰالَ سَلاٰمٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کٰانَ بِی حَفِیًّا (۴۷) وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ مٰا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسیٰ أَلاّٰ أَکُونَ بِدُعٰاءِ رَبِّی شَقِیًّا (۴۸) فَلَمَّا اِعْتَزَلَهُمْ وَ مٰا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ وَهَبْنٰا لَهُ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ کُلاًّ جَعَلْنٰا نَبِیًّا (۴۹) وَ وَهَبْنٰا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنٰا وَ جَعَلْنٰا لَهُمْ لِسٰانَ صِدْقٍ عَلِیًّا (۵۰)
هوش مصنوعی: در کتاب به داستان ابراهیم اشاره شده است. او شخصی راستگو و پیامبر بود. زمانی که به پدرش گفت: "پدر جان، چرا چیزی را می‌پرستی که نه می‌شنود و نه می‌بیند و نمی‌تواند به تو کمکی کند؟" ابراهیم ادامه داد: "پدر جان، من از علم و دانشی برخوردار شدم که به تو نرسیده است، پس از من پیروی کن تا تو را به راه راست هدایت کنم." او همچنین به پدرش هشدار داد که شیطان را نپرستد، زیرا شیطان نسبت به خداوند نافرمان است. ابراهیم از پدرش ترسید که ممکن است عذابی از جانب خداوند بر او فرود آید و او به شیطان وابسته شود. پدر ابراهیم به او گفت: "آیا می‌خواهی از خدایان من روی برگردانی؟ اگر همین حالا دست برنداری، تو را سنگسار می‌کنم و مدت زیادی از من دور می‌شوی." ابراهیم پاسخ داد: "سلام بر تو. من از پروردگارم برای تو آمرزش طلب می‌کنم، زیرا او نسبت به من مهربان است. من شما و آنچه غیر از خدا می‌پرستید رها می‌کنم و پروردگارم را می‌خوانم، امیدوارم که به دعای من ناامید نشوم." سپس ابراهیم از آن‌ها و از پرستش‌هایشان کناره‌گیری کرد و خداوند به او إسحاق و یعقوب بخشید و هر دوی آن‌ها را نیز به عنوان پیامبر قرار داد. همچنین به آن‌ها از رحمتش بخشش عطا کرد و برایشان زبان صداقت و شرافت قرار داد.
و یاد کن در کتاب ابراهیم را بدرستی که او بود راستگوی پیغمبر (۴۱) چون گفت مر پدر خود را ای پدر من چرا می‌پرستی آنچه نمی‌شنود و نمی‌بیند و کفایت نمی‌کند از تو چیزی را (۴۲) ای پدر من بدرستی که آمد مرا از دانش آنچه نیامد تو را پس پیروی کن مرا تا هدایت کنم را براه راست (۴۳) ای پدر من مپرست دیو رجیم را بدرستی که شیطان باشد مر خدای بخشاینده را نافرمان (۴۴) ای پدر من بدرستی که من می‌ترسم که مس کند ترا عذابی از خدای بخشنده پس باشی مر شیطان را قرین (۴۵) گفت آیا روی گرداننده‌ای از خدایان من ای ابراهیم هر آینه اگر باز نه‌ایستی هر آینه سنگسار کنم ترا و دوری کن از من مدتی مدید (۴۶) گفت سلام وداع بر تو بزودی آمرزش می‌خواهم برای تو از پروردگارم بدرستی که او باشد بمن مهربان (۴۷) و کناره می‌کنم از شما و آنچه می‌خوانید از جز خدا و می‌خواهم پروردگارم را شاید نبرده باشم بخواندن پروردگارم بدبخت (۴۸) بس چون کناره گزید از ایشان و آنچه می‌پرستیدند از جز خدا بخشیدیم مرا اسحق و یعقوب و همه را گردانیدیم پیغمبر (۴۹) و بخشیدیم مر ایشان را از رحمت خود و گردانیدیم برای ایشان زبان راستی که بلند است (۵۰)
هوش مصنوعی: ابراهیم را به یاد آور که او پیامبری راستگو بود. او به پدرش گفت: "پدرجان، چرا آنچه را که نه می‌شنود و نه می‌بیند، می‌پرستی و چیزی از تو کفایت نمی‌کند؟" سپس به او گفت: "پدرجان، من از دانشی که تو نداری برخوردارم، پس از من پیروی کن تا تو را به راه راست هدایت کنم." ابراهیم نسبت به پرستش شیطان هشدار داد و گفت: "من می‌ترسم که عذاب خداوند بر تو نازل شود و تو هم دوست شیطان شوی." پدرش به او پاسخ داد: "آیا به خدایان من بی‌اعتنا هستی، ای ابراهیم؟ اگر از اعتقادات من بر نگردی، تو را سنگسار می‌کنم و برای مدت طولانی از من دور خواهی شد." ابراهیم در پاسخ گفت: "سلام بر تو، به زودی برای تو از پروردگارم آمرزش می‌طلبم؛ او نسبت به من مهربان است." او از آن‌ها و از آنچه به جز خدا می‌پرستیدند کناره گرفت. سپس از پروردگارش خواست که او را به بدبختی نرساند. وقتی از آن‌ها دور شد، خداوند به او اسحاق و یعقوب را عطا کرد و همه آن‌ها را پیامبر قرار داد و رحمت خود را به آن‌ها بخشید و برایشان زبانی راستگو قرار داد.
کن ز ابراهیم یاد اندر کتاب
او نبی ای بود صادق در خطاب
هوش مصنوعی: در کتاب آسمانی، یاد ابراهیم را به خاطر بسپار، او نبی‌ای بود که در گفتار خود راستگو و صادق بود.
مر پدر را گفت بپرستی چرا
آنچه از سمع است و بینایی جدا
هوش مصنوعی: پدر را گفتند که چرا باید از چیزهایی که می‌شنوی و می‌بینی، جدا بمانی و آن‌ها را پرستش کنی؟
نیست او را قدرت اندر هیچ کار
وز تو نکند دفع مکروه و مضار
هوش مصنوعی: او هیچ توانایی برای انجام کار ندارد و نمی‌تواند از تو در برابر نیرنگ‌ها و آلودگی‌ها حفاظت کند.
ای پدر آمد مرا از علم آن
که نیامد مر تو را هیچ آن چنان
هوش مصنوعی: ای پدر، مرا از دانشی خبر بده که تو به آن دست نیافته‌ای.
پیروی کن پس مرا تا راه راست
بر تو بنمایم که آن دور از خطاست
هوش مصنوعی: از من پیروی کن تا به تو نشان دهم که چطور می‌توانی به مسیر درست بروی، زیرا آن مسیر از خطا دور است.
ای پدر مپرست شیطان را که او
بر خدا عاصی بود بر ما عدو
هوش مصنوعی: ای پدر، به خاطر شیطان او را پرستش نکن، چرا که او بر خدا نافرمانی کرده و دشمن ماست.
ای پدر من بر تو ترسم زآن عذاب
کت رسد از حق تعالی در عِقاب
هوش مصنوعی: ای پدر من، از آن عذاب الهی که به خاطر اعمال نادرست ممکن است شامل حال تو شود، بسیار می‌ترسم.
پس تو باشی دیو دون را دوستدار
میشوی یعنی که بر او واگذار
هوش مصنوعی: اگر تو به قلب کسی محبت کنی و او را بپذیری، به تدریج مانند یک دوست تبدیل می‌شوی و به او اعتماد خواهی کرد.
گفت گرداندی تو آیا چون عدوی
ای براهیم ار اِلهانم، تو روی
هوش مصنوعی: آیا تو به گرایش‌های من توجه می‌کنی، ای ابراهیم؟ آیا مانند دشمنان عمل می‌کنی؟ اگر به من نظر کنی، رویت را به من نشان بده.
ایستی باز ار نه از ذمّ بتان
سنگسارت من نمایم بیگمان
هوش مصنوعی: اگر تو ایستاده‌ای و دیگر از ننگ بت‌ها نمی‌ترسی، من بدون شک تو را سنگ‌سار می‌کنم.
دور شو از من زمانی بس دراز
نارسیده از منت رنج و گداز
هوش مصنوعی: از من دور شو، چرا که مدت زیادی را در انتظار بوده‌ام و هنوز به خاطر محبتت زخم و رنج دیده‌ام.
گشت ابراهیم زآن قهر شدید
چونکه از ایمان عمّش نا امید
هوش مصنوعی: ابراهیم به شدت از خشم و قهر خداوند نگران شد، چرا که ناامید شد از ایمان عمویش.
در جواب آن خشونت وآن ملام
گفت بادا بر تو ای آزر سلام
هوش مصنوعی: به خاطر آن رفتار ناپسند و انتقادها، می‌گوید: ای آزر، سلام بر تو باد!
زود باشد خواهم آمرزش عیان
بر تو از پروردگار مهربان
هوش مصنوعی: به زودی از خداوند مهربان آمرزش و بخشش روشنی برای تو خواهم خواست.
من همانا گوشه گیرم از شما
وآنچه می خوانید از غیر خدا
هوش مصنوعی: من به دور از شما و آنچه می‌خوانید از غیر خدا هستم و گوشه‌گیر شده‌ام.
رب خود را من پرستم شاید آن
که نباشم من شقی او را به جان
هوش مصنوعی: خداوند را پرستش می‌کنم تا شاید به خاطر حالتی که دارم، او از سر رحمت و بخشش بر من نظر کند و من را از ناملایمات و رنج‌ها نجات دهد.
یعنی از ربّم نباشم نا امید
وین بر آزر بود تهدید و وعید
هوش مصنوعی: من هرگز از رحمت پروردگار ناامید نخواهم شد، حتی اگر او مرا تهدید کند یا وعده عذاب دهد.
از بتان یعنی که از بهر شما
نیست غیر از نا امیدی در دعا
هوش مصنوعی: از معشوقان نمی‌توان توقعی جز ناامیدی در دعا داشت.
پس چو جست از بت پرستان اعتزال
وآنچه میخواندند غیر از ذوالجلال
هوش مصنوعی: بنابراین هنگامی که از پرستش بت‌ها دور شد و از آنچه که غیر از خداوند جلال و عظمت خوانده می‌شود، فاصله گرفت.
ما ببخشیدیم فرزندی نبیل
که بُد اسحاق او ز ساره بر خلیل
هوش مصنوعی: ما فرزند با ارزشی را ببخشیدیم که اسحاق، پسر ساره، برای ابراهیم بود.
پس نبیره او که یعقوب نبی است
وصف جمله بر نبوّت مبتنی است
هوش مصنوعی: بنابراین، نسل او که یعقوب نبی است، تمامی ویژگی‌هایش بر پایه نبوت او قرار دارد.
هم ببخشیدیم ایشان را ز خود
رحمتی بیش از حساب و از عدد
هوش مصنوعی: ما ایشان را با رحمت و بخششی بیشتر از آنچه که قابل شمارش باشد، بخشیدیم.
همچنین دادیمشان اندر پسند
ما لسانی ر است وز آن بس بلند
هوش مصنوعی: ما به آن‌ها زبانی دادیم که مطابق سلیقه ماست و این زبان بسیار بلند و سرکش است.
یا زبان مردمان را ما بلند
از پی تصدیقشان کردیم چند
هوش مصنوعی: ما به دنبال تأیید و تصدیق سخنان مردم، زبانشان را برایشان گسترش دادیم.
وصفشان تا اهل ملت ها تمام
بر زبان آرند با صد احترام
هوش مصنوعی: این افراد به قدری بزرگ و محترم هستند که هر ملتی با احترام تمام درباره‌شان صحبت می‌کند و وصفشان بر زبان‌ها جاری است.