برگردان به زبان ساده
لاٰ تَجْعَلْ مَعَ اَللّٰهِ إِلٰهاً آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَخْذُولاً (۲۲) وَ قَضیٰ رَبُّکَ أَلاّٰ تَعْبُدُوا إِلاّٰ إِیّٰاهُ وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً إِمّٰا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ اَلْکِبَرَ أَحَدُهُمٰا أَوْ کِلاٰهُمٰا فَلاٰ تَقُلْ لَهُمٰا أُفٍّ وَ لاٰ تَنْهَرْهُمٰا وَ قُلْ لَهُمٰا قَوْلاً کَرِیماً (۲۳) وَ اِخْفِضْ لَهُمٰا جَنٰاحَ اَلذُّلِّ مِنَ اَلرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ اِرْحَمْهُمٰا کَمٰا رَبَّیٰانِی صَغِیراً (۲۴) رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمٰا فِی نُفُوسِکُمْ إِنْ تَکُونُوا صٰالِحِینَ فَإِنَّهُ کٰانَ لِلْأَوّٰابِینَ غَفُوراً (۲۵) وَ آتِ ذَا اَلْقُرْبیٰ حَقَّهُ وَ اَلْمِسْکِینَ وَ اِبْنَ اَلسَّبِیلِ وَ لاٰ تُبَذِّرْ تَبْذِیراً (۲۶) إِنَّ اَلْمُبَذِّرِینَ کٰانُوا إِخْوٰانَ اَلشَّیٰاطِینِ وَ کٰانَ اَلشَّیْطٰانُ لِرَبِّهِ کَفُوراً (۲۷)
هوش مصنوعی: برای خود و خداوند، معبودی دیگر قرار ندهید که این کار شما را به بیاعتباری و ناتوانی خواهد کشاند. پروردگارت فرمان داده است که جز خود او را نپرستید و به والدین نیکی کنید. اگر یکی از آنها یا هر دوی آنها به سن پیری برسند، نباید حتی به آنها بیاحترامی کنید و نباید به آنها پرخاش کنید، بلکه باید با آنها کلامی نیکو بگویید. برای آنها با مهربانی و تواضع رفتار کنید و از خداوند بخواهید که مانند آنکه آنها به شما در کودکی رسیدگی کردند، بر آنها رحم کند. پروردگار شما به آنچه در دلهای شماست، آگاهتر است. اگر شما نیکوکار باشید، او همواره برای توبهکنندگان آمرزنده است. حق خویشاوندان را ادا کنید و به نیازمندان و مسافران کمک کنید و از اسراف جداً پرهیز کنید، که اسرافکنندگان همیاران شیطان هستند و شیطان برای پروردگارش بسیار ناسپاس است.
مگردان با خدا خدای دیگر پس بنشینی نکوهش کرده شده تنها وا گذاشته شده (۲۲) و حکم کرد پروردگارت که نپرستید مگر او را و به پدر و مادر نیکویی کردن اگر پرسند نزد تو به پیری یکیشان یا هر دوشان پس مگوی مران دو را اف و زجر مکن آن دو را و بگوی مر آن دو را گفتنی خوب (۲۳) و فرود آور برای آن دو تا بال تواضع را از مهربانی و بگو پروردگار من رحمت کن آن دو تا را هم چنان که تربیت کردند مرا که بودم خرد (۲۴) و پروردگار شما داناتر است بآنچه در نفسهای شماست اگر باشد نیکوکاران پس بدرستی که او باشد مر بازگشتکنندگان را آمرزنده (۲۵) و بد خویشت را حقش و بیچاره را و رهگذران را و مباش پاشیدنی باسراف (۲۶) بدرستی که باشندگان باسراف باشند برادران شیاطین و باشد شیطان مر پروردگارش را ناسپاس (۲۷)
هوش مصنوعی: خداوند را به خدای دیگری تبدیل نکن، زیرا در این صورت تنها و سرزنششده خواهی ماند. پروردگارت فرمان داده که جز او را نپرستی و نسبت به والدینت نیکی کنی. اگر یکی از آنها یا هر دو به سن پیری برسند و از تو درخواست کنند، به آنها نه مگو و آنها را از خود نران. با گفتار نیکو با آنها صحبت کن و برایشان از روی محبت و مهربانی تواضع کن. به پروردگارت بگو: "ای پروردگار من، هر دو را رحمت کن همانطور که آنها مرا در کودکی تربیت کردند." پروردگار شما به آنچه در دلهای شماست آگاهتر است. اگر کسانی نیکوکار باشند، او حتماً به توبهکنندگان آمرزنده است. حق خود را ادا کن و به دیگران که در سختی هستند، کمک کن و در مصرف خود اسراف نکن. زیرا افراد اسرافکار برادران شیطان هستند و شیطان همواره نسبت به پروردگارش ناسپاس است.
با خدا اندر الوهیّت مگیر
مر اِله دیگر از شرک ضمیر
هوش مصنوعی: با خدا در مورد خداوندی و الوهیت صحبت کن و هیچ خدایی دیگر را به خاطر تفکرات نادرست در درون خودت نپذیر.
این است لَّا تَجعَلْ مَعَ االلهِ إلَه
کت جزاء دوزخ بود بی اشتباه
هوش مصنوعی: این پیام به ما میآموزد که نباید در کنار خداوند موجودات دیگری را بپرستیم، چرا که عواقب آن عذاب و مجازاتی به دنبال خواهد داشت.
پس تو بنشینی به دوزخ زآن جهت
رانده و مخذول اندر عاقبت
هوش مصنوعی: پس تو در دوزخ خواهید نشست، چون به خاطر انجام نادرست کارها، از رحمت خداوند دور شده و به حالتی ذلیل و ناکام دچار خواهی شد.
حکم از پروردگارت شد بجا
که بنپرستید جز او را شما
هوش مصنوعی: پروردگار تو مشخص کرده که جز او را نپرستید و این حکم لازمالاجرا است.
هم کنید احسان شما بر والدین
زآن یکی ور سالخورد آید به عین
هوش مصنوعی: به پدر و مادر خود احسان و نیکی کنید، چراکه اگر روزی به سن کهنسالی رسیدند، به آن نیکی و محبت شما نیازمند خواهند بود.
یا رسند آن هر دو بر سنّ کِبَر
پس مگو اُف یا به مادر یا پدر
هوش مصنوعی: اگر روزی همزمان هر دو به سن پیری برسند، نیازی به شکایت و ناله از این موضوع ندارد، حتی اگر به مادر یا پدر خود باشد.
بانگ بر ایشان ز دلتنگی مزن
نرم و نیکو گو مر ایشان را سخن
هوش مصنوعی: از دل تنگی بر آنها فریاد نزن، به آرامی و به زیبایی با آنها صحبت کن.
هل فرو بال تواضع بهرشان
رحمت آور نی که قهر از قهرشان
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که باید با تواضع و فروتنی به دیگران رفتار کرد، زیرا این ویژگیها باعث جلب رحمت و محبت میشود. در مقابل، قهر و خشم ممکن است بر نتایج منفی تأثیر بگذارد و در نهایت به دوری و کينه تبدیل شود. بنابراین، رفتار دوستانه و مهربانانه بهتر از عصبانیت و قهر است.
گو خدایا رحم کن بر این دو پیر
کِم بپروردند چون بودم صغیر
هوش مصنوعی: خدایا، بر این دو پیرم که در کودکی من را به خوبی تربیت نکردند، رحم کن.
گفت پیغمبر که چیزی نیک تر
هم به رحمتهای حق نزدیکتر
هوش مصنوعی: پیامبر فرمودند که چیزی بهتر از این وجود ندارد که به رحمتهای الهی نزدیکتر باشد.
نیست از احسان و بر،ّ بر والدین
بِه ز هر خیری است این در نشأتین
هوش مصنوعی: نیکی و کمک به والدین از هر نوع خیری در این دنیا و آن دنیا بهتر است.
حق تعالی بر شما داناتر است
آنچه اندر نفسهاتان مضمر است
هوش مصنوعی: خداوند بهتر از شما به آنچه در درون شما پنهان است، آگاهی دارد.
گر شما باشید از شایستگان
در مقام والدین از امتحان
هوش مصنوعی: اگر شما از افراد شایسته در جایگاه والدین باشید، در آزمونی قرار میگیرید.
پس باوّابین مر او باشد غفور
یا رب از ما عفو کن گر شد قصور
هوش مصنوعی: پس دربانان درگاه تو، ای پروردگار، او را ببخشایند. اگر در کارهایمان کوتاهی کردیم، از ما عفو کن.
جرم ما نه یک، نه صد، بیش از حد است
نیک کن هر خصلتی کز ما بد است
هوش مصنوعی: کارهای نیک ما به قدری زیاد است که نمیتوان آنها را فقط به یک یا صد مورد محدود کرد، پس اگر در ما خصوصیات بدی وجود دارد، با نیکوکاری و رفتار برتر به ما پاسخ بده.
ده به ذاالقربی حقوق او تمام
یعنی از خویشان نزدیکت به نام
هوش مصنوعی: به خویشاوندان نزدیکت باید حقوق و محبت کامل را بدهی و از آنها به درستی یاد کن.
گفته اند ارباب اخبار و اصول
دارد این نسبت به خویشان رسول
هوش مصنوعی: گفتهاند که کسانی که به اخبار و اصول آگاهی دارند، نسبت به خویشاوندان پیامبرٍ اکرم مسئولیت و تعهد خاصی دارند.
در اسیری گفت زین العابدین
شامی ای را خوانده ای قرآن یقین
هوش مصنوعی: امام زین العابدین (ع) در حال اسارت، از شخصی میپرسد که آیا قرآن را خواندهای؟ انگار به او تأکید میکند که درک عمیق و یقین به پیامهای قرآن داشته باشد.
گفت آری گفت ذی القربی تو را
گشته معلوم ایچ از قول خدا
هوش مصنوعی: او گفت بله، نزدیکان خدا به تو آگاه شدهاند و تو از قول خدا چیزی را درک کردهای.
آن مگر ماییم گر داری نظر
خواند این آیت بر او پس سر به سر
هوش مصنوعی: اگر ما را در نظر داری، پس این آیه را به او بخوان و به طور کامل توجه کن.
« اشاره از فدک است »
هوش مصنوعی: فدک یک منطقهای بود که در تاریخ اسلام اهمیت زیادی داشت و به عنوان یک نماد در تاریخ شیعه شناخته میشود. این مکان در زمان پیامبر اسلام و پس از وفات او، به عنوان محلی برای تولید و بهرهبرداری از منابع طبیعی شناخته میشد. با توجه به ویژگیهای خاص این منطقه، مسائل سیاسی و اجتماعی حول آن شکل گرفت و در نتیجه رویدادهای زیادی را تحت تأثیر قرار داد. این موضوع در تاریخ پس از پیامبر نیز تأثیرگذار بوده و به عنوان یکی از نقاط کلیدی در مباحث مربوط به حقوق و امتیازات اهل بیت (علیهالسلام) مطرح میشود.
چونکه این آیت رسید از کبریا
داد بر زهراء(س) فدک را مصطفی (ص)
هوش مصنوعی: زمانی که این آیه از عظمت الهی نازل شد، پیامبر(ص) فدک را به حضرت زهرا(س) عطا کرد.
از عبید االله موسی از فدک
کرد استفسار مأمون بی ز شک
هوش مصنوعی: عبیدالله موسی از مأمون درباره فدک پرسش کرد و در این زمینه هیچ شکی وجود نداشت.
این خبر را او نوشت اندر جواب
پس فدک را کرد رد او بر شتاب
هوش مصنوعی: او این خبر را در پاسخ نوشت و با عجله فدک را رد کرد.
صدق مطلب را خدا داند همه
تا چرا شد منتزع از فاطمه(س)
هوش مصنوعی: خداوند به حقیقت و صداقت مسأله آگاه است؛ پس علت اینکه این موضوع از فاطمه (س) جدا شد، چیست؟
نیست بر صدّیق و فاروق امین
از خردمند احتمال ظلم و کین
هوش مصنوعی: بر هیچ یک از صدیقین و فاروقین (دو نفر از شخصیتهای بزرگ اسلامی) نمیتوان به خردمندان اطمینان داشت که از آنها ظلم و کینه سر بزند.
بعد احمد(ع) بودهاند ایشان امیر
بر امور خلق و حکم حق بصیر
هوش مصنوعی: بعد از پیامبر(ص)، آنها جایگاه رهبری بر امور مردم و قوه قضا را به عهده داشتند.
فاطمه(س) لیک این یقین شد نیست شک
که غمین بوده است از نزع فدک
هوش مصنوعی: فاطمه(س) اما این موضوع کاملاً روشن است که او از بهدست نیاوردن فدک به شدت ناراحت بوده است.
مسلمین را هم در آن گر بوده حق
ترضیۀ او بود اولی بر فرق
هوش مصنوعی: اگر حق کسی بر مسلمین ثابت باشد، این حق او بر دیگران مقدم است و باید مورد احترام قرار گیرد.
در ره خیر البشر اسلامیان
می گذشتند از تمام مال و جان
هوش مصنوعی: در مسیر راستی و نیکی، مسلمانان با فداکاری تمام، از مال و جان خود میگذشتند.
از زمینی چون ز فرزند رسول
بودشان اهمال این نبود قبول
هوش مصنوعی: از زمینهایی که شایسته فرزندان پیامبر هستند، برای آنها سهلانگاری نمیتواند پذیرفته شود.
خاصه کو شد مدعی با اهتمام
که به من بخشیده این خیر الانام
هوش مصنوعی: به ویژه کسی که با تلاش زیاد ادعا میکند که این نعمت بزرگ از طرف من به او داده شده است.
قول او هم بی تأمل حجت است
چون به شأن او ز تطهیر آیت است
هوش مصنوعی: قول او بدون فکر و تأمل هم معتبر است، زیرا شأن و جایگاه او مانند نشانهای از پاکی و خلوص است.
شیعه گوید خواستند از وی گواه
تا چه بوده است اصل آن داند اِله
هوش مصنوعی: شیعه میگوید که از او خواستهاند شاهدی بیاورد تا بگوید اصل موضوع چه بوده است.
راست کرداری چو صدّیق شفیق
عادلی یا همچو فاروق دقیق
هوش مصنوعی: شخصی که در کارهای خود صداقت و عدالت داشته باشد، مانند صدیق (شخص راستگو) و شفیق (محبتآمیز) است و همچنین میتواند به دقت و روزی فاروق (امیرالمؤمنین) نیز اشاره داشته باشد.
این کنند از عقل دور آمد یقین
وآنگهی با اجتماع مسلمین
هوش مصنوعی: این کار نشاندهنده دوری از عقل است و در عین حال، به اتحاد مسلمانان آسیب میزند.
عالِم حاکم به هر کاری خداست
میدهد پاداش هر کس هر چه خواست
هوش مصنوعی: خداوند، که دانای هر چیزی است، بر تمام امور تسلط دارد و به هر فردی مطابق خواستهاش پاداش میدهد.
دور از تفسیر گشتیم ای خلیل
حقّ مسکین هم بده و ابن السبیل
هوش مصنوعی: ای ابراهیم، ما از تفسیر و توضیح فاصله گرفتهایم. پس به مسکین و نیازمند هم کمک کن و به کسانی که در راه ماندهاند، یاری برسان.
صرف بر ناحق مکن مال نفیس
زآنکه مسرف شد ، برادر با بلیس
هوش مصنوعی: مال خود را بیجا و به ناحق مصرف نکن، زیرا که این کار باعث میشود که تو همچون کسانی باشی که به شیطان نزدیک میشوند.
فکر و اعضاء را مکن صرف هوی
هم حواس و مشعر و طبع و قوا
هوش مصنوعی: به فکر و اعضای بدن خود اجازه نده که فقط برای لذتهای زودگذر و هوسرانیها عمل کنند. همواره باید حواس، ادراکات و تواناییهای خود را به کار ببرید.
ناسپاسی باشد این بر رب ناس
هست شیطان مر خدا را ناسپاس
هوش مصنوعی: ناسپاسی به شمار میآید اگر کسی از خالق خود، که خداست، غفلت کند و مانند شیطان که به طور ناشایستی از مقام خداوند سرباز زد، رفتار کند.