گنجور

۹- آیات ۷۶ تا ۸۰

وَ ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً رَجُلَیْنِ أَحَدُهُمٰا أَبْکَمُ لاٰ یَقْدِرُ عَلیٰ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ کَلٌّ عَلیٰ مَوْلاٰهُ أَیْنَمٰا یُوَجِّهْهُ‌ لاٰ یَأْتِ بِخَیْرٍ هَلْ یَسْتَوِی هُوَ وَ مَنْ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلیٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِیمٍ (۷۶) وَ لِلّٰهِ غَیْبُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا أَمْرُ اَلسّٰاعَةِ إِلاّٰ کَلَمْحِ اَلْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۷۷) وَ اَللّٰهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهٰاتِکُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصٰارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۷۸) أَ لَمْ یَرَوْا إِلَی اَلطَّیْرِ مُسَخَّرٰاتٍ فِی جَوِّ اَلسَّمٰاءِ مٰا یُمْسِکُهُنَّ إِلاَّ اَللّٰهُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۷۹) وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ بُیُوتِکُمْ سَکَناً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ جُلُودِ اَلْأَنْعٰامِ بُیُوتاً تَسْتَخِفُّونَهٰا یَوْمَ ظَعْنِکُمْ وَ یَوْمَ إِقٰامَتِکُمْ وَ مِنْ أَصْوٰافِهٰا وَ أَوْبٰارِهٰا وَ أَشْعٰارِهٰا أَثٰاثاً وَ مَتٰاعاً إِلیٰ حِینٍ (۸۰)

و زد خدا مثلی دو مرد یکی از آن دو گنگ است که قادر نیست بر چیزی و اوست گران بر صاحبش هر کجا متوجه می‌گرداندش نمی‌آرد خیری آیا یکسانست او و کسی که می‌فرماید بعدالت و اوست بر راه راست (۷۶) و مر خدا راست نهانی آسمانها و زمین و نیست فرمان قیامت مگر چون نظر انداختن چشم بآن نزدیکتر است بدرستی که خدا بر هر چیزی تواناست (۷۷) و خدا بیرون آورد شما را از شکمهای مادرهاتان که نمی‌دانستید چیزی را و گردانید برای شما گوش و دیده‌ها و دلها را باشد که شما شکر کنید (۷۸) آیا ندیدند بسوی پرندۀ رام‌شدگان در میان آسمان نگه نمی‌داردشان مگر خدا بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست مر جمعی که ایمان می‌آورند (۷۹) و خدا گردانید برای شما از خانه‌هاتان آرامگاه و گردانید برای شما از پوستهای شتر و گاو و گوسفند خانه‌ها که سبک بر می‌دارید آنها را روز کوچکتان و روز ماندنتان و از پشمهای آنها و کرکهایشان و موهاشان پوشش و فرش و مایۀ تجارت تا هنگامی (۸۰)

حق مثل زد بر دو مردی کأبکم است
زآن دو یک قادر نه بر شیئی هم است
هست از فهم سخنها بی تمیز
وز صنایع می نداند هیچ چیز
هست بر مولای خود ثقل و وبال
جملگی درمانده مولایش به حال
هر کجا او را فرستد بهر کار
باز ناید بر نکویی سوی یار
زآنکه عاجز باشد از گفت و شنود
نه بفهمد نه بفهماند به زود
او بود آیا مساوی با کسی
کوست مَن یَأمُرُ بِالْعَدل ای دون بسی
یعنی او باشد سخن گو در مقام
با کفایت باز و با رشدی تمام
وصف او بر عدل زآن کرد از کمال
زآنکه باشد عدل جامع در خصال
باشد او در نفس خود بر راه راست
قصدش از هر کار حاصل بی خطاست
مر خدا را باشد از وجه یقین
علم بر غیب سماوات و زمین
نیست خود کار قیامت سر به سر
نزد حق إلَّا کَلَمحِ الْبَصَر
بلکه از آن هم قیامت اقرب است
زآنکه آن دو فعل و این یک مطلب است
بستن و بگشودن است آن دیده را
وین است بستن یا گشودن برملا
این نه در رفتار ماه و هفته است
تا زنی چشمی قیامت رفته است
حق به هر چیزی است قادر بی شکی
بعث و حشر از قدرتش باشد یکی
مر شما را حق تعالی در حیات
اندر آورد از بطون امهات
می ندانستید چیزی را شما
از منافع یا مکاره ز ابتدا
مر شما را داد اند ر جلبها
گوشها و چشمها و قلبها
شاید او را شکر گویید و سپاس
گر که باشید از نعمها حق شناس
ننگرند آیا خلایق سوی طیر
رام در جوّ سماء از بهر سیر
جز حق ایشان را نمی دارد نگاه
مؤمنان را این است آیات از اِله
خانه ها برساخت حقتان استوار
تا در آن یابید آرام و قرار
همچنین برساخت از بهر شما
از جلود چارپایان خانه ها
پرده ها یعنی که در صحراء زنید
وآن ز پشم میش و اشتر بر کُنید
در سفرها تا به روز حمل و نقل
بر شما باشد سبک از روی عقل
یا که در وقت اقامت در مقام
یعنی اندر راه و منزل بالتمام
هم ز پشم میش و او بار شتر
هم ز موی بز پدید آورد پُر
بر شما پوشیدنی ها نزد حس
نرم و نیکو تا که گردد مندرس
۸- آیات ۷۱ تا ۷۵: وَ اَللّٰهُ فَضَّلَ بَعْضَکُمْ عَلیٰ بَعْضٍ فِی اَلرِّزْقِ فَمَا اَلَّذِینَ فُضِّلُوا بِرَادِّی رِزْقِهِمْ عَلیٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُهُمْ فَهُمْ فِیهِ سَوٰاءٌ أَ فَبِنِعْمَةِ اَللّٰهِ یَجْحَدُونَ (۷۱) وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوٰاجاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْوٰاجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَکُمْ مِنَ اَلطَّیِّبٰاتِ أَ فَبِالْبٰاطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اَللّٰهِ هُمْ یَکْفُرُونَ (۷۲) وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَمْلِکُ لَهُمْ رِزْقاً مِنَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ شَیْئاً وَ لاٰ یَسْتَطِیعُونَ (۷۳) فَلاٰ تَضْرِبُوا لِلّٰهِ اَلْأَمْثٰالَ إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ (۷۴) ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوکاً لاٰ یَقْدِرُ عَلیٰ شَیْ‌ءٍ وَ مَنْ رَزَقْنٰاهُ مِنّٰا رِزْقاً حَسَناً فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْراً هَلْ یَسْتَوُونَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۷۵)۱۰- آیات ۸۱ تا ۸۸: وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِمّٰا خَلَقَ ظِلاٰلاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ اَلْجِبٰالِ أَکْنٰاناً وَ جَعَلَ لَکُمْ سَرٰابِیلَ تَقِیکُمُ اَلْحَرَّ وَ سَرٰابِیلَ تَقِیکُمْ بَأْسَکُمْ کَذٰلِکَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْلِمُونَ (۸۱) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمٰا عَلَیْکَ اَلْبَلاٰغُ اَلْمُبِینُ (۸۲) یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اَللّٰهِ ثُمَّ یُنْکِرُونَهٰا وَ أَکْثَرُهُمُ اَلْکٰافِرُونَ (۸۳) وَ یَوْمَ نَبْعَثُ‌ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً ثُمَّ لاٰ یُؤْذَنُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا وَ لاٰ هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ (۸۴) وَ إِذٰا رَأَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا اَلْعَذٰابَ فَلاٰ یُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لاٰ هُمْ یُنْظَرُونَ (۸۵) وَ إِذٰا رَأَی اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا شُرَکٰاءَهُمْ قٰالُوا رَبَّنٰا هٰؤُلاٰءِ شُرَکٰاؤُنَا اَلَّذِینَ کُنّٰا نَدْعُوا مِنْ دُونِکَ فَأَلْقَوْا إِلَیْهِمُ اَلْقَوْلَ إِنَّکُمْ لَکٰاذِبُونَ (۸۶) وَ أَلْقَوْا إِلَی اَللّٰهِ یَوْمَئِذٍ اَلسَّلَمَ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ مٰا کٰانُوا یَفْتَرُونَ (۸۷) اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ زِدْنٰاهُمْ عَذٰاباً فَوْقَ اَلْعَذٰابِ بِمٰا کٰانُوا یُفْسِدُونَ (۸۸)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً رَجُلَیْنِ أَحَدُهُمٰا أَبْکَمُ لاٰ یَقْدِرُ عَلیٰ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ کَلٌّ عَلیٰ مَوْلاٰهُ أَیْنَمٰا یُوَجِّهْهُ‌ لاٰ یَأْتِ بِخَیْرٍ هَلْ یَسْتَوِی هُوَ وَ مَنْ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلیٰ صِرٰاطٍ مُسْتَقِیمٍ (۷۶) وَ لِلّٰهِ غَیْبُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ مٰا أَمْرُ اَلسّٰاعَةِ إِلاّٰ کَلَمْحِ اَلْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اَللّٰهَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ (۷۷) وَ اَللّٰهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهٰاتِکُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصٰارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۷۸) أَ لَمْ یَرَوْا إِلَی اَلطَّیْرِ مُسَخَّرٰاتٍ فِی جَوِّ اَلسَّمٰاءِ مٰا یُمْسِکُهُنَّ إِلاَّ اَللّٰهُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۷۹) وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ بُیُوتِکُمْ سَکَناً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ جُلُودِ اَلْأَنْعٰامِ بُیُوتاً تَسْتَخِفُّونَهٰا یَوْمَ ظَعْنِکُمْ وَ یَوْمَ إِقٰامَتِکُمْ وَ مِنْ أَصْوٰافِهٰا وَ أَوْبٰارِهٰا وَ أَشْعٰارِهٰا أَثٰاثاً وَ مَتٰاعاً إِلیٰ حِینٍ (۸۰)
هوش مصنوعی: خدا مثالی از دو مرد می‌زند: یکی از آن‌ها لال و ناتوان است و نمی‌تواند هیچ کاری انجام دهد. او باری بر دوش صاحبش است و در هر کجا که او را می‌فرستد، هیچ خیری به ارمغان نمی‌آورد. آیا این فرد با کسی که به عدالت فرمان می‌دهد و در مسیر راست قرار دارد، برابر است؟ و از آنجا که خداوند غیب آسمان‌ها و زمین را می‌داند، زمان قیامت تنها چون یک پلک زدن است، یا حتی نزدیک‌تر. خداوند به قدرت بر هر چیزی قادر است. خدا شما را از شکم مادرانتان خارج کرد در حالی که چیزی نمی‌دانستید و برای شما گوش و چشم و دل قرار داد تا شاید شکرگزار باشید. آیا آن‌ها پرندگان را که در آسمان به تسخیر درآمده‌اند نمی‌بینند؟ هیچ‌کس جز خدا آن‌ها را نگه می‌دارد، و در این امر نشانه‌هایی برای مردمی که ایمان دارند، وجود دارد. خدا برای شما از خانه‌هایتان محل سکونت قرار داد و از پوست‌های چهارپایان، خانه‌هایی برایتان ساخت که در روزهای سفر و اقامت به آسانی قابل استفاده هستند. و از پشم و موی آنها برای شما وسایل و مایحتاجی فراهم کرده است که تا زمانی معین از آن‌ها بهره‌مند شوید.
و زد خدا مثلی دو مرد یکی از آن دو گنگ است که قادر نیست بر چیزی و اوست گران بر صاحبش هر کجا متوجه می‌گرداندش نمی‌آرد خیری آیا یکسانست او و کسی که می‌فرماید بعدالت و اوست بر راه راست (۷۶) و مر خدا راست نهانی آسمانها و زمین و نیست فرمان قیامت مگر چون نظر انداختن چشم بآن نزدیکتر است بدرستی که خدا بر هر چیزی تواناست (۷۷) و خدا بیرون آورد شما را از شکمهای مادرهاتان که نمی‌دانستید چیزی را و گردانید برای شما گوش و دیده‌ها و دلها را باشد که شما شکر کنید (۷۸) آیا ندیدند بسوی پرندۀ رام‌شدگان در میان آسمان نگه نمی‌داردشان مگر خدا بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست مر جمعی که ایمان می‌آورند (۷۹) و خدا گردانید برای شما از خانه‌هاتان آرامگاه و گردانید برای شما از پوستهای شتر و گاو و گوسفند خانه‌ها که سبک بر می‌دارید آنها را روز کوچکتان و روز ماندنتان و از پشمهای آنها و کرکهایشان و موهاشان پوشش و فرش و مایۀ تجارت تا هنگامی (۸۰)
هوش مصنوعی: خدا مثال دو مرد را بیان می‌کند. یکی از آن دو، ناشنوا و ناتوان است و نمی‌تواند بر چیزی مسلط شود و بار او بر دوش صاحبش سنگین است. هر جا که او را ببرند، فایده‌ای ندارد. آیا این دو نفر یکسان هستند؟ در حالی که دیگری به عدالت سخن می‌گوید و بر راه راست قرار دارد. خداوند عالم به نهان آسمان‌ها و زمین است و فرمان روز قیامت به جز نگاهی به آن، نزدیک‌تر نیست؛ بی‌تردید خدا بر همه چیز توانایی دارد. خدا شما را از شکم‌های مادرانتان بیرون آورده، در حالی که هیچ نمی‌دانستید و برای شما گوش، چشم و دل‌هایی قرار داد تا شکرگزار باشید. آیا ننگریسته‌اید که پرندگانی که در آسمان پرواز می‌کنند، جز خدا آن‌ها را نگه نمی‌دارد؟ در این موضوع بسیار نشانه‌هایی است برای گروهی که ایمان می‌آورند. خداوند برای شما از خانه‌هایتان آرامش و از پوست‌های شتر و گاو و گوسفند، خانه‌هایی فراهم کرده که به آسانی می‌توانید آن‌ها را در سفر و اقامت بر دوش بزنید و از پشم، کرک و موی آن‌ها پوشش و فرش و مایحتاج تجارتی برای شما فراهم آورده است.
حق مثل زد بر دو مردی کأبکم است
زآن دو یک قادر نه بر شیئی هم است
هوش مصنوعی: حق مانند دوتا مرد در حالت خواب است، از این دو یکی قدرتی بر هیچ چیزی ندارد.
هست از فهم سخنها بی تمیز
وز صنایع می نداند هیچ چیز
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برخی افراد نمی‌توانند به درستی معانی سخنان را درک کنند و از هنرها و صنایع هم چیز زیادی نمی‌دانند. در واقع، آن‌ها در فهم مطالب و زیبایی‌ها ناتوانند.
هست بر مولای خود ثقل و وبال
جملگی درمانده مولایش به حال
هوش مصنوعی: مولای خود، به تنهایی بار سنگینی را به دوش دارد و تمامی وابستگانش در وضعیت ناامیدی و درماندگی به سر می‌برند.
هر کجا او را فرستد بهر کار
باز ناید بر نکویی سوی یار
هوش مصنوعی: هر جا که او را برای انجام کاری بفرستند، هرگز به خوبی و محبت به سوی معشوق برنمی‌گردد.
زآنکه عاجز باشد از گفت و شنود
نه بفهمد نه بفهماند به زود
هوش مصنوعی: از آنجا که فرد قادر به صحبت کردن و برقراری ارتباط نیست، نه چیزی را درک می‌کند و نه می‌تواند مفهومی را منتقل کند.
او بود آیا مساوی با کسی
کوست مَن یَأمُرُ بِالْعَدل ای دون بسی
هوش مصنوعی: آیا او برابر با کسی است که دستور به انصاف می‌دهد؟ نه، او از آن‌ها کمتر است.
یعنی او باشد سخن گو در مقام
با کفایت باز و با رشدی تمام
هوش مصنوعی: این ابراز می‌کند که شخصی در گفتن سخن در زمینه‌ای مشخص، دانا و توانمند است و با آگاهی و رشد کامل، به بیان کلمات می‌پردازد.
وصف او بر عدل زآن کرد از کمال
زآنکه باشد عدل جامع در خصال
هوش مصنوعی: او به خاطر کمالاتش، عدل را به بهترین شکل توصیف کرده، زیرا عدل تمام ویژگی‌های خوب را در خود دارد.
باشد او در نفس خود بر راه راست
قصدش از هر کار حاصل بی خطاست
هوش مصنوعی: او در درون خود بر راه درست استوار است و هدفش از هر کاری بدون اشتباه به دست می‌آید.
مر خدا را باشد از وجه یقین
علم بر غیب سماوات و زمین
هوش مصنوعی: خداوند بر اساس علم یقین، به هر چیزی که در آسمان‌ها و زمین وجود دارد، آگاهی دارد.
نیست خود کار قیامت سر به سر
نزد حق إلَّا کَلَمحِ الْبَصَر
هوش مصنوعی: هیچ کاری در قیامت نیست که به حق نزدیک شود، مگر به اندازه یک پلک زدن.
بلکه از آن هم قیامت اقرب است
زآنکه آن دو فعل و این یک مطلب است
هوش مصنوعی: قیامت نزدیک‌تر است از آنکه دو عمل را بتوان با هم مقایسه کرد، زیرا یکی از آن‌ها فعل و کار است و این یکی موضوعی است که باید به آن توجه کرد.
بستن و بگشودن است آن دیده را
وین است بستن یا گشودن برملا
هوش مصنوعی: چشمان انسان می‌تواند بسته یا باز باشد و این نشان‌دهنده نوعی دیدگاه یا فهم اوست. وقتی چشمی بسته است، به نوعی حقیقت یا واقعیت را نمی‌بیند و در صورتی که باز باشد، قادر به دیدن و فهمیدن واقعیت‌هاست.
این نه در رفتار ماه و هفته است
تا زنی چشمی قیامت رفته است
هوش مصنوعی: این مسئله به ویژگی‌های ظاهری و عادی ماه و هفته مربوط نمی‌شود، بلکه به تحولی بزرگ و عمیق اشاره دارد که از نگاه یک فرد به تاریخ و زندگی او فراتر می‌رود.
حق به هر چیزی است قادر بی شکی
بعث و حشر از قدرتش باشد یکی
هوش مصنوعی: حق هر چیز به وجود آمده‌ای را با قدرت و توانایی خود به راه می‌اندازد و بی‌تردید بر اساس همان قدرت، قیامت و روز رستاخیز نیز واقع خواهد شد.
مر شما را حق تعالی در حیات
اندر آورد از بطون امهات
هوش مصنوعی: خداوند شما را در زندگی، از شکم مادران‌تان به دنیا آورد.
می ندانستید چیزی را شما
از منافع یا مکاره ز ابتدا
هوش مصنوعی: شما از ابتدا از چیزهایی که برایتان سودمند یا حاوی ترفند هستند، آگاهی نداشتید.
مر شما را داد اند ر جلبها
گوشها و چشمها و قلبها
هوش مصنوعی: شما را در کنار جلب توجه دیگران از طریق گوش‌ها، چشم‌ها و قلب‌ها آموزش داده‌اند.
شاید او را شکر گویید و سپاس
گر که باشید از نعمها حق شناس
هوش مصنوعی: شاید او را به خاطر نعمت‌هایی که به ما داده است، شکر کنیم و از او سپاسگزاری کنیم، زیرا که باید قدردان نعمت‌ها باشیم.
ننگرند آیا خلایق سوی طیر
رام در جوّ سماء از بهر سیر
هوش مصنوعی: آیا مردم به پرنده‌ای که در آسمان پرواز می‌کند، نگاه نمی‌کنند که چطور به آرامی در حال پرواز است و در جستجوی غذا یا هدفی است؟
جز حق ایشان را نمی دارد نگاه
مؤمنان را این است آیات از اِله
هوش مصنوعی: جز حق آن‌ها هیچ چیز دیگری توجه مؤمنان را جلب نمی‌کند؛ این نشانه‌ها از خداوند است.
خانه ها برساخت حقتان استوار
تا در آن یابید آرام و قرار
هوش مصنوعی: خداوند خانه‌هایی محکم و پایدار ایجاد کرده است تا شما در آن‌ها به آرامش و آسایش دست یابید.
همچنین برساخت از بهر شما
از جلود چارپایان خانه ها
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که شما برای خود از جلو و پشت چهارپایان، خانه‌ها و مکان‌های خود را ساخته‌اید. یعنی شما به گونه‌ای تلاش کرده‌اید که با استفاده از چارپایان، اولیه‌ترین نیازهای زندگی‌تان را فراهم کنید و از آنها برای ایجاد محلی امن و راحت استفاده کرده‌اید.
پرده ها یعنی که در صحراء زنید
وآن ز پشم میش و اشتر بر کُنید
هوش مصنوعی: پرده‌ها را در بیابان بر پا کنید و از پشم گوسفند و شتر آنها بسازید.
در سفرها تا به روز حمل و نقل
بر شما باشد سبک از روی عقل
هوش مصنوعی: در سفرها تا زمانی که بار و وسیله‌تان را جا به جا کنید، باید با فکر و تدبیر عمل کنید و سبک سفر کنید.
یا که در وقت اقامت در مقام
یعنی اندر راه و منزل بالتمام
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که در زمان اقامت و حضور در یک مکان یا موقعیت خاص، باید به طور کامل و تمام‌عیار در آن راه و منزل حضور داشت و از آن بهره‌برداری کرد.
هم ز پشم میش و او بار شتر
هم ز موی بز پدید آورد پُر
هوش مصنوعی: از پشم گوسفند و بار شتر، هم از موی بز، پُر به وجود آمده است.
بر شما پوشیدنی ها نزد حس
نرم و نیکو تا که گردد مندرس
هوش مصنوعی: چیزهایی که بر تن می‌کنید، وقتی با حس خوب و لطیف همراه شوند، به مرور زمان کهنه و فرسوده می‌شوند.