گنجور

۷- آیات ۶۴ تا ۷۰

وَ مٰا أَنْزَلْنٰا عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ إِلاّٰ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ اَلَّذِی اِخْتَلَفُوا فِیهِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۶۴) وَ اَللّٰهُ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَحْیٰا بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (۶۵) وَ إِنَّ لَکُمْ فِی اَلْأَنْعٰامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمّٰا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خٰالِصاً سٰائِغاً لِلشّٰارِبِینَ (۶۶) وَ مِنْ ثَمَرٰاتِ اَلنَّخِیلِ وَ اَلْأَعْنٰابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۶۷) وَ أَوْحیٰ رَبُّکَ إِلَی اَلنَّحْلِ أَنِ اِتَّخِذِی مِنَ اَلْجِبٰالِ بُیُوتاً وَ مِنَ اَلشَّجَرِ وَ مِمّٰا یَعْرِشُونَ (۶۸) ثُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ اَلثَّمَرٰاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهٰا شَرٰابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوٰانُهُ فِیهِ شِفٰاءٌ لِلنّٰاسِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۶۹) وَ اَللّٰهُ خَلَقَکُمْ ثُمَّ یَتَوَفّٰاکُمْ وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلیٰ أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْ لاٰ یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ (۷۰)

و نفرستادیم ما بر تو کتاب را مگر از برای آنکه بیان کنی برای ایشان آنچه اختلاف کردند در آن و هدایت و رحمت از برای قومی که می‌گروند (۶۴) و خدا فرو فرستاد از آسمان آب را پس زنده کرد آن زمین را پس از مردنش بدرستی که در آن هر آینه آیتست مر قومی را که می‌شنوند (۶۵) و بدرستی که مر شما راست در شتر و گاو و گوسفند عبرتی میاشامانیم شما را از آنچه در شکمهای آنها از میانه سرگین و خون شیری بیغش گوارا مر آشامندگان را (۶۶) و از ثمرها درختان خرما و انگورها می‌گیرید از آن مست‌کننده‌ای یا روزی خوب را بدرستی که در آن هر آینه آیتیست مر قومی را که در می‌یابند بعقل (۶۷) و وحی فرستاد پروردگار تو بسوی زنبور که بگیر از کوه‌ها خانه‌ها و از درخت و از آنچه بسازند از چوب (۶۸) پس بخور از همه ثمرها پس برو راههای پروردگارت را رام‌شدگان بیرون می‌آید از شکمهای آنها آشامیدنی که مختلف است رنگهایش در آن شفاییست برای مردمان بدرستی که در آن هر آینه نشانیست مر جمعی را که فکر می‌کنند (۶۹) و خدا آفرید شما را پس می‌میراند شما را و از شما کسیست که رد کرده می‌شود بسوی فرومایه‌تر عمر تا نداند پس از دانستن چیزی بدرستی که خدا دانای تواناست (۷۰)

نی فرستادیم قرآن بر تو ما
جز که ایشان را کنی روشن بجا
آنچه اندر وی نمودند اختلاف
ز امر توحید و معاد بی خلاف
رهنما و رحمت است آن بالیقین
بر گروهی کاهل ایمانند و دین
حق فرستاد از سماء آبی و ساخت
مر زمین را زنده چو از موتش گداخت
یا که قرآن بود آن آبی که وی
قلبهای مرده را ز او کرد حی
اندر این باشد علاماتی پدید
بر کسی کز سمع جان آن را شنید
هم بود از چارپایان بر شما
عبرتی ز ایشان نپوشانیم ما
بر شما دارند زآنچه اندر بطون
شیر خالص از میان فرث و خون
سَآئِغًا لِّلشَّارِبین یعنی کنند
شربت آشامندگان زآن سودمند
وز ثمرها جمله ز اعناب و نخیل
زآن فرا گیرند بر وجه جمیل
سُکر آرنده کز او گردید مست
رزق نیک آرید هم از آن به دست
نیست این تعریف خمر اندر ورق
ذکر نعمت های خود بل کرده حق
بلکه آن را خوانده ضد اندر سخن
گر سخن فهمی تو با رزق حسن
بس علامتهاست در این بی غلول
نزد اهل علم و ارباب عقول
وحی فرمود آن خدای لم یزل
هم به پنهانی به زنبور عسل
خانه ها اندر شکاف کوه ها
افکنید و در درختان هر کجا
آن درختان که بپا مردم کنند
پایه هایش بر بلندیها زنند
پس خورید از هر ثمر وز هر گیاه
پس روید اندر ره از امر اِله
یعنی اندر خانه هاتان بر نسق
آن چنان که بر شما شد وحی حق
شربتی از بطنشان آید برون
مختلف در رنگ و دیدستی فزون
مردمان را باشد اندر وی شفاء
آیت است این ناظران را در خفاء
حق تعالی مر شما را آفرید
پس بمیراند شما را آن فرید
وز شما باشد کسی که رد شود
سوی عمری أرذَل اعنی خوار و بد
سنّ پیری یعنی آن کز روی نقل
هست آن هشتاد در نقصان عقل
بعد دانستن فراموش او کند
چیزها را، هم بماند بی خرد
حق بود دانا به عمر شیخ و شاب
هم توانا بر فزونی و انقلاب
۶- آیات ۵۷ تا ۶۳: وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ اَلْبَنٰاتِ سُبْحٰانَهُ وَ لَهُمْ مٰا یَشْتَهُونَ (۵۷) وَ إِذٰا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثیٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ (۵۸) یَتَوٰاریٰ مِنَ اَلْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مٰا بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلیٰ هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی اَلتُّرٰابِ أَلاٰ سٰاءَ مٰا یَحْکُمُونَ (۵۹) لِلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ اَلسَّوْءِ وَ لِلّٰهِ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلیٰ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۰) وَ لَوْ یُؤٰاخِذُ اَللّٰهُ اَلنّٰاسَ بِظُلْمِهِمْ مٰا تَرَکَ عَلَیْهٰا مِنْ دَابَّةٍ وَ لٰکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی فَإِذٰا جٰاءَ أَجَلُهُمْ لاٰ یَسْتَأْخِرُونَ سٰاعَةً وَ لاٰ یَسْتَقْدِمُونَ (۶۱) وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ مٰا یَکْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ اَلْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ اَلْحُسْنیٰ لاٰ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ اَلنّٰارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (۶۲) تَاللّٰهِ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا إِلیٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ اَلشَّیْطٰانُ أَعْمٰالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ اَلْیَوْمَ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۳)۸- آیات ۷۱ تا ۷۵: وَ اَللّٰهُ فَضَّلَ بَعْضَکُمْ عَلیٰ بَعْضٍ فِی اَلرِّزْقِ فَمَا اَلَّذِینَ فُضِّلُوا بِرَادِّی رِزْقِهِمْ عَلیٰ مٰا مَلَکَتْ أَیْمٰانُهُمْ فَهُمْ فِیهِ سَوٰاءٌ أَ فَبِنِعْمَةِ اَللّٰهِ یَجْحَدُونَ (۷۱) وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوٰاجاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْوٰاجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَکُمْ مِنَ اَلطَّیِّبٰاتِ أَ فَبِالْبٰاطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اَللّٰهِ هُمْ یَکْفُرُونَ (۷۲) وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ مٰا لاٰ یَمْلِکُ لَهُمْ رِزْقاً مِنَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ شَیْئاً وَ لاٰ یَسْتَطِیعُونَ (۷۳) فَلاٰ تَضْرِبُوا لِلّٰهِ اَلْأَمْثٰالَ إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ (۷۴) ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوکاً لاٰ یَقْدِرُ عَلیٰ شَیْ‌ءٍ وَ مَنْ رَزَقْنٰاهُ مِنّٰا رِزْقاً حَسَناً فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْراً هَلْ یَسْتَوُونَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۷۵)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ مٰا أَنْزَلْنٰا عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ إِلاّٰ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ اَلَّذِی اِخْتَلَفُوا فِیهِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۶۴) وَ اَللّٰهُ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَحْیٰا بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (۶۵) وَ إِنَّ لَکُمْ فِی اَلْأَنْعٰامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمّٰا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خٰالِصاً سٰائِغاً لِلشّٰارِبِینَ (۶۶) وَ مِنْ ثَمَرٰاتِ اَلنَّخِیلِ وَ اَلْأَعْنٰابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۶۷) وَ أَوْحیٰ رَبُّکَ إِلَی اَلنَّحْلِ أَنِ اِتَّخِذِی مِنَ اَلْجِبٰالِ بُیُوتاً وَ مِنَ اَلشَّجَرِ وَ مِمّٰا یَعْرِشُونَ (۶۸) ثُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ اَلثَّمَرٰاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهٰا شَرٰابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوٰانُهُ فِیهِ شِفٰاءٌ لِلنّٰاسِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۶۹) وَ اَللّٰهُ خَلَقَکُمْ ثُمَّ یَتَوَفّٰاکُمْ وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلیٰ أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْ لاٰ یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ (۷۰)
هوش مصنوعی: ما کتاب را بر تو نازل نکردیم مگر برای اینکه آنچه را در آن اختلاف دارند برایشان روشن کنی و همچنین هدایت و رحمت برای مردمی که ایمان می‌آورند. و خداوند از آسمان آبی نازل کرد و به وسیله آن زمین را پس از مرگش زنده کرد. در این، نشانه‌ای است برای کسانی که گوش می‌دهند. و شما در چهارپایان برای عبرت درس‌هایی دارید. به شما می‌نوشانیم از آنچه در درونشان است، از میان فضولات و خون، شیری خالص و گوارا برای نوشندگان. و از میوه‌های نخل‌ها و انگور، نوشیدنی‌ای می‌سازید و روزی نیکو. در این هم نشان‌های دیگری برای مردمی که اندیشه می‌کنند وجود دارد. و پروردگارت به زنبور عسل وحی کرد که از کوه‌ها خانه‌هایی برگزین و از درختان و آنچه که می‌سازند. سپس از همه میوه‌ها بخور و راه‌های پروردگارت را به آرامی دنبال کن. از درون آن‌ها نوشیدنی‌ای با رنگ‌های متفاوت خارج می‌شود که در آن شفایی برای مردم است. در این نیز نشانه‌ای برای مردمی که تفکر می‌کنند وجود دارد. و خداوند شما را آفرید، سپس جانتان را می‌گیرد و از میان شما کسانی هستند که به پایین‌ترین مرحله عمر باز می‌گردند، به‌طوری‌که پس از علم، چیزی ندانند. یقیناً خداوند دانا و تواناست.
و نفرستادیم ما بر تو کتاب را مگر از برای آنکه بیان کنی برای ایشان آنچه اختلاف کردند در آن و هدایت و رحمت از برای قومی که می‌گروند (۶۴) و خدا فرو فرستاد از آسمان آب را پس زنده کرد آن زمین را پس از مردنش بدرستی که در آن هر آینه آیتست مر قومی را که می‌شنوند (۶۵) و بدرستی که مر شما راست در شتر و گاو و گوسفند عبرتی میاشامانیم شما را از آنچه در شکمهای آنها از میانه سرگین و خون شیری بیغش گوارا مر آشامندگان را (۶۶) و از ثمرها درختان خرما و انگورها می‌گیرید از آن مست‌کننده‌ای یا روزی خوب را بدرستی که در آن هر آینه آیتیست مر قومی را که در می‌یابند بعقل (۶۷) و وحی فرستاد پروردگار تو بسوی زنبور که بگیر از کوه‌ها خانه‌ها و از درخت و از آنچه بسازند از چوب (۶۸) پس بخور از همه ثمرها پس برو راههای پروردگارت را رام‌شدگان بیرون می‌آید از شکمهای آنها آشامیدنی که مختلف است رنگهایش در آن شفاییست برای مردمان بدرستی که در آن هر آینه نشانیست مر جمعی را که فکر می‌کنند (۶۹) و خدا آفرید شما را پس می‌میراند شما را و از شما کسیست که رد کرده می‌شود بسوی فرومایه‌تر عمر تا نداند پس از دانستن چیزی بدرستی که خدا دانای تواناست (۷۰)
هوش مصنوعی: کتاب به تو نازل نشده است تا فقط بخوانی، بلکه به این دلیل است که بتوانی برای مردم آنچه را در آن اختلاف دارند، تبیین کنی و هدایت و رحمت را برای قومی که ایمان می‌آورند، به ارمغان بیاوری. خداوند از آسمان، آب را نازل کرده و این زمین را پس از مردنش زنده کرده است؛ این نشانه‌ای است برای مردمی که گوش شنوا دارند. در شتر، گاو و گوسفند عبرتی برای شما وجود دارد که از داخل شکم‌های آن‌ها شیری گوارا می‌نوشید. همچنین از میوه درختان خرما و انگور می‌خورید؛ برخی از آن‌ها مست‌کننده و برخی دیگر روزی خوب هستند. این نشان‌هایی است برای مردمی که با عقلشان درک می‌کنند. خداوند به زنبور وحی فرستاده که از کوه‌ها و درختان خانه بسازد. سپس، از همه میوه‌ها بخور و به راه‌های پروردگارت برو، زیرا از شکم‌های آن‌ها نوشیدنی‌ای می‌آید که رنگ‌های مختلف دارد و این نوشیدنی شفاست برای مردم. این نیز نشانه‌ای است برای کسانی که تفکر می‌کنند. خداوند شما را آفریده و سپس می‌میراند و در میان شما کسانی هستند که به عمرهای کم دچار می‌شوند تا درک نکنند. پس از دانستن چیزی، خداوند دانای تواناست.
نی فرستادیم قرآن بر تو ما
جز که ایشان را کنی روشن بجا
هوش مصنوعی: ما قرآن را به تو فرستادیم تا آن را برای مردم توضیح دهی و روشن کنی.
آنچه اندر وی نمودند اختلاف
ز امر توحید و معاد بی خلاف
هوش مصنوعی: هر چیزی که در آن اختلاف نظر وجود دارد، مربوط به موضوعات توحید و معاد است و در غیر این صورت هیچ تضادی وجود نخواهد داشت.
رهنما و رحمت است آن بالیقین
بر گروهی کاهل ایمانند و دین
هوش مصنوعی: راهنما و رحمت واقعی برای افرادی است که در ایمان و دین خود سست و تنبل هستند.
حق فرستاد از سماء آبی و ساخت
مر زمین را زنده چو از موتش گداخت
هوش مصنوعی: خداوند از آسمان باران را ارسال کرد و زمین را زنده و مملو از حیات کرد، مانند اینکه از مرگ دوباره زنده شده باشد.
یا که قرآن بود آن آبی که وی
قلبهای مرده را ز او کرد حی
هوش مصنوعی: یا اینکه همانند قرآن، آن آب است که قلب‌های مرده را زنده می‌کند.
اندر این باشد علاماتی پدید
بر کسی کز سمع جان آن را شنید
هوش مصنوعی: در اینجا نشانه‌هایی ظاهر می‌شود برای کسی که با گوش جان خود آن را درک کرده است.
هم بود از چارپایان بر شما
عبرتی ز ایشان نپوشانیم ما
هوش مصنوعی: ما از میان چارپایان (حیوانات) درسی برای شما داریم که نمی‌خواهیم آن را پنهان کنیم.
بر شما دارند زآنچه اندر بطون
شیر خالص از میان فرث و خون
هوش مصنوعی: آنچه در دل شیر خالص نهفته است، از میان زباله و خون، به شما عرضه می‌شود.
سَآئِغًا لِّلشَّارِبین یعنی کنند
شربت آشامندگان زآن سودمند
هوش مصنوعی: این ابیات اشاره به نوشیدنی‌ای دارد که برای نوشندگان بسیار مفید و لذت‌بخش است. آن نوشیدنی به گونه‌ای است که تجربه‌ای خوشایند برای آنها به ارمغان می‌آورد و شادی می‌آفریند.
وز ثمرها جمله ز اعناب و نخیل
زآن فرا گیرند بر وجه جمیل
هوش مصنوعی: از میوه‌ها، همه ثمرات از انگور و خرما می‌چینند و به صورت زیبا و دلپسند جمع‌آوری می‌کنند.
سُکر آرنده کز او گردید مست
رزق نیک آرید هم از آن به دست
هوش مصنوعی: مستی و شادی‌ای که از آن به وجود می‌آید، باعث می‌شود انسان به خوشی‌ها و نعمت‌های بهتر دست یابد.
نیست این تعریف خمر اندر ورق
ذکر نعمت های خود بل کرده حق
هوش مصنوعی: این عبارت اشاره دارد به این که نمی‌توان حمد و ستایش نعمت‌های خداوند را به طور کامل و دقیق در کلمات و نوشته‌ها بیان کرد. چرا که حقیقت و عظمت نعمت‌های او فراتر از آن است که در یک متن محدود گنجانده شود. در واقع، این نعمت‌ها باید در فهم و تجربه عمیق‌تر احساس شوند و تنها با کلمات نتوان به وصف آن‌ها پرداخت.
بلکه آن را خوانده ضد اندر سخن
گر سخن فهمی تو با رزق حسن
هوش مصنوعی: اگر در گفتار مهارت داری و به درستی آن را درک می‌کنی، باید به زیبا بودن روزی خود توجه کنی و از تحلیل های نادرست دوری کنی.
بس علامتهاست در این بی غلول
نزد اهل علم و ارباب عقول
هوش مصنوعی: در این دنیا نشانه‌های فراوانی وجود دارد که برای دانشمندان و صاحبان خرد قابل درک است.
وحی فرمود آن خدای لم یزل
هم به پنهانی به زنبور عسل
هوش مصنوعی: خداوند از همان ابتدا به زنبور عسل الهام کرد و به او آموزش داد.
خانه ها اندر شکاف کوه ها
افکنید و در درختان هر کجا
هوش مصنوعی: خانه‌ها را در شکاف‌های کوه‌ها بسازید و در هر جایی بین درختان قرار دهید.
آن درختان که بپا مردم کنند
پایه هایش بر بلندیها زنند
هوش مصنوعی: آن درختانی که باعث می‌شوند مردم بر پای خود بایستند و یا به موفقیت برسند، ریشه‌هایشان را در جاهای بلند قرار می‌دهند.
پس خورید از هر ثمر وز هر گیاه
پس روید اندر ره از امر اِله
هوش مصنوعی: از هر میوه و گیاهی بخورید و در مسیر الهی پیش بروید.
یعنی اندر خانه هاتان بر نسق
آن چنان که بر شما شد وحی حق
هوش مصنوعی: در خانه‌های شما، باید به همان صورتی عمل کنید که وحی الهی بر شما نازل شده است.
شربتی از بطنشان آید برون
مختلف در رنگ و دیدستی فزون
هوش مصنوعی: از دل آن‌ها نوشیدنی‌ای بیرون می‌آید که رنگ و طعمش متفاوت است و تو نیز این تنوع را دیده‌ای.
مردمان را باشد اندر وی شفاء
آیت است این ناظران را در خفاء
هوش مصنوعی: مردم در این وجود می‌توانند درمانی بیابند، این مسئله برای ناظران پنهان است.
حق تعالی مر شما را آفرید
پس بمیراند شما را آن فرید
هوش مصنوعی: خداوند شما را خلق کرد و سپس شما را به کشتن می‌سپارد.
وز شما باشد کسی که رد شود
سوی عمری أرذَل اعنی خوار و بد
هوش مصنوعی: کسی از میان شما وجود دارد که به سمتی می‌رود که زندگی‌اش به ذلت و بدبختی ختم می‌شود.
سنّ پیری یعنی آن کز روی نقل
هست آن هشتاد در نقصان عقل
هوش مصنوعی: اگر کسی به سن پیری برسد، نشان‌دهنده‌ی آن است که به هشتاد سالگی نزدیک شده و در این سن، عقل و خرد انسان به تدریج کاهش می‌یابد.
بعد دانستن فراموش او کند
چیزها را، هم بماند بی خرد
هوش مصنوعی: پس از اینکه چیزی را می‌داند، او آن را فراموش می‌کند، و در نتیجه به حالتی بی‌خبری دچار می‌شود.
حق بود دانا به عمر شیخ و شاب
هم توانا بر فزونی و انقلاب
هوش مصنوعی: خداوند عالم دانا به عمر شیخ است و جوان نیز توانایی بر افزایش و تحول دارد.