گنجور

۶- آیات ۵۷ تا ۶۳

وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ اَلْبَنٰاتِ سُبْحٰانَهُ وَ لَهُمْ مٰا یَشْتَهُونَ (۵۷) وَ إِذٰا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثیٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ (۵۸) یَتَوٰاریٰ مِنَ اَلْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مٰا بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلیٰ هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی اَلتُّرٰابِ أَلاٰ سٰاءَ مٰا یَحْکُمُونَ (۵۹) لِلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ اَلسَّوْءِ وَ لِلّٰهِ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلیٰ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۰) وَ لَوْ یُؤٰاخِذُ اَللّٰهُ اَلنّٰاسَ بِظُلْمِهِمْ مٰا تَرَکَ عَلَیْهٰا مِنْ دَابَّةٍ وَ لٰکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی فَإِذٰا جٰاءَ أَجَلُهُمْ لاٰ یَسْتَأْخِرُونَ سٰاعَةً وَ لاٰ یَسْتَقْدِمُونَ (۶۱) وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ مٰا یَکْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ اَلْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ اَلْحُسْنیٰ لاٰ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ اَلنّٰارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (۶۲) تَاللّٰهِ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا إِلیٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ اَلشَّیْطٰانُ أَعْمٰالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ اَلْیَوْمَ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۳)

و می‌گردانند برای خدا دختران را پاک است او و مر ایشان‌راست آنچه می‌خواهند (۵۷) و چون مژده داده شود یکی از ایشان بمؤنث می‌گردد رویش سیاه کرده شده و او باشد پر از خشم (۵۸) پنهان شود از قوم از بدی آنچه مژده داده شد بآن که آیا نگه داردش بر خواری یا پنهان کندش در خاک آگاه باشید بد است آنچه حکم می‌کنند (۵۹) از برای آنان که نمی‌گروند بآخرت مثل بد است و از برای خداست مثل برتر و اوست غالب درست کردار (۶۰) و اگر مؤاخذه می‌کرد خدا مردمان را بستمشان نگذاشته بود بر روی زمین هیچ جنبنده و لیکن باز پس می‌دارد ایشان را تا وقتی نام برده شده پس وقتی که آمد اجلشان باز پس نمی‌مانند ساعتی و پیش نمی‌افتد (۶۱) و می‌گردانند از برای خدا آنچه ناخوش می‌دارند و وصف می‌کند زبانهاشان دروغ را که مر ایشان‌راست خوبی ناچار بدرستی که مر ایشان‌راست آتش و بدرستی که ایشانند پیش فرستادگان (۶۲) بخدا سوگند بحقیقت فرستادیم بسوی امتانی پیش از تو پس آراسته کرد برای ایشان دیو رجیم کردارشان را پس اوست دوست ایشان امروز و مر ایشان‌راست عذاب دردناک (۶۳)

هم بگردانند بهر حق بنات
پاک از این نسبت بود آن شاه ذات
هم مر ایشان راست خود بی گفتگو
بت پرستان آنچه دارند آرزو
بر یکی چون مژده آید زآن کسان
دختری را بر ولادت آن زمان
روی او گردد سیاه از ننگ و لوم
پُر شود از خشم و متواری ز قوم
از بدیِ آن خبر کش داده اند
داغ شرم و غم بر او بنهاده اند
اندر این اندیشه خواهد شد فرو
تا چه تدبیری کند در کار او
داردش آیا که بر خواری نگاه
پوشدش یا آنکه بر خاک سیاه
پس بد است این ک ار کایشان می کنند
هر بد آری زشت کیشان می کنند
آن کسان را بر سرای آخرت
نیست ایمان هیچ از آن سوء صفت
وصف اعلی هست بهر کردگار
در امور او غالب است و راست کار
گر بگیرد خلق را بر ظلم و کین
ننهد او جنبنده ای را بر زمین
لیک تأخیر او کند در انتقام
تا به وقتی که شد آن را بُرده نام
پس چو ایشان را درآید وقت خویش
لحظه ای زآن نی شود پس یا که پیش
آنچه را دارند مکروه آن فرق
می بگردانند آن نسبت به حق
با وجود این ، زبانشان بر دروغ
وصف بر ایشان کند خیزد فروغ
از خدا باشند طامع بر بهشت
وآن مثوبت با چنین اخلاق زشت
الحق ایشان را سزاوار آتش است
پیشی ایشان را به آتش بس خوش است
تا الله از صدق انبیاء را بر اُمم
پیشتر از تو فرستادیم هم
پس بر ایشان کرد دیو آراسته
کارهاشان را که بس بُد کاسته
پس مر ایشان راست دیو امروز دست
هم مر ایشان را عذابی سخت هست
۵- آیات ۴۸ تا ۵۶: أَ وَ لَمْ یَرَوْا إِلیٰ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ مِنْ شَیْ‌ءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلاٰلُهُ عَنِ اَلْیَمِینِ وَ اَلشَّمٰائِلِ سُجَّداً لِلّٰهِ وَ هُمْ دٰاخِرُونَ (۴۸) وَ لِلّٰهِ یَسْجُدُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ مِنْ دٰابَّةٍ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ وَ هُمْ لاٰ یَسْتَکْبِرُونَ (۴۹) یَخٰافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ یَفْعَلُونَ مٰا یُؤْمَرُونَ (۵۰) وَ قٰالَ اَللّٰهُ لاٰ تَتَّخِذُوا إِلٰهَیْنِ اِثْنَیْنِ إِنَّمٰا هُوَ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَإِیّٰایَ فَارْهَبُونِ (۵۱) وَ لَهُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لَهُ اَلدِّینُ وٰاصِباً أَ فَغَیْرَ اَللّٰهِ تَتَّقُونَ (۵۲) وَ مٰا بِکُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اَللّٰهِ ثُمَّ إِذٰا مَسَّکُمُ اَلضُّرُّ فَإِلَیْهِ تَجْئَرُونَ (۵۳) ثُمَّ إِذٰا کَشَفَ اَلضُّرَّ عَنْکُمْ إِذٰا فَرِیقٌ مِنْکُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ (۵۴) لِیَکْفُرُوا بِمٰا آتَیْنٰاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۵۵) وَ یَجْعَلُونَ لِمٰا لاٰ یَعْلَمُونَ نَصِیباً مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ تَاللّٰهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمّٰا کُنْتُمْ تَفْتَرُونَ (۵۶)۷- آیات ۶۴ تا ۷۰: وَ مٰا أَنْزَلْنٰا عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ إِلاّٰ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ اَلَّذِی اِخْتَلَفُوا فِیهِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (۶۴) وَ اَللّٰهُ أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَحْیٰا بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (۶۵) وَ إِنَّ لَکُمْ فِی اَلْأَنْعٰامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمّٰا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خٰالِصاً سٰائِغاً لِلشّٰارِبِینَ (۶۶) وَ مِنْ ثَمَرٰاتِ اَلنَّخِیلِ وَ اَلْأَعْنٰابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۶۷) وَ أَوْحیٰ رَبُّکَ إِلَی اَلنَّحْلِ أَنِ اِتَّخِذِی مِنَ اَلْجِبٰالِ بُیُوتاً وَ مِنَ اَلشَّجَرِ وَ مِمّٰا یَعْرِشُونَ (۶۸) ثُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ اَلثَّمَرٰاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهٰا شَرٰابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوٰانُهُ فِیهِ شِفٰاءٌ لِلنّٰاسِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۶۹) وَ اَللّٰهُ خَلَقَکُمْ ثُمَّ یَتَوَفّٰاکُمْ وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلیٰ أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْ لاٰ یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ قَدِیرٌ (۷۰)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ اَلْبَنٰاتِ سُبْحٰانَهُ وَ لَهُمْ مٰا یَشْتَهُونَ (۵۷) وَ إِذٰا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثیٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ (۵۸) یَتَوٰاریٰ مِنَ اَلْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مٰا بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلیٰ هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی اَلتُّرٰابِ أَلاٰ سٰاءَ مٰا یَحْکُمُونَ (۵۹) لِلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ اَلسَّوْءِ وَ لِلّٰهِ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلیٰ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۰) وَ لَوْ یُؤٰاخِذُ اَللّٰهُ اَلنّٰاسَ بِظُلْمِهِمْ مٰا تَرَکَ عَلَیْهٰا مِنْ دَابَّةٍ وَ لٰکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی فَإِذٰا جٰاءَ أَجَلُهُمْ لاٰ یَسْتَأْخِرُونَ سٰاعَةً وَ لاٰ یَسْتَقْدِمُونَ (۶۱) وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ مٰا یَکْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ اَلْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ اَلْحُسْنیٰ لاٰ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ اَلنّٰارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (۶۲) تَاللّٰهِ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا إِلیٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ اَلشَّیْطٰانُ أَعْمٰالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ اَلْیَوْمَ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۳)
هوش مصنوعی: آنان به خداوند دختران نسبت می‌دهند؛ او از هر عیب و نقصی پاک است، در حالی که خودشان می‌خواهند چه چیزهایی را. وقتی که به یکی از آنها خبر تولد دختر داده می‌شود، چهره‌اش زرد می‌شود و به شدت غضبناک می‌گردد. او می‌کوشد از میان مردم پنهان شود؛ آیا این دختر را با ذلت نگه‌دارد یا به خاک بسپارد؟ وای بر آنان که چنین قضاوتی دارند! برای کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، مثال بدی وجود دارد؛ و برای خداوند مثال‌های برتر وجود دارد و او مقتدر و حکیم است. اگر خداوند مردم را به خاطر ظلمشان مورد مؤاخذه قرار می‌داد، هیچ جانوری را بر روی زمین باقی نمی‌گذاشت؛ اما او آنها را تا زمان مشخصی مهلت می‌دهد. وقتی زمان آنها فرا رسد، نه یک لحظه تأخیر می‌کنند و نه پیشی می‌گیرند. آنان برای خداوند چیزهایی را به عنوان قربانی انتخاب می‌کنند که خودشان از آن متنفرند و زبان‌هایشان به دروغ می‌گوید که برای آنان خیر وجود دارد. به یقین، برای آنان آتش است و آنها در کار خود زیانکارند. به خداوند سوگند که ما به اقوامی پیش از تو پیام فرستاده‌ایم و شیطان اعمال آنان را زینت بخشیده است. او امروز ولیّ آنهاست و برایشان عذاب دردناکی خواهد بود.
و می‌گردانند برای خدا دختران را پاک است او و مر ایشان‌راست آنچه می‌خواهند (۵۷) و چون مژده داده شود یکی از ایشان بمؤنث می‌گردد رویش سیاه کرده شده و او باشد پر از خشم (۵۸) پنهان شود از قوم از بدی آنچه مژده داده شد بآن که آیا نگه داردش بر خواری یا پنهان کندش در خاک آگاه باشید بد است آنچه حکم می‌کنند (۵۹) از برای آنان که نمی‌گروند بآخرت مثل بد است و از برای خداست مثل برتر و اوست غالب درست کردار (۶۰) و اگر مؤاخذه می‌کرد خدا مردمان را بستمشان نگذاشته بود بر روی زمین هیچ جنبنده و لیکن باز پس می‌دارد ایشان را تا وقتی نام برده شده پس وقتی که آمد اجلشان باز پس نمی‌مانند ساعتی و پیش نمی‌افتد (۶۱) و می‌گردانند از برای خدا آنچه ناخوش می‌دارند و وصف می‌کند زبانهاشان دروغ را که مر ایشان‌راست خوبی ناچار بدرستی که مر ایشان‌راست آتش و بدرستی که ایشانند پیش فرستادگان (۶۲) بخدا سوگند بحقیقت فرستادیم بسوی امتانی پیش از تو پس آراسته کرد برای ایشان دیو رجیم کردارشان را پس اوست دوست ایشان امروز و مر ایشان‌راست عذاب دردناک (۶۳)
هوش مصنوعی: خدا دختران را که پاک و بی‌گناه هستند، نمی‌پسندد و آنها را به عنوان ناپسندیده‌ترین چیزها می‌شمارد. وقتی یکی از آن‌ها را به دنیا می‌آورند، چهره‌اش به خاطر این خبر تیره می‌شود و از خشم پر می‌شود. او از ترس این‌که آیا باید دختر را با ذلت بزرگ کند یا او را در خاک دفن کند، از قوم خود پنهان می‌شود. این کار آن‌ها بسیار ناپسند و زشت است. کسانی که به آخرت ایمان ندارند، با کردارشان به بدی محشور می‌شوند و در عوض خداوند برترین کردارها را دارد و به حق تسلط دارد. اگر خدا می‌خواست، همه مردم را به خاطر اعمالشان عذاب می‌کرد و روی زمین هیچ موجود زنده‌ای باقی نمی‌ماند. اما خدا مهلت می‌دهد تا زمانی که وقت مقرر برسد و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن زمان فرار کند. آن‌ها به نام خدا چیزهایی را می‌پذیرند که خودشان دوست ندارند و زبانشان به دروغ خوب بودن خود را توجیه می‌کند در حالی که این‌چنین نیست و در حقیقت، آن‌ها به آتش عذاب خواهند شد. پیش از تو نیز پیامبرانی بوده‌اند که با مردمشان به روش نادرست رفتار کرده و شیطان کارهایشان را برایشان زینت داده است، و اکنون او حامی آن‌ها است و عذاب دردناکی در انتظارشان است.
هم بگردانند بهر حق بنات
پاک از این نسبت بود آن شاه ذات
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به اینکه به خاطر حق و حقیقت، فرزندان نازنین و پاک باید از این نسبت‌ها و ادعاها دور نگه داشته شوند و آن پادشاهی که دارای ذات والا است، این موضوع را در نظر دارد.
هم مر ایشان راست خود بی گفتگو
بت پرستان آنچه دارند آرزو
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسانی که در عشق و ایمان به معشوق خالص هستند، به هیچ گفتگویی نیاز ندارند؛ آنها همانند بت‌پرستان، آرزوهای خود را دارند، اما ایمان و عشق واقعی در دلشان جاری است.
بر یکی چون مژده آید زآن کسان
دختری را بر ولادت آن زمان
هوش مصنوعی: وقتی خبری خوش از یکی از خانواده‌ها درباره به دنیا آمدن دختری به گوش می‌رسد.
روی او گردد سیاه از ننگ و لوم
پُر شود از خشم و متواری ز قوم
هوش مصنوعی: چهره‌اش از شرمندگی و ننگ سیاه می‌شود و از خشم پر می‌شود و از جمع دور می‌شود.
از بدیِ آن خبر کش داده اند
داغ شرم و غم بر او بنهاده اند
هوش مصنوعی: خبر بد را به او رسانده‌اند و بر او بار سنگین شرم و غم را نهاده‌اند.
اندر این اندیشه خواهد شد فرو
تا چه تدبیری کند در کار او
هوش مصنوعی: در این فکر است که چه اتفاقی خواهد افتاد و او در مورد وضعیت خود چه تدبیری خواهد اندیشید.
داردش آیا که بر خواری نگاه
پوشدش یا آنکه بر خاک سیاه
هوش مصنوعی: آیا او می‌تواند بر سر نژندگی خود پرده‌پوشی کند یا اینکه در برابر زمین تیره و سیاه تسلیم شود؟
پس بد است این ک ار کایشان می کنند
هر بد آری زشت کیشان می کنند
هوش مصنوعی: این کار زشت است که آنها انجام می‌دهند و هر چیزی که بد باشد، زشت خواهد بود.
آن کسان را بر سرای آخرت
نیست ایمان هیچ از آن سوء صفت
هوش مصنوعی: افرادی که به صفات ناپسند دچار هستند، در مورد زندگی پس از مرگ ایمان و اعتقاد درستی ندارند.
وصف اعلی هست بهر کردگار
در امور او غالب است و راست کار
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در توصیف خداوند، صفات عالی و بی‌نظیری وجود دارد و در تمام امور، او کنترل و تسلط دارد و راستگویی و صداقت در کارهای او مشهود است.
گر بگیرد خلق را بر ظلم و کین
ننهد او جنبنده ای را بر زمین
هوش مصنوعی: اگر انسان‌ها به خاطر ظلم و کینه یکدیگر را مورد آزار قرار دهند، هیچ موجود زنده‌ای روی زمین نخواهد ماند.
لیک تأخیر او کند در انتقام
تا به وقتی که شد آن را بُرده نام
هوش مصنوعی: اما تأخیر او در انتقام به زمانی است که نام آن شخص به سر زبان‌ها بیفتد.
پس چو ایشان را درآید وقت خویش
لحظه ای زآن نی شود پس یا که پیش
هوش مصنوعی: پس زمانی که وقت آنها فرا برسد، لحظه‌ای از آن نمی‌گذرد، یا پیش از آن که زمانی برسد.
آنچه را دارند مکروه آن فرق
می بگردانند آن نسبت به حق
هوش مصنوعی: آنچه را که دارند ناپسند می‌شمارند و آن را نسبت به حق تغییر می‌دهند.
با وجود این ، زبانشان بر دروغ
وصف بر ایشان کند خیزد فروغ
هوش مصنوعی: با وجود این، زبان آنها در توصیف دروغینشان سخن می‌گوید و این دروغ نور و درخشندگی ویژه‌ای پیدا کرده است.
از خدا باشند طامع بر بهشت
وآن مثوبت با چنین اخلاق زشت
هوش مصنوعی: افرادی که فقط به خاطر رفتن به بهشت و پاداش‌های آن، اعمال نیک انجام می‌دهند، از نظر اخلاقی ناپسند هستند.
الحق ایشان را سزاوار آتش است
پیشی ایشان را به آتش بس خوش است
هوش مصنوعی: واقعاً اینان سزاوار آتش‌اند و پیشاپیششان آتش برایشان خوشایند است.
تا الله از صدق انبیاء را بر اُمم
پیشتر از تو فرستادیم هم
هوش مصنوعی: خداوند صداقت پیامبران را به ملتها پیش از تو معرفی کرده است.
پس بر ایشان کرد دیو آراسته
کارهاشان را که بس بُد کاسته
هوش مصنوعی: پس شیطان برای آن‌ها کارهایی را ترتیب داد که در نهایت ویرانگر بودند و به شدت آسیب رساندند.
پس مر ایشان راست دیو امروز دست
هم مر ایشان را عذابی سخت هست
هوش مصنوعی: امروز دیو (کسی که شرارت می‌کند) به آنها حمله کرده است و برای آنها عذابی سخت در انتظار است.