گنجور

۵- آیات ۴۸ تا ۵۶

أَ وَ لَمْ یَرَوْا إِلیٰ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ مِنْ شَیْ‌ءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلاٰلُهُ عَنِ اَلْیَمِینِ وَ اَلشَّمٰائِلِ سُجَّداً لِلّٰهِ وَ هُمْ دٰاخِرُونَ (۴۸) وَ لِلّٰهِ یَسْجُدُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ مِنْ دٰابَّةٍ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ وَ هُمْ لاٰ یَسْتَکْبِرُونَ (۴۹) یَخٰافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ یَفْعَلُونَ مٰا یُؤْمَرُونَ (۵۰) وَ قٰالَ اَللّٰهُ لاٰ تَتَّخِذُوا إِلٰهَیْنِ اِثْنَیْنِ إِنَّمٰا هُوَ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَإِیّٰایَ فَارْهَبُونِ (۵۱) وَ لَهُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لَهُ اَلدِّینُ وٰاصِباً أَ فَغَیْرَ اَللّٰهِ تَتَّقُونَ (۵۲) وَ مٰا بِکُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اَللّٰهِ ثُمَّ إِذٰا مَسَّکُمُ اَلضُّرُّ فَإِلَیْهِ تَجْئَرُونَ (۵۳) ثُمَّ إِذٰا کَشَفَ اَلضُّرَّ عَنْکُمْ إِذٰا فَرِیقٌ مِنْکُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ (۵۴) لِیَکْفُرُوا بِمٰا آتَیْنٰاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۵۵) وَ یَجْعَلُونَ لِمٰا لاٰ یَعْلَمُونَ نَصِیباً مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ تَاللّٰهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمّٰا کُنْتُمْ تَفْتَرُونَ (۵۶)

آیا ندیدند بسوی آنچه آفرید خدا از چیزی که می‌گردد سایه‌هایش از راست و چپها سجده کنند مر خدای را ایشان ذلیلانند (۴۸) و مر خدا را سجده می‌کند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از جنبنده و ملائکه و ایشان سرکشی نمی‌کنند (۴۹) می‌ترسند از پروردگارشان را از بالاشان و می‌کنند آنچه مأمور می‌شوند (۵۰) و گفت خدا که نگیرید دو خدا را که دوتاست جز این نیست که او اله یکتاست پس از من بترسید (۵۱) و مر او راست آنچه در آسمانها و زمین است و مر او راست دین که واجب می‌پرستید است آیا پس جز خدا (۵۲) و آنچه با شماست از نعمتی پس از خداست پس اگر برسد شما را ضرری پس باو می‌نالید (۵۳) پس چون دفع کرد ضرر را از شما همان‌گاه پاره‌ای از شما بپروردگارشان شرک می‌آورند (۵۴) تا کفران ورزند بآنچه دادیمشان پس برخورید پس زود باشد که بدانید (۵۵) و می‌گردانند برای آنچه نمی‌دانند بهره از آنچه روزی دادیمشان بخدا سوگند هر آینه پرسیده می‌شود از آنچه بودند افترا می‌کردید (۵۶)

هیچ آیا می ندیدند آن فِرَق
سوی آنچه گشته خلق از ماخَلَق
می بگردد بر یمین و بر شمال
سایه هاشان در سجود ذوالجلال
خاضع و ساجد بود هر ذی وجود
در تفاصیل مراتب با شهود
سایۀ هر شاخ و برگی در زمین
بین به جنبش بر یسار و بر یمین
موجدش را در خضوع است و سجود
داند او کش داده ذی جودی وجود
پیش او باشد ذلیل و خاکسار
بالطبیعه یا ز روی اختیار
همچنین دان ماسوی را سر به سر
خاضع او را از معانی تا صور
آدمی کو زین تذلّل غافل است
نیست آدم، کمتر از سنگ و گل است
هم نماید سجده حق را از یقین
آنچه باشد در سماوات و زمین
از همه جنبندگان و افرشتگان
سرکشی نارند از حق نیمِ آن
رب خود را خائفند از فوقشان
امر حق در بندگی شد طوقشان
فوق یعنی زیر فرمان حقند
نی به هستی خود سرند و مطلقند
می کنند آن را که مأمور از وی اند
بی ز امدادش به هستی لاشیءاند
گفت خود هم حق تعالی دو خدا
می مگیرید از پرستش مر شما
غیر از این نبود شما را آن اِله
واحد است و نیست در آن اشتباه
پس بترسید ای عباد من ز من
که شریک آرید اندر ذوالمنن
هست او را مر سماوات و زمین
هم ز روی فرض و واجب ز اوست دین
پس شما ترسید آیا جز ز وی
با وجودش نیست موجودی به شیء
ور رسد چیزی شما را از نعم
هم بود از جانب او بیش و کم
یعنی ار ترسید بر چیزی ز کس
می نترسید او بود دارا و بس
پس رسد گر بر شما ناگه ضرر
با تضرّع هم بخوانیدش دگر
از شما برداشت سختی ها چه او
فرقه ای آرند پس بر شرک رو
از شما قومی به حق مشرک شوند
و از خدا بر غفلتی تارک شوند
کفر تا ورزند بی امید و بیم
بر هر آنچه ما به ایشان داده ایم
برخورید از زندگی پس چند گاه
زود پس دانید و یابید انتباه
می بگردانند بهر این بتان
که ز علم و عقل دورند از نشان
بهره زآنچه ما به ایشان داده ایم
جمله از اَنعام و فُلک و زرّ و سیم
تا الله از آن جمله پرسیده شوند
وآنچه بندند افتراء از ناپسند
۴- آیات ۳۷ تا ۴۷: إِنْ تَحْرِصْ عَلیٰ هُدٰاهُمْ فَإِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَهْدِی مَنْ یُضِلُّ وَ مٰا لَهُمْ مِنْ نٰاصِرِینَ (۳۷) وَ أَقْسَمُوا بِاللّٰهِ جَهْدَ أَیْمٰانِهِمْ لاٰ یَبْعَثُ اَللّٰهُ مَنْ یَمُوتُ بَلیٰ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّٰاسِ لاٰ یَعْلَمُونَ (۳۸) لِیُبَیِّنَ لَهُمُ اَلَّذِی یَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ لِیَعْلَمَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّهُمْ کٰانُوا کٰاذِبِینَ (۳۹) إِنَّمٰا قَوْلُنٰا لِشَیْ‌ءٍ إِذٰا أَرَدْنٰاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۴۰) وَ اَلَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی اَللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مٰا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی اَلدُّنْیٰا حَسَنَةً وَ لَأَجْرُ اَلْآخِرَةِ أَکْبَرُ لَوْ کٰانُوا یَعْلَمُونَ (۴۱) اَلَّذِینَ صَبَرُوا وَ عَلیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (۴۲) وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ إِلاّٰ رِجٰالاً نُوحِی إِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ (۴۳) بِالْبَیِّنٰاتِ وَ اَلزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنٰا إِلَیْکَ اَلذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّٰاسِ مٰا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ (۴۴) أَ فَأَمِنَ‌ اَلَّذِینَ مَکَرُوا اَلسَّیِّئٰاتِ أَنْ یَخْسِفَ اَللّٰهُ بِهِمُ اَلْأَرْضَ أَوْ یَأْتِیَهُمُ اَلْعَذٰابُ مِنْ حَیْثُ لاٰ یَشْعُرُونَ (۴۵) أَوْ یَأْخُذَهُمْ فِی تَقَلُّبِهِمْ فَمٰا هُمْ بِمُعْجِزِینَ (۴۶) أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلیٰ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ (۴۷)۶- آیات ۵۷ تا ۶۳: وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ اَلْبَنٰاتِ سُبْحٰانَهُ وَ لَهُمْ مٰا یَشْتَهُونَ (۵۷) وَ إِذٰا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثیٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ (۵۸) یَتَوٰاریٰ مِنَ اَلْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مٰا بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلیٰ هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی اَلتُّرٰابِ أَلاٰ سٰاءَ مٰا یَحْکُمُونَ (۵۹) لِلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ اَلسَّوْءِ وَ لِلّٰهِ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلیٰ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۶۰) وَ لَوْ یُؤٰاخِذُ اَللّٰهُ اَلنّٰاسَ بِظُلْمِهِمْ مٰا تَرَکَ عَلَیْهٰا مِنْ دَابَّةٍ وَ لٰکِنْ یُؤَخِّرُهُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی فَإِذٰا جٰاءَ أَجَلُهُمْ لاٰ یَسْتَأْخِرُونَ سٰاعَةً وَ لاٰ یَسْتَقْدِمُونَ (۶۱) وَ یَجْعَلُونَ لِلّٰهِ مٰا یَکْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ اَلْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ اَلْحُسْنیٰ لاٰ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ اَلنّٰارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (۶۲) تَاللّٰهِ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا إِلیٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ اَلشَّیْطٰانُ أَعْمٰالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ اَلْیَوْمَ وَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۶۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَ وَ لَمْ یَرَوْا إِلیٰ مٰا خَلَقَ اَللّٰهُ مِنْ شَیْ‌ءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلاٰلُهُ عَنِ اَلْیَمِینِ وَ اَلشَّمٰائِلِ سُجَّداً لِلّٰهِ وَ هُمْ دٰاخِرُونَ (۴۸) وَ لِلّٰهِ یَسْجُدُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ مِنْ دٰابَّةٍ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ وَ هُمْ لاٰ یَسْتَکْبِرُونَ (۴۹) یَخٰافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ یَفْعَلُونَ مٰا یُؤْمَرُونَ (۵۰) وَ قٰالَ اَللّٰهُ لاٰ تَتَّخِذُوا إِلٰهَیْنِ اِثْنَیْنِ إِنَّمٰا هُوَ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَإِیّٰایَ فَارْهَبُونِ (۵۱) وَ لَهُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لَهُ اَلدِّینُ وٰاصِباً أَ فَغَیْرَ اَللّٰهِ تَتَّقُونَ (۵۲) وَ مٰا بِکُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اَللّٰهِ ثُمَّ إِذٰا مَسَّکُمُ اَلضُّرُّ فَإِلَیْهِ تَجْئَرُونَ (۵۳) ثُمَّ إِذٰا کَشَفَ اَلضُّرَّ عَنْکُمْ إِذٰا فَرِیقٌ مِنْکُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ (۵۴) لِیَکْفُرُوا بِمٰا آتَیْنٰاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۵۵) وَ یَجْعَلُونَ لِمٰا لاٰ یَعْلَمُونَ نَصِیباً مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ تَاللّٰهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمّٰا کُنْتُمْ تَفْتَرُونَ (۵۶)
هوش مصنوعی: آیا آنها به آنچه که خداوند خلق کرده نگاه نکرده‌اند؟ سایه‌های موجودات از سمت راست و چپ به حالت سجده در مقابل خدا قرار دارند و در برابر او خضوع می‌کنند. تمامی موجودات در آسمان‌ها و زمین، از جمله جانوران و فرشتگان، برای خدا سجده می‌کنند و از خود بزرگ‌بینی نشان نمی‌دهند. آنها از پروردگار خود که بر فراز آنهاست می‌ترسند و آنچه را که فرمان داده انجام می‌دهند. خداوند فرموده است که دو معبود نگیرید، او تنها یک معبود است، پس تنها از من بترسید. آنچه در آسمان‌ها و زمین است متعلق به اوست و دین صحیح نیز برای او است. آیا غیر از خداوند می‌خواهید بترسید؟ هر نعمتی که دارید از سوی خداست و زمانی که به شما دشواری برسد به سوی او فریاد می‌زنید. اما هنگامی که خداوند آن دشواری را از شما برطرف می‌کند، برخی از شما به پروردگارشان شرک می‌ورزند تا به انکار نعمت‌هایی که به آنها داده شده پرداخته و از آن بهره‌مند شوند. به زودی خواهید دانست. آنها چیزهایی را که نمی‌دانند برای خود سهمی از رزق خدا قرار می‌دهند. به خدا قسم، از آنچه که دروغین می‌سازید، حتماً پرسیده خواهید شد.
آیا ندیدند بسوی آنچه آفرید خدا از چیزی که می‌گردد سایه‌هایش از راست و چپها سجده کنند مر خدای را ایشان ذلیلانند (۴۸) و مر خدا را سجده می‌کند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از جنبنده و ملائکه و ایشان سرکشی نمی‌کنند (۴۹) می‌ترسند از پروردگارشان را از بالاشان و می‌کنند آنچه مأمور می‌شوند (۵۰) و گفت خدا که نگیرید دو خدا را که دوتاست جز این نیست که او اله یکتاست پس از من بترسید (۵۱) و مر او راست آنچه در آسمانها و زمین است و مر او راست دین که واجب می‌پرستید است آیا پس جز خدا (۵۲) و آنچه با شماست از نعمتی پس از خداست پس اگر برسد شما را ضرری پس باو می‌نالید (۵۳) پس چون دفع کرد ضرر را از شما همان‌گاه پاره‌ای از شما بپروردگارشان شرک می‌آورند (۵۴) تا کفران ورزند بآنچه دادیمشان پس برخورید پس زود باشد که بدانید (۵۵) و می‌گردانند برای آنچه نمی‌دانند بهره از آنچه روزی دادیمشان بخدا سوگند هر آینه پرسیده می‌شود از آنچه بودند افترا می‌کردید (۵۶)
هوش مصنوعی: آیا آنها ندیدند که هر آنچه خدا آفریده، سایه‌هایش از راست و چپ به او سجده می‌کنند؟ این افراد، ذلیل هستند. هر چیزی که در آسمان‌ها و زمین وجود دارد، از جمله موجودات زنده و فرشتگان، خدا را سجده می‌کند و از او سرپیچی نمی‌کند. آنها از پروردگارشان که در بالا است، می‌ترسند و انجام می‌دهند آنچه را مأمور شده‌اند. خداوند می‌فرماید که دو خدا نگیرید، زیرا تنها او خدایی یکتاست. پس از من بترسید. آنچه در آسمان‌ها و زمین است، از آن اوست و تنها او حق پرستش دارد. آیا جز خدا چیز دیگری وجود دارد؟ و هر نعمتی که دارید از سوی خداست. اگر ضرری به شما برسد، به او شکایت می‌کنید. اما وقتی خدا ضرر را از شما برطرف می‌کند، برخی از شما به پروردگارتان شرک می‌ورزید. این کارتان موجب کفران نعمت‌هایی می‌شود که به شما داده شده است. به زودی خواهید دانست. آنها آنچه را که نمی‌دانند به خدا نسبت می‌دهند. به خدا قسم، از آنچه به دروغ اظهار کردید، حتماً سؤال خواهد شد.
هیچ آیا می ندیدند آن فِرَق
سوی آنچه گشته خلق از ماخَلَق
هوش مصنوعی: هیچ‌کسی از آن فرقه نمی‌دید که چه چیزی از ما به وجود آمده و خلق شده است.
می بگردد بر یمین و بر شمال
سایه هاشان در سجود ذوالجلال
هوش مصنوعی: سایه‌هایشان در حال سجده بر زمین، به سمت راست و شمال حرکت می‌کنند و به زیبایی حضور خداوند بزرگ را نشان می‌دهند.
خاضع و ساجد بود هر ذی وجود
در تفاصیل مراتب با شهود
هوش مصنوعی: هر موجودی در جناح وجود، در عمق وجود خود خضوع و بندگی دارد و درک می‌کند که چگونه باید در مراحل مختلف به حقیقت نزدیک شود.
سایۀ هر شاخ و برگی در زمین
بین به جنبش بر یسار و بر یمین
هوش مصنوعی: هر سایه‌ای که از شاخ و برگ‌ها روی زمین افتاده، را با حرکتش به سمت چپ و راست مشاهده کن.
موجدش را در خضوع است و سجود
داند او کش داده ذی جودی وجود
هوش مصنوعی: وجود این شخص باعث شده که همه در احترام و فروتنی نسبت به او بایستند و به او سجده کنند، زیرا او دارای عطایای فراوان و بی‌پایانی است.
پیش او باشد ذلیل و خاکسار
بالطبیعه یا ز روی اختیار
هوش مصنوعی: برابر او، یا به خاطر سرشت خود، یا به دلیل انتخاب خود، در ذلت و تواضع به سر می‌برند.
همچنین دان ماسوی را سر به سر
خاضع او را از معانی تا صور
هوش مصنوعی: همچنین می‌دانیم که همه موجودات و اشیاء، در نهایت در برابر او سر فرود می‌آورند و از معانی عمیق تا ظاهرهای سطحی، به نوعی نشان‌دهنده مقام والای او هستند.
آدمی کو زین تذلّل غافل است
نیست آدم، کمتر از سنگ و گل است
هوش مصنوعی: انسانی که از ذلت و خوار شدن آگاه نیست، در واقع از انسانیت دور شده و به هویت موجودات بی‌ارزش مانند سنگ و گل نزدیک‌تر شده است.
هم نماید سجده حق را از یقین
آنچه باشد در سماوات و زمین
هوش مصنوعی: هر چیزی که در آسمان‌ها و زمین وجود دارد، به یقین نشان‌دهنده سجده و عبادت خداوند است.
از همه جنبندگان و افرشتگان
سرکشی نارند از حق نیمِ آن
هوش مصنوعی: از همه موجودات زنده و فرشتگان، هیچ‌کدام از حق سرپیچی نمی‌کنند و هیچ‌کدام از آن‌ها به خطا نمی‌روند.
رب خود را خائفند از فوقشان
امر حق در بندگی شد طوقشان
هوش مصنوعی: پرورش‌یافتگان در بندگی از مقام بالاتر خود می‌ترسند؛ زیرا اطاعت از حق بر دوش آنها مانند گردن‌بند یا طوقی است که به آنها مسئولیت می‌دهد.
فوق یعنی زیر فرمان حقند
نی به هستی خود سرند و مطلقند
هوش مصنوعی: بالا و پایین همگی در فرمان خداوند هستند و به خواسته‌های خود تسلط ندارند، بلکه به طور مطلق تحت ارادهٔ او هستند.
می کنند آن را که مأمور از وی اند
بی ز امدادش به هستی لاشیءاند
هوش مصنوعی: کسانی که به دستور او عمل می‌کنند، بدون کمک و حمایت او، در واقع هیچ وجودی ندارند و بی‌فایده‌اند.
گفت خود هم حق تعالی دو خدا
می مگیرید از پرستش مر شما
هوش مصنوعی: خود خداوند هم از پرستش شما لذت می‌برد و دوگانگی میان خدا و شما را ایجاد نمی‌کند.
غیر از این نبود شما را آن اِله
واحد است و نیست در آن اشتباه
هوش مصنوعی: جز این نیست که شما تنها یک خدا دارید و در این مورد هیچ گونه اشتباهی وجود ندارد.
پس بترسید ای عباد من ز من
که شریک آرید اندر ذوالمنن
هوش مصنوعی: ای بندگان من، از من بترسید زمانی که در نعمت‌ها و بخشش‌های من شریک شوید.
هست او را مر سماوات و زمین
هم ز روی فرض و واجب ز اوست دین
هوش مصنوعی: او دارای آسمان‌ها و زمین است، اما این را باید به‌عنوان یک فرض و ضرورت در نظر گرفت که دین از او نشأت می‌گیرد.
پس شما ترسید آیا جز ز وی
با وجودش نیست موجودی به شیء
هوش مصنوعی: آیا ترسیدید؟ جز او هیچ موجودی در عالم وجود ندارد.
ور رسد چیزی شما را از نعم
هم بود از جانب او بیش و کم
هوش مصنوعی: اگر چیزی برای شما به دست آید، آن نعمت هم از سوی اوست، چه زیاد و چه کم.
یعنی ار ترسید بر چیزی ز کس
می نترسید او بود دارا و بس
هوش مصنوعی: اگر از چیزی بترسی، باید بدانی که از هیچ‌کس نمی‌ترسی؛ زیرا آن شخص تنها صاحب آن چیز است و بس.
پس رسد گر بر شما ناگه ضرر
با تضرّع هم بخوانیدش دگر
هوش مصنوعی: اگر ناگهان آسیب یا مشکلی برایتان پیش بیاید، با ناله و زاری به درگاه خداوند دعا کنید و از او درخواست کمک کنید.
از شما برداشت سختی ها چه او
فرقه ای آرند پس بر شرک رو
هوش مصنوعی: اگر شما از سختی‌ها درس‌هایی بگیرید، چه اهمیتی دارد که گروهی به شما نسبت دهند؟ در این صورت، به سمت شرک (نافرمانی و کفر) نروید.
از شما قومی به حق مشرک شوند
و از خدا بر غفلتی تارک شوند
هوش مصنوعی: برخی از افراد به حقایق و ارزش‌های الهی توجهی ندارند و از یاد خدا غافل شده‌اند.
کفر تا ورزند بی امید و بیم
بر هر آنچه ما به ایشان داده ایم
هوش مصنوعی: کافران بدون هیچ امید و ترسی به هرچیزی که ما به آنها داده‌ایم، نافرمانی می‌کنند و پا می‌گذارند.
برخورید از زندگی پس چند گاه
زود پس دانید و یابید انتباه
هوش مصنوعی: به زندگی با انرژی و شوق برخورد کنید، زیرا زمان به سرعت می‌گذرد و شما باید آن را بشناسید و درک کنید.
می بگردانند بهر این بتان
که ز علم و عقل دورند از نشان
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که افرادی به خاطر زیبایی و جذابیت این معبودها (بت‌ها) تحت تأثیر قرار می‌گیرند، در حالی که آن‌ها از علم و عقل دور هستند و تنها به ظواهر توجه می‌کنند.
بهره زآنچه ما به ایشان داده ایم
جمله از اَنعام و فُلک و زرّ و سیم
هوش مصنوعی: آنچه ما به آنها بخشیده‌ایم، شامل همه نعمت‌ها، کشتی‌ها، طلا و نقره است.
تا الله از آن جمله پرسیده شوند
وآنچه بندند افتراء از ناپسند
هوش مصنوعی: آنچه که در عالم وجود دارد، به خداوند نسبت داده می‌شود و هنگامی که از بندگان درباره آن پرسش می‌شود، باید در نظر داشته باشند که برخی از گفته‌ها و انتقادات ممکن است نادرست و ناشایست باشد.