گنجور

۳- آیات ۲۸ تا ۳۶

اَلَّذِینَ تَتَوَفّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ ظٰالِمِی أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا اَلسَّلَمَ مٰا کُنّٰا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلیٰ إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۲۸) فَادْخُلُوا أَبْوٰابَ جَهَنَّمَ خٰالِدِینَ فِیهٰا فَلَبِئْسَ مَثْوَی اَلْمُتَکَبِّرِینَ (۲۹) وَ قِیلَ لِلَّذِینَ اِتَّقَوْا مٰا ذٰا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قٰالُوا خَیْراً لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هٰذِهِ اَلدُّنْیٰا حَسَنَةٌ وَ لَدٰارُ اَلْآخِرَةِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دٰارُ اَلْمُتَّقِینَ (۳۰) جَنّٰاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهٰا تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ لَهُمْ فِیهٰا مٰا یَشٰاؤُنَ کَذٰلِکَ یَجْزِی اَللّٰهُ اَلْمُتَّقِینَ (۳۱) اَلَّذِینَ تَتَوَفّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلاٰمٌ عَلَیْکُمْ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّةَ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۳۲) هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّٰ أَنْ تَأْتِیَهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ أَمْرُ رَبِّکَ کَذٰلِکَ فَعَلَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ مٰا ظَلَمَهُمُ اَللّٰهُ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۳۳) فَأَصٰابَهُمْ سَیِّئٰاتُ مٰا عَمِلُوا وَ حٰاقَ بِهِمْ مٰا کٰانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ (۳۴) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ مٰا عَبَدْنٰا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ نَحْنُ وَ لاٰ آبٰاؤُنٰا وَ لاٰ حَرَّمْنٰا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ کَذٰلِکَ فَعَلَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَی اَلرُّسُلِ إِلاَّ اَلْبَلاٰغُ اَلْمُبِینُ (۳۵) وَ لَقَدْ بَعَثْنٰا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ وَ اِجْتَنِبُوا اَلطّٰاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اَللّٰهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ اَلضَّلاٰلَةُ‌ فَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلْمُکَذِّبِینَ (۳۶)

آنکه قبض روح می‌کندشان فرشتگان ظلم‌کنندگان بر خودشان پس در انداختند صلح را که نبودیم که بکنیم هیچ بدی آری بدرستی که خدا داناست بآنچه بودید می‌کردید (۲۸) پس در آئید درهای دوزخ را جاودانند در آن پس هر آینه بد است آرامگاه گردنکشان (۲۹) و گفته شد مر آنان را که پرهیزکار شدند چه چیز فرو فرستاد پروردگارتان گفتند نیکویی یعنی قرآن از برای آنان که نیکویی کردند در این دنیا نیکوست و هر آینه سرای آخرت بهتر است و هر آینه خوبست سرای پرهیزکاران (۳۰) بهشتهای اقامت دائمی داخل می‌شوند آن را می‌رود از زیر آنها نهرها مر ایشان‌راست در آنها آنچه را می‌خواهند همچنین جزا می‌دهد خدا پرهیزکاران را (۳۱) آنها که می‌میراندشان فرشتگان پاکیزه‌ها می‌گویند سلام بر شما درآئید بهشت را بآنچه بودید که می‌کردید (۳۲) آیا انتظار می‌برند مگر آنکه آید ایشان را ملائکه یا بیاید فرمان پروردگار تو همچنین کردند آنان که بودند پیش از ایشان و ستم نکرد ایشان را خدا و لیکن بودند که بخودهاشان ستم می‌کردند (۳۳) پس رسیدشان بدیهای آنچه کردند و احاطه کردند بایشان آنچه بودند که بآن استهزا می‌کردند (۳۴) و گفتند آنان که شرک آوردند اگر می‌خواست خدا نمی‌پرستیدیم ما از غیر او هیچ چیز را ما و نه پدران ما و حرام نمی‌کردیم بغیر حکم او هیچ چیز را همچنین کردند آنان که بودند پیش از ایشان پس آیا باشد بر رسولان مگر رسانیدن آشکار (۳۵) و بحقیقت برانگیختیم در هر امتی رسولی را که بپرستید خدا را و دور شوید از طاغوت پس از ایشان کسیست که هدایت کرد خدا و از ایشان کسی است که ثابت شد بر او گمراهی پس سیر کنید در زمین پس بنگرید که چگونه بود انجام کار تکذیب‌کنندگان (۳۶)

آن کسانی را که می رانندشان
مر ملایک چونکه آید وقت آن
اندر آن حالی که استمکاره اند
بر نفوس خویش و بس بیچاره اند
مرگ را بینند و صلح آرند پیش
ما نبودیم ایچ بد کردار و کیش
میکنند اقرار بر توحید و دین
قابضین روح گویندش چنین
خود گنهکارید و مشرک پیشه ، بل
حق بود دانا شما را بر عمل
پس درآیید اندر ابواب جحیم
جاودان باشید اندر وی مقیم
این چنین اهل تکبّر را سزاست
جایگاه بد مر ایشان را بجاست
هم شود مر گفته آنان را دگر
که بُدند اندر جهان پرهیزگر
چه فرستاده شما را کردگار
نیکویی گویند بی حد و شمار
قَالُوا خَیرًا لِّلَّذِینَ أحسَنُواْ
اندر این دنیا نبود الاّ نکو
نیکویی کردند و نیکویی خدا
دادشان اندر عوض بر مدعا
لیک دار آخرت نیکوتر است
بهر پرهیزندگان واندر خور است
جنّت عدنی که آیند اندر آن
نهرها از زیر آن باشد روان
هر چه خواهند اندر آن باشد یقین
حق چنین بدهد جزای متقین
وقت قبض روحشان افرشتگان
که بسی پاکیزه باشند از نشان
بر شما گویند بادا ز حق سلام
در بهشت آیید و بر اعلی مقام
زآنچه می کردید بر نیکی عمل
این بود پاداش نیک از لم یزل
منتظر باشند آیا کافران
اینکه آیدشان ملک در نزع جان
یا که فرمان آید از پروردگار
تا به استیصالشان سازد دچار
همچنین کردند آنان که ز پیش
بوده اند از این گروه ظلم کیش
حق نفرمود ایچ بر ایشان ستم
بل به خود کردند ظلم آن قوم هم
پس رسند اندر جزای سیّئات
آنچه کردند از بدی ها در حیات
هم فرود آمد بدیشان ز آزمون
شرّ ما کَانُواْ بِهِ یَستَهزِءُون
۳۵ مشرکان گفتند گر می خواست ما
کی پرستیدیم چیزی جز خدا
ما و نی آباء ما بر هیچ شیء
سجده کی کردیم گر می خواست وی
هم نمی کردیم چیزی را حرام
بی ز حُکمش ما به خود بر هیچ نام
این ز استهزاء بگفتند از عناد
نی که از اخلاص و توحید و وداد
همچو ایشان پیش از این کردند نیز
که عُری بودند از عقل و تمیز
پس چه باشد جز رساندن بر رسول
گر قبول آید به کس یا ناقبول
انبیاء گفتند اعمال نژند
از شما نبود به نزد حق پسند
او فرستاد این رسل با بیّنات
تا بدانند امر و نهی اش کائنات
پس نماید امر بعثت را بیان
سُنّتش جاری چنین شد هر زمان
ما بر انگیزانده ایم اندر اُمم
از رسولان بهر تکمیل نعم
آنکه بپرستند حق را بر صواب
هم کنند از دیو و طاغوت اجتناب
پس بُد از ایشان کسی کو را خدای
شد ز توفیقش به طاعت رهنمای
هم بُد از ایش ان کسی کز حکم حق
شد به خذلان و ضلالت مستحق
پس شما آرید سیر اندر زمین
بنگرید اندر مآل مشرکین
تا چسان بوده است اندر جزء و کل
حال آن مردم به تکذیب رسل
۲- آیات ۱۳ تا ۲۷: وَ مٰا ذَرَأَ لَکُمْ فِی اَلْأَرْضِ مُخْتَلِفاً أَلْوٰانُهُ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (۱۳) وَ هُوَ اَلَّذِی سَخَّرَ اَلْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهٰا وَ تَرَی اَلْفُلْکَ مَوٰاخِرَ فِیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۴) وَ أَلْقیٰ فِی اَلْأَرْضِ رَوٰاسِیَ أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ وَ أَنْهٰاراً وَ سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۱۵) وَ عَلاٰمٰاتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ (۱۶) أَ فَمَنْ یَخْلُقُ کَمَنْ لاٰ یَخْلُقُ أَ فَلاٰ تَذَکَّرُونَ (۱۷) وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اَللّٰهِ لاٰ تُحْصُوهٰا إِنَّ اَللّٰهَ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۸) وَ اَللّٰهُ یَعْلَمُ مٰا تُسِرُّونَ وَ مٰا تُعْلِنُونَ (۱۹) وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ لاٰ یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ (۲۰) أَمْوٰاتٌ غَیْرُ أَحْیٰاءٍ وَ مٰا یَشْعُرُونَ أَیّٰانَ یُبْعَثُونَ (۲۱) إِلٰهُکُمْ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ فَالَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْکِرَةٌ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ (۲۲) لاٰ جَرَمَ أَنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا یُسِرُّونَ وَ مٰا یُعْلِنُونَ إِنَّهُ لاٰ یُحِبُّ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ (۲۳) وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمْ مٰا ذٰا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قٰالُوا أَسٰاطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ (۲۴) لِیَحْمِلُوا أَوْزٰارَهُمْ کٰامِلَةً یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ وَ مِنْ أَوْزٰارِ اَلَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ أَلاٰ سٰاءَ مٰا یَزِرُونَ (۲۵) قَدْ مَکَرَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَی اَللّٰهُ بُنْیٰانَهُمْ مِنَ اَلْقَوٰاعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمُ اَلسَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ أَتٰاهُمُ اَلْعَذٰابُ مِنْ حَیْثُ لاٰ یَشْعُرُونَ (۲۶) ثُمَّ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ یُخْزِیهِمْ وَ یَقُولُ أَیْنَ شُرَکٰائِیَ اَلَّذِینَ کُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِیهِمْ قٰالَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ إِنَّ اَلْخِزْیَ اَلْیَوْمَ وَ اَلسُّوءَ عَلَی اَلْکٰافِرِینَ (۲۷)۴- آیات ۳۷ تا ۴۷: إِنْ تَحْرِصْ عَلیٰ هُدٰاهُمْ فَإِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَهْدِی مَنْ یُضِلُّ وَ مٰا لَهُمْ مِنْ نٰاصِرِینَ (۳۷) وَ أَقْسَمُوا بِاللّٰهِ جَهْدَ أَیْمٰانِهِمْ لاٰ یَبْعَثُ اَللّٰهُ مَنْ یَمُوتُ بَلیٰ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا وَ لٰکِنَّ أَکْثَرَ اَلنّٰاسِ لاٰ یَعْلَمُونَ (۳۸) لِیُبَیِّنَ لَهُمُ اَلَّذِی یَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ لِیَعْلَمَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّهُمْ کٰانُوا کٰاذِبِینَ (۳۹) إِنَّمٰا قَوْلُنٰا لِشَیْ‌ءٍ إِذٰا أَرَدْنٰاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۴۰) وَ اَلَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی اَللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مٰا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی اَلدُّنْیٰا حَسَنَةً وَ لَأَجْرُ اَلْآخِرَةِ أَکْبَرُ لَوْ کٰانُوا یَعْلَمُونَ (۴۱) اَلَّذِینَ صَبَرُوا وَ عَلیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (۴۲) وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ إِلاّٰ رِجٰالاً نُوحِی إِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ (۴۳) بِالْبَیِّنٰاتِ وَ اَلزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنٰا إِلَیْکَ اَلذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّٰاسِ مٰا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ (۴۴) أَ فَأَمِنَ‌ اَلَّذِینَ مَکَرُوا اَلسَّیِّئٰاتِ أَنْ یَخْسِفَ اَللّٰهُ بِهِمُ اَلْأَرْضَ أَوْ یَأْتِیَهُمُ اَلْعَذٰابُ مِنْ حَیْثُ لاٰ یَشْعُرُونَ (۴۵) أَوْ یَأْخُذَهُمْ فِی تَقَلُّبِهِمْ فَمٰا هُمْ بِمُعْجِزِینَ (۴۶) أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلیٰ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ (۴۷)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اَلَّذِینَ تَتَوَفّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ ظٰالِمِی أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا اَلسَّلَمَ مٰا کُنّٰا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلیٰ إِنَّ اَللّٰهَ عَلِیمٌ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۲۸) فَادْخُلُوا أَبْوٰابَ جَهَنَّمَ خٰالِدِینَ فِیهٰا فَلَبِئْسَ مَثْوَی اَلْمُتَکَبِّرِینَ (۲۹) وَ قِیلَ لِلَّذِینَ اِتَّقَوْا مٰا ذٰا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قٰالُوا خَیْراً لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هٰذِهِ اَلدُّنْیٰا حَسَنَةٌ وَ لَدٰارُ اَلْآخِرَةِ خَیْرٌ وَ لَنِعْمَ دٰارُ اَلْمُتَّقِینَ (۳۰) جَنّٰاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهٰا تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ لَهُمْ فِیهٰا مٰا یَشٰاؤُنَ کَذٰلِکَ یَجْزِی اَللّٰهُ اَلْمُتَّقِینَ (۳۱) اَلَّذِینَ تَتَوَفّٰاهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلاٰمٌ عَلَیْکُمْ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّةَ بِمٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۳۲) هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّٰ أَنْ تَأْتِیَهُمُ اَلْمَلاٰئِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ أَمْرُ رَبِّکَ کَذٰلِکَ فَعَلَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ مٰا ظَلَمَهُمُ اَللّٰهُ وَ لٰکِنْ کٰانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۳۳) فَأَصٰابَهُمْ سَیِّئٰاتُ مٰا عَمِلُوا وَ حٰاقَ بِهِمْ مٰا کٰانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ (۳۴) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ مٰا عَبَدْنٰا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ نَحْنُ وَ لاٰ آبٰاؤُنٰا وَ لاٰ حَرَّمْنٰا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ کَذٰلِکَ فَعَلَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَی اَلرُّسُلِ إِلاَّ اَلْبَلاٰغُ اَلْمُبِینُ (۳۵) وَ لَقَدْ بَعَثْنٰا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ وَ اِجْتَنِبُوا اَلطّٰاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اَللّٰهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ اَلضَّلاٰلَةُ‌ فَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کٰانَ عٰاقِبَةُ اَلْمُکَذِّبِینَ (۳۶)
هوش مصنوعی: افرادی که فرشتگان جانشان را می‌گیرند و در حال ظلم به خود هستند، در این هنگام سلام می‌کنند و می‌گویند: «ما هیچ بدی نکردیم.» ولی خداوند نسبت به کارهایی که انجام می‌دادند، داناست. سپس به آنها گفته می‌شود که به درهای جهنم وارد شوید و در آنجا جاودانه بمانید؛ و چه بد جایگاهی برای متکبرین است. اما به کسانی که تقوا پیشه کرده‌اند، گفته می‌شود: «پروردگارتان چه چیزی نازل کرده است؟» آنها پاسخ می‌دهند: «خیر!» برای کسانی که در این دنیا نیکوکار بودند، پاداشی نیکو وجود دارد، و سرای آخرت بهتر است و چه خوب است که جایگاه پرهیزگاران خواهد بود. درختان بهشتی وجود دارد که آنها به آن ورود خواهند کرد، و از زیر درختان آن، نهرهایی جاری است و در آنجا هر که بخواهد، برایشان فراهم است؛ همین‌گونه خداوند پرهیزگاران را جزا می‌دهد. کسانی که فرشتگان جانشان را در حال پاکی می‌گیرند، می‌گویند: «سلام بر شما! به بهشت وارد شوید به خاطر آنچه که انجام می‌دادید.» آیا آنان منتظر این هستند که فرشتگان پیش آنها بیایند یا اینکه فرمان پروردگارتان بیاید؟ اینگونه بود که آنانی که پیش از آنها بودند عمل کردند و خداوند به آنها ظلم نکرد، بلکه خودشان به خویشتن ظلم می‌کردند. پس نتایج بدی که از اعمالشان بود، به آنان رسید و آنچه را که مسخره می‌کردند، بر آنها واقع شد. و مشرکان گفتند: «اگر خداوند می‌خواست، ما و پدران‌مان غیر از او چیزی نمی‌پرستیدیم و هیچ چیز دیگری را حرام نمی‌کردیم.» اینگونه بود که آنانی که پیش از آنها بودند، عمل کردند. آیا بر پیامبران جز بلغ کردن واضحی فرضی است؟ ما در هر امتی پیامبری فرستادیم که بگوید: «خداوند را عبادت کنید و از طاغوت بپرهیزید.» برخی از آنان را خدا هدایت کرد و برخی دیگر به گمراهی دچار شدند. بنابراین در زمین بگردید و ببینید عاقبت تکذیب‌کنندگان چگونه بود.
آنکه قبض روح می‌کندشان فرشتگان ظلم‌کنندگان بر خودشان پس در انداختند صلح را که نبودیم که بکنیم هیچ بدی آری بدرستی که خدا داناست بآنچه بودید می‌کردید (۲۸) پس در آئید درهای دوزخ را جاودانند در آن پس هر آینه بد است آرامگاه گردنکشان (۲۹) و گفته شد مر آنان را که پرهیزکار شدند چه چیز فرو فرستاد پروردگارتان گفتند نیکویی یعنی قرآن از برای آنان که نیکویی کردند در این دنیا نیکوست و هر آینه سرای آخرت بهتر است و هر آینه خوبست سرای پرهیزکاران (۳۰) بهشتهای اقامت دائمی داخل می‌شوند آن را می‌رود از زیر آنها نهرها مر ایشان‌راست در آنها آنچه را می‌خواهند همچنین جزا می‌دهد خدا پرهیزکاران را (۳۱) آنها که می‌میراندشان فرشتگان پاکیزه‌ها می‌گویند سلام بر شما درآئید بهشت را بآنچه بودید که می‌کردید (۳۲) آیا انتظار می‌برند مگر آنکه آید ایشان را ملائکه یا بیاید فرمان پروردگار تو همچنین کردند آنان که بودند پیش از ایشان و ستم نکرد ایشان را خدا و لیکن بودند که بخودهاشان ستم می‌کردند (۳۳) پس رسیدشان بدیهای آنچه کردند و احاطه کردند بایشان آنچه بودند که بآن استهزا می‌کردند (۳۴) و گفتند آنان که شرک آوردند اگر می‌خواست خدا نمی‌پرستیدیم ما از غیر او هیچ چیز را ما و نه پدران ما و حرام نمی‌کردیم بغیر حکم او هیچ چیز را همچنین کردند آنان که بودند پیش از ایشان پس آیا باشد بر رسولان مگر رسانیدن آشکار (۳۵) و بحقیقت برانگیختیم در هر امتی رسولی را که بپرستید خدا را و دور شوید از طاغوت پس از ایشان کسیست که هدایت کرد خدا و از ایشان کسی است که ثابت شد بر او گمراهی پس سیر کنید در زمین پس بنگرید که چگونه بود انجام کار تکذیب‌کنندگان (۳۶)
هوش مصنوعی: فرشتگانی که جان انسان‌ها را می‌گیرند، از آن‌ها می‌پرسند که چرا در دنیا کارهای بد انجام داده‌اند. این افراد از ترس عواقب کارهایشان پناه می‌خواهند و در آن زمان متوجه می‌شوند که خدا به همه کارهایشان آگاه است. آنها به درهای دوزخ رانده می‌شوند، که مکان بدی برای افراد ستمگر است. در مقابل، پرهیزکاران بشارت‌هایی از خدا دریافت می‌کنند و می‌گویند که در دنیا از نیکویی‌های قرآن بهره‌مند هستند و سرای آخرت برای آن‌ها بهتر است. در بهشتی که برای پرهیزکاران آماده شده، نهرها جاری است و آنچه را که می‌خواهند، می‌یابند. وقتی فرشتگان جان پرهیزکاران را می‌گیرند، به آن‌ها سلام می‌کنند و به بهشت دعوتشان می‌کنند. اما کافران بهانه می‌آورند که اگر خدا می‌خواست، ما و پدران‌مان غیر از او را پرستش نمی‌کردیم. این ادعاها مشابه حرف‌هایی است که گذشتگان نیز می‌زدند. در نهایت، هر امتی رسولانی داشته‌اند که تنها وظیفه‌شان رساندن پیام خدا بوده و برخی از مردم به هدایت رسیدند در حالی که برخی دیگر به گمراهی ادامه دادند. خداوند از آن‌ها می‌خواهد تا در زمین بگردند و به عاقبت کسانی که پیام را تکذیب کردند، فکر کنند.
آن کسانی را که می رانندشان
مر ملایک چونکه آید وقت آن
هوش مصنوعی: آن کسانی که ملائکه به آنها کمک می‌کنند و در زمان مناسب هدایت می‌شوند.
اندر آن حالی که استمکاره اند
بر نفوس خویش و بس بیچاره اند
هوش مصنوعی: در آن زمان که انسان‌ها مشغول هستند به امور خود و به نوعی گرفتار مشکلات و ناتوانی‌های خویش‌اند، بسیار به حال خود شاکی و درمانده‌اند.
مرگ را بینند و صلح آرند پیش
ما نبودیم ایچ بد کردار و کیش
هوش مصنوعی: مرگ را می‌بینند و صلح را به ما می‌آورند، در حالی که ما هرگز بد کردار و بد کیش نبوده‌ایم.
میکنند اقرار بر توحید و دین
قابضین روح گویندش چنین
هوش مصنوعی: کسانی که روح را می‌گیرند، بر یکتایی و دین اقرار می‌کنند و اینگونه سخن می‌گویند.
خود گنهکارید و مشرک پیشه ، بل
حق بود دانا شما را بر عمل
هوش مصنوعی: شما خود گناهکارید و کارهای نادرستی انجام می‌دهید، اما واقعیت این است که دانش و آگاهی باید شما را به انجام عمل صحیح رهنمون کند.
پس درآیید اندر ابواب جحیم
جاودان باشید اندر وی مقیم
هوش مصنوعی: پس به درون درهای جهنم وارد شوید و در آنجا برای همیشه سکونت کنید.
این چنین اهل تکبّر را سزاست
جایگاه بد مر ایشان را بجاست
هوش مصنوعی: افراد متکبر و خودبین سزاوار جایگاه بدی هستند و جایگاهی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود، همانند خودشان ناخرسند کننده است.
هم شود مر گفته آنان را دگر
که بُدند اندر جهان پرهیزگر
هوش مصنوعی: این جمله بیان می‌کند که سخنان افرادی که در جهان از پرهیزگاری برخوردار بودند، دوباره تحقق پیدا می‌کند و به حقیقت می‌پیوندد. یعنی آنچه که آن‌ها گفتند و به آن تأکید داشتند، در شرایط دیگر و به شکل تازه‌ای رخ می‌نماید.
چه فرستاده شما را کردگار
نیکویی گویند بی حد و شمار
هوش مصنوعی: چه چیزی شما را به این دنیا فرستاده است؟ خداوند خوبی‌ها را به اندازه‌ای بی‌پایان و فراوان می‌داند.
قَالُوا خَیرًا لِّلَّذِینَ أحسَنُواْ
اندر این دنیا نبود الاّ نکو
هوش مصنوعی: آن‌ها گفتند: برای کسانی که در این دنیا نیکوکارند، چیز خوبی وجود دارد.
نیکویی کردند و نیکویی خدا
دادشان اندر عوض بر مدعا
هوش مصنوعی: خوبی‌هایی که انجام دادند، خداوند به آن‌ها پاداش نیکویی داد تا به خواسته‌شان برسند.
لیک دار آخرت نیکوتر است
بهر پرهیزندگان واندر خور است
هوش مصنوعی: اما نعمت‌های آخرت برای پرهیزکاران بهتر و شایسته‌تر است.
جنّت عدنی که آیند اندر آن
نهرها از زیر آن باشد روان
هوش مصنوعی: بهشت جاودانی که در آن نهرهایی از زیر آن جاری می‌شود.
هر چه خواهند اندر آن باشد یقین
حق چنین بدهد جزای متقین
هوش مصنوعی: هر چه که مردم بخواهند، در آن قطعاً حقی وجود دارد و خداوند جزای نیکوکاران را به همین شکل می‌دهد.
وقت قبض روحشان افرشتگان
که بسی پاکیزه باشند از نشان
هوش مصنوعی: زمانی که روح آنها گرفته می‌شود، فرشتگان به نزدشان می‌آیند و بسیار پاک و پاکیزه هستند.
بر شما گویند بادا ز حق سلام
در بهشت آیید و بر اعلی مقام
هوش مصنوعی: به شما خواهند گفت که از جانب خداوند سلام باشید، به بهشت بیایید و به بالاترین مقام دست یابید.
زآنچه می کردید بر نیکی عمل
این بود پاداش نیک از لم یزل
هوش مصنوعی: از آنچه که در گذشته انجام داده‌اید و در راه نیکی قدم گذاشته‌اید، این نتیجه طبیعی و پاداش نیک است که همواره وجود داشته است.
منتظر باشند آیا کافران
اینکه آیدشان ملک در نزع جان
هوش مصنوعی: کافران منتظر هستند که آیا روزی فرا خواهد رسید که فرشتگان جانشان را بگیرند.
یا که فرمان آید از پروردگار
تا به استیصالشان سازد دچار
یا از جانب خداوند فرمانی بیاید تا آنها را دچار استیصال کند.
همچنین کردند آنان که ز پیش
بوده اند از این گروه ظلم کیش
هوش مصنوعی: افرادی که قبل از این گروه بودند، همین کارهای ظالمانه را انجام دادند.
حق نفرمود ایچ بر ایشان ستم
بل به خود کردند ظلم آن قوم هم
هوش مصنوعی: خداوند بر آن قوم ستمی نکرد، بلکه خودشان به خود ظلم کردند.
پس رسند اندر جزای سیّئات
آنچه کردند از بدی ها در حیات
هوش مصنوعی: در قیامت، افراد بر طبق کارهای زشتی که در زندگی دنیا انجام داده‌اند، جزا می‌بینند.
هم فرود آمد بدیشان ز آزمون
شرّ ما کَانُواْ بِهِ یَستَهزِءُون
هوش مصنوعی: آنها به سبب آزمایش‌های سخت ما که به سخره می‌گرفتند، دچار مشکل و سقوط شدند.
۳۵ مشرکان گفتند گر می خواست ما
کی پرستیدیم چیزی جز خدا
هوش مصنوعی: مشرکان گفتند: اگر می‌خواستیم، هیچ چیزی غیر از خدا را نمی‌پرستیدیم.
ما و نی آباء ما بر هیچ شیء
سجده کی کردیم گر می خواست وی
هوش مصنوعی: ما و نیاکان ما هیچ‌گاه بر هیچ چیزی سجده نکردیم، اگر او می‌خواست که ما سجده کنیم.
هم نمی کردیم چیزی را حرام
بی ز حُکمش ما به خود بر هیچ نام
هوش مصنوعی: ما هرگز چیزی را بدون حکم آن حرام نمی‌کردیم و به خودمان اجازه نمی‌دادیم که بر اساس هیچ نامی چیزی را ممنوع اعلام کنیم.
این ز استهزاء بگفتند از عناد
نی که از اخلاص و توحید و وداد
هوش مصنوعی: این جمله بیان می‌کند که برخی افراد به دلیل کینه و دشمنی خود، چیزهایی را می‌گویند که نشانه‌ای از تمسخر است، نه اینکه واقعا از روی خلوص نیت، یگانگی و محبت بگویند. در واقع، هدف آنها از این گفته‌ها تنها به چالش کشیدن و تحقیر دیگران است.
همچو ایشان پیش از این کردند نیز
که عُری بودند از عقل و تمیز
هوش مصنوعی: مانند آنها، قبلاً نیز افرادی بودند که درک و عقل نداشتند و در وضعیت ناپسندی قرار داشتند.
پس چه باشد جز رساندن بر رسول
گر قبول آید به کس یا ناقبول
هوش مصنوعی: پس چه چیزی بیشتر از این می‌تواند باشد جز رساندن پیام به پیامبر؛ اگر این پیام مورد پذیرش قرار بگیرد یا نه؟
انبیاء گفتند اعمال نژند
از شما نبود به نزد حق پسند
هوش مصنوعی: انبیاء گفتند: اعمال نیک شما مورد پسند خداوند نیست.
او فرستاد این رسل با بیّنات
تا بدانند امر و نهی اش کائنات
هوش مصنوعی: او این پیامبران را با دلایل روشن فرستاده است تا همه موجودات بدانند که دستورات و قوانین او چیست.
پس نماید امر بعثت را بیان
سُنّتش جاری چنین شد هر زمان
هوش مصنوعی: سخن از رسالت و هدف‌های الهی بیان می‌شود و به همین شکل هر زمان این موضوع مطرح می‌شود.
ما بر انگیزانده ایم اندر اُمم
از رسولان بهر تکمیل نعم
هوش مصنوعی: ما از میان تمام پیامبران و فرستادگان الهی، افرادی را برانگیخته‌ایم تا نعمت‌ها را به کمال برسانند.
آنکه بپرستند حق را بر صواب
هم کنند از دیو و طاغوت اجتناب
هوش مصنوعی: کسی که خدا را می‌پرستد و دنبال حق است، به طور طبیعی از هرگونه شر و ظلم دوری می‌کند.
پس بُد از ایشان کسی کو را خدای
شد ز توفیقش به طاعت رهنمای
هوش مصنوعی: پس کسی از میان آن‌ها وجود دارد که به خاطر توفیقی که دارد، به راهنمایی در طاعت و عبادت خداوند نائل شده است.
هم بُد از ایش ان کسی کز حکم حق
شد به خذلان و ضلالت مستحق
هوش مصنوعی: هر کس که به دلیل حکمت الهی، به گمراهی و ناکامی دچار شود، سزاوار این عذاب است.
پس شما آرید سیر اندر زمین
بنگرید اندر مآل مشرکین
هوش مصنوعی: پس شما در زمین سفر کنید و به سرنوشت مشرکان نگاه کنید.
تا چسان بوده است اندر جزء و کل
حال آن مردم به تکذیب رسل
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که چگونه ممکن است آن مردم به پیامبران و رسالت‌ها بی‌اعتقاد باشند، در حالی که در نظرشان اصل و جزئیات استنتاج‌ها و حقایق وجود دارد که نمی‌توانند آنها را انکار کنند.