گنجور

۱۱- آیات ۸۹ تا ۹۴

وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنٰا بِکَ شَهِیداً عَلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ نَزَّلْنٰا عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ تِبْیٰاناً لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً وَ بُشْریٰ لِلْمُسْلِمِینَ (۸۹) إِنَّ اَللّٰهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسٰانِ وَ إِیتٰاءِ ذِی اَلْقُرْبیٰ وَ یَنْهیٰ عَنِ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (۹۰) وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اَللّٰهِ إِذٰا عٰاهَدْتُمْ وَ لاٰ تَنْقُضُوا اَلْأَیْمٰانَ بَعْدَ تَوْکِیدِهٰا وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اَللّٰهَ عَلَیْکُمْ کَفِیلاً إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا تَفْعَلُونَ (۹۱) وَ لاٰ تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهٰا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکٰاثاً تَتَّخِذُونَ‌ أَیْمٰانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ أَنْ تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبیٰ مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمٰا یَبْلُوکُمُ اَللّٰهُ بِهِ وَ لَیُبَیِّنَنَّ لَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ مٰا کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ (۹۲) وَ لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً وٰاحِدَةً وَ لٰکِنْ یُضِلُّ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمّٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۹۳) وَ لاٰ تَتَّخِذُوا أَیْمٰانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهٰا وَ تَذُوقُوا اَلسُّوءَ بِمٰا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ لَکُمْ عَذٰابٌ عَظِیمٌ (۹۴)

و روزی که بر می‌انگیزیم در هر امتی شاهدی بر آنها از خودهاشان و آوردیم تو را شاهد بر آنها و فرو فرستادیم بر تو این کتاب را بیانی کامل مر همه چیز را و هدایت و رحمت و بشارت مر مسلمانان را (۸۹) بدرستی که خدا می‌فرماید بعدالت و نیکوکاری و بعطا کردن صاحب قرابت و نهی می‌کند از کار زشت و ناپسند و ظلم پند می‌دهد شما را شاید شما پند گیرید (۹۰) و وفا کنید بعهد خدا چون عهد کردید و مشکنید و سوگندها را بعد از استوار کردنش و بحقیقت گردانید شما را خدا بر خودتان گواه بدرستی که خدا می‌داند آنچه می‌کنید (۹۱) و مباشید چون زنی که گردانید رشته‌اش را از بعد محکمی تارهای تاب باز داده می‌گیرید سوگندهاتان را مفسدۀ میانتان که باشید گروهی افزون‌تر از گروهی جز این نیست که می‌آزماید شما را خدا بآن و هر آینه بیان خواهد کرد برای شما روز قیامت آنچه بودید در آن اختلاف می‌کردید (۹۲) و اگر خواسته بود خدا هر آینه گردانیده بود شما را امت واحد و لیکن گمراه می‌گذارد آن را که خواهد و هدایت می‌کند آن را که خواهد و هر آینه پرسیده می‌شوید البته از آنچه بودید می‌کردید (۹۳) و فرا مگیرید سوگندهاتان را مفسده میانتان پس بلغزد قدمی بعد از ثباتش و بچشید اندوه را بآنچه باز داشتید از راه خدا و از برای شماست عذابی بزرگ (۹۴)

اندر آن روزی که در هر امتی
شاهد انگیزیم ما بر حجتی
سویشان از نفسشان بی اشتباه
هم تو را آریم بر ایشان گواه
بر تو قرآن را فرستادیم ما
که بیانی روشن است و رهنما
بهر هر چیزی که باشد بالیقین
رحمت است و مژده بهر مسلمین
می کند بر عدل و احسان امر حق
هم عطاء دادن به خویشان بیغلق
میکند از منکر و فحشاء و بغی
نَهیتان اندر مقام امر و نهی
می دهد پند او شما را بی گزند
تا از او شاید شما گیرید پند
هم کنید از جان وفاء بر عهد او
عهد چون بستید با او بس نکو
مشکنید ایمانِ خود را در قرار
چونکه کردید آن قسم ها استوار
می بگرداندید حق را یا انام
ضامن خود بر قسم ها بالتمام
بر هر آنچه می کنید او آگه است
از یمین و عهد و نذر از هر چه هست
لَا تَکُونُواْ کَالَّتِی نَقَضَت تو را
کافی است از قبح نقض عهدها
چون زنی یعنی مباشید آنکه بافت
ریسمانها پس گشود و می شکافت
بعد از استحکام کآن می داشت تاب
پس مباشید آن چنان در انتساب
یعنی آنسان که بگیرید آن یمین
بر خیانت یا دغل با آن و این
عهد و سوگندی که باشد بینتان
بر خیانت ناورید اندر میان
زآنکه می باشند قومی بیشتر
از عدد وز مال از قوم دگر
غیر از این نبود که حق در امتحان
آزماید مر شما را خود بدان
تا نماید بر شما در رستخیز
آنچه در وی مختلف بودید نیز
ور که خواهد حق تعالی بی ستوه
مر شما را هم نماید یک گروه
لیک خواهد هر که را گمراه او
میگذارد هم به گمراهی فرو
وآنکه را خواهد شود هم رهنما
تا شود پرسیده هر کس در جزا
هم مگیرید آن قسمها که بود
بینتان از مکر و غدر از بیرشد
پس بلغزد گامتان زین شوم کار
بعد از آنکه گشت در ره استوار
هم چشید اندوه و رنج از آن سبب
که بماندید از ره حق در طلب
وآن عذابی بر شما باشد عظیم
نی در آن سودی به جز اندوه و بیم
۱۰- آیات ۸۱ تا ۸۸: وَ اَللّٰهُ جَعَلَ لَکُمْ مِمّٰا خَلَقَ ظِلاٰلاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ اَلْجِبٰالِ أَکْنٰاناً وَ جَعَلَ لَکُمْ سَرٰابِیلَ تَقِیکُمُ اَلْحَرَّ وَ سَرٰابِیلَ تَقِیکُمْ بَأْسَکُمْ کَذٰلِکَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْلِمُونَ (۸۱) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمٰا عَلَیْکَ اَلْبَلاٰغُ اَلْمُبِینُ (۸۲) یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اَللّٰهِ ثُمَّ یُنْکِرُونَهٰا وَ أَکْثَرُهُمُ اَلْکٰافِرُونَ (۸۳) وَ یَوْمَ نَبْعَثُ‌ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً ثُمَّ لاٰ یُؤْذَنُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا وَ لاٰ هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ (۸۴) وَ إِذٰا رَأَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا اَلْعَذٰابَ فَلاٰ یُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَ لاٰ هُمْ یُنْظَرُونَ (۸۵) وَ إِذٰا رَأَی اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا شُرَکٰاءَهُمْ قٰالُوا رَبَّنٰا هٰؤُلاٰءِ شُرَکٰاؤُنَا اَلَّذِینَ کُنّٰا نَدْعُوا مِنْ دُونِکَ فَأَلْقَوْا إِلَیْهِمُ اَلْقَوْلَ إِنَّکُمْ لَکٰاذِبُونَ (۸۶) وَ أَلْقَوْا إِلَی اَللّٰهِ یَوْمَئِذٍ اَلسَّلَمَ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ مٰا کٰانُوا یَفْتَرُونَ (۸۷) اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ زِدْنٰاهُمْ عَذٰاباً فَوْقَ اَلْعَذٰابِ بِمٰا کٰانُوا یُفْسِدُونَ (۸۸)۱۲- آیات ۹۵ تا ۱۰۲: وَ لاٰ تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اَللّٰهِ ثَمَناً قَلِیلاً إِنَّمٰا عِنْدَ اَللّٰهِ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۹۵) مٰا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَ مٰا عِنْدَ اَللّٰهِ بٰاقٍ وَ لَنَجْزِیَنَّ اَلَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ (۹۶) مَنْ عَمِلَ صٰالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثیٰ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیٰاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ (۹۷) فَإِذٰا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ مِنَ اَلشَّیْطٰانِ اَلرَّجِیمِ (۹۸) إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطٰانٌ عَلَی اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (۹۹) إِنَّمٰا سُلْطٰانُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ (۱۰۰) وَ إِذٰا بَدَّلْنٰا آیَةً مَکٰانَ آیَةٍ وَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ بِمٰا یُنَزِّلُ قٰالُوا إِنَّمٰا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لاٰ یَعْلَمُونَ (۱۰۱) قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ اَلْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ لِیُثَبِّتَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ هُدیً وَ بُشْریٰ لِلْمُسْلِمِینَ (۱۰۲)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنٰا بِکَ شَهِیداً عَلیٰ هٰؤُلاٰءِ وَ نَزَّلْنٰا عَلَیْکَ اَلْکِتٰابَ تِبْیٰاناً لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً وَ بُشْریٰ لِلْمُسْلِمِینَ (۸۹) إِنَّ اَللّٰهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسٰانِ وَ إِیتٰاءِ ذِی اَلْقُرْبیٰ وَ یَنْهیٰ عَنِ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (۹۰) وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اَللّٰهِ إِذٰا عٰاهَدْتُمْ وَ لاٰ تَنْقُضُوا اَلْأَیْمٰانَ بَعْدَ تَوْکِیدِهٰا وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اَللّٰهَ عَلَیْکُمْ کَفِیلاً إِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُ مٰا تَفْعَلُونَ (۹۱) وَ لاٰ تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهٰا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکٰاثاً تَتَّخِذُونَ‌ أَیْمٰانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ أَنْ تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبیٰ مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمٰا یَبْلُوکُمُ اَللّٰهُ بِهِ وَ لَیُبَیِّنَنَّ لَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیٰامَةِ مٰا کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ (۹۲) وَ لَوْ شٰاءَ اَللّٰهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً وٰاحِدَةً وَ لٰکِنْ یُضِلُّ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمّٰا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۹۳) وَ لاٰ تَتَّخِذُوا أَیْمٰانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهٰا وَ تَذُوقُوا اَلسُّوءَ بِمٰا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ لَکُمْ عَذٰابٌ عَظِیمٌ (۹۴)
هوش مصنوعی: در روزی که ما هر امتی را با شاهدی از خودشان محشور می‌کنیم و تو را نیز بر این قوم شاهد می‌آوریم، و کتابی را بر تو نازل کردیم که هر چیزی را بیان می‌کند و هدایتی و رحمت و بشارتی برای مسلمانان است. به راستی خداوند شما را به عدالت و نیکی و کمک به خویشاوندان فرمان می‌دهد و از کارهای زشت و ناپسند و ظلم نهی می‌کند؛ تا شما پند بگیرید. عهد خدا را زمانی که عهد کردید، وفا کنید و سوگندهای خود را بعد از تأکید نقض نکنید، در حالی که خدا را بر خودتان کفیل قرار داده‌اید. خداوند می‌داند که چه می‌کنید. نباید مانند زنی باشید که بعد از استحکام، ریسه‌اش را به هم می‌زند. سوگندهای خود را بهانه‌ای برای دعوا بین خود قرار ندهید، زیرا خداوند شما را به وسیله آن می‌آزماید و روز قیامت به شما در مورد آنچه اختلاف داشتید، توضیح خواهد داد. اگر خدا می‌خواست، شما را یک امت واحد قرار می‌داد، اما او هر که را بخواهد گمراه می‌کند و هر که را بخواهد هدایت می‌کند و از شما در مورد اعمالتان سؤال خواهد شد. سوگندهای خود را بهانه‌ای بین خود قرار ندهید که مبادا قدمی بعد از استواری لنگ بزند و به سبب آنچه از راه خدا باز داشتید، عذاب عظیمی را بچشید.
و روزی که بر می‌انگیزیم در هر امتی شاهدی بر آنها از خودهاشان و آوردیم تو را شاهد بر آنها و فرو فرستادیم بر تو این کتاب را بیانی کامل مر همه چیز را و هدایت و رحمت و بشارت مر مسلمانان را (۸۹) بدرستی که خدا می‌فرماید بعدالت و نیکوکاری و بعطا کردن صاحب قرابت و نهی می‌کند از کار زشت و ناپسند و ظلم پند می‌دهد شما را شاید شما پند گیرید (۹۰) و وفا کنید بعهد خدا چون عهد کردید و مشکنید و سوگندها را بعد از استوار کردنش و بحقیقت گردانید شما را خدا بر خودتان گواه بدرستی که خدا می‌داند آنچه می‌کنید (۹۱) و مباشید چون زنی که گردانید رشته‌اش را از بعد محکمی تارهای تاب باز داده می‌گیرید سوگندهاتان را مفسدۀ میانتان که باشید گروهی افزون‌تر از گروهی جز این نیست که می‌آزماید شما را خدا بآن و هر آینه بیان خواهد کرد برای شما روز قیامت آنچه بودید در آن اختلاف می‌کردید (۹۲) و اگر خواسته بود خدا هر آینه گردانیده بود شما را امت واحد و لیکن گمراه می‌گذارد آن را که خواهد و هدایت می‌کند آن را که خواهد و هر آینه پرسیده می‌شوید البته از آنچه بودید می‌کردید (۹۳) و فرا مگیرید سوگندهاتان را مفسده میانتان پس بلغزد قدمی بعد از ثباتش و بچشید اندوه را بآنچه باز داشتید از راه خدا و از برای شماست عذابی بزرگ (۹۴)
هوش مصنوعی: روزی که خداوند همه را برمی‌انگیزد، بر هر ملت شاهدی از خود آنها قرار می‌دهد و تو را نیز به عنوان شاهد بر آنها می‌آورد. این کتابی که به تو نازل کرده‌ایم، بیانگر تمامی حقایق و راهنمایی و رحمت برای مسلمانان است. خداوند به عدالت و نیکوکاری و کمک به نزدیکان دستور می‌دهد و از کارهای ناپسند و ظلم نهی می‌کند و شما را نصیحت می‌کند، شاید که پند بگیرید. باید به عهدهایی که بسته‌اید وفادار باشید و سوگندهایتان را بعد از محکم کردن آنها نشکنید، زیرا خداوند بر کارهای شما گواه است. مانند زنی نباشید که بعد از محکم کردن، رشته‌اش را باز می‌کند و سوگندهای خود را به ضرر یکدیگر مبدل می‌سازد. خداوند شما را می‌آزماید و در روز قیامت به شما نشان خواهد داد که در چه مسائلی اختلاف داشتید. اگر خدا می‌خواست می‌توانست شما را یک امت واحد گرداند، اما او هر کس را که بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را که بخواهد هدایت می‌کند. شما از آنچه انجام دادید، مورد سوال قرار خواهید گرفت. پس سوگندهایتان را به ضرر یکدیگر نگیرند، زیرا ممکن است پس از ثبات، قدمی لغزیده و با عذاب بزرگ خدا مواجه شوید.
اندر آن روزی که در هر امتی
شاهد انگیزیم ما بر حجتی
هوش مصنوعی: در آن روزی که در هر قومی شاهد اعمال و رفتارهایشان خواهیم بود، ما بر اساس یک دلیل و سند محکم قضاوت خواهیم کرد.
سویشان از نفسشان بی اشتباه
هم تو را آریم بر ایشان گواه
هوش مصنوعی: آنها به واسطه نفس پاکشان، بدون خطا تو را بر ایشان شاهد می‌آورند.
بر تو قرآن را فرستادیم ما
که بیانی روشن است و رهنما
هوش مصنوعی: ما قرآن را برای تو نازل کردیم که پیامی واضح و راهنمایی است برای انسان‌ها.
بهر هر چیزی که باشد بالیقین
رحمت است و مژده بهر مسلمین
هوش مصنوعی: برای هر چیزی که وجود دارد، به طور قطع، رحمت و خوشحالی برای مسلمانان وجود دارد.
می کند بر عدل و احسان امر حق
هم عطاء دادن به خویشان بیغلق
هوش مصنوعی: خداوند فرمان داده است به انصاف و کمک به دیگران، و همچنین به بخشش و حمایت از نزدیکان و خانواده.
میکند از منکر و فحشاء و بغی
نَهیتان اندر مقام امر و نهی
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که انسانی که در مقام امر و نهی قرار دارد، باید از کارهای زشت و ناپسند مانند بدی، فحشا و ظلمی که در جامعه وجود دارد، جلوگیری کند و به اصلاح آنها بپردازد. در واقع، وظیفه او این است که در برابر رفتارهای نامناسب موضع بگیرد و از آنها دفاع نکند.
می دهد پند او شما را بی گزند
تا از او شاید شما گیرید پند
هوش مصنوعی: او به شما نصیحتی می‌کند که بدون آسیب دیدن به شما منتقل می‌شود، تا شاید از آن نصیحت بهره‌مند شوید.
هم کنید از جان وفاء بر عهد او
عهد چون بستید با او بس نکو
هوش مصنوعی: اگر از دل و جان به وعده‌ای که داده‌اید وفادار باشید، وقتی که پیمان بسته‌اید، کار بسیار خوبی کرده‌اید.
مشکنید ایمانِ خود را در قرار
چونکه کردید آن قسم ها استوار
هوش مصنوعی: ایمان خود را نشکنید، زیراکه این قَسم‌ها بر اساس قرار و عهدهایی که بسته‌اید، محکم و استوار هستند.
می بگرداندید حق را یا انام
ضامن خود بر قسم ها بالتمام
هوش مصنوعی: شما به‌راحتی می‌توانید از حق خود دفاع کنید یا اینکه باید به تمام قسم‌های خود متعهد باشید.
بر هر آنچه می کنید او آگه است
از یمین و عهد و نذر از هر چه هست
هوش مصنوعی: هر کاری که انجام می‌دهید، او از آن باخبر است و به همه عهدها و نذری که کرده‌اید آگاه است.
لَا تَکُونُواْ کَالَّتِی نَقَضَت تو را
کافی است از قبح نقض عهدها
هوش مصنوعی: شما نباید مانند کسی باشید که پیمان خود را می‌شکند. این نشان‌دهنده زشتی شکستن عهدهاست.
چون زنی یعنی مباشید آنکه بافت
ریسمانها پس گشود و می شکافت
هوش مصنوعی: زمانی که زنی (وضعیتی) را تجربه می‌کنید، نباید به گونه‌ای عمل کنید که بر عواطف و ارتباطات شما اثر بگذارد. زیرا ممکن است آنچه در ابتدا به نظر می‌رسد، در واقع ممکن است به مرور زمان گشوده و کشف شود.
بعد از استحکام کآن می داشت تاب
پس مباشید آن چنان در انتساب
هوش مصنوعی: پس از اینکه چیزی به ثبات رسید و توانایی تحمل پیدا کرد، دیگر لازم نیست در مورد نسبت خود با آن موضوع نگرانی داشته باشید یا خود را به آن نسبت دهید.
یعنی آنسان که بگیرید آن یمین
بر خیانت یا دغل با آن و این
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر کسی به خیانت یا فریبکاری متوسل شود، باید به طور جدی و متوجه به عواقب کارهای خود باشد. به عبارت دیگر، کسی که به انجام اعمال ناپسند روی می‌آورد، باید بداند که این اقدامات پی‌آمدهایی خواهد داشت.
عهد و سوگندی که باشد بینتان
بر خیانت ناورید اندر میان
هوش مصنوعی: اگر قراردادی یا قسمی بین شما وجود دارد، نباید در میان آن خیانت کنید.
زآنکه می باشند قومی بیشتر
از عدد وز مال از قوم دگر
هوش مصنوعی: این جمله به معنای این است که برخی افراد یا گروه‌ها به دلیل داشتن ثروت یا امکانات، بر دیگری برتری پیدا می‌کنند، حتی اگر تعدادشان کمتر باشد. این اشاره به این نکته دارد که گاهی ارزش و قدرت یک گروه به کیفیت و مقدار دارایی آنها وابسته است، نه به تعداد اعضایشان.
غیر از این نبود که حق در امتحان
آزماید مر شما را خود بدان
هوش مصنوعی: جز این نبود که خداوند شما را در آزمایش و امتحان می‌سنجید، خودتان نیز به این موضوع واقف بودید.
تا نماید بر شما در رستخیز
آنچه در وی مختلف بودید نیز
هوش مصنوعی: در روز قیامت، آنچه که در دنیا مختلف و متناقض بودید، به شما نشان داده خواهد شد.
ور که خواهد حق تعالی بی ستوه
مر شما را هم نماید یک گروه
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد که خداوند به او کمک کند، او نیز بدون خستگی، گروهی از افراد را به سمت او خواهد رساند.
لیک خواهد هر که را گمراه او
میگذارد هم به گمراهی فرو
هوش مصنوعی: اما هر کسی که بخواهد به گمراهی بیفتد، او را به همین مسیر گمراهی رهبری می‌کند.
وآنکه را خواهد شود هم رهنما
تا شود پرسیده هر کس در جزا
هوش مصنوعی: هرکسی که در جستجوی راهنمایی باشد، به شخصی متصل می‌شود که او را در همان مسیر هدایت کند تا پاسخ سوالاتش درباره پاداش و جزا را به دست آورد.
هم مگیرید آن قسمها که بود
بینتان از مکر و غدر از بیرشد
هوش مصنوعی: همه قسم‌هایی را که به شما گفته می‌شود، بر مبنای مکر و فریب از خود دور کنید.
پس بلغزد گامتان زین شوم کار
بعد از آنکه گشت در ره استوار
هوش مصنوعی: بعد از اینکه در مسیر درست قرار گرفتید، اگر پاهایتان بلرزند، این نشانه‌ی کار نادرستی است.
هم چشید اندوه و رنج از آن سبب
که بماندید از ره حق در طلب
هوش مصنوعی: شما هم غم و درد را چشیده‌اید، به‌خاطر اینکه از مسیر حقیقت دور مانده‌اید در جستجوی خود.
وآن عذابی بر شما باشد عظیم
نی در آن سودی به جز اندوه و بیم
هوش مصنوعی: این عذاب بزرگی بر شماست که جز درد و ترس نخواهد داشت.