گنجور

۳- آیات ۱۴ تا ۲۱

وَ لَنُسْکِنَنَّکُمُ اَلْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذٰلِکَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامِی وَ خٰافَ وَعِیدِ (۱۴) وَ اِسْتَفْتَحُوا وَ خٰابَ کُلُّ جَبّٰارٍ عَنِیدٍ (۱۵) مِنْ وَرٰائِهِ جَهَنَّمُ وَ یُسْقیٰ مِنْ مٰاءٍ صَدِیدٍ (۱۶) یَتَجَرَّعُهُ وَ لاٰ یَکٰادُ یُسِیغُهُ وَ یَأْتِیهِ اَلْمَوْتُ مِنْ کُلِّ مَکٰانٍ وَ مٰا هُوَ بِمَیِّتٍ وَ مِنْ وَرٰائِهِ عَذٰابٌ غَلِیظٌ (۱۷) مَثَلُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمٰالُهُمْ کَرَمٰادٍ اِشْتَدَّتْ بِهِ اَلرِّیحُ فِی یَوْمٍ عٰاصِفٍ لاٰ یَقْدِرُونَ مِمّٰا کَسَبُوا عَلیٰ شَیْ‌ءٍ ذٰلِکَ هُوَ اَلضَّلاٰلُ اَلْبَعِیدُ (۱۸) أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ (۱۹) وَ مٰا ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ بِعَزِیزٍ (۲۰) وَ بَرَزُوا لِلّٰهِ جَمِیعاً فَقٰالَ اَلضُّعَفٰاءُ لِلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا إِنّٰا کُنّٰا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنّٰا مِنْ عَذٰابِ اَللّٰهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ قٰالُوا لَوْ هَدٰانَا اَللّٰهُ لَهَدَیْنٰاکُمْ سَوٰاءٌ عَلَیْنٰا أَ جَزِعْنٰا أَمْ صَبَرْنٰا مٰا لَنٰا مِنْ مَحِیصٍ (۲۱)

و ساکن می‌گردانیم شما را در آن زمین از پس ایشان آن از برای کسیست که ترسید از مقام من و ترسید از وعده عذابم (۱۴) و طلب فتح کردند و نومید شد هر سرکش حق‌ناپذیری (۱۵) از پس او دوزخ است و آب داده می‌شود از آبی که خون جراحتست (۱۶) جرعه جرعه می‌آشامد آن را و نزدیک نباشد که فرو بردش بآسانی و می‌آید مرگ او را از همه جا و نیست او مرده و از پس او عذابیست سخت (۱۷) مثل آنان که کافر شدند بپروردگارشان کردارشان چون خاکستریست که سخت بوزد بآن باد در روزی که باد سخت می‌آمده باشد قادر نباشند از آنچه کسب کرده باشند بر چیزی آنست آن گمراهی دور (۱۸) آیا ندانی که خدا آفرید آسمانها و زمین را براستی اگر خواهد ببرد شما را و بیاورد خلقی تازه (۱۹) و نیست آن بر خدا دشوار (۲۰) و ظاهر شدند بر خدا همگی پس گفتند ضعیفان مر آنان را که طلب بزرگی کردند بدرستی که بودیم ما مر شما را پیروان پس آیا شما هستید کفایت‌کنندگان از ما از عذاب خدا هیچ چیز گفتند اگر هدایت کرده بود ما را خدا هدایت کرده بودیم شما را یکسانست بر ما خواه جزع نموده باشیم یا صبر کرده باشیم که نسیت ما را هیچ گریزگاهی (۲۱)

مر شما را بر زمینشان جا دهم
بعد ایشان اندر آن سکنا دهم
گفت پیغمبر هر آن همسایه را
می برنجاند به وفق آیه را
حق کند زآن شهر و بیت آواره اش
خانه را غیری برد بر چاره اش
این بود امری مقرّر بی سخن
ترسد ار کس از مقام حکم من
یعنی از آن موقفی کز انتقام
باز دارند اهل عالم را تمام
یا که ترسد از وعیدم بر عذاب
کآن بود موجود در یوم الحساب
گرچه نزد آنکه عقلش رهبر است
هر دمی حشر و حساب دیگر است
پس طلب کردند نصرت از خدا
یا که حکم اندر ترافع انبیا
باز رستند انبیاء، شد نا امید
هر کسی کو بود جبّار عنید
بعد از ا ین هم دوزخ آمد جایشان
میدهند از آبِ آتش زایشان
جرعه جرعه می خورند ایشان از او
نیست نزدیک آن ز تلخی بر گلو
گر قباحت های نفس بد سیر
بشنوی، این پیش آن باشد شِکر
آید او را رنج موت از هر مکان
لیک نبود مرده، دارد بلکه جان
با وجود این چنین محنت ز پی
سختتر باشد عذابی بهر وی
این است وصف آن کسان کز حالشان
بر خدا باشد به کفر اعمالشان
همچو آن خاکستری که تندباد
بگذرد بر وی به وقت اشتداد
می کند آن را پراکنده چنان
که نماند زو اثر اندر مکان
فعل نیک کافران باشد چنین
تخم حنظل کی دهد بار انگبین
نیستشان قدرت به چیزی در جزا
زآنچه کردند اکتساب از خیرها
هر عمل کآن نیست از حزم و حضور
هست گمراهی و از مقصود دور
هیچ ای بیننده آیا ننگری
یا ندانی از طریق برتری
کآفریده است آن خدا از روی حق
این سماوات و زمین را بر نسق
یعنی از حکمت نه بر لغو و مجاز
کوست از بیهوده کاری بی نیاز
مر شما را می برد گر خواهد آن
آورد خلق جدیدی در جهان
نیست این اعدام و ایجاد از امور
بر خدای مقتدر دشوار و دور
مر برون آیند ز امر حق تمام
مردگان از قبر در یوم القیام
ظاهر ار گفت او شدند اندر شهود
از تحقق بر وقوع امر بود
عاجزان گویند پس با سرکشان
پیروان کفر یعنی آن چنان
که شما را ما به جان تابع بدیم
منکر پیغمبران آنسان شدیم
نک شما هستید آیا کز شتاب
چیزی از ما دفع سازید از عذاب
گفت گر بر ما نماید ره خدا
هم شما را ره نماییم از ولا
پس بگویند از ره عجز و فزع
صبر ما باشد مساوی بر جزع
۲- آیات ۹ تا ۱۳: أَ لَمْ یَأْتِکُمْ نَبَؤُا اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ اَلَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ لاٰ یَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اَللّٰهُ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَرَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوٰاهِهِمْ وَ قٰالُوا إِنّٰا کَفَرْنٰا بِمٰا أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنّٰا لَفِی شَکٍّ مِمّٰا تَدْعُونَنٰا إِلَیْهِ مُرِیبٍ (۹) قٰالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِی اَللّٰهِ شَکٌّ فٰاطِرِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ یُؤَخِّرَکُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی قٰالُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا تُرِیدُونَ أَنْ تَصُدُّونٰا عَمّٰا کٰانَ یَعْبُدُ آبٰاؤُنٰا فَأْتُونٰا بِسُلْطٰانٍ مُبِینٍ (۱۰) قٰالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ یَمُنُّ عَلیٰ مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ وَ مٰا کٰانَ لَنٰا أَنْ نَأْتِیَکُمْ بِسُلْطٰانٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۱) وَ مٰا لَنٰا أَلاّٰ نَتَوَکَّلَ عَلَی اَللّٰهِ وَ قَدْ هَدٰانٰا سُبُلَنٰا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلیٰ مٰا آذَیْتُمُونٰا وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (۱۲) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّکُمْ مِنْ أَرْضِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا فَأَوْحیٰ إِلَیْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِکَنَّ اَلظّٰالِمِینَ (۱۳)۴- آیات ۲۲ تا ۲۹: وَ قٰالَ اَلشَّیْطٰانُ لَمّٰا قُضِیَ اَلْأَمْرُ إِنَّ اَللّٰهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ اَلْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ مٰا کٰانَ لِی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطٰانٍ إِلاّٰ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی فَلاٰ تَلُومُونِی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ مٰا أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ مٰا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ إِنِّی کَفَرْتُ بِمٰا أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ اَلظّٰالِمِینَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۲۲) وَ أُدْخِلَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ جَنّٰاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ خٰالِدِینَ فِیهٰا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِیَّتُهُمْ فِیهٰا سَلاٰمٌ (۲۳) أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهٰا ثٰابِتٌ وَ فَرْعُهٰا فِی اَلسَّمٰاءِ (۲۴) تُؤْتِی أُکُلَهٰا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهٰا وَ یَضْرِبُ اَللّٰهُ اَلْأَمْثٰالَ لِلنّٰاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ (۲۵) وَ مَثَلُ کَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اُجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ اَلْأَرْضِ مٰا لَهٰا مِنْ قَرٰارٍ (۲۶) یُثَبِّتُ اَللّٰهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ اَلثّٰابِتِ فِی اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ فِی اَلْآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اَللّٰهُ اَلظّٰالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اَللّٰهُ مٰا یَشٰاءُ (۲۷) أَ لَمْ تَرَ إِلَی اَلَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اَللّٰهِ کُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دٰارَ اَلْبَوٰارِ (۲۸) جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَهٰا وَ بِئْسَ اَلْقَرٰارُ (۲۹)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

وَ لَنُسْکِنَنَّکُمُ اَلْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذٰلِکَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامِی وَ خٰافَ وَعِیدِ (۱۴) وَ اِسْتَفْتَحُوا وَ خٰابَ کُلُّ جَبّٰارٍ عَنِیدٍ (۱۵) مِنْ وَرٰائِهِ جَهَنَّمُ وَ یُسْقیٰ مِنْ مٰاءٍ صَدِیدٍ (۱۶) یَتَجَرَّعُهُ وَ لاٰ یَکٰادُ یُسِیغُهُ وَ یَأْتِیهِ اَلْمَوْتُ مِنْ کُلِّ مَکٰانٍ وَ مٰا هُوَ بِمَیِّتٍ وَ مِنْ وَرٰائِهِ عَذٰابٌ غَلِیظٌ (۱۷) مَثَلُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمٰالُهُمْ کَرَمٰادٍ اِشْتَدَّتْ بِهِ اَلرِّیحُ فِی یَوْمٍ عٰاصِفٍ لاٰ یَقْدِرُونَ مِمّٰا کَسَبُوا عَلیٰ شَیْ‌ءٍ ذٰلِکَ هُوَ اَلضَّلاٰلُ اَلْبَعِیدُ (۱۸) أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ (۱۹) وَ مٰا ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ بِعَزِیزٍ (۲۰) وَ بَرَزُوا لِلّٰهِ جَمِیعاً فَقٰالَ اَلضُّعَفٰاءُ لِلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا إِنّٰا کُنّٰا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنّٰا مِنْ عَذٰابِ اَللّٰهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ قٰالُوا لَوْ هَدٰانَا اَللّٰهُ لَهَدَیْنٰاکُمْ سَوٰاءٌ عَلَیْنٰا أَ جَزِعْنٰا أَمْ صَبَرْنٰا مٰا لَنٰا مِنْ مَحِیصٍ (۲۱)
هوش مصنوعی: خداوند به شما وعده می‌دهد که پس از آنان، شما را در زمین سکنی می‌دهد؛ این وعده برای کسی است که از مقام من و عذابم بترسد. آن‌ها به خدا درخواست کمک کردند و هر ظالمی که در برابر حق ایستاده بود، ناامید شد. جهنم در پیش روی اوست و از آبی غلیظ و خشن به او می‌نوشانند که ناچار است آن را بنوشد، اما هیچ توانایی در هضم آن ندارد. مرگ از هر سو به سراغش می‌آید، اما او نمی‌میرد و پس از آن عذاب سختی در انتظار اوست. کسانی که به پروردگارشان کافر شدند، اعمالشان مانند خاکستری است که در روز طوفانی به شدت در حال وزیدن است و نمی‌توانند از آنچه به دست آورده‌اند، چیزی را حفظ کنند؛ این است گمراهی بزرگ. آیا ندیدی که خداوند آسمان‌ها و زمین را به حق آفریده است؟ اگر بخواهد، شما را نابود می‌کند و مخلوق جدیدی می‌آورد و این کار بر خداوند دشوار نیست. در روز رستاخیز، همه در برابر خداوند حاضر می‌شوند و در آنجا، ضعفا به متکبران خواهند گفت که ما پیرو شما بودیم؛ آیا شما می‌توانید ما را از عذاب خداوند نجات دهید؟ آن‌ها جواب می‌دهند: اگر خداوند ما را هدایت کرده بود، ما نیز شما را هدایت می‌کردیم؛ حالا چه فرقی دارد ما جزع کنیم یا صبر کنیم؟ هیچ راه نجاتی برای ما نیست.
و ساکن می‌گردانیم شما را در آن زمین از پس ایشان آن از برای کسیست که ترسید از مقام من و ترسید از وعده عذابم (۱۴) و طلب فتح کردند و نومید شد هر سرکش حق‌ناپذیری (۱۵) از پس او دوزخ است و آب داده می‌شود از آبی که خون جراحتست (۱۶) جرعه جرعه می‌آشامد آن را و نزدیک نباشد که فرو بردش بآسانی و می‌آید مرگ او را از همه جا و نیست او مرده و از پس او عذابیست سخت (۱۷) مثل آنان که کافر شدند بپروردگارشان کردارشان چون خاکستریست که سخت بوزد بآن باد در روزی که باد سخت می‌آمده باشد قادر نباشند از آنچه کسب کرده باشند بر چیزی آنست آن گمراهی دور (۱۸) آیا ندانی که خدا آفرید آسمانها و زمین را براستی اگر خواهد ببرد شما را و بیاورد خلقی تازه (۱۹) و نیست آن بر خدا دشوار (۲۰) و ظاهر شدند بر خدا همگی پس گفتند ضعیفان مر آنان را که طلب بزرگی کردند بدرستی که بودیم ما مر شما را پیروان پس آیا شما هستید کفایت‌کنندگان از ما از عذاب خدا هیچ چیز گفتند اگر هدایت کرده بود ما را خدا هدایت کرده بودیم شما را یکسانست بر ما خواه جزع نموده باشیم یا صبر کرده باشیم که نسیت ما را هیچ گریزگاهی (۲۱)
هوش مصنوعی: ما شما را در آن سرزمین ساکن می‌کنیم؛ این برای کسانی است که از مقام من می‌ترسند و از وعده عذابم نگرانند. کسانی که پرچم فتح را برافراشته‌اند و هر سرکشی که حق را نپذیرفته، ناامید خواهد شد. پس از او، جهنمی هست و آبی از خون جراحت به او داده می‌شود. او آن را جرعه‌جرعه می‌نوشد و به آسانی نمی‌تواند آن را پایین ببرد. مرگ او از هر طرف سراغش می‌آید، در حالی که او نمی‌میرد و پس از او عذابی سخت در انتظارش است. همچنین حال کسانی که به پروردگارشان کافر شده‌اند، این‌گونه است: کارهایشان مانند خاکستری است که در روزی با باد سخت به این سو و آن سو می‌وزد و هیچ قدرتی برای نجات از آنچه کسب کرده‌اند ندارند. آیا نمی‌دانی که خداوند آسمان‌ها و زمین را آفریده است؟ اگر بخواهد، می‌تواند شما را از میان بردارد و مخلوقی تازه بیاورد و این کار بر خداوند دشوار نیست. همه در برابر خداوند ظاهر می‌شوند و ضعفا به کسانی که طلب بزرگی کرده بودند، می‌گویند: ما پیروان شما بودیم. آیا شما می‌توانید ما را از عذاب خدا نجات دهید؟ آنها پاسخ می‌دهند: اگر خداوند ما را هدایت می‌کرد، به یقین ما نیز شما را هدایت می‌کردیم. برای ما فرقی نمی‌کند که آیا ناله و فریاد کنیم یا صبر کنیم؛ برای ما هیچ راه فراری وجود ندارد.
مر شما را بر زمینشان جا دهم
بعد ایشان اندر آن سکنا دهم
هوش مصنوعی: من شما را در سرزمینشان قرار می‌دهم و سپس در آنجا به شما زندگی می‌دهم.
گفت پیغمبر هر آن همسایه را
می برنجاند به وفق آیه را
هوش مصنوعی: پیامبر گفت هر کس که همسایه‌اش را آزار دهد، مطابق با آیه‌ای که نازل شده، عمل کرده است.
حق کند زآن شهر و بیت آواره اش
خانه را غیری برد بر چاره اش
هوش مصنوعی: حق باعث می‌شود که کسی از شهری و خانه‌ای که در آن بوده، دور شود و به نوعی دیگر سرنوشت و راه حلی برای او رقم بزند.
این بود امری مقرّر بی سخن
ترسد ار کس از مقام حکم من
هوش مصنوعی: هر کس از قدرت و مقام من بترسد، بداند که این امر از قبل تعیین شده است و نیازی به توضیح ندارد.
یعنی از آن موقفی کز انتقام
باز دارند اهل عالم را تمام
هوش مصنوعی: از آن نقطه‌ای که انسان‌ها را از انتقام و تنش بازمی‌دارد، همه در آرامش و امان قرار دارند.
یا که ترسد از وعیدم بر عذاب
کآن بود موجود در یوم الحساب
هوش مصنوعی: شاید او از وعده عذابی که در روز حساب وجود دارد، بترسد.
گرچه نزد آنکه عقلش رهبر است
هر دمی حشر و حساب دیگر است
هوش مصنوعی: هر زمان که شخصی با درک و عقل خود به زندگی نگاه کند، حالت و وضعیت و حساب و کتابی که او در هر لحظه دارد، متفاوت و خاص است.
پس طلب کردند نصرت از خدا
یا که حکم اندر ترافع انبیا
هوش مصنوعی: درخواست یاری و کمک از خدا کردند یا اینکه به حکمی که پیامبران آوردند، رسیدند.
باز رستند انبیاء، شد نا امید
هر کسی کو بود جبّار عنید
هوش مصنوعی: انبیاء دوباره به زندگی برگشتند و هر کسی که قدرتمند و ستمگر بود، ناامید شد.
بعد از ا ین هم دوزخ آمد جایشان
میدهند از آبِ آتش زایشان
هوش مصنوعی: پس از این، جایی برای این افراد در دوزخ فراهم می‌شود و عذابشان از آتش خواهد بود.
جرعه جرعه می خورند ایشان از او
نیست نزدیک آن ز تلخی بر گلو
هوش مصنوعی: آنها جرعه جرعه از آن می‌نوشند، اما به خاطر تلخی‌اش نمی‌توانند نزدیکش بروند.
گر قباحت های نفس بد سیر
بشنوی، این پیش آن باشد شِکر
هوش مصنوعی: اگر عیب‌های نفس خود را بشنوی و به آن توجه کنی، این عیوب در مقایسه با نعمت‌ها و خوبی‌هایی که داری، کوچک و ناچیز به نظر می‌رسند.
آید او را رنج موت از هر مکان
لیک نبود مرده، دارد بلکه جان
هوش مصنوعی: او از هر جا رنج مرگ را تجربه می‌کند، اما در واقع مرده نیست و همچنان روح و زندگی دارد.
با وجود این چنین محنت ز پی
سختتر باشد عذابی بهر وی
هوش مصنوعی: در برابر این همه درد و رنج، عذابی که برای او در نظر گرفته شده، سخت‌تر خواهد بود.
این است وصف آن کسان کز حالشان
بر خدا باشد به کفر اعمالشان
هوش مصنوعی: این بیان توضیحی است درباره‌ی افرادی که اعمالشان به گونه‌ای است که خداوند به رفتار و نیت‌های آن‌ها آگاه است و این اعمال به نوعی به کفر و ناپاکی اشاره دارد. به عبارت دیگر، این افراد با عمل‌کردن به شیوه‌ای نادرست، در واقع خود را از خداوند دور کرده‌اند.
همچو آن خاکستری که تندباد
بگذرد بر وی به وقت اشتداد
هوش مصنوعی: شبیه به خاکستری که وقتی طوفان می‌وزد، بر آن تأثیر می‌گذارد و آن را جابه‌جا می‌کند.
می کند آن را پراکنده چنان
که نماند زو اثر اندر مکان
هوش مصنوعی: او آن را به گونه‌ای پخش می‌کند که هیچ اثری از آن در این جا باقی نماند.
فعل نیک کافران باشد چنین
تخم حنظل کی دهد بار انگبین
هوش مصنوعی: عمل نیک نمی‌تواند از کافران به وجود بیاید، مثل این است که تخم حنظل میوه‌ای شیرین و خوشمزه مانند انگبین بدهد.
نیستشان قدرت به چیزی در جزا
زآنچه کردند اکتساب از خیرها
هوش مصنوعی: آنها از آنچه که انجام داده‌اند، نمی‌توانند به چیزی در پاداش دست یابند، مگر از کارهای نیک خود.
هر عمل کآن نیست از حزم و حضور
هست گمراهی و از مقصود دور
هوش مصنوعی: هر عملی که بدون احتیاط و آگاهی انجام شود، باعث گمراهی و دوری از هدف اصلی خواهد شد.
هیچ ای بیننده آیا ننگری
یا ندانی از طریق برتری
هوش مصنوعی: ای بیننده، آیا به این موضوع توجه نمی‌کنی یا نمی‌دانی از طریق برتری؟
کآفریده است آن خدا از روی حق
این سماوات و زمین را بر نسق
هوش مصنوعی: خداوند با حق و حقیقت، آسمان‌ها و زمین را خلق کرده است و این کار را به شایستگی انجام داده است.
یعنی از حکمت نه بر لغو و مجاز
کوست از بیهوده کاری بی نیاز
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که حکمت و دانش واقعی انسان را از کارهای بیهوده و لغو بی‌نیاز می‌کند. کسی که به درک عمیقی از حکمت برسد، دیگر دلیلی برای انجام کارهای بی‌فایده نخواهد داشت.
مر شما را می برد گر خواهد آن
آورد خلق جدیدی در جهان
هوش مصنوعی: اگر بخواهد، می‌تواند شما را به جایی ببرد و در جهان تغییرات جدیدی ایجاد کند.
نیست این اعدام و ایجاد از امور
بر خدای مقتدر دشوار و دور
هوش مصنوعی: این اعدام و ایجاد نه از کارهای دشوار و دور از توان خدای توانمند است.
مر برون آیند ز امر حق تمام
مردگان از قبر در یوم القیام
هوش مصنوعی: در روز قیامت، تمامی مردگان به فرمان خدا از قبرهای خود بیرون خواهند آمد.
ظاهر ار گفت او شدند اندر شهود
از تحقق بر وقوع امر بود
هوش مصنوعی: اگر در ظاهر چیزی را دیده‌ایم، به دلیل این است که آن چیز در واقعیت وجود دارد و تحقق یافته است.
عاجزان گویند پس با سرکشان
پیروان کفر یعنی آن چنان
هوش مصنوعی: ضعیفان می‌گویند که پس از کافران و زورگویان پیروی کردند، یعنی به همین شکل.
که شما را ما به جان تابع بدیم
منکر پیغمبران آنسان شدیم
هوش مصنوعی: ما جان خود را به شما سپرده‌ایم، ولی در عوض، کسانی که منکر پیامبران هستند، به ما آسیب می‌زنند.
نک شما هستید آیا کز شتاب
چیزی از ما دفع سازید از عذاب
هوش مصنوعی: آیا شما قادر هستید که به سرعت ما را از عذاب رهایی دهید؟
گفت گر بر ما نماید ره خدا
هم شما را ره نماییم از ولا
هوش مصنوعی: اگر خداوند راهی به ما نشان دهد، ما هم به شما راه را نشان می‌دهیم تا به مقام والایی دست یابید.
پس بگویند از ره عجز و فزع
صبر ما باشد مساوی بر جزع
هوش مصنوعی: بگذارید بگویند که ما از روی ناتوانی و ترس، صبر می‌کنیم و این صبر ما با اندوه و گریه هیچ تفاوتی ندارد.