گنجور

۲- آیات ۹ تا ۱۳

أَ لَمْ یَأْتِکُمْ نَبَؤُا اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ اَلَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ لاٰ یَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اَللّٰهُ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَرَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوٰاهِهِمْ وَ قٰالُوا إِنّٰا کَفَرْنٰا بِمٰا أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنّٰا لَفِی شَکٍّ مِمّٰا تَدْعُونَنٰا إِلَیْهِ مُرِیبٍ (۹) قٰالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِی اَللّٰهِ شَکٌّ فٰاطِرِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ یُؤَخِّرَکُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی قٰالُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا تُرِیدُونَ أَنْ تَصُدُّونٰا عَمّٰا کٰانَ یَعْبُدُ آبٰاؤُنٰا فَأْتُونٰا بِسُلْطٰانٍ مُبِینٍ (۱۰) قٰالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ یَمُنُّ عَلیٰ مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ وَ مٰا کٰانَ لَنٰا أَنْ نَأْتِیَکُمْ بِسُلْطٰانٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۱) وَ مٰا لَنٰا أَلاّٰ نَتَوَکَّلَ عَلَی اَللّٰهِ وَ قَدْ هَدٰانٰا سُبُلَنٰا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلیٰ مٰا آذَیْتُمُونٰا وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (۱۲) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّکُمْ مِنْ أَرْضِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا فَأَوْحیٰ إِلَیْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِکَنَّ اَلظّٰالِمِینَ (۱۳)

آیا نیامد شما را خبر آنان که بودند پیش از شما قوم نوح و عاد و ثمود و آنان که بودند بعد از ایشان نمی‌داند ایشان را مگر خدا آمد ایشان را رسولانشان با معجزات پس برگردانیدند دستهاشان را در دهنهاشان و گفتند بدرستی که ما کافر شدیم بآنچه فرستاده شدید بآن و بدرستی که ما در شکیم از آنچه می‌خوانید ما را بآن که بگمان بد اندزنده است (۹) گفتند رسولانشان آیا در خدا باشد شکی که پدیدآورنده آسمانها و زمین است می‌خواند شما را تا بیامرزد شما را از گناهانتان و بآخر اندازد شما را تا وقتی که نام برده شده گفتند نیستید شما مگر انسانی مانند ما می‌خواهید که باز دارید ما را از آنچه بودید که می‌پرستیدند پدران ما پس بیاورید بما حجتی روشن (۱۰) گفتند مر ایشان را رسولانشان نیستیم ما مگر انسانی مانند شما و لیکن خدا منت می‌نهد بر آنکه می‌خواهد از بندگانش و نباشد مر ما را که بیاوریم بشما حجتی مگر باذن خدا و بر خدا پس باید توکل کنند گروندگان (۱۱) و چیست ما را که توکل نکنیم بر خدا و بدرستی که هدایت کرد ما را براههای ما و هر آینه صبر خواهیم کرد البته بر آنکه رنجانید ما را و بر خدا پس باید توکل کنند توکل‌کنندگان (۱۲) و گفتند آنان که کافر شدند مر رسولانشان را هر آینه بیرون کنیم شما را از زمین خود یا هر آینه بر می‌گردید در کیش ما پس وحی فرستاد بایشان پروردگارشان که هر آینه هلاک می‌گردانیم ظالمان را (۱۳)

بر شما نامد خبر آیا که بیش
زآن کسان که از شما بودند پیش
از قبیل نوح و عاد و هم ثمود
وآن کسان کز بعدشان آمد به بود
کس نداند آن جماعت را عدد
از فزونی جز خداوند احد
قرنها بودند و ز اهل آن قرون
کس خبر جز حق نداد از چند و چون
می بیاوردند بر پیشینیان
بیّناتی انبیاء از هر نشان
پس بگردانند ز انکار و حسد
دستهای خویش بر افواه خود
نگرویدستیم گفتند آنچه را
که فرستاده شدید آن را به ما
یعنی اندر زعم خود نیک اخترید
وز خدا بر ما شما پیغمبرید
ما در آن باشیم بر شک و گمان
که شما خوانید خود ما را بدان
پس بگفتند آن رسولان بی هوس
ما شما را بر خدا خوانیم و بس
هست آیا در وجود او شکی
کی کند شک در خدا ذی مدرکی
آفریننده سماوات و زمین
شک کند در وی مگر بی عقل و دین
مر شما را خوانده او بر دین و راه
تا بیامرزد شما را از گناه
باز پس دارد شما را در عذاب
تا به وقت نام برده از حساب
قوم گفتند آن رسولان را دگر
نیستید الاّ شما چون ما بشر
بازمان خواهید دارید از جفا
می پرستیدند زآنچه آباء ما
حجتی آرید بر ما پس متین
این است فَأتُونَ بِسُلْطانٍ مُبِین
باز گفتند آن رسولان قوم را
ما نه ایم الاّ بشر همچون شما
لیک حق منّت گذارد از وداد
بر هر آن عبدی که خواهد از عباد
نیست ما را حجتی کز اقتراح
آن شما خواهید از ما بی صلاح
جز که آن باشد به فرمان خدا
بی ز امرش نیست راهی بر هدا
هر نبی را معجزی گردیده خاص
جز بر آن او را نباشد اختصاص
تکیه ما را نیست جز بر امر حق
هر چه او بنوشته خوانیم از ورق
پس توکل مؤمنان را بر خداست
بی توکلّ نیست کس بر راه راست
چیست ما را که توکل ناوریم
بر خدای خود کز او روشن فریم
یعنی او بنموده بر ما راه راست
هم به دست او زمام کارهاست
صبر، ما با الله کنیم از اعتماد
بر اذیّتها که بینیم از عباد
بر خدا باید توکل پس کنند
واندر آن باشند راسخ و ارجمند
بر رسل گفتند کفار از عیان
کز زمین خود کنیم اخراجتان
عود یا بر ما کنید از روی کیش
یعنی اندر ملت و آئین پیش
پس قسم خوردند تا از این دو کار
خود یکی واقع شود اندر قرار
پس بر ایشان وحی آمد با قسم
بر هلاک اهل ظلم از ذوالکرم
کرد خواهم یعنی ایشان را هلاک
جسمشان ویران کنم، جان را هلاک
۱- آیات ۱ تا ۸: بسم االله الرحمن الرحیم۳- آیات ۱۴ تا ۲۱: وَ لَنُسْکِنَنَّکُمُ اَلْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ ذٰلِکَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامِی وَ خٰافَ وَعِیدِ (۱۴) وَ اِسْتَفْتَحُوا وَ خٰابَ کُلُّ جَبّٰارٍ عَنِیدٍ (۱۵) مِنْ وَرٰائِهِ جَهَنَّمُ وَ یُسْقیٰ مِنْ مٰاءٍ صَدِیدٍ (۱۶) یَتَجَرَّعُهُ وَ لاٰ یَکٰادُ یُسِیغُهُ وَ یَأْتِیهِ اَلْمَوْتُ مِنْ کُلِّ مَکٰانٍ وَ مٰا هُوَ بِمَیِّتٍ وَ مِنْ وَرٰائِهِ عَذٰابٌ غَلِیظٌ (۱۷) مَثَلُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمٰالُهُمْ کَرَمٰادٍ اِشْتَدَّتْ بِهِ اَلرِّیحُ فِی یَوْمٍ عٰاصِفٍ لاٰ یَقْدِرُونَ مِمّٰا کَسَبُوا عَلیٰ شَیْ‌ءٍ ذٰلِکَ هُوَ اَلضَّلاٰلُ اَلْبَعِیدُ (۱۸) أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّٰهَ خَلَقَ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ (۱۹) وَ مٰا ذٰلِکَ عَلَی اَللّٰهِ بِعَزِیزٍ (۲۰) وَ بَرَزُوا لِلّٰهِ جَمِیعاً فَقٰالَ اَلضُّعَفٰاءُ لِلَّذِینَ اِسْتَکْبَرُوا إِنّٰا کُنّٰا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنّٰا مِنْ عَذٰابِ اَللّٰهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ قٰالُوا لَوْ هَدٰانَا اَللّٰهُ لَهَدَیْنٰاکُمْ سَوٰاءٌ عَلَیْنٰا أَ جَزِعْنٰا أَمْ صَبَرْنٰا مٰا لَنٰا مِنْ مَحِیصٍ (۲۱)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَ لَمْ یَأْتِکُمْ نَبَؤُا اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ اَلَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ لاٰ یَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اَللّٰهُ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَرَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوٰاهِهِمْ وَ قٰالُوا إِنّٰا کَفَرْنٰا بِمٰا أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنّٰا لَفِی شَکٍّ مِمّٰا تَدْعُونَنٰا إِلَیْهِ مُرِیبٍ (۹) قٰالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِی اَللّٰهِ شَکٌّ فٰاطِرِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ یُؤَخِّرَکُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی قٰالُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا تُرِیدُونَ أَنْ تَصُدُّونٰا عَمّٰا کٰانَ یَعْبُدُ آبٰاؤُنٰا فَأْتُونٰا بِسُلْطٰانٍ مُبِینٍ (۱۰) قٰالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ یَمُنُّ عَلیٰ مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ وَ مٰا کٰانَ لَنٰا أَنْ نَأْتِیَکُمْ بِسُلْطٰانٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۱) وَ مٰا لَنٰا أَلاّٰ نَتَوَکَّلَ عَلَی اَللّٰهِ وَ قَدْ هَدٰانٰا سُبُلَنٰا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلیٰ مٰا آذَیْتُمُونٰا وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (۱۲) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّکُمْ مِنْ أَرْضِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا فَأَوْحیٰ إِلَیْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِکَنَّ اَلظّٰالِمِینَ (۱۳)
هوش مصنوعی: آیا اخبار قوم‌هایی که پیش از شما بودند، مانند قوم نوح، عاد و ثمود، به شما نرسیده است؟ این قوم‌ها و دیگرانی که بعد از آن‌ها آمده‌اند، که تعدادشان را جز خدا نمی‌داند، پیامبرانشان با نشانه‌های آشکار به سویشان آمدند، اما آن‌ها دست‌هایشان را به دهانشان برده و گفتند ما به آنچه شما فرستاده‌اید کافر هستیم و در آنچه به ما دعوت می‌کنید، دچار شک و تردید هستیم. پیامبرانشان گفتند آیا در وجود خداوندی که آسمان‌ها و زمین را آفریده، شک و تردید وجود دارد؟ او شما را دعوت می‌کند تا از گناهانتان درگذرد و به مدت معین شما را مهلت دهد. آن‌ها گفتند: شما تنها بشرهایی مثل ما هستید که می‌خواهید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیدند، بازدارید. پس بیایید و دلیلی روشن برای ما بیاورید. پیامبرانشان به آن‌ها گفتند ما فقط بشرهایی مثل شما هستیم اما خدا بر هر یک از بندگانش که بخواهد، لطف می‌کند و برای ما ممکن نیست که بدون اجازه خدا دلیلی بیاوریم و بر خدا باید مؤمنان توکل کنند. و چه دلیلی داریم که بر خدا توکل نکنیم در حالی که او ما را به راه‌های خود هدایت کرده و ما در برابر آنچه شما ما را آزار می‌دهید، صبر خواهیم کرد. بر خدا، باید توکل کنند کسانی که توکل می‌کنند. و کسانی که کافر شدند به پیامبرانشان گفتند: ما شما را از سرزمین خود بیرون خواهیم کرد یا باید به ملت ما برگردید. پس پروردگارشان به آن‌ها وحی کرد که ما ظالمین را به زودی هلاک خواهیم کرد.
آیا نیامد شما را خبر آنان که بودند پیش از شما قوم نوح و عاد و ثمود و آنان که بودند بعد از ایشان نمی‌داند ایشان را مگر خدا آمد ایشان را رسولانشان با معجزات پس برگردانیدند دستهاشان را در دهنهاشان و گفتند بدرستی که ما کافر شدیم بآنچه فرستاده شدید بآن و بدرستی که ما در شکیم از آنچه می‌خوانید ما را بآن که بگمان بد اندزنده است (۹) گفتند رسولانشان آیا در خدا باشد شکی که پدیدآورنده آسمانها و زمین است می‌خواند شما را تا بیامرزد شما را از گناهانتان و بآخر اندازد شما را تا وقتی که نام برده شده گفتند نیستید شما مگر انسانی مانند ما می‌خواهید که باز دارید ما را از آنچه بودید که می‌پرستیدند پدران ما پس بیاورید بما حجتی روشن (۱۰) گفتند مر ایشان را رسولانشان نیستیم ما مگر انسانی مانند شما و لیکن خدا منت می‌نهد بر آنکه می‌خواهد از بندگانش و نباشد مر ما را که بیاوریم بشما حجتی مگر باذن خدا و بر خدا پس باید توکل کنند گروندگان (۱۱) و چیست ما را که توکل نکنیم بر خدا و بدرستی که هدایت کرد ما را براههای ما و هر آینه صبر خواهیم کرد البته بر آنکه رنجانید ما را و بر خدا پس باید توکل کنند توکل‌کنندگان (۱۲) و گفتند آنان که کافر شدند مر رسولانشان را هر آینه بیرون کنیم شما را از زمین خود یا هر آینه بر می‌گردید در کیش ما پس وحی فرستاد بایشان پروردگارشان که هر آینه هلاک می‌گردانیم ظالمان را (۱۳)
هوش مصنوعی: آیا خبر قوم‌های گذشته مانند نوح، عاد و ثمود به شما نرسیده است؟ آنها تنها به خدا اطلاعاتی داشتند. پیامبرانشان با معجزات فرستاده شدند اما آنها با دست‌های خود دهانشان را بستند و گفتند ما به آنچه شما آورده‌اید کافر هستیم و در آنچه می‌گویید شک داریم. پیامبرانشان سوال کردند آیا در وجود خدا شکی وجود دارد، همان کسی که آسمان‌ها و زمین را خلق کرده است؟ او شما را می‌خواهد تا از گناهانتان بگذرد و شما را به زمانی معین برساند. اما آنها گفتند شما تنها انسان‌هایی مانند ما هستید و نمی‌توانید ما را از آنچه پدرانمان می‌پرستیدند باز دارید، بنابراین حجت واضحی بیاورید. پیامبران گفتند ما فقط انسان‌هایی مانند شما هستیم، اما خدا بر هر آنچه بخواهد منت می‌گذارد و ما نمی‌توانیم حجتی برای شما بیاوریم مگر با اجازه خدا. بنابراین مؤمنان باید توکل کنند. آنها ادامه دادند که چرا بر خدا توکل نکنیم در حالی که او ما را به راه‌های خود هدایت کرده و ما صبر خواهیم کرد بر رنج‌هایی که به ما می‌رسد. در نهایت، کافران به پیامبرانشان گفتند که شما را از سرزمین‌تان بیرون می‌کنیم یا به دین ما برمی‌گردید، ولی خدا به پیامبران وحی فرستاد که ما ظالمین را هلاک خواهیم کرد.
بر شما نامد خبر آیا که بیش
زآن کسان که از شما بودند پیش
هوش مصنوعی: آیا خبری از شما به دستتان رسیده است که کسانی که از شما نزدیک‌تر بودند، بیشتر از شما از دنیا رفته‌اند؟
از قبیل نوح و عاد و هم ثمود
وآن کسان کز بعدشان آمد به بود
هوش مصنوعی: مانند قوم نوح و عاد و ثمود و دیگرانی که پس از آنان آمدند، در نهایت به خوبی و نیکی یاد شده‌اند.
کس نداند آن جماعت را عدد
از فزونی جز خداوند احد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس به جز خدا نمی‌داند که آن گروه چه تعدادند و این تعداد چقدر زیاد است.
قرنها بودند و ز اهل آن قرون
کس خبر جز حق نداد از چند و چون
هوش مصنوعی: قرن‌ها افراد مختلف در زمان‌های گذشته زندگی کردند، اما هیچ‌کس جز خداوند از وضعیت و جزئیات آن زمان‌ها خبر نداشت.
می بیاوردند بر پیشینیان
بیّناتی انبیاء از هر نشان
هوش مصنوعی: معتقدان به پیامبری، نشانه‌هایی از پیشینیان و معجزات انبیا را به برای پروردگاران خود می‌آوردند.
پس بگردانند ز انکار و حسد
دستهای خویش بر افواه خود
هوش مصنوعی: پس از انکار و حسادت، در نهایت مجبور می‌شوند که زبان خود را به سکوت بزنند و حرفی نزنند.
نگرویدستیم گفتند آنچه را
که فرستاده شدید آن را به ما
هوش مصنوعی: ما به آنچه که فرستاده شده است، توجه نکردیم و فقط آنچه را که گفته‌اند، پذیرفتیم.
یعنی اندر زعم خود نیک اخترید
وز خدا بر ما شما پیغمبرید
هوش مصنوعی: شما در نظر خودتان برترین هستید و از جانب خدا، شما را به عنوان فرستاده‌گان او می‌دانید.
ما در آن باشیم بر شک و گمان
که شما خوانید خود ما را بدان
هوش مصنوعی: ما در حالتی از تردید و دوگانگی هستیم که شما خود را به ما معرفی می‌کنید.
پس بگفتند آن رسولان بی هوس
ما شما را بر خدا خوانیم و بس
هوش مصنوعی: سپس آن فرستادگان بدون هرگونه خواسته‌ای گفتند: ما فقط شما را به خدا دعوت می‌کنیم و بس.
هست آیا در وجود او شکی
کی کند شک در خدا ذی مدرکی
هوش مصنوعی: آیا کسی در وجود او تردیدی دارد؟ هر کس در خدا شک کند، دلیل و برهانی ندارد.
آفریننده سماوات و زمین
شک کند در وی مگر بی عقل و دین
هوش مصنوعی: خالق آسمان‌ها و زمین، تنها کسی است که در او شک می‌کند، اما این کار فقط از کسانی برمی‌آید که عاقل و دین‌دار نیستند.
مر شما را خوانده او بر دین و راه
تا بیامرزد شما را از گناه
هوش مصنوعی: او شما را به راه درست و دین هدایت کرده تا از گناهانتان بخشیده شوید.
باز پس دارد شما را در عذاب
تا به وقت نام برده از حساب
هوش مصنوعی: شما را در عذاب نگه می‌دارند تا زمانی که نام حسابرسی را مطرح کنند.
قوم گفتند آن رسولان را دگر
نیستید الاّ شما چون ما بشر
هوش مصنوعی: مردم گفتند که آن پیامبران دیگر مانند شما انسان‌هایی عادی هستند و هیچ ویژگی خاصی ندارند.
بازمان خواهید دارید از جفا
می پرستیدند زآنچه آباء ما
هوش مصنوعی: شما از بدی‌ها نگه‌داری خواهید کرد، و می‌پرستید به خاطر آن چیزی که نیاکان ما داشتند.
حجتی آرید بر ما پس متین
این است فَأتُونَ بِسُلْطانٍ مُبِین
هوش مصنوعی: حجت و دلیل روشنی بر ما بیاورید، این بهترین حالت است.
باز گفتند آن رسولان قوم را
ما نه ایم الاّ بشر همچون شما
هوش مصنوعی: آن پیامبران به قومشان گفتند: ما تنها انسان‌هایی مانند شما هستیم و چیز خاصی از خود نداریم.
لیک حق منّت گذارد از وداد
بر هر آن عبدی که خواهد از عباد
هوش مصنوعی: اما خداوند بر هر بنده‌ای که خواهان بندگی باشد، لطف و رحمت می‌کند.
نیست ما را حجتی کز اقتراح
آن شما خواهید از ما بی صلاح
هوش مصنوعی: ما بر این باوریم که دلیلی از طرف ما برای پیشنهاد کردن وجود ندارد و شما از ما خواسته‌اید که کاری انجام دهیم که در آن صلاحی دیده نمی‌شود.
جز که آن باشد به فرمان خدا
بی ز امرش نیست راهی بر هدا
هوش مصنوعی: تنها چیزی که با فرمان خدا ممکن است، این است که بدون اراده او هیچ راهی به هدایت وجود ندارد.
هر نبی را معجزی گردیده خاص
جز بر آن او را نباشد اختصاص
هوش مصنوعی: هر پیامبری معجزه‌ای دارد که مخصوص خودش است و هیچ کس دیگری این ویژگی را ندارد.
تکیه ما را نیست جز بر امر حق
هر چه او بنوشته خوانیم از ورق
هوش مصنوعی: ما تنها بر خواسته‌های الهی تکیه داریم و هر چیزی که او نوشته باشد، همان را می‌خوانیم و عمل می‌کنیم.
پس توکل مؤمنان را بر خداست
بی توکلّ نیست کس بر راه راست
هوش مصنوعی: پس ایمان‌داران تنها بر خداوند اعتماد و توکل می‌کنند و بدون این توکل، هیچ‌کس نمی‌تواند در مسیر درست حرکت کند.
چیست ما را که توکل ناوریم
بر خدای خود کز او روشن فریم
هوش مصنوعی: چه چیزی ما را از توکل به خدایی که از او روشنی و هدایت می‌گیریم، باز می‌دارد؟
یعنی او بنموده بر ما راه راست
هم به دست او زمام کارهاست
هوش مصنوعی: او به ما راه درست را نشان داده و همه امور به دست اوست.
صبر، ما با الله کنیم از اعتماد
بر اذیّتها که بینیم از عباد
هوش مصنوعی: صبر کنیم و به خدا تکیه کنیم، چرا که از آزارهایی که از بندگان او می‌بینیم، ناامید نشویم.
بر خدا باید توکل پس کنند
واندر آن باشند راسخ و ارجمند
هوش مصنوعی: باید به خدا توکل کرد و در این کار با اراده و استقامت جدی بود.
بر رسل گفتند کفار از عیان
کز زمین خود کنیم اخراجتان
هوش مصنوعی: کافران در ملأ عام اعلام کردند که ما شما را از سرزمین خود بیرون خواهیم کرد.
عود یا بر ما کنید از روی کیش
یعنی اندر ملت و آئین پیش
هوش مصنوعی: این مصرع اشاره به این دارد که چه اقدامی انجام دهید تا به ما محبت ورزید، یعنی در زمینه مذهب و فرهنگ به ما توجه کنید و با ما هم‌راستا شوید.
پس قسم خوردند تا از این دو کار
خود یکی واقع شود اندر قرار
هوش مصنوعی: آن‌ها قسم خوردند که یکی از دو کارشان به نتیجه برسد و محقق شود.
پس بر ایشان وحی آمد با قسم
بر هلاک اهل ظلم از ذوالکرم
هوش مصنوعی: پس به آن‌ها وحی شد که حلاکت و نابودی ستمگران با قسمی از جانب خداوند خرم و بخشنده است.
کرد خواهم یعنی ایشان را هلاک
جسمشان ویران کنم، جان را هلاک
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که فرد قصد دارد به نابودی جسم افراد بپردازد و جانشان را نیز به نوعی از بین ببرد.