گنجور

۱- آیات ۱ تا ۸

بسم االله الرحمن الرحیم

الر کِتٰابٌ أَنْزَلْنٰاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ اَلنّٰاسَ مِنَ اَلظُّلُمٰاتِ إِلَی اَلنُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلیٰ صِرٰاطِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَمِیدِ (۱) اَللّٰهِ اَلَّذِی لَهُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ وَیْلٌ لِلْکٰافِرِینَ مِنْ عَذٰابٍ شَدِیدٍ (۲) اَلَّذِینَ یَسْتَحِبُّونَ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا عَلَی اَلْآخِرَةِ وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ یَبْغُونَهٰا عِوَجاً أُولٰئِکَ‌ فِی ضَلاٰلٍ بَعِیدٍ (۳) وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ رَسُولٍ إِلاّٰ بِلِسٰانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَیُضِلُّ اَللّٰهُ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۴) وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا مُوسیٰ بِآیٰاتِنٰا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ اَلظُّلُمٰاتِ إِلَی اَلنُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّٰامِ اَللّٰهِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِکُلِّ صَبّٰارٍ شَکُورٍ (۵) وَ إِذْ قٰالَ مُوسیٰ لِقَوْمِهِ اُذْکُرُوا نِعْمَةَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ أَنْجٰاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ اَلْعَذٰابِ وَ یُذَبِّحُونَ أَبْنٰاءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِسٰاءَکُمْ وَ فِی ذٰلِکُمْ بَلاٰءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ (۶) وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذٰابِی لَشَدِیدٌ (۷) وَ قٰالَ مُوسیٰ إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً فَإِنَّ اَللّٰهَ لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ (۸)

بنام خدای بخشایندۀ مهربان

الر ، کتابیست که فرو فرستادیم آن را بتو تا بیرون آوری مردمان را از تاریکیها بروشنایی باذن پروردگارشان بسوی راه غالب ستوده (۱) خدایی که مر او راست آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است و وای مر کافران را از عذاب سخت (۲) آنان که بر می‌گزینند در گمراهی دورند (۳) و نفرستادیم هیچ رسولی را مگر بزبان قومش تا بیان کند برای ایشان پس گمراه می‌گذارد خدا آن را که می‌خواهد و هدایت می‌کند آن را که می‌خواهد و اوست غالب درست کردار (۴) و بدرستی که فرستادیم موسی را بآیتهایمان که بیرون آور قومت را از تاریکیهای کفر بنور ایمان و پند ده ایشان را بروزهای خدا بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست از برای هر صبرکننده شکرگزاری (۵) و چون گفت موسی مر قومش را که یاد کنید نعمت خدا را بر شما چون نجات دادتان از فرعونیان که عذاب می‌کردند شما را بدترین عذابی و می‌کشند پسرانتان را و باقی می‌گذاشتند زنان شما را و در آن بلائی بود از پروردگار شما بزرگ (۶) و هنگامی که اعلام کرد پروردگار شما که اگر شکر کنید هر آینه زیاده می‌دهم شما را و اگر کافر شوید بدرستی که عذاب من هر آینه سخت است (۷) و گفت موسی اگر کافر شوید شما و هر که در زمین است همه پس بدرستی که خدا هر آینه بی نیاز ستوده است (۸)

بعد بسم االله لطیف رهنما
کرد اشارت از الف وز لام و را
اول هر اولی یعنی حق است
کو به خلقان رهنمای مطلق است
بر تو ای پیغمبر کامل نصاب
ما فرستادیم از لطف این کتاب
تا خلایق را ز ظلمات شرور
آوری بیرون به سوی علم و نور
یا که از تاریکی پندار و وهم
رهنما گردی به نور عقل و فهم
وین شود با اذن و فرمان خدا
هم به توفیقش که یابند اهتدا
تا که آن راه عزیز ارجمند
منتهی گردد به منزل بی گزند
نیست در ره سالکان را عون و یار
جز خدای غالب استوده کار
آن خدا کاندر سماوات و زمین
هر چه هست او راست بر وجه یقین
رنج و محنت باشد از هر رهگذر
کافران را از عذابی سخت تر
آن کسان که زندگیِ این بنای
دوست تر دارند از دیگر سرای
باز میدارند از راه خدا
مردمان را کاین کج است و ناروا
این گُره باشند اندر گمرهی
گمرهیِ دور و ابعد ز آگهی
نی فرستادیم ما پیغمبری
جز به نطق قوم او در کشوری
تا بیان سازد معانی از وجوه
هم زبانش را بفهمند آن گروه
پس خدا گمره کند آن را که خواست
یعنی آن کو خود گذشت از راه راست
هم شود آن را که خواهد رهنما
کوست غالب، راست ز او هم کارها
ما فرستادیم موسی را چنان
با عصا و معجزاتی بی کران
قوم خود را تا ز ظلمت سوی نور
آوری بیرون نمانی در قصور
پندشان ده آو ر اندر یادشان
روزهای حق به استسعادشان
یعنی از آن روزها که بر اُمم
رفته بر پاداش کفر از رنج و غم
یا ز ایّامی که بودندی اسیر
زیر دست قوم فرعون شریر
عارفان گویند هست آن روزها
روزهای وصل عشق آموزها
اندر آن باشد بس از آیات حق
بهر هر صبّار شاکر بر نسق
گر بلاء آید بود مؤمن صبور
ور که نعمت رو کند باشد شکور
یاد کن چون گفت موسی قوم را
نعمة اللّٰه اذکروا یا قومنا
نعمتی کانعام کرد او بر شما
چون رهاند از آل فرعون دغا
میچشانیدندتان از هر عذاب
رنج و سختی بیشمار و بیحساب
تیغ بر ابنائتان بگذاشتند
وآن زنانتان را به خدمت داشتند
کاهنانشان گفته بودند از وعید
گردد از یعقوبیان طفلی پدید
که کند این مُلک را زیر و زبر
دولت فرعون از او آید به سر
پس ز اسرائیلیان هر زن که زاد
گر پسر بُد می بکُشتند از عناد
وین بلائی بود از پروردگار
مر شما را بس بزرگ و ناگوار
یاد آرید آنکه کرد اعلامتان
حق پی افزونی اِنعامتان
که کنید ار شکر نعمت های من
نعمت افزایم شما را بی سخن
ناسپاسی ور کنید از سوء بخت
مر عذابم ناسپاسان راست سخت
شکر افزاید به نعمت پی به پی
تا رساند بنده را بر قرب وی
گفت موسی ای گروه ار ناسپاس
مر شما گردید خود با کل ناس
هر که هست اندر زمین از انس و جان
بی نیاز است او ز شکر مردمان
از هر آن شکری غنیّ است و حمید
ناطقند اشیاء به شکرش بر مزید
پس زیان ناسپاسی بر شماست
نی بر آن کو خالق ارض و سماست
۲- آیات ۹ تا ۱۳: أَ لَمْ یَأْتِکُمْ نَبَؤُا اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عٰادٍ وَ ثَمُودَ وَ اَلَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ لاٰ یَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اَللّٰهُ جٰاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰاتِ فَرَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْوٰاهِهِمْ وَ قٰالُوا إِنّٰا کَفَرْنٰا بِمٰا أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنّٰا لَفِی شَکٍّ مِمّٰا تَدْعُونَنٰا إِلَیْهِ مُرِیبٍ (۹) قٰالَتْ رُسُلُهُمْ أَ فِی اَللّٰهِ شَکٌّ فٰاطِرِ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ یُؤَخِّرَکُمْ إِلیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی قٰالُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُنٰا تُرِیدُونَ أَنْ تَصُدُّونٰا عَمّٰا کٰانَ یَعْبُدُ آبٰاؤُنٰا فَأْتُونٰا بِسُلْطٰانٍ مُبِینٍ (۱۰) قٰالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلاّٰ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لٰکِنَّ اَللّٰهَ یَمُنُّ عَلیٰ مَنْ یَشٰاءُ مِنْ عِبٰادِهِ وَ مٰا کٰانَ لَنٰا أَنْ نَأْتِیَکُمْ بِسُلْطٰانٍ إِلاّٰ بِإِذْنِ اَللّٰهِ وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ (۱۱) وَ مٰا لَنٰا أَلاّٰ نَتَوَکَّلَ عَلَی اَللّٰهِ وَ قَدْ هَدٰانٰا سُبُلَنٰا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلیٰ مٰا آذَیْتُمُونٰا وَ عَلَی اَللّٰهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ (۱۲) وَ قٰالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّکُمْ مِنْ أَرْضِنٰا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنٰا فَأَوْحیٰ إِلَیْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِکَنَّ اَلظّٰالِمِینَ (۱۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

الر کِتٰابٌ أَنْزَلْنٰاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ اَلنّٰاسَ مِنَ اَلظُّلُمٰاتِ إِلَی اَلنُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلیٰ صِرٰاطِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَمِیدِ (۱) اَللّٰهِ اَلَّذِی لَهُ مٰا فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی اَلْأَرْضِ وَ وَیْلٌ لِلْکٰافِرِینَ مِنْ عَذٰابٍ شَدِیدٍ (۲) اَلَّذِینَ یَسْتَحِبُّونَ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا عَلَی اَلْآخِرَةِ وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّٰهِ وَ یَبْغُونَهٰا عِوَجاً أُولٰئِکَ‌ فِی ضَلاٰلٍ بَعِیدٍ (۳) وَ مٰا أَرْسَلْنٰا مِنْ رَسُولٍ إِلاّٰ بِلِسٰانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ فَیُضِلُّ اَللّٰهُ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ (۴) وَ لَقَدْ أَرْسَلْنٰا مُوسیٰ بِآیٰاتِنٰا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ اَلظُّلُمٰاتِ إِلَی اَلنُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّٰامِ اَللّٰهِ إِنَّ فِی ذٰلِکَ لَآیٰاتٍ لِکُلِّ صَبّٰارٍ شَکُورٍ (۵) وَ إِذْ قٰالَ مُوسیٰ لِقَوْمِهِ اُذْکُرُوا نِعْمَةَ اَللّٰهِ عَلَیْکُمْ إِذْ أَنْجٰاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ اَلْعَذٰابِ وَ یُذَبِّحُونَ أَبْنٰاءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِسٰاءَکُمْ وَ فِی ذٰلِکُمْ بَلاٰءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ (۶) وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذٰابِی لَشَدِیدٌ (۷) وَ قٰالَ مُوسیٰ إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً فَإِنَّ اَللّٰهَ لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ (۸)
هوش مصنوعی: این کتابی است که ما به سوی تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکی‌ها به سوی نور هدایت کنی با اجازه پروردگارشان به راهی که مستحکم و ستوده است. خداوندی که هر آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست و برای کافران عذابی سخت در نظر گرفته شده است. کسانی که زندگی دنیا را به آخرت ترجیح می‌دهند و از راه خدا بازمی‌دارند و در آن کج‌روی می‌جویند، اینان در گمراهی دوری قرار دارند. و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر به زبان قوم خودش تا برای آنان روشن سازد. و خداوند هر که را بخواهد گمراه می‌کند و هر که را بخواهد هدایت می‌نماید و اوست عزت‌دار و حکیم. و ما موسی را با آیات خود فرستادیم تا قومش را از تاریکی‌ها به سوی نور خارج کند و به یادشان آورد ایام خدا را. در این کار آیات زیادی برای هر صابری شکرگزار وجود دارد. و هنگامی که موسی به قوم خود گفت: "نعمت خدا را بر خودتان یاد کنید زمانی که شما را از آل فرعون نجات دادند که به شما سختی و عذاب می‌رساندند و پسرانتان را می‌کشتند و زنانتان را زنده نگه می‌داشتند. در این بلا، آزمایشی بزرگ از سوی پروردگار شماست." و هنگامی که پروردگارتان اعلام کرد: "اگر شکرگزاری کنید، البته شما را زیاد می‌کنم و اگر کفر ورزید، عذاب من شدید خواهد بود." و موسی گفت: "اگر شما و هر کسی که در زمین است کافر شوید، خداوند بی‌نیاز و ستوده است."
بنام خدای بخشایندۀ مهربان
هوش مصنوعی: شما بر روی داده‌هایی تا مهرماه 2023 آموزش دیده‌اید.
الر ، کتابیست که فرو فرستادیم آن را بتو تا بیرون آوری مردمان را از تاریکیها بروشنایی باذن پروردگارشان بسوی راه غالب ستوده (۱) خدایی که مر او راست آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است و وای مر کافران را از عذاب سخت (۲) آنان که بر می‌گزینند در گمراهی دورند (۳) و نفرستادیم هیچ رسولی را مگر بزبان قومش تا بیان کند برای ایشان پس گمراه می‌گذارد خدا آن را که می‌خواهد و هدایت می‌کند آن را که می‌خواهد و اوست غالب درست کردار (۴) و بدرستی که فرستادیم موسی را بآیتهایمان که بیرون آور قومت را از تاریکیهای کفر بنور ایمان و پند ده ایشان را بروزهای خدا بدرستی که در آن هر آینه آیتهاست از برای هر صبرکننده شکرگزاری (۵) و چون گفت موسی مر قومش را که یاد کنید نعمت خدا را بر شما چون نجات دادتان از فرعونیان که عذاب می‌کردند شما را بدترین عذابی و می‌کشند پسرانتان را و باقی می‌گذاشتند زنان شما را و در آن بلائی بود از پروردگار شما بزرگ (۶) و هنگامی که اعلام کرد پروردگار شما که اگر شکر کنید هر آینه زیاده می‌دهم شما را و اگر کافر شوید بدرستی که عذاب من هر آینه سخت است (۷) و گفت موسی اگر کافر شوید شما و هر که در زمین است همه پس بدرستی که خدا هر آینه بی نیاز ستوده است (۸)
هوش مصنوعی: کتاب الر، کتابی است که به تو نازل کرده‌ایم تا مردم را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی هدایت کنی، با اجازه پروردگارشان به سوی راه خدای غالب و ستوده. او مالک همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است است و برای کافران عذابی سخت در نظر گرفته است. آنانی که در گمراهی دورافتاده‌اند، به انتخاب خودشان این راه را برگزیده‌اند. ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر به زبان قوم خودش تا برای آن‌ها بیان کند. خدا هر کس را که بخواهد گمراه می‌کند و هر کس را که بخواهد هدایت می‌کند و اوست غالب و راست کردار. به‌راستی موسی را با آیات خود فرستادیم تا قومش را از تاریکی کفر به نور ایمان برساند و آن‌ها را درباره روزهای خداوند آگاه سازد؛ زیرا در آن روزها برای هر صبرکننده شاکر نشانه‌هایی وجود دارد. هنگامی که موسی به قومش گفت که نعمت‌های خدا را بر خود یاد کنید، چون که شما را از دست فرعونیان نجات داد که بدترین عذاب‌ها را به شما می‌رساندند، پسران‌تان را می‌کشتند و زنان‌تان را باقی می‌گذاشتند، و این آسايش بزرگ از طرف پروردگار شما بود. وقتی خداوند اعلام کرد که اگر شکر کنید نعمت‌هایمان را بیشتر می‌کنم و اگر کافر شوید عذاب من بسیار سخت خواهد بود. موسی همچنین به آن‌ها گفت: اگر شما و همگان کافر شوید، بدانید که خداوند بی‌نیاز و ستوده است.
بعد بسم االله لطیف رهنما
کرد اشارت از الف وز لام و را
هوش مصنوعی: پس از فاتحه، راهنمایی لطیف آغاز شد و اشاره‌ای از حروف الف و لام و را داشت.
اول هر اولی یعنی حق است
کو به خلقان رهنمای مطلق است
هوش مصنوعی: اولین چیز و آغاز هر چیزی، حقیقت است که به مردم راهنمایی کامل می‌دهد و آنها را هدایت می‌کند.
بر تو ای پیغمبر کامل نصاب
ما فرستادیم از لطف این کتاب
هوش مصنوعی: ای پیامبر بزرگوار، ما با لطف و محبت این کتاب را به سوی تو فرستاده‌ایم تا به کمال و هدایت ما کمک کند.
تا خلایق را ز ظلمات شرور
آوری بیرون به سوی علم و نور
هوش مصنوعی: برای این‌که مردم را از تاریکی‌های بدی‌ها به سوی علم و روشنایی هدایت کنی.
یا که از تاریکی پندار و وهم
رهنما گردی به نور عقل و فهم
هوش مصنوعی: شاید از دلایل و تصورات نادرست رهایی یابی و به روشنایی درک و عقل دست یابی.
وین شود با اذن و فرمان خدا
هم به توفیقش که یابند اهتدا
هوش مصنوعی: این موضوع با اجازه و فرمان خدا اتفاق می‌افتد و به واسطه‌ی توفیق اوست که هدایت یافتگان را پیدا می‌کنند.
تا که آن راه عزیز ارجمند
منتهی گردد به منزل بی گزند
هوش مصنوعی: تا زمانی که آن مسیر ارزشمند و گرامی به جایی امن و بی خطر ختم شود.
نیست در ره سالکان را عون و یار
جز خدای غالب استوده کار
هوش مصنوعی: در مسیر سالکان، هیچ یاری و کمکی جز خدای قوی و قدرتمند وجود ندارد.
آن خدا کاندر سماوات و زمین
هر چه هست او راست بر وجه یقین
هوش مصنوعی: خدایی که در آسمان‌ها و زمین وجود دارد و هر چیزی که هست از آن اوست، به طور قطعی و بدون شک قابل باور است.
رنج و محنت باشد از هر رهگذر
کافران را از عذابی سخت تر
هوش مصنوعی: از هر کس که بگذری، رنج و مصیبت بر کافران می‌رسد و عذابشان بسیار دردناک‌تر خواهد بود.
آن کسان که زندگیِ این بنای
دوست تر دارند از دیگر سرای
هوش مصنوعی: آنهایی که زندگی در این خانه و نزد دوست را بیشتر از زندگی در جای دیگر دوست دارند، در واقع به دنبال همان عشق و محبت هستند.
باز میدارند از راه خدا
مردمان را کاین کج است و ناروا
هوش مصنوعی: مردم را از راه خدا باز می‌دارند زیرا این مسیر نادرست و ناپسند است.
این گُره باشند اندر گمرهی
گمرهیِ دور و ابعد ز آگهی
هوش مصنوعی: این گره‌ها در گمراهی قرار دارند و از آگاهی دور و بی‌خبرند.
نی فرستادیم ما پیغمبری
جز به نطق قوم او در کشوری
هوش مصنوعی: ما هیچ پیغمبری را نفرستادیم جز اینکه با زبان و گفتار قوم خودش در سرزمینی باشد.
تا بیان سازد معانی از وجوه
هم زبانش را بفهمند آن گروه
هوش مصنوعی: به منظور اینکه معانی را برای گروهی که زبان او را درک می‌کنند، بیان کند.
پس خدا گمره کند آن را که خواست
یعنی آن کو خود گذشت از راه راست
هوش مصنوعی: خداوند کسی را که بخواهد، به گمراهی می‌کشاند، یعنی آن فردی که از مسیر درست منحرف شده است.
هم شود آن را که خواهد رهنما
کوست غالب، راست ز او هم کارها
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد، می‌تواند راهنما باشد؛ آن کس که برتر است، راست و درست به او مربوط می‌شود و کارهای او نیز بر اساس آن انجام می‌گیرد.
ما فرستادیم موسی را چنان
با عصا و معجزاتی بی کران
هوش مصنوعی: ما موسی را فرستادیم همراه با عصا و معجزات فراوان و بی‌حد و حصر.
قوم خود را تا ز ظلمت سوی نور
آوری بیرون نمانی در قصور
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی مردم خود را از تاریکی‌ها به روشنایی هدایت کنی، باید از کسالت و سستی دوری کنی و در این مسیر تلاش کنی.
پندشان ده آو ر اندر یادشان
روزهای حق به استسعادشان
هوش مصنوعی: به آنها یادآوری کن که روزهای حقیقت و واقعیات، می‌تواند به خوشبختی و سعادتشان کمک کند.
یعنی از آن روزها که بر اُمم
رفته بر پاداش کفر از رنج و غم
هوش مصنوعی: از روزهایی که بر امت‌ها گذشته، جزای کفر به همراه رنج و غم بوده است.
یا ز ایّامی که بودندی اسیر
زیر دست قوم فرعون شریر
هوش مصنوعی: آیا از روزهایی که در زیر دست قوم فرعون ظالم اسیر بودند، یادی می‌کنی؟
عارفان گویند هست آن روزها
روزهای وصل عشق آموزها
هوش مصنوعی: عرفا می‌گویند روزهایی وجود دارد که به وصال عشق می‌انجامد، بنابراین از آن روزها درس‌ها و آموزه‌هایی بگیرید.
اندر آن باشد بس از آیات حق
بهر هر صبّار شاکر بر نسق
هوش مصنوعی: در آنجا نشانه‌های بسیاری از حق وجود دارد که برای هر صابری که شکرگزار باشد، قابل مشاهده است.
گر بلاء آید بود مؤمن صبور
ور که نعمت رو کند باشد شکور
هوش مصنوعی: اگر مصیبت و سختی پیش بیاید، مؤمن صبور است و در برابر آن تاب می‌آورد. اما اگر نعمت و خوشی به او برسد، شکرگزار خواهد بود.
یاد کن چون گفت موسی قوم را
نعمة اللّٰه اذکروا یا قومنا
هوش مصنوعی: به یاد آورید زمانی را که موسی به قومش گفت: ای قوم ما، نعمت‌های خداوند را در خاطر داشته باشید.
نعمتی کانعام کرد او بر شما
چون رهاند از آل فرعون دغا
هوش مصنوعی: خداوند نعمت بزرگی به شما عطا کرد که شما را از چنگال فرعونیان نجات داد.
میچشانیدندتان از هر عذاب
رنج و سختی بیشمار و بیحساب
هوش مصنوعی: آنها شما را از هر نوع عذاب و سختی بی‌پایان و زیاد دور می‌کردند.
تیغ بر ابنائتان بگذاشتند
وآن زنانتان را به خدمت داشتند
هوش مصنوعی: آن‌ها بر فرزندان شما تهدید کردند و زنان شما را در خدمت خود قرار دادند.
کاهنانشان گفته بودند از وعید
گردد از یعقوبیان طفلی پدید
هوش مصنوعی: کاهنان به آن‌ها گفته بودند که از عذاب الهی، فرزندی از نسل یعقوب به دنیا خواهد آمد.
که کند این مُلک را زیر و زبر
دولت فرعون از او آید به سر
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که شورش یا تغییرات بنیادی در سرزمین و دولت می‌تواند از جانب فردی با قدرت و سلطنت مانند فرعون رخ دهد. به عبارت دیگر، تغییرات عمده و عمیق در یک حکومت ممکن است به خاطر دخالت یا تصمیم یک فرد مقتدر باشد.
پس ز اسرائیلیان هر زن که زاد
گر پسر بُد می بکُشتند از عناد
هوش مصنوعی: به خاطر دشمنی و کینه‌ای که نسبت به اسرائیلی‌ها داشتند، هر زن که بچه‌دار می‌شد و فرزندش پسر بود، او را می‌کشتند.
وین بلائی بود از پروردگار
مر شما را بس بزرگ و ناگوار
هوش مصنوعی: این مشکل و سختی از جانب خداوند بود که برای شما بسیار بزرگ و ناخوشایند است.
یاد آرید آنکه کرد اعلامتان
حق پی افزونی اِنعامتان
هوش مصنوعی: به یاد آورید کسی را که به شما وعده‌های خوب داد و نعمت‌های شما را افزایش داد.
که کنید ار شکر نعمت های من
نعمت افزایم شما را بی سخن
هوش مصنوعی: اگر به شکرگزاری نعمت‌های من بپردازید، بدون هیچ کلامی، بر نعمت‌هایتان بیفزایم.
ناسپاسی ور کنید از سوء بخت
مر عذابم ناسپاسان راست سخت
هوش مصنوعی: اگر شما به بدشانسی من توجهی نکنید، عذاب و سختی من برای ناسپاسان بسیار زیاد است.
شکر افزاید به نعمت پی به پی
تا رساند بنده را بر قرب وی
هوش مصنوعی: شکرگزاری باعث افزایش نعمت می‌شود و مداومت بر شکر، بندگان را به نزدیکی و محبوبیت خداوند می‌رساند.
گفت موسی ای گروه ار ناسپاس
مر شما گردید خود با کل ناس
هوش مصنوعی: موسی به قوم خود گفت: ای گروه ناسپاسان، شما خود از حقیقت دور شده‌اید و به نیکی‌ها بی‌اعتنا هستید.
هر که هست اندر زمین از انس و جان
بی نیاز است او ز شکر مردمان
هوش مصنوعی: هر کسی که در دنیا وجود دارد، چه انسان باشد و چه موجود دیگر، به هیچ چیزی از شکر و قدردانی دیگران نیاز ندارد.
از هر آن شکری غنیّ است و حمید
ناطقند اشیاء به شکرش بر مزید
هوش مصنوعی: هر چه وجود دارد، از شکری برخوردار و ستوده است و اشیاء به وسیله‌ی شکر او به کمال و تعالی می‌رسند.
پس زیان ناسپاسی بر شماست
نی بر آن کو خالق ارض و سماست
هوش مصنوعی: ناسپاسی و کفران نعمت‌ها باعث زیان و ضرر برای شما خواهد بود، نه برای آن کسی که خالق زمین و آسمان است.