گنجور

۵- آیات ۱۹ تا ۳۰

أَ فَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ اَلْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمیٰ إِنَّمٰا یَتَذَکَّرُ أُولُوا اَلْأَلْبٰابِ (۱۹) اَلَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اَللّٰهِ وَ لاٰ یَنْقُضُونَ اَلْمِیثٰاقَ (۲۰) وَ اَلَّذِینَ یَصِلُونَ مٰا أَمَرَ اَللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخٰافُونَ سُوءَ اَلْحِسٰابِ (۲۱) وَ اَلَّذِینَ صَبَرُوا اِبْتِغٰاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ أَنْفَقُوا مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ سِرًّا وَ عَلاٰنِیَةً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ اَلسَّیِّئَةَ أُولٰئِکَ لَهُمْ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۲۲) جَنّٰاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهٰا وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبٰائِهِمْ وَ أَزْوٰاجِهِمْ وَ ذُرِّیّٰاتِهِمْ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ‌ کُلِّ بٰابٍ (۲۳) سَلاٰمٌ عَلَیْکُمْ بِمٰا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۲۴) وَ اَلَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اَللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مِیثٰاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ مٰا أَمَرَ اَللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی اَلْأَرْضِ أُولٰئِکَ لَهُمُ اَللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ اَلدّٰارِ (۲۵) اَللّٰهُ یَبْسُطُ اَلرِّزْقَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یَقْدِرُ وَ فَرِحُوا بِالْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ مَا اَلْحَیٰاةُ اَلدُّنْیٰا فِی اَلْآخِرَةِ إِلاّٰ مَتٰاعٌ (۲۶) وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ لاٰ أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اَللّٰهَ یُضِلُّ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنٰابَ (۲۷) اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اَللّٰهِ أَلاٰ بِذِکْرِ اَللّٰهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ (۲۸) اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ طُوبیٰ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ (۲۹) کَذٰلِکَ أَرْسَلْنٰاکَ فِی أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهٰا أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَیْهِمُ اَلَّذِی أَوْحَیْنٰا إِلَیْکَ وَ هُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمٰنِ قُلْ هُوَ رَبِّی لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ مَتٰابِ (۳۰)

آیا پس آنکه می‌داند جز این نیست آنچه فرو فرستاده شد بتو از پروردگارت حق است چون کسی است که او کور است جز این نیست که پند پذیرند صاحبان خردها (۱۹) آنان که وفا می‌کنند به پیمان خدا و نمی‌شکنند پیمان را (۲۰) و آنان که می‌پیوندند آنچه را امر کرده خدا بآن که پیوند کرده شود و می‌ترسند از پروردگارشان و بیم دارند از بدی حساب (۲۱) و آنان که صبر کردند برای طلب وجه پروردگارشان و بر پای داشتند نماز را و انفاق نمودند از آنچه روزی دادیمشان نهان و آشکار و دفع می‌کنند بخوبی بدی را آنها مر ایشان‌راست عاقبت آن سرای (۲۲) بهشتهای اقامت دائمی که داخل می‌شوند آنها را و کسی که شایسته شد از پدرانشان و جفتهاشان و فرزندانشان و ملائکه داخل می‌شوند بر ایشان از هر دری (۲۳) سلام بر شما بسبب آنچه صبر کردید پس خوبست انجام آن سرای (۲۴) و آنان که می‌شکنند پیمان خدا را پس از استوار کردنش و می‌برند آنچه را امر کرده خدا بآن که وصل کرده شود و فساد می‌کنند در زمین آنها مر ایشان‌راست لعنت و مر ایشان‌راست بدی آن سرای (۲۵) خدا وسیع می‌کند روزی را برای آنان که می‌خواهد و تنگ می‌گرداند و شاد شدند بر زندگانی دنیا و نیست زندگانی دنیا در آخرت مگر متاعی (۲۶) و می‌گویند آنان که کفر شدند چرا فرو فرستاده نشد بر او آیتی از پروردگارش بگو بدرستی که خدا گمراه می‌گذارد آن را که می‌خواهد و هدایت می‌کند بسوی خود آن را که بازگشت کرد (۲۷) آنان که گرویدند و می‌آرامد دلهاشان بذکر خدا آگاه باشید بذکر خدا می‌آرامد دلها (۲۸) آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته خوش باد مر ایشان را و نیکویی بازگشت (۲۹) همچنین فرستادیم در امتی که گذشتند از پیش آنها امتها تا بخوانی بر ایشان چیزی را که وحی فرستادیم بتو و ایشان کافر می‌شوند بخدای بخشنده بگو اوست پروردگار من نیست الهی مگر او بر او توکل کردم و باوست بازگشت من (۳۰)

داند آیا کس فرستادند باز
سویت آنچه از کردگار بی نیاز
راست باشد بی ز تشکیک و گمان
و اعمی است آن کس که کرد انکار آن
غیر از این نبود کز آن گیرند پند
صاحبان عقلهای ارجمند
آن کسان کایشان به عهد حق وفاء
میکنند از غیر نقضی بی جفاء
وآنکه پیوندند با آن کامرشان
کرده حق بر وی به تحقیق و نشان
باشد آن پیوندشان بالاتصال
با هر آنچه عقل از آن یابد کمال
هم بودشان خشیّت از حق در عِقاب
هم هراسانند از سوء الحساب
وآن کسان که مکاره یا جهاد
صابرند و ثابت اندر اعتقاد
از پی خوشنودی پروردگار
نه از ریاء و سمعهای یا ز اشتهار
داشتند از فرض هم برپا نماز
بر فقیران نفقه کردند از نیاز
آنچه از ما بودشان رزق و معاش
نفقه پس دادند از آن پنهان و فاش
دفع کردند از نکویی های چند
آنچه بود آن زشت و پست و ناپسند
نیکی آوردند بر پاداش بد
عفو کردند و عطاء از قلب و ید
باشد ایشان را یقین انجام نیک
جنّت عدن و مقام بی شریک
اندر آن گردند داخل از فلاح
وآنکه با ایشان بود مع در صلاح
از پدرها و از زنان و اولادشان
باشد ار بر خیر استعدادشان
داخل آن افرشتگان از کل باب
در سلام آیندشان بی اجتناب
بر شما باد از شکیبایی درود
صبرتان چون در بلاء افزوده بود
گفت پیغمبر رسیدی بر خدا
از فقیری، بهتر آمد کز غنا
زآنکه اهل فقر آنجا سرورند
نزد حق از دیگران نیکوترند
نیست چیزی بِه ز فقر اندر خصال
دار نیکو فقر خود را ای بلال
بس بود نیکو سرانجام فقیر
نِعمَ عُقبَی الدار بشنو آن بگیر
وآن کسان که نقض عهد حق کنند
بعد محکم کردن آن را بشکنند
قطع سازند امر حق را زآن به اصل
که بدان زو حکم پیوند است و وصل
میکنند اندر زمین ، ظلم و فساد
دوری است از رحمت ایشان را زیاد
بد بُوَدشان بس سرای آخرت
یا که سوء عاقبت بی معذرت
رزق هر کس را که می خواهد خدا
از ره حکمت گشاید هر کجا
هم نماید تنگ بر هر کس که خواست
وسعت و تنگی ارزاق از خداست
گشته اند این اهل دنیا جمله شاد
بر حیات دنیی بی اعتماد
زندگیِ این جهان پر صُداع
نیست اندر آخرت غیر از متاع
کافران گویند نازل از چه رو
می نگردد آیت از ربّش بر او
گو کند گمره خدای آن را که خواست
یعنی آن کو بازگشت از راه راست
ره نماید هم بر آن کو بازگشت
کرد بر وی ، وز منیّتها گذشت
مؤمنان آرام یابد قلبشان
مر به ذکر حق که سازد جلبشان
می بدانید اینکه بر ذکر خدا
مطمئن گردد قلوب با صفا
آن کسان که بگرویده بر حقند
کرده اند اعمال نیکو و الیقند
باشد ایشان را خوشیها بی حساب
در جزاء طُوبَی لَهُم حُسنُ مَآب
ای محمّد (ص) همچنین از رحمتی
ما فرستادیمت اندر امتی
امتی که برگذشت است از نشان
پیش از ایشان بوده آنچه از امّتان
تا که برخوانی بر ایشان آنچه وحی
شد ز ما سوی تو اندر امر و نهی
گرچه هیچ ایشان به رحمان نگروند
نام او از سمع ایمان نشنوند
چونکه در صلح حدیبیه نوشت
عهدنامه آن رسول خوش سرشت
بسمله چون برنوشتند ابتداء
مشرکان کردند از رحمان اِباء
ما به رحمان نیستیم آگه به راست
گو که او پروردگار ماسواست
آنکه معبودی جز او نبود به ذات
من بر او کردم توکل از جهات
هم به سوی اوست ما را بازگشت
هم تمام ماسوی را بازگشت
مشرکان گفتند با خیر الوری
که تو گویی من رسولم از خدا
هست وین قرآن ز حق نازل به من
خواهی ار تابع شویمت بی سخن
پس به این قرآن جبال مکه را
دور کن تا ارض ما یابد فضا
ارض را بشکاف تا گردد روان
جویها بهر زراعت در زمان
جَد خود یعنی قصیّ بن کلاب
زنده کن او را به قول مستجاب
تا که در حقیّتت گردد گواه
گوید این باشد پیمبر از اِله
چون ز عیسی بهترم گویی صریح
مرده را می کرد زنده پس مسیح
۴- آیات ۱۲ تا ۱۸: هُوَ اَلَّذِی یُرِیکُمُ اَلْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنْشِئُ اَلسَّحٰابَ اَلثِّقٰالَ (۱۲) وَ یُسَبِّحُ اَلرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ اَلصَّوٰاعِقَ فَیُصِیبُ بِهٰا مَنْ یَشٰاءُ وَ هُمْ یُجٰادِلُونَ فِی اَللّٰهِ وَ هُوَ شَدِیدُ اَلْمِحٰالِ (۱۳) لَهُ دَعْوَةُ اَلْحَقِّ وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لاٰ یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْ‌ءٍ إِلاّٰ کَبٰاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَی اَلْمٰاءِ لِیَبْلُغَ فٰاهُ وَ مٰا هُوَ بِبٰالِغِهِ وَ مٰا دُعٰاءُ اَلْکٰافِرِینَ إِلاّٰ فِی ضَلاٰلٍ (۱۴) وَ لِلّٰهِ یَسْجُدُ مَنْ فِی اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ ظِلاٰلُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ اَلْآصٰالِ (۱۵) قُلْ مَنْ رَبُّ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ قُلِ اَللّٰهُ قُلْ أَ فَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِیٰاءَ لاٰ یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعاً وَ لاٰ ضَرًّا قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اَلْأَعْمیٰ وَ اَلْبَصِیرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِی اَلظُّلُمٰاتُ وَ اَلنُّورُ أَمْ جَعَلُوا لِلّٰهِ شُرَکٰاءَ خَلَقُوا کَخَلْقِهِ فَتَشٰابَهَ اَلْخَلْقُ عَلَیْهِمْ قُلِ اَللّٰهُ خٰالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ اَلْوٰاحِدُ اَلْقَهّٰارُ (۱۶) أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَسٰالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهٰا فَاحْتَمَلَ اَلسَّیْلُ زَبَداً رٰابِیاً وَ مِمّٰا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی اَلنّٰارِ اِبْتِغٰاءَ حِلْیَةٍ أَوْ مَتٰاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کَذٰلِکَ یَضْرِبُ اَللّٰهُ اَلْحَقَّ وَ اَلْبٰاطِلَ فَأَمَّا اَلزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفٰاءً وَ أَمّٰا مٰا یَنْفَعُ اَلنّٰاسَ فَیَمْکُثُ فِی اَلْأَرْضِ کَذٰلِکَ یَضْرِبُ اَللّٰهُ اَلْأَمْثٰالَ (۱۷) لِلَّذِینَ اِسْتَجٰابُوا لِرَبِّهِمُ اَلْحُسْنیٰ وَ اَلَّذِینَ لَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ مٰا فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لاَفْتَدَوْا بِهِ أُولٰئِکَ لَهُمْ سُوءُ اَلْحِسٰابِ وَ مَأْوٰاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمِهٰادُ (۱۸)۶- آیات ۳۱ تا ۳۷: وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ اَلْجِبٰالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ اَلْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ اَلْمَوْتیٰ بَلْ لِلّٰهِ اَلْأَمْرُ جَمِیعاً أَ فَلَمْ یَیْأَسِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشٰاءُ اَللّٰهُ لَهَدَی اَلنّٰاسَ جَمِیعاً وَ لاٰ یَزٰالُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا تُصِیبُهُمْ بِمٰا صَنَعُوا قٰارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِیباً مِنْ دٰارِهِمْ حَتّٰی یَأْتِیَ وَعْدُ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یُخْلِفُ اَلْمِیعٰادَ (۳۱) وَ لَقَدِ اُسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَمْلَیْتُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کٰانَ عِقٰابِ (۳۲) أَ فَمَنْ هُوَ قٰائِمٌ عَلیٰ کُلِّ نَفْسٍ بِمٰا کَسَبَتْ وَ جَعَلُوا لِلّٰهِ شُرَکٰاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمٰا لاٰ یَعْلَمُ فِی اَلْأَرْضِ أَمْ بِظٰاهِرٍ مِنَ اَلْقَوْلِ بَلْ زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُمْ وَ صُدُّوا عَنِ اَلسَّبِیلِ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّٰهُ فَمٰا لَهُ مِنْ هٰادٍ (۳۳) لَهُمْ عَذٰابٌ فِی اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ لَعَذٰابُ اَلْآخِرَةِ أَشَقُّ وَ مٰا لَهُمْ مِنَ اَللّٰهِ مِنْ وٰاقٍ (۳۴) مَثَلُ اَلْجَنَّةِ اَلَّتِی وُعِدَ اَلْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ أُکُلُهٰا دٰائِمٌ وَ ظِلُّهٰا تِلْکَ عُقْبَی اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ عُقْبَی اَلْکٰافِرِینَ اَلنّٰارُ (۳۵) وَ اَلَّذِینَ آتَیْنٰاهُمُ اَلْکِتٰابَ یَفْرَحُونَ بِمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مِنَ اَلْأَحْزٰابِ مَنْ یُنْکِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّمٰا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اَللّٰهَ وَ لاٰ أُشْرِکَ بِهِ إِلَیْهِ أَدْعُوا وَ إِلَیْهِ مَآبِ (۳۶) وَ کَذٰلِکَ أَنْزَلْنٰاهُ حُکْماً عَرَبِیًّا وَ لَئِنِ اِتَّبَعْتَ أَهْوٰاءَهُمْ‌ بَعْدَ مٰا جٰاءَکَ مِنَ اَلْعِلْمِ مٰا لَکَ مِنَ اَللّٰهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لاٰ وٰاقٍ (۳۷)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

أَ فَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمٰا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ اَلْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمیٰ إِنَّمٰا یَتَذَکَّرُ أُولُوا اَلْأَلْبٰابِ (۱۹) اَلَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اَللّٰهِ وَ لاٰ یَنْقُضُونَ اَلْمِیثٰاقَ (۲۰) وَ اَلَّذِینَ یَصِلُونَ مٰا أَمَرَ اَللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخٰافُونَ سُوءَ اَلْحِسٰابِ (۲۱) وَ اَلَّذِینَ صَبَرُوا اِبْتِغٰاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ أَنْفَقُوا مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ سِرًّا وَ عَلاٰنِیَةً وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ اَلسَّیِّئَةَ أُولٰئِکَ لَهُمْ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۲۲) جَنّٰاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهٰا وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبٰائِهِمْ وَ أَزْوٰاجِهِمْ وَ ذُرِّیّٰاتِهِمْ وَ اَلْمَلاٰئِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ‌ کُلِّ بٰابٍ (۲۳) سَلاٰمٌ عَلَیْکُمْ بِمٰا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی اَلدّٰارِ (۲۴) وَ اَلَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اَللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مِیثٰاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ مٰا أَمَرَ اَللّٰهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی اَلْأَرْضِ أُولٰئِکَ لَهُمُ اَللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ اَلدّٰارِ (۲۵) اَللّٰهُ یَبْسُطُ اَلرِّزْقَ لِمَنْ یَشٰاءُ وَ یَقْدِرُ وَ فَرِحُوا بِالْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا وَ مَا اَلْحَیٰاةُ اَلدُّنْیٰا فِی اَلْآخِرَةِ إِلاّٰ مَتٰاعٌ (۲۶) وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ لاٰ أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اَللّٰهَ یُضِلُّ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنٰابَ (۲۷) اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اَللّٰهِ أَلاٰ بِذِکْرِ اَللّٰهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ (۲۸) اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ طُوبیٰ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ (۲۹) کَذٰلِکَ أَرْسَلْنٰاکَ فِی أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهٰا أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَیْهِمُ اَلَّذِی أَوْحَیْنٰا إِلَیْکَ وَ هُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمٰنِ قُلْ هُوَ رَبِّی لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ مَتٰابِ (۳۰)
هوش مصنوعی: آیا کسی که می‌داند تنها چیزی که به تو نازل شده از جانب پروردگارت حق است مانند کسی است که نابینا است؟ تنها صاحبان خرد به پندهای الهی توجه می‌کنند. آنان که به عهد خدا وفا می‌کنند و پیمان را نمی‌شکنند، و کسانی که به وصل خونی که خدا دستور داده پایبندند و از پروردگارشان می‌ترسند و از عذاب روز حساب هراس دارند. همچنین، کسانی که برای رضای پروردگارشان صبر می‌ورزند، نماز برپا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، پنهان و آشکار انفاق می‌کنند و بدی‌ها را با خوبی دفع می‌کنند، همین‌ها هستند که عاقبت خوبی خواهند داشت. آنها در باغ‌های بهشت داوید و ابدی وارد می‌شوند، همراه با والدین و همسران و فرزندان نیکوکارشان، و فرشتگان از هر در به آنان سلام می‌کنند: سلام بر شما به خاطر صبرتان، چه عاقبت خوبی! و کسانی که عهد خدا را بعد از بستن آن می‌شکنند و آنچه را که خدا به وصلش امر کرده قطع می‌کنند و فساد در زمین می‌افزایند، همین‌ها هستند که لعنت خدا بر آنان است و عاقبت بدی خواهند داشت. خدا برحسب مشیت خود روزی را برای هر کس می‌خواهد گشاده و تنگ می‌کند و اینان به زندگی دنیا خوشحالند، حال آنکه زندگی دنیا در برابر آخرت جز یک وسیله و متاع نیست. و کافران می‌گویند: چرا معجزه‌ای از پروردگارش بر او نازل نمی‌شود؟ بگو: خدا هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را که به سوی او بازگردد هدایت می‌کند. کسانی که ایمان آورده و دل‌هایشان با یاد خدا آرام می‌گیرد؛ آگاه باشید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد. کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام می‌دهند، خوشبختی خاص آنان است و بازگشت نیکویی خواهند داشت. همچنین، ما تو را در امتی فرستادیم که قبل از آنها امت‌های دیگری بودند تا آیات ما را بر آنان بخوانی، در حالی که آنان به رحمان کفر می‌ورزند. بگو: او پروردگار من است، غیر از او معبودی نیست، بر او توکل کرده‌ام و به سوی او بازمی‌گردم.
آیا پس آنکه می‌داند جز این نیست آنچه فرو فرستاده شد بتو از پروردگارت حق است چون کسی است که او کور است جز این نیست که پند پذیرند صاحبان خردها (۱۹) آنان که وفا می‌کنند به پیمان خدا و نمی‌شکنند پیمان را (۲۰) و آنان که می‌پیوندند آنچه را امر کرده خدا بآن که پیوند کرده شود و می‌ترسند از پروردگارشان و بیم دارند از بدی حساب (۲۱) و آنان که صبر کردند برای طلب وجه پروردگارشان و بر پای داشتند نماز را و انفاق نمودند از آنچه روزی دادیمشان نهان و آشکار و دفع می‌کنند بخوبی بدی را آنها مر ایشان‌راست عاقبت آن سرای (۲۲) بهشتهای اقامت دائمی که داخل می‌شوند آنها را و کسی که شایسته شد از پدرانشان و جفتهاشان و فرزندانشان و ملائکه داخل می‌شوند بر ایشان از هر دری (۲۳) سلام بر شما بسبب آنچه صبر کردید پس خوبست انجام آن سرای (۲۴) و آنان که می‌شکنند پیمان خدا را پس از استوار کردنش و می‌برند آنچه را امر کرده خدا بآن که وصل کرده شود و فساد می‌کنند در زمین آنها مر ایشان‌راست لعنت و مر ایشان‌راست بدی آن سرای (۲۵) خدا وسیع می‌کند روزی را برای آنان که می‌خواهد و تنگ می‌گرداند و شاد شدند بر زندگانی دنیا و نیست زندگانی دنیا در آخرت مگر متاعی (۲۶) و می‌گویند آنان که کفر شدند چرا فرو فرستاده نشد بر او آیتی از پروردگارش بگو بدرستی که خدا گمراه می‌گذارد آن را که می‌خواهد و هدایت می‌کند بسوی خود آن را که بازگشت کرد (۲۷) آنان که گرویدند و می‌آرامد دلهاشان بذکر خدا آگاه باشید بذکر خدا می‌آرامد دلها (۲۸) آنان که گرویدند و کردند کارهای شایسته خوش باد مر ایشان را و نیکویی بازگشت (۲۹) همچنین فرستادیم در امتی که گذشتند از پیش آنها امتها تا بخوانی بر ایشان چیزی را که وحی فرستادیم بتو و ایشان کافر می‌شوند بخدای بخشنده بگو اوست پروردگار من نیست الهی مگر او بر او توکل کردم و باوست بازگشت من (۳۰)
هوش مصنوعی: این متن به بیان ویژگی‌های افراد با ایمان و نیکوکار پرداخته است. افرادی که به عهد خدا وفادارند و از انجام اعمال نیک سرپیچی نمی‌کنند، مورد ستایش قرار می‌گیرند. آنها کسانی هستند که از پروردگارشان می‌ترسند و با صبر و درستی به دنبال رضایت او هستند. این افراد نماز را برپا می‌دارند، از اموالشان انفاق می‌کنند و بدی‌ها را با خوبی دفع می‌کنند. به آنها بشارت بهشت‌های پایدار داده می‌شود و در آن جا مورد استقبال فرشتگان قرار می‌گیرند. برعکس، کسانی که پیمان خدا را می‌شکنند و در زمین فساد می‌کنند، با عذاب و نفرین روبرو خواهند شد. زندگی دنیوی برای کافران فقط یک متاع زودگذر است و آنها در طلب نشانه‌ها و آیات از خدا هستند، درحالی که هدایت و گمراهی در دست خداست. در نهایت، کسانی که ایمان آورده و اعمال شایسته انجام می‌دهند، خوشبخت خواهند بود و به سرانجامی نیک می‌رسند.
داند آیا کس فرستادند باز
سویت آنچه از کردگار بی نیاز
هوش مصنوعی: می‌داند که آیا کسی چیزی به سمت تو فرستاده تا تو را از آنچه خدا قرار داده بی‌نیاز کند؟
راست باشد بی ز تشکیک و گمان
و اعمی است آن کس که کرد انکار آن
هوش مصنوعی: کسی که حقیقت را بدون شک و تردید درک کند، درست می‌بیند و تنها فردی نادان است که حقیقت را انکار می‌کند.
غیر از این نبود کز آن گیرند پند
صاحبان عقلهای ارجمند
هوش مصنوعی: جز این نیست که انسان‌های خردمند از چنین مواردی درس و عبرت می‌گیرند.
آن کسان کایشان به عهد حق وفاء
میکنند از غیر نقضی بی جفاء
هوش مصنوعی: کسانی که به پیمان خود با خدا وفا می‌کنند، بدون هیچ نقص و گزندی این کار را انجام می‌دهند.
وآنکه پیوندند با آن کامرشان
کرده حق بر وی به تحقیق و نشان
هوش مصنوعی: کسی که با دیگران ارتباط و دوستی برقرار کند، به حقیقت به بهره‌مندی و موفقیت رسیده است و علامت‌های این حقیقت بر او آشکار است.
باشد آن پیوندشان بالاتصال
با هر آنچه عقل از آن یابد کمال
هوش مصنوعی: این رابطه که آن‌ها دارند، به گونه‌ای است که به همه چیزهایی که عقل انسان به کمال می‌شناسد، وصل می‌شود.
هم بودشان خشیّت از حق در عِقاب
هم هراسانند از سوء الحساب
هوش مصنوعی: انسان‌ها از عذاب الهی می‌ترسند و همچنین از حساب و کتابی که در روز قیامت با آن مواجه خواهند شد، ناخشنود و نگران هستند.
وآن کسان که مکاره یا جهاد
صابرند و ثابت اندر اعتقاد
هوش مصنوعی: و آن کسانی که در نیرنگ و فریب ماهر هستند یا در جهاد و تلاش استقامت دارند و در عقیده خود ثابت و پایدارند.
از پی خوشنودی پروردگار
نه از ریاء و سمعهای یا ز اشتهار
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که باید تلاش کنیم تا رضایت خداوند را به دست آوریم و نه به خاطر خودنمایی یا جلب توجه دیگران. در واقع، عمل کردن باید از روی اخلاص باشد، نه به خاطر فریب دادن مردم یا به دست آوردن شهرت.
داشتند از فرض هم برپا نماز
بر فقیران نفقه کردند از نیاز
هوش مصنوعی: نماز را در نظر داشته و از روی نیاز، به فقیران کمک کردند.
آنچه از ما بودشان رزق و معاش
نفقه پس دادند از آن پنهان و فاش
هوش مصنوعی: آنچه که ما برای تامین زندگی و معیشت خود به آنها دادیم، آنها به طور پنهانی و علنی به ما بازگرداندند.
دفع کردند از نکویی های چند
آنچه بود آن زشت و پست و ناپسند
هوش مصنوعی: آنچه زشت و ناپسند بود را از خوبی‌ها و نیکی‌های مختلف دور کردند و از بین بردند.
نیکی آوردند بر پاداش بد
عفو کردند و عطاء از قلب و ید
هوش مصنوعی: نیکی و خوبی را جایگزین بدی کردند، و با دلی پر از بخشش، عطا و بخشش کردند.
باشد ایشان را یقین انجام نیک
جنّت عدن و مقام بی شریک
هوش مصنوعی: آن‌ها به یقین به خوشی و مقام بلند در بهشت عدن دست خواهند یافت و هیچ شریک و هم‌رتبه‌ای ندارند.
اندر آن گردند داخل از فلاح
وآنکه با ایشان بود مع در صلاح
هوش مصنوعی: در آنجا افرادی که به موفقیت دست یافته‌اند در گردش هستند و کسانی که با آن‌ها همراهی می‌کنند، در حال تلاش برای بهتر شدن و اصلاح وضعیت خود هستند.
از پدرها و از زنان و اولادشان
باشد ار بر خیر استعدادشان
هوش مصنوعی: از پدرها و مادرها و فرزندانشان می‌توان فهمید که آیا به خوبی تربیت شده‌اند یا خیر.
داخل آن افرشتگان از کل باب
در سلام آیندشان بی اجتناب
هوش مصنوعی: داخلی که افرشتگان از همه دروازه‌ها وارد می‌شوند و به آن‌ها سلام می‌کنند، به هیچ وجه قابل اجتناب است.
بر شما باد از شکیبایی درود
صبرتان چون در بلاء افزوده بود
هوش مصنوعی: شما باید صبر و استقامت داشته باشید، زیرا در برابر سختی‌ها و مشکلات باید با صبوری برخورد کنید.
گفت پیغمبر رسیدی بر خدا
از فقیری، بهتر آمد کز غنا
هوش مصنوعی: پیامبر فرمود که اگر به خداوند نزدیک شدی از حالت فقر، به مراتب بهتر است تا از حالت ثروت.
زآنکه اهل فقر آنجا سرورند
نزد حق از دیگران نیکوترند
هوش مصنوعی: کسانی که در فقر زندگی می‌کنند، در نزد خداوند عزیزتر و محبوب‌تر از دیگران هستند.
نیست چیزی بِه ز فقر اندر خصال
دار نیکو فقر خود را ای بلال
هوش مصنوعی: هیچ چیز بهتر از فقر در ویژگی‌های نیکو نیست، ای بلال، فقر خود را بپذیر.
بس بود نیکو سرانجام فقیر
نِعمَ عُقبَی الدار بشنو آن بگیر
هوش مصنوعی: به خوبی می‌گوید که کافی است یک زندگی خوب و به نتیجه رساندن آن برای یک فقیر، که نعمت زندگی در سرانجام را درک کند. پس بیاموز و عمل کن.
وآن کسان که نقض عهد حق کنند
بعد محکم کردن آن را بشکنند
هوش مصنوعی: افرادی که پس از تأسیس و استحکام یک پیمان، به آن پشت کرده و نقض می‌کنند، مورد تازه‌ای نیستند.
قطع سازند امر حق را زآن به اصل
که بدان زو حکم پیوند است و وصل
هوش مصنوعی: حق را از ریشه و اصلش جدا می‌کنند، چون به آن حکم و ارتباطی متصل است.
میکنند اندر زمین ، ظلم و فساد
دوری است از رحمت ایشان را زیاد
هوش مصنوعی: در زمین ظلم و فساد زیادی وجود دارد که باعث دوری انسان‌ها از رحمت الهی شده است.
بد بُوَدشان بس سرای آخرت
یا که سوء عاقبت بی معذرت
هوش مصنوعی: این شعر به این موضوع اشاره دارد که سرنوشت ناعادلانه و پیامدهای ناشایست می‌تواند در زندگی پس از مرگ یا در آینده شخصی گریبان‌گیر انسان‌ها شود. در واقع، این ابراز نگرانی درباره عواقب منفی اعمال و رفتارهاست که ممکن است بدون پوزش یا توبه به سرانجام برسند.
رزق هر کس را که می خواهد خدا
از ره حکمت گشاید هر کجا
هوش مصنوعی: خدای متعال بر اساس حکمت و تدبیر خود، روزی هر فردی را در هر مکانی که بخواهد، می‌دهد و آن را فراهم می‌کند.
هم نماید تنگ بر هر کس که خواست
وسعت و تنگی ارزاق از خداست
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد، می‌تواند در زندگی خود به تنگی یا فراخی بر بخورد و این به خواست خداوند مربوط است که چگونه معاش و روزی را برای هر کس تعیین کند.
گشته اند این اهل دنیا جمله شاد
بر حیات دنیی بی اعتماد
هوش مصنوعی: همه افرادی که در این دنیا هستند، به ظاهر شاد و خوشحال به نظر می‌رسند، اما در حقیقت به زندگی دنیوی خود اعتماد ندارند.
زندگیِ این جهان پر صُداع
نیست اندر آخرت غیر از متاع
هوش مصنوعی: زندگی در این دنیا پر از سر و صدا و مشکلات است و در دنیای آخرت، چیزی جز دارایی و متاع واقعی وجود ندارد.
کافران گویند نازل از چه رو
می نگردد آیت از ربّش بر او
هوش مصنوعی: کافران می‌پرسند که چرا آیات خداوند به او نازل نمی‌شود و او را مورد توجه قرار نمی‌دهد.
گو کند گمره خدای آن را که خواست
یعنی آن کو بازگشت از راه راست
هوش مصنوعی: خداوند افرادی را که از راه درست منحرف می‌شوند، به گمراهی می‌کشد.
ره نماید هم بر آن کو بازگشت
کرد بر وی ، وز منیّتها گذشت
هوش مصنوعی: اگر کسی به درستی برگردد و مسیر خود را اصلاح کند، راهنما و هدایتگری برای او خواهد بود و از سختی‌ها و مشکلات عبور می‌کند.
مؤمنان آرام یابد قلبشان
مر به ذکر حق که سازد جلبشان
هوش مصنوعی: دل مؤمنان با یاد خدا آرام می‌گیرد، زیرا ذکر خداوند موجب جلب رحمت و خیری به سمت آن‌ها می‌شود.
می بدانید اینکه بر ذکر خدا
مطمئن گردد قلوب با صفا
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که دل‌های پاک و خالص وقتی که بر یاد خدا تکیه می‌کنند، احساس آرامش و اطمینان می‌کنند.
آن کسان که بگرویده بر حقند
کرده اند اعمال نیکو و الیقند
هوش مصنوعی: افرادی که به حقیقت گرایش یافته‌اند، کارهای نیکو را انجام داده و شایسته‌اند.
باشد ایشان را خوشیها بی حساب
در جزاء طُوبَی لَهُم حُسنُ مَآب
هوش مصنوعی: آنها در پاداش، خوشی‌های بی‌حد و حصر خواهند داشت و عاقبت خوب و خوش برایشان فراهم است.
ای محمّد (ص) همچنین از رحمتی
ما فرستادیمت اندر امتی
هوش مصنوعی: ای محمد (ص)، ما تو را به عنوان رحمت برای امتی فرستادیم.
امتی که برگذشت است از نشان
پیش از ایشان بوده آنچه از امّتان
هوش مصنوعی: ملتی که برگزیده شده‌اند، نشانه‌هایی پیش از آن‌ها وجود داشته که از نسل‌های گذشته به یادگار مانده است.
تا که برخوانی بر ایشان آنچه وحی
شد ز ما سوی تو اندر امر و نهی
هوش مصنوعی: وقتی که تو آنچه را از جانب ما به تو وحی شده است، برای آنها بخوانی، در مورد دستورات و نهی‌ها.
گرچه هیچ ایشان به رحمان نگروند
نام او از سمع ایمان نشنوند
هوش مصنوعی: هرچند که آنها به رحمان نگاه نمی‌کنند و نام او را از گوش ایمان نمی‌شنوند.
چونکه در صلح حدیبیه نوشت
عهدنامه آن رسول خوش سرشت
هوش مصنوعی: در واقعه صلح حدیبیه، آن پیامبر با اخلاق و نیکوکار، عهدنامه‌ای را نوشت.
بسمله چون برنوشتند ابتداء
مشرکان کردند از رحمان اِباء
هوش مصنوعی: هنگامی که خداوند را به نام رحمان یاد کردند، مشرکان از این موضوع رویگردان شدند.
ما به رحمان نیستیم آگه به راست
گو که او پروردگار ماسواست
هوش مصنوعی: ما به رحمان و مهربانی او آگاه نیستیم. اگر راست می‌گویی، بگو که او خالق و پروردگار همه چیز است.
آنکه معبودی جز او نبود به ذات
من بر او کردم توکل از جهات
هوش مصنوعی: من به ذات او که معبودی جز او نیست، توکل کرده‌ام و به این خاطر از تمام جهات به او اعتماد دارم.
هم به سوی اوست ما را بازگشت
هم تمام ماسوی را بازگشت
هوش مصنوعی: همه چیز در نهایت به سوی او بازمی‌گردد و ما نیز در نهایت به سوی او خواهیم رفت.
مشرکان گفتند با خیر الوری
که تو گویی من رسولم از خدا
هوش مصنوعی: مشرکان گفتند: با آن بهترین راهنما که تو از طرف خدا می‌گویی، من فرستاده‌ شده‌ام.
هست وین قرآن ز حق نازل به من
خواهی ار تابع شویمت بی سخن
هوش مصنوعی: این قرآن از سوی حقیقت برای من نازل شده است. اگر می‌خواهی از آن پیروی کنی، نیازی به گفت‌وگو نیست.
پس به این قرآن جبال مکه را
دور کن تا ارض ما یابد فضا
هوش مصنوعی: به این قرآن، کوه‌های مکه را کنار بگذار تا سرزمین ما فضای بیشتری پیدا کند.
ارض را بشکاف تا گردد روان
جویها بهر زراعت در زمان
هوش مصنوعی: زمین را شخم بزن تا جوی‌ها به راه بیفتند و برای کشت و کار در زمان مناسب آماده شوند.
جَد خود یعنی قصیّ بن کلاب
زنده کن او را به قول مستجاب
هوش مصنوعی: پدربزرگ خود را یعنی قصیّ بن کلاب زنده کن و دعایش را مستجاب کن.
تا که در حقیّتت گردد گواه
گوید این باشد پیمبر از اِله
هوش مصنوعی: تا زمانی که حقیقت تو به وضوح مشخص شود، خواهد گفت که این شخص، پیامبری از سوی خداوند است.
چون ز عیسی بهترم گویی صریح
مرده را می کرد زنده پس مسیح
هوش مصنوعی: اگر بگویی که من از عیسی بهتر هستم، باید بدان که او مرده را زنده می‌کرد. پس من هم می‌توانم این کار را انجام دهم.