گنجور

۹- آیات ۲۶ تا ۲۹

قٰالَ هِیَ رٰاوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی وَ شَهِدَ شٰاهِدٌ مِنْ أَهْلِهٰا إِنْ کٰانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَ هُوَ مِنَ اَلْکٰاذِبِینَ (۲۶) وَ إِنْ کٰانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَکَذَبَتْ وَ هُوَ مِنَ اَلصّٰادِقِینَ (۲۷) فَلَمّٰا رَأیٰ قَمِیصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قٰالَ إِنَّهُ مِنْ کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ (۲۸) یُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هٰذٰا وَ اِسْتَغْفِرِی لِذَنْبِکِ إِنَّکِ کُنْتِ مِنَ اَلْخٰاطِئِینَ (۲۹)

گفت یوسف این زن حیله کرد با من جهت تحصیل کام خود از من و گواهی داد گواهی از خویشان زلیخا که اگر باشد پیراهن یوسف پاره شده است از پیش پس راست گفته زلیخا و یوسف از دروغ‌گویانست (۲۶) و اگر باشد پیراهن او که پاره شده از پی سر پس دروغ گفته زلیخا و یوسف از راستگویانست (۲۷) پس چون دید عزیز پیراهن او پاره شده از پی سر گفت این کار از مکر شما زنانست بدرستی که مکر شما زنان بزرگست (۲۸) ای یوسف رو بگردان از این کار زشت و آمرزش خواه ای زلیخا برای گناه خود بدرستی که تو ای زن هستی از خطاکاران (۲۹)

گفت یوسف که زلیخا مر مرا
خواست بر خود من نمودم زو اِبا
گفت دانیم از کجا این قول راست
چون گواهی نیست، گفتا، حق گواست
بر تو این را هم خدا روشن کند
کذب او معلوم و صدق من کند
پس شهادت شاهدی داد آن زمان
خود ز خویشان زلیخا بالعیان
گفته اند او بوده است ابن عمش
داد از حکمت گواهی در دمش
گر دریده پیرهن از پیش روی
هست در دعوی زلیخا راستگوی
یوسف است از کاذبین، ور پیرهن
از قفا بدریده، دان تقصیر زن
زآنکه پیراهن دریده است ار ز پیش
مر زلیخا رانده یوسف را ز خویش
ور دریده است از قف ایش بیستیز
از زلیخا بوده یوسف در گریز
پس زلیخا نیست در قولش فروغ
یوسف است او راستگو زن بر دروغ
پس چو دید آن را عزیز منتجب
بود پیراهن دریده از عقب
گفت زن را کاین خود از مکر شماست
مکر زن باشد بزرگ این است راست
صدق یوسف شد چو ظاهر بر عزیز
گفت یوسف را که بگذر زین تو نیز
زین سخن بگذر نهان دار از کسان
فاش شد راز آن چو آمد بر لسان
هم تو آمرزش طلب بر ذنب خویش
ای زلیخا چون تو بودی ظلم کیش
گفته بعضی معنی این باشد که خود
عذر از یوسف بخواه از کار بد
زآنکه آزردی تو او را بیگناه
وز تو میبود این گنه بی اشتباه
گرچه داد این قصه را تسکین عزیز
لیک کی ماند نهان خود عشق نیز
۸- آیات ۲۲ تا ۲۵: وَ لَمّٰا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَیْنٰاهُ حُکْماً وَ عِلْماً وَ کَذٰلِکَ نَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ (۲۲) وَ رٰاوَدَتْهُ اَلَّتِی هُوَ فِی بَیْتِهٰا عَنْ نَفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ اَلْأَبْوٰابَ وَ قٰالَتْ هَیْتَ لَکَ قٰالَ مَعٰاذَ اَللّٰهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوٰایَ إِنَّهُ لاٰ یُفْلِحُ‌ اَلظّٰالِمُونَ (۲۳) وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِهٰا لَوْ لاٰ أَنْ رَأیٰ بُرْهٰانَ رَبِّهِ کَذٰلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ اَلسُّوءَ وَ اَلْفَحْشٰاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبٰادِنَا اَلْمُخْلَصِینَ (۲۴) وَ اِسْتَبَقَا اَلْبٰابَ وَ قَدَّتْ قَمِیصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَ أَلْفَیٰا سَیِّدَهٰا لَدَی اَلْبٰابِ قٰالَتْ مٰا جَزٰاءُ مَنْ أَرٰادَ بِأَهْلِکَ سُوءاً إِلاّٰ أَنْ یُسْجَنَ أَوْ عَذٰابٌ أَلِیمٌ (۲۵)۱۰- آیات ۳۰ تا ۳۳: وَ قٰالَ نِسْوَةٌ فِی اَلْمَدِینَةِ اِمْرَأَتُ اَلْعَزِیزِ تُرٰاوِدُ فَتٰاهٰا عَنْ نَفْسِهِ قَدْ شَغَفَهٰا حُبًّا إِنّٰا لَنَرٰاهٰا فِی ضَلاٰلٍ مُبِینٍ (۳۰) فَلَمّٰا سَمِعَتْ بِمَکْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ وَ أَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکَأً وَ آتَتْ کُلَّ وٰاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِکِّیناً وَ قٰالَتِ اُخْرُجْ عَلَیْهِنَّ فَلَمّٰا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَ قُلْنَ حٰاشَ لِلّٰهِ مٰا هٰذٰا بَشَراً إِنْ هٰذٰا إِلاّٰ مَلَکٌ کَرِیمٌ (۳۱) قٰالَتْ فَذٰلِکُنَّ اَلَّذِی لُمْتُنَّنِی فِیهِ وَ لَقَدْ رٰاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَ لَئِنْ لَمْ یَفْعَلْ مٰا آمُرُهُ لَیُسْجَنَنَّ وَ لَیَکُوناً مِنَ اَلصّٰاغِرِینَ (۳۲) قٰالَ رَبِّ اَلسِّجْنُ‌ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمّٰا یَدْعُونَنِی إِلَیْهِ وَ إِلاّٰ تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَ أَکُنْ مِنَ اَلْجٰاهِلِینَ (۳۳)

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قٰالَ هِیَ رٰاوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی وَ شَهِدَ شٰاهِدٌ مِنْ أَهْلِهٰا إِنْ کٰانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَ هُوَ مِنَ اَلْکٰاذِبِینَ (۲۶) وَ إِنْ کٰانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَکَذَبَتْ وَ هُوَ مِنَ اَلصّٰادِقِینَ (۲۷) فَلَمّٰا رَأیٰ قَمِیصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قٰالَ إِنَّهُ مِنْ کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ (۲۸) یُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هٰذٰا وَ اِسْتَغْفِرِی لِذَنْبِکِ إِنَّکِ کُنْتِ مِنَ اَلْخٰاطِئِینَ (۲۹)
هوش مصنوعی: او گفت: "او از من خواسته بود که به نفس خود پاسخ دهم و یکی از کسانش شهادت داد که اگر پیراهنش از جلو پاره شده باشد، او راست می‌گوید و او از دروغگویان است. و اگر پیراهنش از پشت پاره شده باشد، او دروغ می‌گوید و او از راست‌گویان است. هنگامی که پیراهنش را دید که از پشت پاره شده است، گفت: این از نیرنگ‌های شماست، نیرنگ‌های شما بسیار بزرگ است. ایوسف! از این مسئله چشم‌پوشی کن و برای گناهانت طلب آمرزش کن که تو از خطاکاران بودی."
گفت یوسف این زن حیله کرد با من جهت تحصیل کام خود از من و گواهی داد گواهی از خویشان زلیخا که اگر باشد پیراهن یوسف پاره شده است از پیش پس راست گفته زلیخا و یوسف از دروغ‌گویانست (۲۶) و اگر باشد پیراهن او که پاره شده از پی سر پس دروغ گفته زلیخا و یوسف از راستگویانست (۲۷) پس چون دید عزیز پیراهن او پاره شده از پی سر گفت این کار از مکر شما زنانست بدرستی که مکر شما زنان بزرگست (۲۸) ای یوسف رو بگردان از این کار زشت و آمرزش خواه ای زلیخا برای گناه خود بدرستی که تو ای زن هستی از خطاکاران (۲۹)
هوش مصنوعی: یوسف گفت که این زن برای دستیابی به خواسته‌اش با من ترفند زده و شواهدی از بستگان زلیخا مطرح کرد که اگر پیراهن یوسف از جلو پاره شده باشد، پس زلیخا راست می‌گوید و یوسف دروغ می‌گوید. اما اگر پیراهن او از پشت پاره شده باشد، به این معنی است که زلیخا دروغ می‌گوید و یوسف راستگوست. وقتی عزیز دید که پیراهن یوسف از پشت پاره شده، گفت این کار ناشی از مکر شما زنان است و حقیقتا مکر شما زنان بزرگ است. او به یوسف گفت که از این عمل زشت روی بگرداند و از زلیخا خواست که برای گناهش پرهیز کند و به یادآورد که او از خطاکاران است.
گفت یوسف که زلیخا مر مرا
خواست بر خود من نمودم زو اِبا
هوش مصنوعی: یوسف گفت که زلیخا مرا خواست، اما من از او روی برگرداندم و نپذیرفتم.
گفت دانیم از کجا این قول راست
چون گواهی نیست، گفتا، حق گواست
هوش مصنوعی: گفتند می‌دانیم این سخن از کجا درست است، چون شاهدی وجود ندارد. گفت که حقیقت خود گواه است.
بر تو این را هم خدا روشن کند
کذب او معلوم و صدق من کند
هوش مصنوعی: خداوند به تو نشان دهد که او دروغ‌گو است و حقانیت من را روشن کند.
پس شهادت شاهدی داد آن زمان
خود ز خویشان زلیخا بالعیان
هوش مصنوعی: در آن زمان، شاهدی از خویشان زلیخا به وضوح شهادت داد.
گفته اند او بوده است ابن عمش
داد از حکمت گواهی در دمش
هوش مصنوعی: گفته‌اند که او عمویش بوده و در لحظه‌ای به او از حکمتش شهادت داده است.
گر دریده پیرهن از پیش روی
هست در دعوی زلیخا راستگوی
هوش مصنوعی: اگر کسی در برابر تو لباسش را پاره کند، در این زمینه باید در مورد زلیخا به حقیقت بپردازیم.
یوسف است از کاذبین، ور پیرهن
از قفا بدریده، دان تقصیر زن
هوش مصنوعی: در اینجا به داستان یوسف اشاره شده است که در آن زنانی که به او نسبت ناروا داده‌اند، مقصر هستند. حتی اگر یوسف با پیامدهای ناشی از دروغ‌گویی آنها مواجه شود، حقیقت همچنان مشخص است. در واقع، گناه و تقصیر از طرف زنانی است که به او دروغ می‌گویند، نه یوسف.
زآنکه پیراهن دریده است ار ز پیش
مر زلیخا رانده یوسف را ز خویش
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که اگرچه زلیخا یوسف را از خود دور کرده، اما هنوز پیراهن او را پاره کرده است. این بیانگر احساس عمیق عشق و دلتنگی زلیخا نسبت به یوسف است، حتی با وجود فاصله و جدایی.
ور دریده است از قف ایش بیستیز
از زلیخا بوده یوسف در گریز
هوش مصنوعی: اگر او از قفای خود بریده باشد، باید از زلیخا بگریزد که یوسف به همین دلیل از او فرار کرد.
پس زلیخا نیست در قولش فروغ
یوسف است او راستگو زن بر دروغ
هوش مصنوعی: زلیخا در سخنانش از روشنایی یوسف حرف می‌زند، ولی او به عنوان یک زن راستگو، بر دروغ‌گویی خود اعتراف می‌کند.
پس چو دید آن را عزیز منتجب
بود پیراهن دریده از عقب
هوش مصنوعی: وقتی که آن فرد عزیز را دید، از شوق و حیرت پیراهنش از پشت پاره شد.
گفت زن را کاین خود از مکر شماست
مکر زن باشد بزرگ این است راست
هوش مصنوعی: زن گفت که این موضوع ناشی از مکر شماست، در حالی که مکر زن به حقیقت بزرگی می‌انجامد.
صدق یوسف شد چو ظاهر بر عزیز
گفت یوسف را که بگذر زین تو نیز
هوش مصنوعی: زمانی که یوسف به عزیز مصر ظاهر شد و صداقت و حقیقت خود را نمایان کرد، عزیز به او گفت که از مشکلات و سختی‌های گذشته بگذر و دیگر به آنها فکر نکن.
زین سخن بگذر نهان دار از کسان
فاش شد راز آن چو آمد بر لسان
هوش مصنوعی: از این گفته عبور کن و آن را از دیگران پنهان نگه‌دار، زیرا این راز وقتی که بر زبان آمد، آشکار شد.
هم تو آمرزش طلب بر ذنب خویش
ای زلیخا چون تو بودی ظلم کیش
هوش مصنوعی: ای زلیخا، تو هم باید از گناهان خود عذرخواهی کنی، چون اگر تو چنین باشی، پس کسی دیگر هم نمی‌تواند ظالم باشد.
گفته بعضی معنی این باشد که خود
عذر از یوسف بخواه از کار بد
هوش مصنوعی: برخی گفته‌اند که این اشاره به این دارد که تو باید از یوسف به خاطر کار نادرست خود عذرخواهی کنی.
زآنکه آزردی تو او را بیگناه
وز تو میبود این گنه بی اشتباه
هوش مصنوعی: چون تو بی‌دلیل او را آزار دادی و او بی‌گناه بود، لذا این گناه از تو بوده و او هیچ تقصیری ندارد.
گرچه داد این قصه را تسکین عزیز
لیک کی ماند نهان خود عشق نیز
هوش مصنوعی: اگرچه این داستان می‌تواند آرامش‌بخش عزیزان باشد، اما آیا عشق واقعاً خود را پنهان خواهد کرد؟