صفی علیشاهشمارهٔ ۴۴ - نسب‌نامه
کنون خواهم دروداز حق دگر باز
بروح انبیا و اهل اعجاز
درد اول بروح پاک آدم
که باشد صفوه الله مکرم
دگر نوح نبی‌الله و دیگر
خلیل و حضرت ابراهیم آذر
دگر بر موسی صاحب فتوحش
دگر بر عیسی پاکیزه روحش
بهر یک ز انبیاء حق بتعیین
ز آذم جمله تا ختم‌النبیین
باصحاب و بآل طیبینش طبیبش
خلیفه زادگان و جانشینش
علی کو لنگر عرش است و افلاک
دگر همجفت او صدیقه پاک
سلام بی‌شمار از حی داور
بزهرا و بسبطین و بحیدر
دگر هم بر علی و بر محمد
بر جعفر نونهال باغ احمد
درود از حق بلا فصل و مکرر
بروح اطهر موسی بن جعفر
دگر هم بر علی فرزند موسی
که قطب اعظم است و شمس اجلی
تحیات و سلام از حق دگر هم
تقی و هم نقی را خوش دمادم
دگر بر عسگری سلطان دوالنصر
دگر بر مهدی دین صاحب عصر
خود این اثنی عشر شاه و امامند
خلیفه حق پس از خیرالانامند
تحیات و سلام بی‌تناهی
بروح این امامان از الهی
دگر بر اولیا و اهل توحید
که از حق بودشان تکمیل و تایید
خصوص آنها که می‌رند و مکمل
شود بر نامشان ختم سلاسل
کمیل و ادهم و طیفور و معروف
زهر یک سر وحدت گشته مکشوف
همه اندر طریقت پیر و استاد
و ز آنها ابتدا شد رسم ارشاد
پس از معروف شیخ دین سری بود
که ماهی در سپهر رهبری بود
جنید از بعد او قطب جهان شد
دلیل و پیشوای عارفان شد
پس از او بوعلی رودباری
نکو شد پیر وقت از لطف باری
پس از او بوعلی کاتب آمد
ز پیر رودباری نایب آمد
از آن پس شیخ ابوعمران عیان گشت
ز مغرب نور حق مشرق نشان گشت
ابوالقاسم از آن پس حق نسب شد
که او را گورکانی خود لقب شد
ابوبکر است زان پس صاحب تاج
که نام اوست عبدالله نساج
شد احمد را از آن پس رتبه عالی
که خوانند اهل توحیدش غزالی
ابوالفضل است دیگر پیر ارشاد
که اصل او بود از شهر بغداد
ابوالبرکات زان پس حق نفس شد
و زان پس بوسعید از اندلس شد
ابومدین دگر کو مغربی بود
چو شمس از مشرق توحید بنمود
شهید راه عشق او بوالفتوح است
که صاحب خرقه و فرزنانه روح است
از آن پس شد کمال‌الدین کوفی
همانا قطب وقت و پیر صوفی
دگر از اهل بربر شیخ صالح
بر ابواب معانی بود فاتح
از آن پس یافعی شد شیخ آگاه
باسم و رسم عبد خاص‌الله
و زان پس یافت خرقه نعمت‌الله
که باشد رهنمای کل در این راه
کسی کابطال این نام و نسب کرد
بنفی یا فعی ترک ادب کرد
بهل او را که باشد بند تقلید
کند از حمق نفی اهل توحید
نماید نعمت‌الله خود تفاخر
ب شیخ یافعی دور از تشاجر
غرض شد نعمت‌الله ولی هم
ز عبدالله شیخ و قطب عالم
خلیل‌الله که او برهان دین است
پدر را در طریقت جانشین است
محب‌الدین حبیب‌الله در این راه
هم آمد یادگار نمعت‌الله
کمال‌الدین هم از وی یادگار است
که نسل سیم از آن شهریار است
دگر هم قطب عالم در عیانی
از آن پس شد خلیل‌الله ثانی
و زان پس میرشمس‌الدین چو ماهی
فروزان شد بگو بی‌اشتباهی
عیان شد پر حبیب‌الدین ثانی
ز چرخ دل چو ماه آسمانی
دگر شد شاه شمس‌الدین ثانی
بنای معرفت را پیر و بانی
کمال‌الدین ثانی پس کله‌دار
شد اندر سلسله هم صاحب اسرار
از آن پس شاه شمس‌الدین ثالث
شد از جد و پدر بر خرقه وارث
رسید این خرقه پس بر شیخ محمود
دگر بر شیخ شمس‌الدین مسعود
علی شاه رضا را او خلیفه
نمود اندر دکن چون بد وظیفه
فرستاد او به ایران وینت معلوم
شهیرا کو بود سلطان معصوم
هم آن شد خرقه بر نور علی داد
که بود آن شاه ماه چرخ ارشاد
حسین شیخ زین‌الدین از ودلق
گرفت و گشت درجی هادی خلق
پس از وی پیر مجذوب علی بود
که اندر عهد خود قطب و ولی بود
بزین العابدین شیروانی
رسید این خرقه با رسم و نشانی
و زو رحمتعلی هم گشت ذی قدر
که در شیراز بود او نایب‌الصدر
صفی دریافت فیض خدمت او
نصیب جان ما شد رحمت او
مراد از خرقه بود و وضع ارشاد
نبودم قصد شرح حال اوناد
که گویم حال هر یک را به تفصیل
تو وصف جمله در خود کن به تحصیل
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
کنون خواهم دروداز حق دگر باز
بروح انبیا و اهل اعجاز
هوش مصنوعی: حالا می‌خواهم به پیامبران و اهل معجزه سلامی بفرستم و از خداوند درخواست حمایت و راهنمایی داشته باشم.
درد اول بروح پاک آدم
که باشد صفوه الله مکرم
هوش مصنوعی: درد اصلی برای روح پاک انسان، همان تخلف از دستورات الهی و خطا در مسیر زندگی است، زیرا انسان به عنوان بهترین مخلوق خداوند مورد احترام و ارزش قرار گرفته است.
دگر نوح نبی‌الله و دیگر
خلیل و حضرت ابراهیم آذر
هوش مصنوعی: دیگر پیامبری به نام نوح و دوستی همچون خلیل و ابراهیم (که پدرش آذر است) وجود ندارد.
دگر بر موسی صاحب فتوحش
دگر بر عیسی پاکیزه روحش
هوش مصنوعی: موسی صاحب فتوحات جدیدی پیدا کرده است و عیسی نیز از روح پاک و والایی برخوردار است.
بهر یک ز انبیاء حق بتعیین
ز آذم جمله تا ختم‌النبیین
هوش مصنوعی: هر یک از پیامبران الهی به صورت خاص و مشخص از سوی خداوند فرستاده شده‌اند، و این امر از آدم آغاز شده و تا پیامبر آخر، یعنی حضرت محمد (ص)، ادامه یافته است.
باصحاب و بآل طیبینش طبیبش
خلیفه زادگان و جانشینش
هوش مصنوعی: دوستان و خانواده‌های پاک او، به عنوان پزشک و جانشینانش همواره در کنار او هستند.
علی کو لنگر عرش است و افلاک
دگر همجفت او صدیقه پاک
هوش مصنوعی: علی نگهبان و پایه‌گذار عرش الهی است و سایر آسمان‌ها نیز همسر او، یعنی فاطمه دختر پیامبر، هستند.
سلام بی‌شمار از حی داور
بزهرا و بسبطین و بحیدر
هوش مصنوعی: سلام‌های بی‌پایان از سوی خداوند به حضرت زهرا، دو فرزند ایشان و امام علی.
دگر هم بر علی و بر محمد
بر جعفر نونهال باغ احمد
هوش مصنوعی: در ادامه شخصیت‌های بزرگ مذهبی مانند علی، محمد و جعفر با نونهالی از باغ احمد، به تصویر کشیده می‌شوند. این اشاره به ارزش و جایگاه این بزرگان و نسل‌های آینده آنها دارد.
درود از حق بلا فصل و مکرر
بروح اطهر موسی بن جعفر
هوش مصنوعی: سلام و درود بی‌وقفه و مکرر به روح پاک موسی بن جعفر.
دگر هم بر علی فرزند موسی
که قطب اعظم است و شمس اجلی
هوش مصنوعی: دوباره درباره علی فرزند موسی صحبت می‌کنیم که او شخصیت بزرگی است و در بین دیگران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
تحیات و سلام از حق دگر هم
تقی و هم نقی را خوش دمادم
هوش مصنوعی: سلام و درود از طرف خداوند برای تقی و نقی، که همواره با خوشحالی و طراوت در کنار هم هستند.
دگر بر عسگری سلطان دوالنصر
دگر بر مهدی دین صاحب عصر
هوش مصنوعی: در آینده، یک فرمانروای مقتدر دیگر به نام مهدی، ظهور خواهد کرد و دین را احیا می‌کند.
خود این اثنی عشر شاه و امامند
خلیفه حق پس از خیرالانامند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که دوازده امام، همگی شخصیت‌های بزرگ و رهبری هستند که به عنوان جانشینان حقیقی پیامبر شناخته می‌شوند. آنان نمایندگان راستین حق و عدالت بعد از پیامبر اسلام به شمار می‌آیند.
تحیات و سلام بی‌تناهی
بروح این امامان از الهی
هوش مصنوعی: سلام و درود بی‌پایان بر روح این امامان الهی.
دگر بر اولیا و اهل توحید
که از حق بودشان تکمیل و تایید
هوش مصنوعی: در مورد دوستان و سالکان راه حقیقت، که از جانب حق، به کمال و تأیید رسیده‌اند، سخن می‌گوییم.
خصوص آنها که می‌رند و مکمل
شود بر نامشان ختم سلاسل
هوش مصنوعی: خصوصاً کسانی که به سفر می‌روند و نامشان با زنجیره‌هایی از تجربیات و فراز و نشیب‌ها کامل می‌شود.
کمیل و ادهم و طیفور و معروف
زهر یک سر وحدت گشته مکشوف
هوش مصنوعی: کمیل، ادهم، طیفور و معروف از یک حقیقت واحد به روشنایی رسیده‌اند.
همه اندر طریقت پیر و استاد
و ز آنها ابتدا شد رسم ارشاد
هوش مصنوعی: در مسیر زندگی، همه افراد به دنبال راهنمایی و آموزش از کسانی هستند که تجربه و دانایی بیشتری دارند و این سنت از ابتدا وجود داشته است.
پس از معروف شیخ دین سری بود
که ماهی در سپهر رهبری بود
هوش مصنوعی: پس از معروف، شیخ دین، کسی وجود داشت که همچون ماهی در آسمان رهبری می‌کرد.
جنید از بعد او قطب جهان شد
دلیل و پیشوای عارفان شد
هوش مصنوعی: جنید پس از دوری از حق و خداوند، به مقام قطبیت دست یافت و رهبر عارفان و راهنمای آنان شد.
پس از او بوعلی رودباری
نکو شد پیر وقت از لطف باری
هوش مصنوعی: پس از او، بوعلی رودباری، عارف و دانشمندی بزرگ شد که در پیری و در زمان خاصی به لطف خداوند به مقام و منزلت خوب و برجسته‌ای دست یافت.
پس از او بوعلی کاتب آمد
ز پیر رودباری نایب آمد
هوش مصنوعی: پس از او، کاتب بوعلی ظهور کرد و نماینده‌ای از رودبار به عرصه آمد.
از آن پس شیخ ابوعمران عیان گشت
ز مغرب نور حق مشرق نشان گشت
هوش مصنوعی: پس از آن، شیخ ابوعمران به وضوح نمایان شد و نور حق از مغرب به مشرق تابید.
ابوالقاسم از آن پس حق نسب شد
که او را گورکانی خود لقب شد
هوش مصنوعی: ابوالقاسم از آن زمان به خاطر لقب "گورکانی" که به او داده شد، به عنوان کسی با نسب حقوقی شناخته شد.
ابوبکر است زان پس صاحب تاج
که نام اوست عبدالله نساج
هوش مصنوعی: ابوبکر کسی است که به خاطر نام عبدالله نساج، پس از او صاحب تاج و قدرت خواهد شد.
شد احمد را از آن پس رتبه عالی
که خوانند اهل توحیدش غزالی
هوش مصنوعی: پس از آن، احمد به درجات بالایی رسید و اهل توحید او را غزالی می‌نامند.
ابوالفضل است دیگر پیر ارشاد
که اصل او بود از شهر بغداد
هوش مصنوعی: ابوالفضل، آن مرد عاقل و آگاه است که ریشه و بنیاد او از شهر بغداد است.
ابوالبرکات زان پس حق نفس شد
و زان پس بوسعید از اندلس شد
هوش مصنوعی: از آن پس ابوالبرکات به حقیقت نفس رسید و بعد از او بوسعید از سرزمین اندلس به ظهور آمد.
ابومدین دگر کو مغربی بود
چو شمس از مشرق توحید بنمود
هوش مصنوعی: ابومدین، کسی که از مغرب زمین می‌آمد، مانند خورشید است که از سمت شرق نور توحید را نمایان می‌کند.
شهید راه عشق او بوالفتوح است
که صاحب خرقه و فرزنانه روح است
هوش مصنوعی: شهید عشق، شخصی است بزرگ و پر همت که دارای مقام و لباس معنوی است و روح او از قوت و صفا برخوردار است.
از آن پس شد کمال‌الدین کوفی
همانا قطب وقت و پیر صوفی
هوش مصنوعی: پس از آن، کمال‌الدین کوفی به عنوان بزرگ‌ترین شخصیت زمان خود و رهبر صوفیان شناخته شد.
دگر از اهل بربر شیخ صالح
بر ابواب معانی بود فاتح
هوش مصنوعی: شیخ صالح، از مردم بربر، در درک و فهم معانی و مفاهیم، برتری و مهارت دارد.
از آن پس یافعی شد شیخ آگاه
باسم و رسم عبد خاص‌الله
هوش مصنوعی: پس از آن زمان، شیخی به نام یافعی به مقام بلندی رسید و به عنوان عبد خاص خدا شناخته شد.
و زان پس یافت خرقه نعمت‌الله
که باشد رهنمای کل در این راه
هوش مصنوعی: بعد از آن، پیراهنی از نعمت خدا دریافت کرد که راهنمایی برای همه در این مسیر باشد.
کسی کابطال این نام و نسب کرد
بنفی یا فعی ترک ادب کرد
هوش مصنوعی: کسی که نسب و دودمان خود را نادیده می‌گیرد و آن را از بین می‌برد، به نوعی بی‌ادبی کرده است.
بهل او را که باشد بند تقلید
کند از حمق نفی اهل توحید
هوش مصنوعی: بگذار او را که به تقلید از دیگران افتاده و از درک درست حقیقت دور است. این شخص به دلیل نادانی خود، از حقیقت یکتایی خداوند بازمانده است.
نماید نعمت‌الله خود تفاخر
ب شیخ یافعی دور از تشاجر
هوش مصنوعی: نعمت‌های خداوند خود را به شیخ یافعی نشان می‌دهد و او از هرگونه نزاع و جدلی دور است.
غرض شد نعمت‌الله ولی هم
ز عبدالله شیخ و قطب عالم
هوش مصنوعی: هدف و مقصود نعمت‌الله ولی، از عبدالله شیخ و قطب عالم ناشی می‌شود.
خلیل‌الله که او برهان دین است
پدر را در طریقت جانشین است
هوش مصنوعی: حضرت ابراهیم که پیامبر بزرگ و نمونه‌ای از ایمان و استقامت در دین است، در راه و روش دینی افراد را هدایت می‌کند و نقش پدری را برای آنها در این مسیر دارد.
محب‌الدین حبیب‌الله در این راه
هم آمد یادگار نمعت‌الله
هوش مصنوعی: محب‌الدین حبیب‌الله نیز در این مسیر قدم گذاشته و نشانه‌ای از نعمت خداوند را به یادگار با خود دارد.
کمال‌الدین هم از وی یادگار است
که نسل سیم از آن شهریار است
هوش مصنوعی: کمال‌الدین نیز از او به یادگار مانده است که نسل‌های بعدی از آن شاه بزرگ به وجود آمده‌اند.
دگر هم قطب عالم در عیانی
از آن پس شد خلیل‌الله ثانی
هوش مصنوعی: سپس کسی دیگر از عالم به چشم دیده شد که لقب خلیل‌الله (دوست خدا) را از آن پس به خود گرفت.
و زان پس میرشمس‌الدین چو ماهی
فروزان شد بگو بی‌اشتباهی
هوش مصنوعی: پس از آن، میرشمس‌الدین مانند ماهی درخشان و نورانی شد. بگویید بدون هیچ شک و تردیدی.
عیان شد پر حبیب‌الدین ثانی
ز چرخ دل چو ماه آسمانی
هوش مصنوعی: چهره حبیب‌الدین ثانی مانند ماه در آسمان به وضوح نمایان شد.
دگر شد شاه شمس‌الدین ثانی
بنای معرفت را پیر و بانی
هوش مصنوعی: شاه شمس‌الدین ثانی، ساختار و بنیاد معرفت را تغییر داد و به آن شکل و رنگ تازه‌ای بخشید.
کمال‌الدین ثانی پس کله‌دار
شد اندر سلسله هم صاحب اسرار
هوش مصنوعی: کمال‌الدین ثانی به مقام بالایی دست یافت و در جمع عارفان و صاحبان اسرار قرار گرفت.
از آن پس شاه شمس‌الدین ثالث
شد از جد و پدر بر خرقه وارث
هوش مصنوعی: پس از آن، شاه شمس‌الدین، که سومین نسل از خانواده خود بود، از نیا و پدرش به عنوان وارث لباس مخصوص روحانیت شناخته شد.
رسید این خرقه پس بر شیخ محمود
دگر بر شیخ شمس‌الدین مسعود
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که این لباس (خرقه) به دست شیخ محمود رسید و به‌دنبال آن به شیخ شمس‌الدین مسعود نیز منتقل شد.
علی شاه رضا را او خلیفه
نمود اندر دکن چون بد وظیفه
هوش مصنوعی: علی شاه رضا را به عنوان خلیفه در دکن مقرر کرد، زمانی که او به وظیفه‌اش رسید.
فرستاد او به ایران وینت معلوم
شهیرا کو بود سلطان معصوم
هوش مصنوعی: او را به ایران فرستاد تا مشخص شود که شهیرای معصوم، سلطانی است که در این کار نقش دارد.
هم آن شد خرقه بر نور علی داد
که بود آن شاه ماه چرخ ارشاد
هوش مصنوعی: خود را به نور علی نزدیک کرد و لباس (خرقه) خود را بر آن افکند، چرا که او همان شاهِ ماهِ راهنمایی است.
حسین شیخ زین‌الدین از ودلق
گرفت و گشت درجی هادی خلق
هوش مصنوعی: حسین شیخ زین‌الدین از استادش علم و هنر را آموخت و به راستی به راهنما و هدایتگر مردم تبدیل شد.
پس از وی پیر مجذوب علی بود
که اندر عهد خود قطب و ولی بود
هوش مصنوعی: پس از او، پیر راهنمائی به نام علی بود که در زمان خود به عنوان قطب و ولی شناخته می‌شد.
بزین العابدین شیروانی
رسید این خرقه با رسم و نشانی
هوش مصنوعی: بزین العابدین شیروانی، این لباس دینی با علامت‌ها و نشانه‌هایی رسید.
و زو رحمتعلی هم گشت ذی قدر
که در شیراز بود او نایب‌الصدر
هوش مصنوعی: و از او رحمت خداوند بر او نازل شد، زیرا او شخص با ارزشی بود که در شیراز مقام نایب‌صدر را داشت.
صفی دریافت فیض خدمت او
نصیب جان ما شد رحمت او
هوش مصنوعی: از خدمت او بهره‌مند شدیم و رحمتش بر جان ما نازل گردید.
مراد از خرقه بود و وضع ارشاد
نبودم قصد شرح حال اوناد
هوش مصنوعی: من در مورد لباس و ظواهر روحانی چیزی نمی‌خواستم بگویم و هدفم شرح حال عارفان نبود.
که گویم حال هر یک را به تفصیل
تو وصف جمله در خود کن به تحصیل
هوش مصنوعی: برای هر یک از آنها به طورDetailed توضیح دهم، تو می‌توانی همه را در خودت جای دهی و به خوبی درک کنی.