گنجور

بخش ۴۸ - التجلی

تجلی جلوه غیب‌الغیوبست
که ظاهر نور او اندر قلوبست
تجلی ذاتیست اول به اثبات
که در وحدت تجلی کرد للذات
ظهور از ذات خود بر ذات خود کرد
از آن پس جلوه در آیات خود کرد
احدیث خود آن اول ظهور است
که از هر نعت و وصف و رسم دور است
وجود محض جز ذات قدم نیست
وجود ما سوایش جز عدم نیست
پس او محتاج تعین تا که ممتاز
بآن گردد ز شیئی ذات او باز
چه باشد وحدت او عین ذاتش
بوحدت گشت ظاهر در صفاتش
بود منشأ خود این وحدت بمطلق
احد هم واحدیت را محقق
چه عین ذات باشد هستی حق
ز شرط ولا بشرطی هر دو مطلق
بشرط آنکه شیئی نیست با وی
احد خوانش که مطلق باشد از شی‌ء
حقایق در احد کاطلاق ذاتست
بمانند شجر اندر نواه است
بنزد صوفی آن غیب‌الغیوبست
تجلی جلوه او در قلوب است
تجلی کاول از ذات‌الاحد شد
بسالک جلوه‌گر چون از رشد شد
خود آن ذات‌الاحد در عین وحدت
تجلی کرد اندر واحدیت
محقق گوید آن را جلوه ذات
بسالک شد عیان در عین اثبات
با ینمعنی که بعد از نفی کونین
شهود ذات ثابت گشت بالعین
وجود محض باشد ذات مطلق
بود معدوم مطلب ما سوی الحق
چو از معدم رستی حضرت اوست
عیان در عین هستی وحدت اوست
تجلی دوم اعیان اشیاءست
که ثابت در مقام علم یکتاست
شئون ذاتی این باشد که از ذات
عیان شد در مقام قابلیات
هم این باشد ز حق اول تعین
بوصف عالمیت در تمکن
چو اعیان جمله معلومات اویند
بعلم او اعیان بی گفتگویند
نزول این احد بر واحدیت
بود با نسبت اسمای حضرت

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تجلی جلوه غیب‌الغیوبست
که ظاهر نور او اندر قلوبست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ظهور و نمایانی حقیقتی از عالم غیر قابل مشاهده، در دل‌ها و جان‌های انسان‌ها شکل می‌گیرد و نور آن حقیقت، در درون آنها میدرخشد.
تجلی ذاتیست اول به اثبات
که در وحدت تجلی کرد للذات
هوش مصنوعی: این عبارت به بیان یک حقیقت بنیادی اشاره دارد که در آغاز وجود، خود را به شکلی روشن و واضح نشان می‌دهد. این تجلی در اصل نشان‌دهنده یگانگی و وحدت است که از ذات خود نمایان می‌شود. در واقع، این لحظه‌ای است که حقیقت وجودی خود را اثبات می‌کند و در این یکپارچگی، خود را می‌یابد.
ظهور از ذات خود بر ذات خود کرد
از آن پس جلوه در آیات خود کرد
هوش مصنوعی: ظهور، از درون خود بر خود اتفاق افتاد و پس از آن، جلوه‌گر در نشانه‌های خود شد.
احدیث خود آن اول ظهور است
که از هر نعت و وصف و رسم دور است
هوش مصنوعی: آنچه در آغاز پیدایش وجود دارد، فراتر از هر توصیف و ویژگی و نشانی است.
وجود محض جز ذات قدم نیست
وجود ما سوایش جز عدم نیست
هوش مصنوعی: تنها وجود واقعی و اصلی، همان ذات پروردگار است و هر آنچه غیر از او وجود دارد، در واقع به سمت نیستی و عدم می‌رود.
پس او محتاج تعین تا که ممتاز
بآن گردد ز شیئی ذات او باز
هوش مصنوعی: او برای اینکه بتواند خود را از دیگر هویت‌ها متمایز کند، به ویژگی‌های خاصی نیاز دارد که او را مشخص و ممتاز سازد. در غیر این صورت، ذات او نمی‌تواند از دیگر اشیا تمایز یابد.
چه باشد وحدت او عین ذاتش
بوحدت گشت ظاهر در صفاتش
هوش مصنوعی: وحدت خداوند عین ماهیت اوست و این وحدت در صفاتش به شکل آشکار دیده می‌شود.
بود منشأ خود این وحدت بمطلق
احد هم واحدیت را محقق
هوش مصنوعی: این جمله بیان می‌کند که منبع اصلی این وحدت، ذات بی‌همتا و یگانه‌ای است که حقیقت واحدیت را به وجود می‌آورد.
چه عین ذات باشد هستی حق
ز شرط ولا بشرطی هر دو مطلق
هوش مصنوعی: هستی حق به خودی خود و به طور مطلق وجود دارد، بدون هیچ شرطی که به آن متصل شود یا به آن وابسته باشد. این وجود از نوعی است که نه به انسانی وابسته است و نه به شرایط خاصی.
بشرط آنکه شیئی نیست با وی
احد خوانش که مطلق باشد از شی‌ء
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که هیچ چیزی به طور مطلق وجود ندارد که کاملاً مستقل و بدون وابستگی باشد. هر چیزی به نوعی به چیزهای دیگر مرتبط است و نمی‌توان آن را به صورت جداگانه و بدون تاثیرپذیری از محیط یا اشیاء دیگر در نظر گرفت.
حقایق در احد کاطلاق ذاتست
بمانند شجر اندر نواه است
هوش مصنوعی: حقایق از آنجا که در وجود خود ثابت و پایدارند، شبیه درختی هستند که ریشه‌هایش در زمین است و به‌طور عمیق در آن نفوذ کرده است.
بنزد صوفی آن غیب‌الغیوبست
تجلی جلوه او در قلوب است
هوش مصنوعی: صوفی به عالم پنهان و اسرار اشاره دارد و می‌گوید که تجلی و نور او در دل‌ها مردم نمایان است.
تجلی کاول از ذات‌الاحد شد
بسالک جلوه‌گر چون از رشد شد
هوش مصنوعی: نور ظهور یافت از ذات یکتای خداوند، و سالک را به مانند پرچم‌داری که از رشد و بالندگی برخوردار است، نمایان کرد.
خود آن ذات‌الاحد در عین وحدت
تجلی کرد اندر واحدیت
هوش مصنوعی: ذات واحد و یگانه خداوند در حالی که خود را از همه چیز متمایز می‌سازد، در شکل و صورت واحدی تجلی پیدا کرده است.
محقق گوید آن را جلوه ذات
بسالک شد عیان در عین اثبات
هوش مصنوعی: دانشمند می‌گوید که آن جلوه‌ی حقیقت در سالک به وضوح در وجود ثابت نمایان شده است.
با ینمعنی که بعد از نفی کونین
شهود ذات ثابت گشت بالعین
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که بعد از اینکه وجود دو جهان (دنیا و آخرت) نفی شد، ذات حقیقی به وضوح قابل مشاهده شد. به عبارتی، هنگامی که از دنیای مادی و ظاهری جدا شویم، می‌توانیم به حقیقت و معنای عمیق‌تری دست یابیم که به وضوح درک می‌شود.
وجود محض باشد ذات مطلق
بود معدوم مطلب ما سوی الحق
هوش مصنوعی: وجود خالص، همان ذات مطلق است و همه چیز دیگری که غیر از حق باشد، عدم و نقص است.
چو از معدم رستی حضرت اوست
عیان در عین هستی وحدت اوست
هوش مصنوعی: وقتی از ظلمت و جهل رهایی یابی، حقیقت وجودی او به وضوح در همه جا نمایان است و این نشان دهنده یگانگی و وحدت اوست.
تجلی دوم اعیان اشیاءست
که ثابت در مقام علم یکتاست
هوش مصنوعی: نمایش دوم وجود اشیاء است که در مقام علم واحد و یگانه ثابت و پایدار باقی مانده‌اند.
شئون ذاتی این باشد که از ذات
عیان شد در مقام قابلیات
هوش مصنوعی: ماهیت‌های اصلی در اینجا به ویژگی‌هایی اشاره دارند که از ذات و وجود خودش به وضوح نمایان شده و در موقعیت قابلیت‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند.
هم این باشد ز حق اول تعین
بوصف عالمیت در تمکن
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که از همان ابتدا، وجود و صفات عالمیت به شکلی مشخص و واضح در تحقق و توانایی موجود است.
چو اعیان جمله معلومات اویند
بعلم او اعیان بی گفتگویند
هوش مصنوعی: همه چیز در عالم چون اطلاعات اوست، و به وسیله علم او، آن چیزها بدون گفتگو و بحث وجود دارند و شناسایی می‌شوند.
نزول این احد بر واحدیت
بود با نسبت اسمای حضرت
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که ظهور و نزول وجود غیبی (احد) بر اساس یگانگی و یکپارچگی است و این ارتباط به نام‌ها و صفات الهی بستگی دارد.