گنجور

بخش ۳۲ - الباطل

ز باطل گر بپرسی جز عدم نیست
عدم را هیچ وصفی در قلم نیست
همه حق است و حق عین وجود است
جز او نبود که در غیب و شهود است
عدم باشد جز او یعنی که باطل
ز باطل هیچ بودی نیست حاصل
ز چشم دل یکی بنگر در اشیاء
که بینی نیست جز حق هیچ پیدا
همه حقند و پیدا باطلی نیست
بجز موج اندرین یم ساحلی نیست
شئوناتی که می‌بینی حبابند
حباب چه نکو بین جمله آبند
تو پنداری که این و آن وجودند
جز او نبود وجود اینها نمودند
نکوتر بین نباشد هم نمودی
بجز یک حق واحد نیست بودی
بباطل پس عدم کردیم اطلاق
که آنرا جز عدم خود نیست مصداق

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز باطل گر بپرسی جز عدم نیست
عدم را هیچ وصفی در قلم نیست
هوش مصنوعی: اگر از باطل بپرسی، تنها عدم را پیدا می‌کنی و نمی‌توان هیچ توصیفی برای عدم به زبان آورد.
همه حق است و حق عین وجود است
جز او نبود که در غیب و شهود است
هوش مصنوعی: تمامی حقیقت‌ها وجود دارند و حقیقت خود وجود است. جز او هیچ چیز دیگری نیست که در عالم غیب و عالم شهود به وجود بیاید.
عدم باشد جز او یعنی که باطل
ز باطل هیچ بودی نیست حاصل
هوش مصنوعی: هیچ چیز جز او وجود ندارد، یعنی از باطل چیزی حاصل نمی‌شود و هیچ نتیجه‌ای نمی‌دهد.
ز چشم دل یکی بنگر در اشیاء
که بینی نیست جز حق هیچ پیدا
هوش مصنوعی: با چشم دل به اشیاء نگاه کن، تا ببینی جز حق هیچ چیز دیگری پیدا نیست.
همه حقند و پیدا باطلی نیست
بجز موج اندرین یم ساحلی نیست
هوش مصنوعی: همه چیز به نوعی وجود دارد و حقیقتی در آن نهفته است، جز اینکه در این دریا، موجی وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی عدم واقعیت یا کژتابی است.
شئوناتی که می‌بینی حبابند
حباب چه نکو بین جمله آبند
هوش مصنوعی: چیزهایی که می‌بینی مانند حباب هستند؛ حباب‌ها چه زیبا هستند و در حقیقت همه آنها در درون آب قرار دارند.
تو پنداری که این و آن وجودند
جز او نبود وجود اینها نمودند
هوش مصنوعی: تو فکر می‌کنی که این اشیا و موجودات جدا از خداوند هستند، در حالی که حقیقتاً فقط او وجود دارد و این چیزها تنها جلوه‌هایی از وجود او هستند.
نکوتر بین نباشد هم نمودی
بجز یک حق واحد نیست بودی
هوش مصنوعی: بهتر است که به جز حقیقت واحد، هیچ چیزی به خوبی دیده نمی‌شود.
بباطل پس عدم کردیم اطلاق
که آنرا جز عدم خود نیست مصداق
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که ما در مورد باطل، به گونه‌ای صحبت کرده‌ایم که در واقع هیچ چیزی به جز عدم خودش ندارد. بنابراین هر چیزی که باطل قلمداد می‌شود، در واقع می‌تواند تنها به عدم نسبت داده شود و مصداقی جز عدم ندارد.