گنجور

بخش ۲۳۰ - عبدالرافع

زاسم رافعست اینجمله رفعت
که در اشیاءست پیدا وین مزیت
تو عبدالرافع آنرا دان بواقع
که بر وی جلوه گر شد اسم رافع
در اشیاء هر چه بیند او بموقع
بیابد خویش را از جمله ارفع
چو آنها را بچشم غیر بیند
پس ارفع خویش را در سیر بیند
برفعت آنکه با حق در قیام است
تجلی از رفعیش بالتمام است
ولی در سیر تام این رتبه پست است
خودیت چون بجا از حق پرستست؟
خود اشیاء جمله لاشئیند و نابود
بعارف حق بود در جمله مشهود
چو حق مشهود گردد در حقیقت
کجا ماند بجا بر عبد رفعت
شود معدوم و مندک هستی وی
که بیند هستی حق ثابت از شیی
پس اشیاءرا ز خود پندارد ارفع
هم اکمل باشد این رؤیت هم انفع
بخفض آید چو بنده رفع حق دید
وجود مطلق اندر ماخلق دید
هر آن حق دید خود را در عدم یافت
ز حق پس رفعتی از این قدم یافت
هر آن یک زین دوشق را اعتبار است
صفی را شق ثانی اختیار است

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زاسم رافعست اینجمله رفعت
که در اشیاءست پیدا وین مزیت
هوش مصنوعی: این جمله اشاره دارد به این که برخی چیزها ویژگی‌هایی دارند که باعث برتری و علو آن‌ها می‌شود و این ویژگی‌ها در وجود آن‌ها مشخص و نمایان است.
تو عبدالرافع آنرا دان بواقع
که بر وی جلوه گر شد اسم رافع
هوش مصنوعی: تو کسی هستی که حقیقت را درک کرده‌ای، زیرا نام "رافع" بر تو روشن و نمودار شده است.
در اشیاء هر چه بیند او بموقع
بیابد خویش را از جمله ارفع
هوش مصنوعی: هر چیز را که او در اشیاء ببیند، به موقع می‌تواند خود را در آن ببیند و در میان این‌ها به مقام بلندی دست یابد.
چو آنها را بچشم غیر بیند
پس ارفع خویش را در سیر بیند
هوش مصنوعی: وقتی کسی دیگران را با چشم غیر ببیند، به این معناست که در نگاه خود به آن‌ها برتری و مقام بالاتری را احساس می‌کند.
برفعت آنکه با حق در قیام است
تجلی از رفعیش بالتمام است
هوش مصنوعی: در مقام آن کسی که در برابر حق ایستاده و قیام کرده است، همه نشانه‌های شکوه و عظمت او به طور کامل نمایان است.
ولی در سیر تام این رتبه پست است
خودیت چون بجا از حق پرستست؟
هوش مصنوعی: در مسیر کامل و صحیح، خودخواهی جایگاهی پایین دارد، زیرا وقتی به حق و حقیقت توجه کنیم، دیگر جایی برای خودپسندی نمی‌ماند.
خود اشیاء جمله لاشئیند و نابود
بعارف حق بود در جمله مشهود
هوش مصنوعی: تمام اشیاء در حقیقت وجود ندارند و برای عارف واقعی، همه چیز به‌طور واضح و معلوم است.
چو حق مشهود گردد در حقیقت
کجا ماند بجا بر عبد رفعت
هوش مصنوعی: وقتی که حقیقت و وجود خداوند به وضوح نمایان شود، دیگر جایی برای مقام و شأن انسان باقی نمی‌ماند.
شود معدوم و مندک هستی وی
که بیند هستی حق ثابت از شیی
هوش مصنوعی: وجود کسی که به حقیقت وجود خداوند پی ببرد، از بین می‌رود و ناپدید می‌شود؛ زیرا او فقط هستی حقیقی و ثابت را در می‌یابد که همان وجود خداست.
پس اشیاءرا ز خود پندارد ارفع
هم اکمل باشد این رؤیت هم انفع
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که فردی که درک عمیق‌تری از اشیاء و واقعیات دارد، آنها را به گونه‌ای می‌بیند که هرچه بالاتر و کامل‌تر باشد، تاثیر بیشتری در درک او دارد. به عبارت دیگر، هرچه بینش فرد بیشتر باشد، درک و تأثیرات او از وقایع و اشیاء نیز قوی‌تر خواهد شد.
بخفض آید چو بنده رفع حق دید
وجود مطلق اندر ماخلق دید
هوش مصنوعی: وقتی انسان به مقام بندگی برسد و حق را درست ببیند، وجود مطلق را در تمام مخلوقات مشاهده خواهد کرد.
هر آن حق دید خود را در عدم یافت
ز حق پس رفعتی از این قدم یافت
هوش مصنوعی: هرگاه کسی حقیقت خود را در نبودن پیدا کند، از جانب حق به مقام و ارزشی دست می‌یابد.
هر آن یک زین دوشق را اعتبار است
صفی را شق ثانی اختیار است
هوش مصنوعی: هر کدام از دو شاخ زین اعتبار خاص خود را دارند و هر یک از آنها صفی خاص را ایجاد می‌کند.