گنجور

بخش ۱۷۶ - باب الضاد الضنائن

ضنائن را اگر خواهی خصایص
ز اهل الله مخصوصند و خالص
جدا از خلق و هم با حق انیسند
کند ضنت بایشان بس نفسیند
خدا را نیست ضنت بر خلایق
کند بخل او بجای غیر لایق
حقیقت بخل او هم عین جوداست
نداد از گنجت از بهر تو سود است
دهد طفلی چه گوهر بر مویزی
ندارد زانکه بر گوهر تمیزی
پدر ضنت کند بر وی جواهر
که وقت حاجتش باشد ذخایر
تو آن بهتر که نشناسی ولی را
نه بینی با رمد شمس جلی را
ضنائن‌الغرض حق را خواصند
که از اعراض خلقیت خلاصند

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ضنائن را اگر خواهی خصایص
ز اهل الله مخصوصند و خالص
هوش مصنوعی: اگر به دنبال ویژگی‌هایی خاص هستی، باید بدانید که صفات خوب و ویژه مختص افرادی است که به خدا نزدیک هستند و خالصانه زندگی می‌کنند.
جدا از خلق و هم با حق انیسند
کند ضنت بایشان بس نفسیند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برخی افراد به صورت همزمان از دیگران جدا هستند و تنها با خداوند انس و نزدیکی دارند. در واقع، آن‌ها با کسانی که در اطرافشان هستند، فاصله‌ای احساس می‌کنند اما با وجود این، ارتباط عمیقی با حقیقت و معنای وجود دارند.
خدا را نیست ضنت بر خلایق
کند بخل او بجای غیر لایق
هوش مصنوعی: خدا به بندگانش بی‌محابا و بدون تردید بخشش می‌کند و اگر او چیزی را از کسی بگیرد، به خاطر نیکو بودنش و نه به خاطر خساست.
حقیقت بخل او هم عین جوداست
نداد از گنجت از بهر تو سود است
هوش مصنوعی: بخل او در واقع به معنای بخشندگی‌اش است، زیرا او از گنجینه‌اش چیزی برای تو دریغ نکرده و در حقیقت، به تو سود رسانده است.
دهد طفلی چه گوهر بر مویزی
ندارد زانکه بر گوهر تمیزی
هوش مصنوعی: کودک چه چیزی می‌تواند به دانه‌ی انگور بدهد وقتی که خود فاقد آن است؟ زیرا بر روی گوهر، که پاک است، تأثیر می‌گذارد.
پدر ضنت کند بر وی جواهر
که وقت حاجتش باشد ذخایر
هوش مصنوعی: پدر برای فرزندش جواهر و گنجینه‌ای فراهم می‌کند تا در زمان نیاز از آن بهره‌مند شود.
تو آن بهتر که نشناسی ولی را
نه بینی با رمد شمس جلی را
هوش مصنوعی: بهتر است تو کسی را نشناسی، اما نوری را که از خورشید تابان می‌تابد، نبینی.
ضنائن‌الغرض حق را خواصند
که از اعراض خلقیت خلاصند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که افرادی که هدف و مقصود والایی دارند، در حقیقت خواسته‌های حقیقی خود را جستجو می‌کنند و از تعلقات و محدودیت‌های دنیوی رها هستند. یعنی آن‌ها به چیزهایی می‌پردازند که از جهان مادی و زودگذر آزادند و به حقیقت نزدیک‌ترند.