بخش ۱۶۳ - التمیز
نپنداری شیوع این کودکانند
که لایق بر مویز و گردکانند
گروهی عاری از رسم تصوف
بزی فقر بینی از تکلف
نه آگاه از رسوم فقر و ارشاد
نه واقف بر رموز ذکر و اوراد
نه هرگز دیده مردی در طریقت
نه هرگز در مقامی کرده خدمت
نه رنجی برده بر حق یا بباطل
نه نوری دیده ثابت یا که آفل
عواملی چند او را گشته منقاد
جز اینش مایهئی نمود در ارشاد
فکنده لاف درویشی بعالم
شده قانع باسمی نا مسلم
در اوصافش کمال نافذی نه
بدست از شیخیش جز کاغذی نه
که این هست از فلان شیخ و فلان پیر
باین عذرم بود هر نقص بپذیر
غرض معنی سوادی لفظ و حرفست
نه همسر قطره با دریای ژرف است
بخش ۱۶۲ - حکایت ابوحمزه: ابوحمزه خراسانی که مردیستبخش ۱۶۴ - باب الصاد صاحبالزمان و الوقت و الحال: شنو از صاحب وقت و زمان حال
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نپنداری شیوع این کودکانند
که لایق بر مویز و گردکانند
هوش مصنوعی: فکر نکن که این بچهها هستند که معصوم و بیخبرند، بلکه آنها چنین جایی برای خود دارند که ارزشش را دارند و مناسب آن خوراکها هستند.
گروهی عاری از رسم تصوف
بزی فقر بینی از تکلف
هوش مصنوعی: گروهی وجود دارند که هیچ ارتباطی با سنتهای صوفیانه ندارند، اما اگر فقر را به صورت مصنوعی و با ظاهرسازی ببینند، در واقع درک درستی از آن ندارند.
نه آگاه از رسوم فقر و ارشاد
نه واقف بر رموز ذکر و اوراد
هوش مصنوعی: این بیت به فقدان آگاهی از عادات و شیوههای فقر و همچنین بیخبری از نکات و رموز ذکر و دعا اشاره دارد. شاعر گویا فردی را توصیف میکند که نه تنها از زندگیهای سخت و روشهای هدایت و رهنمودها بیخبر است، بلکه به رازها و مفاهیم دعاها و یادآوریها نیز آگاهی ندارد.
نه هرگز دیده مردی در طریقت
نه هرگز در مقامی کرده خدمت
هوش مصنوعی: نه کسی را در این مسیر دیدهام که به اندازه کافی در آن تلاش کند و نه کسی را یافتهام که در مقام خاصی به دیگران خدمت کرده باشد.
نه رنجی برده بر حق یا بباطل
نه نوری دیده ثابت یا که آفل
هوش مصنوعی: هرگز نه رنجی بر حق کشیده و نه بر باطل، و نه نوری را دیده که ثابت باشد یا در حال افول.
عواملی چند او را گشته منقاد
جز اینش مایهئی نمود در ارشاد
هوش مصنوعی: عواملی چند او را تحت تاثیر قرار دادهاند، اما آنچه که او را هدایت کرده، تنها یک چیز است که بر آن اساس شکل گرفته است.
فکنده لاف درویشی بعالم
شده قانع باسمی نا مسلم
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که فردی که درویش و بینیاز از دنیا نشان میدهد، در واقع به خاطر نامی که دارد و به جامعه شناخته شده است، خود را راضی و قانع نشان میدهد. به عبارتی، او با برند و عنوانی که دارد، احساس رضایت میکند، هرچند ممکن است عملاً زندگیاش تبعات و مشکلاتی داشته باشد.
در اوصافش کمال نافذی نه
بدست از شیخیش جز کاغذی نه
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در ویژگیهای او، کمال و توانایی خاصی وجود دارد که نمیتوان آن را فقط به دانش یا تجربیات شخصی قاضی کرد؛ زیرا آنچه از شیخ و استادش آموخته، تنها در قالب نوشته و کاغذ باقی مانده است و به حقیقت و عمق وجود او منتقل نشده است.
که این هست از فلان شیخ و فلان پیر
باین عذرم بود هر نقص بپذیر
هوش مصنوعی: این سخن از آن شیخ و آن پیر است و به همین دلیل، هر نقصی را بپذیر.
غرض معنی سوادی لفظ و حرفست
نه همسر قطره با دریای ژرف است
هوش مصنوعی: هدف از بیان نکات علمی و کلامی، درک و فهم معنای واقعی آنهاست، نه اینکه فقط به سطح ظاهری و لفظی آنها اکتفا کنیم؛ همانطور که نمیتوان با یک قطره به عمق و وسعت یک دریا پی برد.

صفی علیشاه