گنجور

بند ۸۹

طی کن دلا به پای رجا راه کربلا
بسپار سر به تربت فرگاه کربلا
با تنگی انس و رز به سختی صبور زی
سهل است محنت گه و بیگاه کربلا
از حر و برد دور همینت دو چیز بس
آبت ز اشک و آتش ز آه کربلا
پرتو ز عرش ملک گذشتش ولی چه سود
یک نی فزون بلند نشد ماه کربلا
از عظم جای و عز جوارش عجب نیست
برده است سبقت ار به حرم جاه کربلا
پیداست کز کرامت قبر دو ذوالکرم
رفعت ز عرش یافته پاگاه کربلا
انبوه این مصائبش از مرگ و زندگی
یکسان نموده رغبت و اکراه کربلا
پیراهنش به چنگ سگان درنده ماند
این یوسف افتاده چو در چاه کربلا
خوش دار دل کش آب به نیران سراب شد
آن کو بسوخت خیمه و خرگاه کربلا
حکم قصاص قاتل وی زجر سرمدی است
افتاد این محاکمه دل خواه کربلا
ز آن در که جای کیفر آن مایه ظلم نیست
عرض زمان و مدت کوتاه کربلا
صدق از ریا شناسد و کژی و راستی
غافل مپای از دل آگاه کربلا
بودش سبک تر از پر کاهی به دوش دل
آن کوه کوه آفت جانکاه کربلا
آلایشم پر است صفایی ولی چه غم
چشم شفاعتم بود از شاه کربلا
امیدم آنکه وا نگذارد مرا به من
اصلاح کار من کند از فضل خویشتن

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

طی کن دلا به پای رجا راه کربلا
بسپار سر به تربت فرگاه کربلا
هوش مصنوعی: ای دل، با امید و آرزو، راه کربلا را در پیش بگیر و سر خود را به خاک آن مکان مقدس بسپار.
با تنگی انس و رز به سختی صبور زی
سهل است محنت گه و بیگاه کربلا
هوش مصنوعی: در کنار دشواری‌های زندگی و چالش‌هایی که با آن‌ها روبرو هستیم، صبر و تحمل برای ما سخت نیست. زیرا سختی‌هایی که در طول زندگی با آن‌ها مواجه می‌شویم، اگر با ایمان و امید روبرو شویم، به آسانی قابل مدیریت هستند.
از حر و برد دور همینت دو چیز بس
آبت ز اشک و آتش ز آه کربلا
هوش مصنوعی: آب و آتش، دو عنصر اساسی هستند که در اینجا به احساسات عمیق اشاره دارند. اشک و آه کربلا نشان‌دهنده‌ی اندوه و ناراحتی ناشی از یک واقعه‌ی تلخ و غم‌انگیز در تاریخ هستند. این دو، نمادهایی از غم و جان‌سوزی هستند که در دل انسان‌ها به وجود می‌آورند و یادآور فضاهای دردناک و عاطفی می‌باشند.
پرتو ز عرش ملک گذشتش ولی چه سود
یک نی فزون بلند نشد ماه کربلا
هوش مصنوعی: اشعه‌ای از عرش و ملک بر او تابید، اما چه فایده؟ چرا که با وجود این، هیچ چیزی او را از زمین بلندتر نکرد، حتی ماه کربلا.
از عظم جای و عز جوارش عجب نیست
برده است سبقت ار به حرم جاه کربلا
هوش مصنوعی: مکان و مقام کربلا به اندازه‌ای مهم و با عظمت است که شگفتی ندارد اگر موجب برتری و سبقت در جلال و عظمت به شمار آید. در واقع، کربلا به خاطر جایگاهش در عالم عرفان و معنویت، از سایر مکان‌های مقدس پیشی گرفته است.
پیداست کز کرامت قبر دو ذوالکرم
رفعت ز عرش یافته پاگاه کربلا
هوش مصنوعی: آشکار است که به سبب کرامت و بزرگی قبر دو بزرگوار، مقام کربلا به مرتبه‌ای عالی دست یافته که حتی از عرش نیز بالاتر است.
انبوه این مصائبش از مرگ و زندگی
یکسان نموده رغبت و اکراه کربلا
هوش مصنوعی: این همه مشکلات و سختی‌ها باعث شده که کربلا دیگر برای او تفاوتی بین مرگ و زندگی نداشته باشد و هم به آن تمایل داشته باشد و هم از آن کراهت داشته باشد.
پیراهنش به چنگ سگان درنده ماند
این یوسف افتاده چو در چاه کربلا
هوش مصنوعی: پیراهن او مانند یوسف است که به دستان درندگان افتاده و به وضعیت ناگواری دچار شده، همچون یوسفی که در چاه کربلا به سر می‌برد.
خوش دار دل کش آب به نیران سراب شد
آن کو بسوخت خیمه و خرگاه کربلا
هوش مصنوعی: دل شاد دار، زیرا آب به نیران سراب شده است. همان کسی که خیمه و محل سکونت را در کربلا سوزاند.
حکم قصاص قاتل وی زجر سرمدی است
افتاد این محاکمه دل خواه کربلا
هوش مصنوعی: حکم قصاص برای قاتل مانند عذابی دائمی است و این محاکمه ناخواسته در کربلا رخ داد.
ز آن در که جای کیفر آن مایه ظلم نیست
عرض زمان و مدت کوتاه کربلا
هوش مصنوعی: از آن در که جایی برای عذاب و ظلم نیست، زمان و مدت کوتاه کربلا را بیان می‌کند.
صدق از ریا شناسد و کژی و راستی
غافل مپای از دل آگاه کربلا
هوش مصنوعی: صداقت را از نفاق تشخیص بده و در مورد درست و نادرست غافل نباش؛ زیرا دل از وقایع کربلا آگاه است.
بودش سبک تر از پر کاهی به دوش دل
آن کوه کوه آفت جانکاه کربلا
هوش مصنوعی: دل او حمل بار سنگین غم‌های کربلا را آسان می‌کند و همچون پر کاهی سبک و بی‌وزن است.
آلایشم پر است صفایی ولی چه غم
چشم شفاعتم بود از شاه کربلا
هوش مصنوعی: دل من پر از صفا و پاکی است، اما افسوس که چشم من برای شفاعت از امام حسین در کربلا به چیزی نرسیده است.
امیدم آنکه وا نگذارد مرا به من
اصلاح کار من کند از فضل خویشتن
هوش مصنوعی: امیدوارم که خداوند مرا به حال خود رها نکند و کارهایم را از روی لطف و رحمتش اصلاح کند.