گنجور

بند ۸۸

اقطار اشک می دمد از تاک کربلا
جای عنب زهی عجب از خاک کربلا
از گردش سپهر سها تا سهیل ریخت
در خاک و خون کواکب افلاک کربلا
ظلمی که برنژاد علی ز آل حرب رفت
کی درک گنه آن کند ادراک کربلا
بر نسخه ی نشاط دو کیهان قلم کشید
یک حرف از حدیث تعب ناک کربلا
گلزار دین ز تاب عطش خشک و تر دریغ
از خون نوخطان خس و خاشاک کربلا
هفتاد روضه لاله و گل داد بی دریغ
بر باد فتنه صرصر هتاک کربلا
نه ابطال را گذاشت نه ز اطفال درگذشت
جلاد رحم خواره ی بی باک کربلا
در بذل آب و ریزش خون های محترم
اسراف صرف بنگر و امساک کربلا
ای شهد شوق کوی شهادت بیا که برد
شیرینی تو تلخی تریاک کربلا
جیحون و نیل و دجله کند کی برابری
با بحر اشک دیده ی نمناک کربلا
در محشرش سمند سعادت کنند زین
سر هر که ساخت زینت فتراک کربلا
بطحا و یثرب و نجف و کوفه خود مگر
شفع گنه کنند بر اشراک کربلا
روزی که میر کعبه کشد ز انتقام کین
از خیره خصم خونی صفاک کربلا
شایدکه دست عدل و عطا مرهمی نهند
بر زخم های سینه صد چاک کربلا
ترسم که کربلا چو به محشر قدم زند
نگشوده لب صفوف قیامت بهم زند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اقطار اشک می دمد از تاک کربلا
جای عنب زهی عجب از خاک کربلا
هوش مصنوعی: در باغ کربلا، انگورهایی با طعم و رنگی شگفت‌انگیز رشد می‌کنند، و به‌تناسب، اشک‌ها از این زمین مقدس به‌جوش درمی‌آیند. این دیدار و این محصول، نشان‌دهنده‌ی عظمت و شگفتی خاک کربلاست.
از گردش سپهر سها تا سهیل ریخت
در خاک و خون کواکب افلاک کربلا
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر سقوط و نابودی ستارگان و مشاهدات آسمانی در واقعه کربلا است. به نوعی، این عبارت به ناپایداری دنیا و عواقب خونین آن اشاره دارد. در اینجا، اشاره به ستاره‌های مشهور و درخشان שמילים است که در سایه‌ اندوه و فاجعه کربلا محو شده و به خاک و خون آغشته گشته‌اند.
ظلمی که برنژاد علی ز آل حرب رفت
کی درک گنه آن کند ادراک کربلا
هوش مصنوعی: ظلمی که بر نسل علی از خاندان حرب رفت، کیست که بتواند گناه آن را درک کند و بفهمد آنچه در کربلا اتفاق افتاد؟
بر نسخه ی نشاط دو کیهان قلم کشید
یک حرف از حدیث تعب ناک کربلا
هوش مصنوعی: یک جمله از داستان پر از غم کربلا، بر نسخه‌ی خوشی دو جهان نوشته شده است.
گلزار دین ز تاب عطش خشک و تر دریغ
از خون نوخطان خس و خاشاک کربلا
هوش مصنوعی: در گلزار دین، نشانه‌های اشتیاق و محبت به شدت احساس می‌شود. آرزوی نوشیدن از چشمه‌های عشق، در این سرزمین بی‌نوا به چشم می‌خورد و غم‌انگیز است که قربانیان بی‌گناه، به سان برگ و علف، در کربلا به خاک افتاده‌اند.
هفتاد روضه لاله و گل داد بی دریغ
بر باد فتنه صرصر هتاک کربلا
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی و شکوه هفتاد باغ پر از گل و لاله اشاره می‌شود که با شدت و خشونت وزش بادهای سخت و بی‌رحم در کربلا نابود شده‌اند. این تصویر به یک فاجعه عاطفی اشاره دارد که زیبایی‌ها و لذت‌ها را تحت تأثیر قرار داده و از بین برده است.
نه ابطال را گذاشت نه ز اطفال درگذشت
جلاد رحم خواره ی بی باک کربلا
هوش مصنوعی: در این بیت به دو نفر اشاره می‌شود که در کربلا، نه اجازه دادند که مانع کارشان شوند و نه از اطرافیان و کودکان گذشتند. جلاد، که بی‌رحم و بی‌وقفه است، نشان‌دهنده‌ی دل‌سوزی نمی‌باشد. این تصویر نشان‌دهنده‌ی وحشتی است که در آن لحظات حس عجیبی در دل انسان‌ها حاکم است.
در بذل آب و ریزش خون های محترم
اسراف صرف بنگر و امساک کربلا
هوش مصنوعی: در بخشش آب و ریخته شدن خون‌های با ارزش، به اسراف و صرفه‌جویی در کربلا توجه کن.
ای شهد شوق کوی شهادت بیا که برد
شیرینی تو تلخی تریاک کربلا
هوش مصنوعی: ای شیرینی آرزوی رسیدن به مقام شهادت، بیایید که شیرینی شما بر تلخی‌های زندگی مثل تریاک کربلا غلبه می‌کند.
جیحون و نیل و دجله کند کی برابری
با بحر اشک دیده ی نمناک کربلا
هوش مصنوعی: رودهایی مانند جیحون، نیل و دجله هرگز نمی‌توانند با دریاچه‌ی اشک و اندوه چشم‌های نمناک کربلا برابری کنند.
در محشرش سمند سعادت کنند زین
سر هر که ساخت زینت فتراک کربلا
هوش مصنوعی: در روز قیامت، کسانی که در زندگی خود به خوبی عمل کرده‌اند، سوار بر اسبی به نام سعادت خواهند شد و از این طریق به مقام و مرتبه بالا دست خواهند یافت. این اسب، نشانه‌ای از زینت و زیبایی روحی و معنوی است که در کربلا به دست آمده است.
بطحا و یثرب و نجف و کوفه خود مگر
شفع گنه کنند بر اشراک کربلا
هوش مصنوعی: آیا مکان‌های مقدس مانند بطحا، یثرب، نجف و کوفه خودشان نمی‌توانند شفاعت کنند تا اشتباهات و گناهان بر کربلا بخشیده شوند؟
روزی که میر کعبه کشد ز انتقام کین
از خیره خصم خونی صفاک کربلا
هوش مصنوعی: روزی خواهد رسید که امام معصوم، برای انتقام خون شهدای کربلا از دشمنان بی‌رحم، اقدام خواهد کرد.
شایدکه دست عدل و عطا مرهمی نهند
بر زخم های سینه صد چاک کربلا
هوش مصنوعی: شاید که خداوند با بخشش و عدالتش، درمانی برای زخم‌های عمیق و دردناک کربلا فراهم کند.
ترسم که کربلا چو به محشر قدم زند
نگشوده لب صفوف قیامت بهم زند
هوش مصنوعی: می‌ترسم روزی که کربلا در قیامت حاضر شود، با صدای خود صف‌های مردم را به هم بریزد و کسی جرات نکند حرفی بزند.