گنجور

بند ۸۵

بهرام از عنان نشناسد رکاب را
ناهید از ملال نداند رباب را
گیتی هم از هراس نجوید امید را
گردون هم از درنگ نداند شتاب را
زین ره به کاینات فتوری قوی رسید
کو آنکه فرق بنگرد از مو طناب را
غیب و شهاده فاش و نهان پارسا و رند
زیبا و زشت خورد و کلان شیخ و شاب را
این غم نه گر ز مغز جهان کاست عقل و هوش
پس از چه خاست شورش یوم الحساب را
نقصان کمال یافت به سامان عیش من
در پا فکند سوگ توام خورد و خواب را
جاوید عذر از اهل زمین خواستی سپهر
خواندی روا گر این روش ناصواب را
هم ناله ساخت با نی بزم عزای تو
از جغد تا هما و زغن ذباب را
زد ماتم تو شعله به ارکان شرق و غرب
آتش به باد داد غمت خاک وآب را
از امتیاز باطل و حق هر که کور ماند
در کیش خود گناه شمارد ثواب را
پنداشت در هلاک تو دشمن حیات خویش
آب روان به بادیه دیدی سراب را
با خود هنوز نسبت اسلام می دهند
خاک نفاق و کین به سر این انتساب را
امر قصاص وی که به محشر فکند حق
دنیا نداشت وسعت چندان عذاب را
جایی کش استد او برون باشد از حسیب
لازم شمردکیفر این بی حساب را
حکم جزای قاتلش ار یافتی صدور
ضیق زمان و تنگی جا یافتی ظهور

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بهرام از عنان نشناسد رکاب را
ناهید از ملال نداند رباب را
هوش مصنوعی: بهرام (باز) از لگام اسب چیزی نمی‌داند و ناهید (ناهید یا ونوس) از غم و اندوه هیچ خبری ندارد.
گیتی هم از هراس نجوید امید را
گردون هم از درنگ نداند شتاب را
هوش مصنوعی: دنیا به خاطر ترس، امیدی را جست‌وجو نمی‌کند و آسمان نیز از سر تکاپو نمی‌داند که باید سریع‌تر حرکت کند.
زین ره به کاینات فتوری قوی رسید
کو آنکه فرق بنگرد از مو طناب را
هوش مصنوعی: از این مسیر، تحولی شگرف به وجود آمده است که کسی که با دقت نگاه کند، می‌تواند از موئی، طنابی را ببیند.
غیب و شهاده فاش و نهان پارسا و رند
زیبا و زشت خورد و کلان شیخ و شاب را
هوش مصنوعی: در اینجا به تفاوت‌های بارز میان دنیای ظاهر و باطن اشاره شده است. وجود انسان‌ها با ویژگی‌های مختلف، از جمله خوب و بد، پیر و جوان، و دانا و نادان، به وضوح نمایان است. در واقع، همه این دسته‌بندی‌ها نشان‌دهنده تنوع و پیچیدگی شخصیت‌ها و وضعیت‌های انسانی هستند.
این غم نه گر ز مغز جهان کاست عقل و هوش
پس از چه خاست شورش یوم الحساب را
هوش مصنوعی: این غم که ناشی از مشکلات و مصائب زندگی است، اگرچه از عقل و درک انسان کاسته می‌شود، اما چرا در روز قیامت و در زمان پاسخگویی به اعمال انسان، این احساس شور و هیجان ایجاد می‌شود؟
نقصان کمال یافت به سامان عیش من
در پا فکند سوگ توام خورد و خواب را
هوش مصنوعی: من به خاطر غم تو، از کمالات زندگی‌ام کاسته شده و این اندوه، لذت‌های زندگی‌ام را تحت تأثیر قرار داده و خواب و خوراک را از من گرفته است.
جاوید عذر از اهل زمین خواستی سپهر
خواندی روا گر این روش ناصواب را
هوش مصنوعی: جاوید، از مردم زمین درخواست عذر کردی، اگر روش نادرستت را به آسمان نسبت دهی، این کار درست نیست.
هم ناله ساخت با نی بزم عزای تو
از جغد تا هما و زغن ذباب را
هوش مصنوعی: با نی، هم صدا با ناله‌های عزای تو، از جغد و هما گرفته تا زغن و مگس، آهنگ عزاداری ساخت.
زد ماتم تو شعله به ارکان شرق و غرب
آتش به باد داد غمت خاک وآب را
هوش مصنوعی: از غم تو شعله‌های آتش به سر تا سر زمین شرق و غرب بلند شده است و غم تو باعث شده که خاک و آب نیز تحت تأثیر قرار بگیرند.
از امتیاز باطل و حق هر که کور ماند
در کیش خود گناه شمارد ثواب را
هوش مصنوعی: هر کسی که در عقیده‌اش نسبت به حق و باطل نادان بماند، باید بداند که نادانی او باعث می‌شود تا خوبی‌ها را نادیده بگیرد و کارهای نادرست را درست بپندارد.
پنداشت در هلاک تو دشمن حیات خویش
آب روان به بادیه دیدی سراب را
هوش مصنوعی: انگار دشمن تو به هلاکت خود فکر کرده است؛ وقتی که در بیابان، آب روان را دیدی، به خیال اینکه سراب است.
با خود هنوز نسبت اسلام می دهند
خاک نفاق و کین به سر این انتساب را
هوش مصنوعی: با خود همچنان وابستگی به اسلام دارند، در حالی که خاک سرزنده نفاق و دشمنی را به این نسبت می‌زنند.
امر قصاص وی که به محشر فکند حق
دنیا نداشت وسعت چندان عذاب را
هوش مصنوعی: در مورد قصاص او، که در روز قیامت به عذاب شدید دچار خواهد شد، باید گفت که در جهان حاضر حق و حقوقی برای او وجود نداشت که مستحق این اندازه از رنج و عذاب باشد.
جایی کش استد او برون باشد از حسیب
لازم شمردکیفر این بی حساب را
هوش مصنوعی: در جایی که او باشد، از هر کس دیگری برتر و بهتر است و به همین دلیل، سزاوار کیفر بی‌حسابی‌هایی است که انجام داده است.
حکم جزای قاتلش ار یافتی صدور
ضیق زمان و تنگی جا یافتی ظهور
هوش مصنوعی: اگر در زمانی که قدرت حکم بر قتل‌عام وجود دارد، با کمبود زمان و فضا روبه‌رو شوی، حقانیت و وضوح حکم ممکن است محدود شود.