گنجور

بند ۷۳

جز داغ و درد و تاب و تن از خوان کربلا
قوتی نبود قسمت مهمان کربلا
زهر کشنده رست نه حلوای کامه بخش
برعکس نیشکر ز نیستان کربلا
از شرم تشنگان عجب آرم که چون نسوخت
دامان و دشت و کوه و بیابان کربلا
بر داغ زخم های تو گلگون کفن دمید
هم رنگ لاله سنبل و ریحان کربلا
از یادکام خشک تو هرچ آب خورده بیش
پرتو ز خون دل شده رمان کربلا
بر آتش غم تو سراپای من نسوخت
حیرت خورم به شمع شبستان کربلا
تا روز حشر در شب قتل توکاش باز
بستی زبان خروس سحرخوان کربلا
آن خرم ایستاده تو غلطان به خاک و خون
اف برحیای نخل خیابان کربلا
ز اهریمنان دولت باطل به باد رفت
تاج و نگین و تخت سلیمان کربلا
در ماتم رجال به جا مانده مویه گر
جمعی زنان موی پریشان کربلا
محنت رسیدگان جگرتاب تفته دل
غم دیدگان واله و حیران کربلا
پر بستگان بی کس آواره از وطن
سرگشتگان بی سر و سامان کربلا
نگذاشت خصم شوم که شامی کنند صبح
با آن غریب کشته ی عریان کربلا
با سرعت حساب زمان کوته است و بس
حق کی کند رجوع به دیوان کربلا
روزی که دادخواه نبی حکمران ولی است
فاروق اهل باطل و حق مرتضی علی است

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جز داغ و درد و تاب و تن از خوان کربلا
قوتی نبود قسمت مهمان کربلا
هوش مصنوعی: مهمانان کربلا جز درد و رنج و دلتنگی چیزی نداشتند و تنها چیزی که نصیب آنان شد، غم و اندوه بود.
زهر کشنده رست نه حلوای کامه بخش
برعکس نیشکر ز نیستان کربلا
هوش مصنوعی: زهر کشنده از شیرینی حلوای لذت‌بخش برتری دارد، مثل اینکه نیشکر از نیستان کربلا بی‌فایده است.
از شرم تشنگان عجب آرم که چون نسوخت
دامان و دشت و کوه و بیابان کربلا
هوش مصنوعی: از شدت شرم تشنگان شگفت‌زده‌ام که چگونه دامان، دشت، کوه و بیابان کربلا سوختند و خشک شدند.
بر داغ زخم های تو گلگون کفن دمید
هم رنگ لاله سنبل و ریحان کربلا
هوش مصنوعی: بر اثر زخم‌های تو، گل سرخ به پا خاسته و رنگ آن به لاله، سنبل و ریحان کربلا شبیه شده است.
از یادکام خشک تو هرچ آب خورده بیش
پرتو ز خون دل شده رمان کربلا
هوش مصنوعی: این بیت به بیان تأثیرات عاطفی و روحی عاشورا و واقعه کربلا می‌پردازد. شاعر به یاد خیانت‌ها و ظلم‌هایی که در آن واقعه رخ داد، اشاره می‌کند. او می‌گوید که حتی اگر از یاد و خاطرات تلخ آن روزها (خوراک خشک) بیشتر آب (احساسات و عواطف) بخورد، باز هم پرتو (نور و روشنی) آن اتفاقات ناشی از رنج و خون دل‌ها در دل او باقی می‌ماند. به عبارت دیگر، تاثیر کربلا بر دل مردم آنچنان عمیق است که نمی‌توان آن را فراموش کرد و همیشه درخشش آن در احساسات و یادها باقی می‌ماند.
بر آتش غم تو سراپای من نسوخت
حیرت خورم به شمع شبستان کربلا
هوش مصنوعی: آتش اندوه تو همه وجودم را سوزانده است و من در شگفتی‌ام که چگونه شعله شمع در شب‌های کربلا می‌سوزد.
تا روز حشر در شب قتل توکاش باز
بستی زبان خروس سحرخوان کربلا
هوش مصنوعی: تا روز قیامت، در شب قتل تو، زبان خروس سحرخوان کربلا بسته خواهد بود.
آن خرم ایستاده تو غلطان به خاک و خون
اف برحیای نخل خیابان کربلا
هوش مصنوعی: در کربلا، نخل‌های خیابان به حالت افتاده و در خاک و خون غوطه‌ور هستند، اما جایی که تو ایستاده‌ای، احساس شادی و خرمی حاکم است.
ز اهریمنان دولت باطل به باد رفت
تاج و نگین و تخت سلیمان کربلا
هوش مصنوعی: به دلیل ظلم و فساد اهریمنان، قدرت و زیبایی تخت سلیمان در کربلا نابود شد.
در ماتم رجال به جا مانده مویه گر
جمعی زنان موی پریشان کربلا
هوش مصنوعی: در سوگ مردان باقی مانده، زنانی با موی پریشان در کربلا به عزاداری پرداختند.
محنت رسیدگان جگرتاب تفته دل
غم دیدگان واله و حیران کربلا
هوش مصنوعی: افرادی که در رنج و مشقت به سر می‌برند، دل‌هایشان مانند آتش می‌سوزد و چشمانشان از غم، حیران و بی‌تاب کربلاست.
پر بستگان بی کس آواره از وطن
سرگشتگان بی سر و سامان کربلا
هوش مصنوعی: دل بستگان به خانه و کاشانه، مانند افرادی هستند که از وطن خود دور شده‌اند و گم شده‌اند، همانند افرادی که در کربلا سرگردان و بی‌سر و سامان هستند.
نگذاشت خصم شوم که شامی کنند صبح
با آن غریب کشته ی عریان کربلا
هوش مصنوعی: دشمن اجازه نداد که صبح با آن بی‌سر و بدن عریان کربلا، آرامش یافته و شکوه دینی را احیا کند.
با سرعت حساب زمان کوته است و بس
حق کی کند رجوع به دیوان کربلا
هوش مصنوعی: زمان به شدت می‌گذرد و برای انسان‌ها محدود است؛ آیا خدا به گذشته و دیوان کربلا بازگشت می‌کند؟
روزی که دادخواه نبی حکمران ولی است
فاروق اهل باطل و حق مرتضی علی است
هوش مصنوعی: روزی که پیامبر، به عنوان حاکم و قضاوت‌کننده، در میان مردم باشد، مشخص‌کننده حق و باطل خواهد بود و علی (ع)، به عنوان پیشوای حق، در آن زمان نمایان خواهد شد.