گنجور

شمارهٔ ۳۳

ای صبا سوی نجف از کربلا بردار گامی
از غزالان حرم با شیر یزدان بر پیامی
کاوش کیهان به جنگ آمیخت هر جا بود صلحی
کینه ی کیوان به ننگ آلود هر جا بود نامی
ساقی کوثر خدا را رستخیز نینوا بین
تشنه کامان حرم را دستگیری کن به جامی
بزم مقتل آب خون خوان لخت دل احسان تعدی
هیچ مهمان را از این خوشتر ندارند احترامی
آنچه بر مردان نسوان پیشه مردان به حق رفت
از تو اینک می کشند از ما به ناحق انتقامی
برد گردون نار قاسم، کاست گیتی آب اصغر
نه نشانی ماند از اکبر نه از عباس نامی
هر قدم غلطیده بر سر یا یتیمی یا اسیری
هر طرف افتاده در خون یا امیری یا امامی
یک طرف آماده زنجیر و زندان نیم کشتی
یک طرف افتاده در خون خسته جانی تشنه کامی
خشم یزدان گر بگیرد خون کمتر کشتگان را
دست استیفا نساید باد رحمت بر مشامی
روز رزم اندیش میدان، شب تهیت ساز ماتم
بار الها نگذرد بر کس چنین صبحی و شامی
ای سپهر ای ماه ای مهر ای زمین ای آخشیجان
وی دگرها آفرینش خواه پخته خواه خامی
آفتاب رستخیز نینوا گر بر تو تابد
نرم کردی موم سار ار خود به سختی چون رخامی
کیفر کردار آن کافر دلان راجویم از حق
فوج دریا موج کیوان اوج انجم انتظامی
آتش روی آب آهن سنگ سندان تاب خارا
قلب قاهر قهر بی پرهیز تیغ بی نیامی
بخت نصرت فر فیروزی رکابی خصم فرسا
رزم ستم پهنه خونریز رخش بی لگامی
حجت توحید بی شرک صفایی بس که محکم
زد به دامان تولای تو چنگ اعتصامی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای صبا سوی نجف از کربلا بردار گامی
از غزالان حرم با شیر یزدان بر پیامی
هوش مصنوعی: ای نسیم، از کربلا به سمت نجف گامی بردار و پیام مرا با خود ببر، با زیبایی شیر یزدان و شجاعت غزالان حرم.
کاوش کیهان به جنگ آمیخت هر جا بود صلحی
کینه ی کیوان به ننگ آلود هر جا بود نامی
هوش مصنوعی: جستجوی فضایی موجب درگیری و جنگ شد، هر جا که آرامش وجود داشت، دشمنی و ننگ سیاره کیوان نیز آنجا را آلوده کرد.
ساقی کوثر خدا را رستخیز نینوا بین
تشنه کامان حرم را دستگیری کن به جامی
هوش مصنوعی: ای ساقی که نوشیدنی کوثر را می‌دهی، به یاد روز قیامت و واقعه کربلا، به کمک تشنه‌کامان حرم بشتاب و به آنها از جام خود بنوشان.
بزم مقتل آب خون خوان لخت دل احسان تعدی
هیچ مهمان را از این خوشتر ندارند احترامی
هوش مصنوعی: در مجلس قتل، جایی که خون به زمین ریخته شده، دل بزرگ احسان هیچ مهمانی را بالاتر از این احترام نمی‌گذارد.
آنچه بر مردان نسوان پیشه مردان به حق رفت
از تو اینک می کشند از ما به ناحق انتقامی
هوش مصنوعی: زنان در زندگی مردان کارها و روزگار سختی را تحمل کرده‌اند، اما حالا به‌طور نادرست از ما انتقام می‌گیرند.
برد گردون نار قاسم، کاست گیتی آب اصغر
نه نشانی ماند از اکبر نه از عباس نامی
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به شرایط نابسامان و زوال دو شخصیت بزرگ تاریخی اشاره می‌کند. او با بکارگیری نمادهایی نظیر "نار قاسم" و "آب اصغر"، به یادآوری واقعه‌های مهمی از تاریخ می‌پردازد و نشان می‌دهد که از آن بزرگان تنها نامی باقی مانده است و دیگر هیچ نشانی از عظمت و گذشته شکوه‌مند آن‌ها وجود ندارد. در واقع، این بیت به زوال و فراموشی تاریخی و تاثیر آن بر هویت و یادمان‌های افراد بزرگ اشاره دارد.
هر قدم غلطیده بر سر یا یتیمی یا اسیری
هر طرف افتاده در خون یا امیری یا امامی
هوش مصنوعی: هر قدمی که برمی‌داری، ممکن است بر سر یک یتیم یا یک اسیر باشد. در هر سوی این مسیر، ممکن است نشانه‌ای از خون یا نشانی از یک امیر یا یک امام را ببینی.
یک طرف آماده زنجیر و زندان نیم کشتی
یک طرف افتاده در خون خسته جانی تشنه کامی
هوش مصنوعی: در یک طرف، شخصی در انتظار زنجیر و زندان است و در سمت دیگر، انسانی خسته و زخمی در خون خود افتاده و برای زندگی و آرامش تلاش می‌کند.
خشم یزدان گر بگیرد خون کمتر کشتگان را
دست استیفا نساید باد رحمت بر مشامی
هوش مصنوعی: اگر خداوند خشمگین شود، تعداد کشته‌ها کمتر از تعداد واقعی خواهد بود و دست یاری از جانب او برنمی‌خیزد و باد رحمت به کسی نمی‌رسد.
روز رزم اندیش میدان، شب تهیت ساز ماتم
بار الها نگذرد بر کس چنین صبحی و شامی
هوش مصنوعی: در روز جنگ و نبرد، فکر و برنامه‌ریزی می‌کنند و در شب، برای عزاداری و سوگواری آماده می‌شوند. خدایا، چنین صبح و شامی بر کسی نگذرد.
ای سپهر ای ماه ای مهر ای زمین ای آخشیجان
وی دگرها آفرینش خواه پخته خواه خامی
هوش مصنوعی: ای آسمان، ای ماه، ای خورشید، ای زمین، ای موجودات دیگر، تو را می‌ستایم به خاطر آفرینش، چه به صورت کامل و پخته و چه به شکل خام و ناتمام.
آفتاب رستخیز نینوا گر بر تو تابد
نرم کردی موم سار ار خود به سختی چون رخامی
هوش مصنوعی: اگر آفتاب قیامت نینوا بر تو بتابد، مانند موم نرم خواهی شد، حتی اگر در برابر آن با سختی بایستی.
کیفر کردار آن کافر دلان راجویم از حق
فوج دریا موج کیوان اوج انجم انتظامی
هوش مصنوعی: چندین دلکشی و احساسات منفی آن کافران را از خداوند می‌طلبم، زیرا مانند امواج دریا هستند که در اوج آسمان و ستاره‌ها نظم و قاعده خاصی دارند.
آتش روی آب آهن سنگ سندان تاب خارا
قلب قاهر قهر بی پرهیز تیغ بی نیامی
هوش مصنوعی: آتش روی آب به معنای آشفتگی و بی‌ثباتی است، در حالی که آهن و سنگ نماد استقامت و سختی هستند. سندان و تاب خارا نیز نشان‌دهنده‌ی قدرت و ثبات در برابر چالش‌ها هستند. قلب قاهر به نیرویی اشاره دارد که در مواجهه با مشکلات و سختی‌ها تسلیم نمی‌شود. قهر بی‌پرهیز و تیغ بی‌نیام هم بیانگر تهاجم و مبارزه‌ای است که بدون ترس و تردید انجام می‌شود. در مجموع، این عبارت از مقاومت و قدرت در برابر دشواری‌ها صحبت می‌کند.
بخت نصرت فر فیروزی رکابی خصم فرسا
رزم ستم پهنه خونریز رخش بی لگامی
هوش مصنوعی: پیروزی و شانس در میدان نبرد به کمک سوارکار خواهد آمد تا دشمن را مغلوب کند، در جنگی که پر از ظلم و خونریزی است و اسب شجاع و بی‌لگام به جلو می‌تازد.
حجت توحید بی شرک صفایی بس که محکم
زد به دامان تولای تو چنگ اعتصامی
هوش مصنوعی: حجت و دلیل بر یکتایی خداوند آنقدر خالص و بی‌نقص است که به محکم‌ترین شکل به دامن محبت و دوستی تو چنگ زده است.