گنجور

شمارهٔ ۶۹

با ساقی و مطرب همه را کار به کام است
کاشانه ی ما بزم جم از دولت جام است
نقصان به غم افتاد و روان را طرب افزود
تا شاهد روز و شبم آن ماه تمام است
بدگیسوی او سور مرا، سیرت سوکی
بی طلعت او صبح مرا صورت شام است
فسق همه از رأفت او پرده ی پرهیز
ننگ همه از نعمت او شوکت نام است
بی سرمه ی خاک در او چشم خرد را
دیدار خطا، عدل جفا، نور ظلام است
در دیده ی و دل از دو جهان نام و نشان نیست
تا گوش و زبان راهی از نام توکام است
با عشق امل سوز دگر علم و عمل چیست
یا عاقبت اندیشی و تدبیر کدام است
ای مرغ دل از خال لبش خام نگردی
هشدار و بیندیش از این دانه که دام است
با سابقه ی لطف قدیمم چو صفایی
معشوق رضا، شاه گدا، خواجه غلام است

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

با ساقی و مطرب همه را کار به کام است
کاشانه ی ما بزم جم از دولت جام است
هوش مصنوعی: در اینجا به خوشی و شادمانی در جمع دوستان اشاره می‌شود. همه در کنار ساقی و نوازنده مشغول جشن و سرور هستند و خانه ما نیز محلی است که با وجود آمدن جام، تدبیر جشن و لذت فراهم شده است.
نقصان به غم افتاد و روان را طرب افزود
تا شاهد روز و شبم آن ماه تمام است
هوش مصنوعی: غم و اندوه به من اجازه نداد که کسی را ببینم، ولی خوشحالی و شادی باعث شد که روح و جانم سرشار از نشاط شود، چون ماه کامل در روز و شب من، شاهد این حال خوش است.
بدگیسوی او سور مرا، سیرت سوکی
بی طلعت او صبح مرا صورت شام است
هوش مصنوعی: زیبایی او به من حیات می‌دهد، در حالی که در غیابش، صبح من مانند شب تیره و محنت‌آور است.
فسق همه از رأفت او پرده ی پرهیز
ننگ همه از نعمت او شوکت نام است
هوش مصنوعی: همه‌ی فسادها به خاطر رحمت اوست و ننگ پرهیزکاری نیز به خاطر نعمت‌های اوست. بزرگ‌منشی و عظمت نام اوست.
بی سرمه ی خاک در او چشم خرد را
دیدار خطا، عدل جفا، نور ظلام است
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که بدون داشتن بینش و درایت، آدمی نمی‌تواند حقایق را به درستی ببیند و درک کند. جهان پر از اشتباهات و نابرابری‌هاست و گاهی نور و تاریکی در هم تنیده می‌شود.
در دیده ی و دل از دو جهان نام و نشان نیست
تا گوش و زبان راهی از نام توکام است
هوش مصنوعی: در چشم و دل من هیچ نشانی از دو جهان وجود ندارد؛ تنها ابزار بیان من برای یادآوری تو گوش و زبانم هستند.
با عشق امل سوز دگر علم و عمل چیست
یا عاقبت اندیشی و تدبیر کدام است
هوش مصنوعی: با عشق و علاقه به چیزهایی که می‌خواهیم، دیگر علم و عمل چه معنایی دارد؟ حالا عاقبت‌اندیشی و تدبیر چه اهمیتی پیدا می‌کند؟
ای مرغ دل از خال لبش خام نگردی
هشدار و بیندیش از این دانه که دام است
هوش مصنوعی: ای دل، تو فریب زیبایی لبان او را نخور و مواظب باش؛ زیرا این دانه‌ای که به نظر خوشمزه می‌آید، در واقع دام و تروزیع است.
با سابقه ی لطف قدیمم چو صفایی
معشوق رضا، شاه گدا، خواجه غلام است
هوش مصنوعی: با توجه به محبت و لطفی که از گذشته داشته‌ام، معشوق من به قدری زیبا و دلنشین است که مثل رضا، شاه و گدا، خواجه و غلام می‌باشد.