شمارهٔ ۲۱۷
مرا هست امشب بتی درکنار
که رویش گلم در نظر کرده خوار
ز چهرش به مینو مرا نیست میل
ز لعلش به کوثر مرا نیست کار
ز لب غیرت لعل های بدخش
ز زلف آفت مشک های تتار
به رخ داغ گل های باغ بهشت
به بو رشک انفاس باد بهار
شب و روز می آیدم در نظر
دو چهرش دو ماه و دو زلفش دو مار
چنان ماه و ماری که چه شب چه روز
نه این را غروب و نه آن را قرار
چه ماری که با ماه پهلو زده
چه ماهی که با مار دارد جوار
ولی مار او را نباشد گزند
ولی ماه او را نگیرد غبار
چو خاکش به پا سر نهادم و لیک
از این هدیه گشتم بسی شرمسار
جفا همچو صبر منش بی درنگ
وفا همچو مهر منش پایدار
به غم خواری و مهربانی و لطف
چو عهد صفایی دلش استوار
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مرا هست امشب بتی درکنار
که رویش گلم در نظر کرده خوار
هوش مصنوعی: امشب در کناری موجودی دارم که زیباییاش باعث شده است که گل، در مقایسه با او کمارزش و بیاهمیت به نظر بیاید.
ز چهرش به مینو مرا نیست میل
ز لعلش به کوثر مرا نیست کار
هوش مصنوعی: از زیبایی چهرهاش به بهشت تمایل ندارم و از لعلهای او هم به چشمه کوثر نیازی ندارم.
ز لب غیرت لعل های بدخش
ز زلف آفت مشک های تتار
هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی و جذابیت چهره یک معشوق اشاره دارد. لبهای سرخ و زیبا همچون لعل و زلفهایش، که با رنگ سیاه و جذاب مانند مشکهای تاتاری ترکیب شدهاند، توصیف میشود. به طور کلی، شاعر زیبایی معشوق را با نمادهایی از طبیعت و جواهرات مقایسه کرده و احساساتی از عشق و شیفتگی را منتقل میکند.
به رخ داغ گل های باغ بهشت
به بو رشک انفاس باد بهار
هوش مصنوعی: خوشبو بودن هوای بهار، مانند عطر گلهای زیبای باغ بهشت است که با بوسههایی ملایم، زیبایی و لطافت خاصی به فضا میبخشد.
شب و روز می آیدم در نظر
دو چهرش دو ماه و دو زلفش دو مار
هوش مصنوعی: هر شب و روز به یاد او میآیم، چهرهاش مانند دو ماه درخشان و زلفهایش چون دو مار زیبا و جذاب است.
چنان ماه و ماری که چه شب چه روز
نه این را غروب و نه آن را قرار
هوش مصنوعی: چنانکه ماه و مار در شب و روز دچار تغییر و ناپایداری هستند، نه ماه در غروب آرامش دارد و نه مار در حالت خود سکون مییابد.
چه ماری که با ماه پهلو زده
چه ماهی که با مار دارد جوار
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی مقایسهای بین یک مار و یک ماه انجام شده است. این تصویر به نوعی به همنشینی یا نزدیکی دو پدیدهی متضاد اشاره دارد؛ یکی موجودی خطرناک و دیگر پر از زیبایی و روشنی. این نشاندهندهی تضاد و همزیستی در زندگی است، جایی که ممکن است چیزهای غیرمنتظرهای در کنار هم قرار بگیرند و روابط پیچیدهای به وجود آورند.
ولی مار او را نباشد گزند
ولی ماه او را نگیرد غبار
هوش مصنوعی: هر چند که دشمنی به او آسیب نمیزند، اما نمیتواند از محبوبیت و زیبایی او کاسته شود.
چو خاکش به پا سر نهادم و لیک
از این هدیه گشتم بسی شرمسار
هوش مصنوعی: من با پا بر روی خاک او گذاشتم، اما از این کار بسیار شرمنده شدم.
جفا همچو صبر منش بی درنگ
وفا همچو مهر منش پایدار
هوش مصنوعی: ظلم و بیانتظامی مانند صبر، بیتأخیر و سریع است، و وفا مانند محبت همیشگی و ثابت است.
به غم خواری و مهربانی و لطف
چو عهد صفایی دلش استوار
هوش مصنوعی: دل او با غمخواری و محبت و نیکی پر شده و به همین دلیل به عهد و پیمان خود وفادار است.

صفایی جندقی