شمارهٔ ۲۱۶
در آغاز پیری و انجام کار
مرا باز بخت جوان گشت یار
نکو محضری مهربان دلبری
به نامیزد آمد مرا درکنار
در آمد به کاخم بتی ماه روی
بتی کارساز و مهی سازگار
گل اندام و گل بوی و گل پیرهن
گل آگین و گل رنگ و گلگون عذار
به طلعت چو ماهی ولی کام بخش
به قامت چو سروی ولی کامکار
بدن کوه مرمر ولی راهرو
دهن تنگ گوهر ولی باده خوار
به پیکر بهاری ولی بی خزان
به عارض ریاضی ولی بی حصار
دهان خوان نعمت که جانش خورش
زبان کان شکر که شکرش مدار
به گیسویش از عنبر و مشک ننگ
به لیمویش از نار و نارنگ عار
چه نسبت شکر را به مرجان دوست
چه قیمت گهر را به دندان یار
شکر کی شود این چنین شهد ریز
گهر کی بود اینقدر آبدار
صفایی چه غم گر غمم زو فزود
هم او نیز باشد مرا غم گسار
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در آغاز پیری و انجام کار
مرا باز بخت جوان گشت یار
هوش مصنوعی: در آغاز پیری و در انتهای کار، ناگهان بخت جوانی که همواره یار من بوده است، دوباره به طرف من آمد و به من یاری رساند.
نکو محضری مهربان دلبری
به نامیزد آمد مرا درکنار
هوش مصنوعی: یک دوست مهربان و دلربا به سراغم آمد و به جمع ما پیوست.
در آمد به کاخم بتی ماه روی
بتی کارساز و مهی سازگار
هوش مصنوعی: موجودی زیبا و دلربا به خانهام آمد، موجودی که هم زیبایی میآفریند و هم در کارها موثر است.
گل اندام و گل بوی و گل پیرهن
گل آگین و گل رنگ و گلگون عذار
هوش مصنوعی: این عبارت به زیباییها و ویژگیهای ظاهری و دلنشین یک فرد اشاره دارد. آن را میتوان به عنوان توصیف کسی دانست که از نظر ظاهری بسیار زیبا و جذاب است، بهطوری که در تمام جنبههایش، مانند بدن، عطر، لباس و چهره، شگفتی و طراوت گلها را تداعی میکند.
به طلعت چو ماهی ولی کام بخش
به قامت چو سروی ولی کامکار
هوش مصنوعی: تو چهرهای به زیبایی ماه داری و به قد تو مانند سرو است، اما زیباییات همه را خوشحال و راضی میکند.
بدن کوه مرمر ولی راهرو
دهن تنگ گوهر ولی باده خوار
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به زیبایی ظاهری و درون دارد. بدنی مانند کوه مرمر به زیبایی و استحکام اشاره دارد، اما دهن تنگ به معنای محدودیت و کمبود است. در عوض، گوهر و باده به ارزشها و لذتها اشاره میکنند که نشاندهنده موقعیتهای خاص یا چیزهای گرانبها در زندگی هستند. به عبارتی، ممکن است ظاهری زیبا داشته باشیم ولی درونمان محدودیتهایی داشته باشد که ارزشها و لذتهای واقعی را از ما دور کند.
به پیکر بهاری ولی بی خزان
به عارض ریاضی ولی بی حصار
هوش مصنوعی: پیکر زیبا و جوانی که همیشه شاداب و بیپیرایی است، و چهرهای بهاندازه یک معادله دقیق و بیمرز دارد.
دهان خوان نعمت که جانش خورش
زبان کان شکر که شکرش مدار
هوش مصنوعی: دهان خوان نعمت، مانند غذایی است که جان آن به زبان او وابسته است، و آن شکر که نباید از آن غافل شد.
به گیسویش از عنبر و مشک ننگ
به لیمویش از نار و نارنگ عار
هوش مصنوعی: موهای او عطر عنبر و مشک است و رنگش مانند لیمو، در حالی که میوهاش از نارنج و نارنگی است.
چه نسبت شکر را به مرجان دوست
چه قیمت گهر را به دندان یار
هوش مصنوعی: شکر و مرجان هر یک زیبایی و ارزش خاص خود را دارند، اما وقتی به دندان دوست نگاه میکنیم، ارزش و زیبایی آن به کلی متفاوت و بالاتر به نظر میرسد. در واقع، هیچ چیز به اندازه محبتی که از کسی دریافت میکنیم، ارزشمند نیست.
شکر کی شود این چنین شهد ریز
گهر کی بود اینقدر آبدار
هوش مصنوعی: این متن به زیبایی و شیرینی زندگی اشاره دارد. میگوید شکر وقتی میشود که به شکل عسل و شهد تبدیل شده باشد و مروارید نیز وقتی به دست میآید که اینقدر لطیف و آبدار باشد. در واقع، به کیفیت و زیبایی موجودات طبیعی و لحظات شیرین زندگی توجه میکند.
صفایی چه غم گر غمم زو فزود
هم او نیز باشد مرا غم گسار
هوش مصنوعی: اگرچه غم من افزایش یابد، اما چه اشکالی دارد وقتی او هم به من آرامش میبخشد.

صفایی جندقی