گنجور

شمارهٔ ۵۱

ای خیره چو نرگس ز جمال تو نظرها
چون غنچه پر از خون ز خیال تو جگرها
بس سنگدلانی که در این راه ز دوری
چون کوه گرفتند به هر گوشه کمرها
ایام جوانی است مرادی طلب از حق
در نالهٔ پیش از دم صبح است اثرها
نی حرف زدی با کس و نی حرف شنیدی
ای از تو به هر کوچه و بازار خبرها
تا آب رخی گوهر مقصود نریزد
کردند بسان صدف سینه سپرها
از بسکه ز هر سو به رهت منتظرانند
راه نظری نیست در این راه گذرها
هشدار، زبان را سخن عشق نسوزد
در باطن این نکته نهان است شررها
تاب سخنی سخت ندارد دل نازک
بر شیشهٔ نازک بود از باد خطرها
آن را که خدا خواست به دنیا ندهد دل
بر گردن خر بسته نمودند گهرها
کس نیست که داغی ز تو بر سینه ندارد
دادند ز خورشید به هر ذره شررها
هر چیز سعیدا که در او فایده ای بود
دادیم به اغیار گرفتیم ضررها

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خیره چو نرگس ز جمال تو نظرها
چون غنچه پر از خون ز خیال تو جگرها
هوش مصنوعی: ای زیبا همچون نرگس، نگاه‌ها از زیبایی تو متحیر هستند، مثل غنچه‌هایی که به خاطر یاد تو از درد و اندوه پر شده‌اند.
بس سنگدلانی که در این راه ز دوری
چون کوه گرفتند به هر گوشه کمرها
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد سخت‌دل در این راه، به خاطر دوری و جدایی، همچون کوه در گوشه و کنار زندگی خود را به زحمت انداخته‌اند و بار بزرگی را بر دوش می‌کشند.
ایام جوانی است مرادی طلب از حق
در نالهٔ پیش از دم صبح است اثرها
هوش مصنوعی: در روزهای جوانی، آرزوهایی را از خداوند بخواهید که در ناله‌های آرام و دل‌نشین قبل از طلوع صبح، نشانه‌هایی از آن‌ها دیده می‌شود.
نی حرف زدی با کس و نی حرف شنیدی
ای از تو به هر کوچه و بازار خبرها
هوش مصنوعی: نه با کسی سخن گفتی و نه از کسی چیزی شنیدی، ای کسی که در هر کوچه و بازاری از تو خبرها منتشر است.
تا آب رخی گوهر مقصود نریزد
کردند بسان صدف سینه سپرها
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که تا زمانی که زیبایی و ارزش مورد نظر به دست نیاید، انسان‌ها مانند صدف، خود را محافظت کرده و از آسیب‌ها در امان می‌دارند. آن‌ها سعی می‌کنند تا با ایجاد موانع، از رسیدن مشکلات و خطرات جلوگیری کنند.
از بسکه ز هر سو به رهت منتظرانند
راه نظری نیست در این راه گذرها
هوش مصنوعی: به خاطر اینکه از هر طرف منتظران زیادی برای دیدن تو هستند، در این مسیر هیچ راهی برای عبور وجود ندارد.
هشدار، زبان را سخن عشق نسوزد
در باطن این نکته نهان است شررها
هوش مصنوعی: هشدار، اگر زبان به عشق سخن بگوید، ممکن است باطنی پنهان و آتشی در دل داشته باشد.
تاب سخنی سخت ندارد دل نازک
بر شیشهٔ نازک بود از باد خطرها
هوش مصنوعی: دل حساس و لطیف نمی‌تواند با سخنان تلخ و دشوار کنار بیاید، همان‌طور که شیشهٔ نازک در برابر بادهای تند آسیب‌پذیر است.
آن را که خدا خواست به دنیا ندهد دل
بر گردن خر بسته نمودند گهرها
هوش مصنوعی: هر کس که خدا نخواهد به دنیا بیاید، نمی‌تواند دل خود را به چیزی وابسته کند، حتی اگر یک انسان به او ارزشمند باشد. در واقع، این کیفیت و ارزش آن شخص به انتخاب الهی بستگی دارد.
کس نیست که داغی ز تو بر سینه ندارد
دادند ز خورشید به هر ذره شررها
هوش مصنوعی: هیچ کسی نیست که از شدت عشق و افسوس تو در دلش زخمی نداشته باشد. روشنی و گرمای خورشید به هر جزء از دنیا اثر گذاشته است.
هر چیز سعیدا که در او فایده ای بود
دادیم به اغیار گرفتیم ضررها
هوش مصنوعی: هر چیزی که برایش سود و فایده‌ای وجود داشت، به دیگران دادیم و در عوض ضررها را برای خودمان نگه داشتیم.