گنجور

شمارهٔ ۲۰۰

دیدهٔ غفلت گشا دریاب فیض نور صبح
می شوی خورشید عالم چون شوی منظور صبح
خفته در آغوش مطلوبی ز رویش بی نصیب
گشته ای از تیره بختی همچو شب مهجور صبح
پاک می سازد کسی را از هوس موی سفید
مشک شب بر هم خورد هر گه دمد کافور صبح
در جوانی خدمت پیری گزین چون شب شود
کس نمی آید برون از خانه بی دستور صبح
هست تأثیری عجب صافی ضمیران را به دم
چون شبی را روز می سازد دم مأمور صبح
با وجود ضعف پیری بر جوانی غالب است
نیست شب را طاقت سرپنجه ای با زور صبح
کعبه از عصمت محل سجده گاه خلق شد
شد خراب از بی حجابی خانهٔ معمور صبح
پاس وقت سینه صافان بر سعیدا واجب است
شمع می گرید برای خاطر مسکور صبح

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دیدهٔ غفلت گشا دریاب فیض نور صبح
می شوی خورشید عالم چون شوی منظور صبح
هوش مصنوعی: اگر چشم خود را از غفلت باز کنی و بهره‌برداری از نور صبح را دریابی، آنگاه همچون خورشید عالم می‌شوی زمانی که به معنی واقعی صبح می‌رسد.
خفته در آغوش مطلوبی ز رویش بی نصیب
گشته ای از تیره بختی همچو شب مهجور صبح
هوش مصنوعی: شما در آغوش کسی که آرزویش را دارید خوابیدید و از زیبایی او بی‌نصیب مانده‌اید، گویی که مثل شبی تاریک و غم‌انگیز در تنهایی صبح به سر می‌برید.
پاک می سازد کسی را از هوس موی سفید
مشک شب بر هم خورد هر گه دمد کافور صبح
هوش مصنوعی: کسی که با صفای دل و نیت پاک، از تمایلات نفسانی و خواسته‌های بیهوده فاصله می‌گیرد، مانند بوی خوشی است که با دمی از عطر مشک شب ترکیب می‌شود؛ این حالتی است که هر بار صبح که کافور خوشبو می‌دمد، تجدید می‌شود.
در جوانی خدمت پیری گزین چون شب شود
کس نمی آید برون از خانه بی دستور صبح
هوش مصنوعی: در جوانی بهتر است به خدمت و راهنمایی افراد با تجربه بپردازی؛ زیرا وقتی شب می‌شود، هیچ کس بدون اجازه روز بیرون نمی‌آید.
هست تأثیری عجب صافی ضمیران را به دم
چون شبی را روز می سازد دم مأمور صبح
هوش مصنوعی: تأثیر عجیبی وجود دارد که می‌تواند دل‌های پاک را مانند دم صبح، تاریکی شب را به روشنی تبدیل کند.
با وجود ضعف پیری بر جوانی غالب است
نیست شب را طاقت سرپنجه ای با زور صبح
هوش مصنوعی: پیری، حتی با وجود ناتوانی‌اش، بر جوانی چیره می‌شود، همان‌طور که شب نمی‌تواند در برابر قدرت صبح دوام بیاورد.
کعبه از عصمت محل سجده گاه خلق شد
شد خراب از بی حجابی خانهٔ معمور صبح
هوش مصنوعی: کعبه به خاطر پاکی و معصومیت خود، مکان سجده و عبادت مردم شد، اما به خاطر بی‌حجابی و ناپاکی، آن خانه‌ی آباد و پر رونق و روشن، ویران گردید.
پاس وقت سینه صافان بر سعیدا واجب است
شمع می گرید برای خاطر مسکور صبح
هوش مصنوعی: وقت آن است که کسانی که دل پاک و صاف دارند، به یاد سعیدا (شخصی خاص) توجه و احترام کنند؛ چرا که در این زمان، شمع برای یادآوری صبح و زیبایی‌های آن، اشک می‌ریزد.