صائبغزل شمارهٔ ۶۹۴
بادام تلخ نیست سزاوار قند را
در کار غیر چند کنی نوشخند را؟
می زیردست خود نکند هوشمند را
پروای سیل نیست زمین بلند را
دوری دهد نتیجه شکایت ز سوز عشق
یک ناله دور کرد ز آتش سپند را
گر پسته را به قند نهفتند دیگران
در پسته کرد خط تو پوشیده قند را
زان زلف پر شکن مشو ایمن که می شود
از چین دراز، دست تعدی کمند را
شایسته نیست آیه رحمت به کافران
ضایع مکن به غیر، نگاه کشند را
ایمن ز شکوه لب خاموش ما مشو
کاین سیل تند، می گسلد زود بند را
چون نفس شد سلیم نگهبان دل شود
بیم از سگ شبان نبود گوسفند را
مهر از دهان بسته گشاید به روی گرم
آتش تهی کند ز فغان دل سپند را
خوش باش با شکستگی دل که عاقبت
پیدا شود ز چین، ید طولی کمند را
پیکان دهان خنده سوفار را نبست
فکر دل غمین نبود هرزه خند را
بیدار خون مرده به نشتر نمی شود
تأثیر نیست در دل بی درد پند را
دل می کشد ز زلف به خط بیشتر که هست
مار سیه، درازی شب دردمند را
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بادام تلخ نیست سزاوار قند را
در کار غیر چند کنی نوشخند را؟
هوش مصنوعی: بادام تلخ هیچ ارتباطی به قند ندارد؛ چرا که برای کارهای غیرمناسب، نمیتوان به سادگی لبخند و شوخی کرد.
می زیردست خود نکند هوشمند را
پروای سیل نیست زمین بلند را
هوش مصنوعی: کسی که هوشمند و دانا است، تحت تاثیر قدرت دیگران قرار نمیگیرد و از خطرات بزرگ نمیترسد. در واقع، انسانهای با فهم و دانش بر فراز مشکلات و بلایا ایستادهاند و از آنها نمیهراسند.
دوری دهد نتیجه شکایت ز سوز عشق
یک ناله دور کرد ز آتش سپند را
هوش مصنوعی: دور بودن از محبوب باعث میشود که شکایت و دلتنگی از عشق، جان را بسوزاند. یک ناله از دل که برآید، میتواند آتش را خاموش کند و به دل آرامش بخشد.
گر پسته را به قند نهفتند دیگران
در پسته کرد خط تو پوشیده قند را
هوش مصنوعی: اگر دیگران پسته را با قند مخفی کرده باشند، تو با خط خودت قند را درون پسته مشخص کردی و آن را نمایان ساختی.
زان زلف پر شکن مشو ایمن که می شود
از چین دراز، دست تعدی کمند را
هوش مصنوعی: از آن زلفهای پرچین و شکن، غافل نباش، زیرا که از چین و ریشههایش، میتواند دست بدخواهی به دام بیندازد.
شایسته نیست آیه رحمت به کافران
ضایع مکن به غیر، نگاه کشند را
هوش مصنوعی: نیکو نیست که آیات رحمت الهی را به خاطر کافران نادیده بگیری و به دیگران نگاه کنی.
ایمن ز شکوه لب خاموش ما مشو
کاین سیل تند، می گسلد زود بند را
هوش مصنوعی: نگران نباش از اینکه ما سکوت کردهایم، چون این سکوت نمیتواند دائمی بماند و در نهایت مانند سیلی تند، همه چیز را از هم میپاشد.
چون نفس شد سلیم نگهبان دل شود
بیم از سگ شبان نبود گوسفند را
هوش مصنوعی: هنگامی که نفس پاک و آرام باشد، دل به نگهبانی در میآید و دیگر از سگ شبانی که گوسفند را تهدید کند، نگران نخواهد بود.
مهر از دهان بسته گشاید به روی گرم
آتش تهی کند ز فغان دل سپند را
هوش مصنوعی: عشق و محبت میتواند با کلامی دلنواز و گرمی که از قلب برمیخیزد، زنجیر سکوت را بشکند و باعث آرامش و رهایی دلهای آزرده گردد.
خوش باش با شکستگی دل که عاقبت
پیدا شود ز چین، ید طولی کمند را
هوش مصنوعی: با ناراحتیهای قلبی خود شاد باش، زیرا در نهایت این درد و رنج ممکن است راهی به سوی کشف و پیدا کردن چیزهای بزرگ و ارزشمند در زندگی باشد.
پیکان دهان خنده سوفار را نبست
فکر دل غمین نبود هرزه خند را
هوش مصنوعی: این بیت به بیان این موضوع میپردازد که خنده و شادابی نمیتواند غم و اندوه درون را پنهان کند. به عبارت دیگر، حتی اگر ظاهراً شاد و خندان باشیم، ممکن است در درون دل احساس غم و ناراحتی کنیم. فردی که میخندد، ممکن است در واقع در وضعیت روحی خوبی نباشد و این نشان میدهد که نباید فقط به ظاهر انسانها تکیه کرد.
بیدار خون مرده به نشتر نمی شود
تأثیر نیست در دل بی درد پند را
هوش مصنوعی: خوابیده را نمیتوان با چاقو بیدار کرد و نصیحت برای کسی که دردی ندارد، تأثیری ندارد.
دل می کشد ز زلف به خط بیشتر که هست
مار سیه، درازی شب دردمند را
هوش مصنوعی: دل به زیبایی و جذابیت زلف معشوق وابسته است، به اندازهای که هر چه بیشتر در خط و خطوط آن غرق میشود، آرامش را فراموش میکند. مانند ماری سیاه که دراز است، شبهای دردناک و طولانی را باید تحمل کند.